Na ngoi ti Jean Wabatizengo azo, “azo ayeke ku Christ kungo, ala kue ayeke sara tënë so na yâ ti bê ti ala na ndo ti Jean: ‘Âmanke Christ ni la pëpe?’” (Luc 3:15). Nyen la asara peut-être si aJuif aku lani kungo ti tene Messie asi na ngoi ni so? Araison ni ayeke mingi.

Na peko ti so adü Jésus, ange ti Jéhovah asi na aberger so ayeke bata lani anyama ti ala na yâ ti yaka nduru na Bethléhem. ⁽¹⁾ Ange ni atene: “A dü na ala laso, na kodoro ti David, mbeni Sauveur, so ayeke Christ Seigneur.” (Luc 2:8-11). Na pekoni “gbâ ti aturugu ti yayu” aga na tere ti ange so, “ala yeke sepela Nzapa, ala tene: * ‘Gloire na Nzapa so ayeke kâ na nduzu, na sese, siriri na popo ti azo so Nzapa asara nzoni na ala.’”—Luc 2:13, 14.

Kite ayeke pëpe so tënë so asara lani ngangu mingi na ndo ti asenge berger so. Hio ala gue na Bethléhem, na tongana ala wara Joseph na Marie nga na Jésus so angbâ bébé, “ala fa tënë ti ye so a sara tënë ni na ala na ndo ti kete molenge so. Na azo kue so amä tënë so aberger ni atene na ala, bê ti ala adö”. (Luc 2:17, 18). Tënë “azo kue so amä” aye ti fa so aberger asara tënë na Joseph na Marie nga na ambeni zo. Na pekoni, na ngoi so aberger ni akiri na ndo ti ala, ala yeke “mû gloire na Nzapa nga ala yeke sepela lo teti aye kue so ala mä na ala bâ, gi tongana ti so a tene ni na ala.” (Luc 2:20). Aberger so afa nga na azo nzoni tënë so ala mä na ndo ti Christ.

Na ngoi so Marie aga na kozo molenge ti lo so lo dü na Jérusalem ti fa lo na Jéhovah tongana ti so Ndia so lo mû na Moïse ahunda, Anne mbeni wali so ayeke prophète ‘ato nda ti kiri singila na Nzapa na ti sara tënë ti molenge ni na ala kue so ayeke ku ngoi ti zingo Jérusalem.’⁽²⁾ (Luc 2:36-38; Ex. 13:12). Tongaso, tënë ti singo ti Messie angbâ ti mû ndo ti gue na ni.

Na pekoni, “azo ti gingo nda ti aye na lege ti atongoro alondo na mbage ti Tö aga na Jérusalem. Ala tene: ‘Lo so a dü lo gbia ti aJuif, lo yeke na ndo wa? Teti na ngoi so e yeke na mbage ti Tö, e bâ tongoro ti lo. Ni la, e ga ti ba li ti e na gbe ti lo.’” (Mat. 2:1, 2). “Tongana Gbia Hérode amä tënë so, li ti lo aga kirikiri, lo na azo ti Jérusalem kue. Lo bungbi  aprêtre-mokonzi kue ti kodoro ni nga na ascribe. Lo to nda ti hunda ala ti hinga ndo so a tene a yeke dü Christ dä.” ⁽³⁾ (Mat. 2:3, 4). Tongaso, azo mingi amä tënë ti dungo lo so ayeke ga ande Messie. *

Luc 3:15 so e bâ ni fade afa so ambeni Juif apensé so peut-être Jean Wabatizengo azo la ayeke Christ. Me Jean afa so tënë ti ala ni ayeke na lege ni ape, lo tene: “Lo so ayeke ga na peko ti mbi ayeke ngangu ahon mbi, lo so mbi kpa pëpe ti zi poro na gere ti lo. A yeke lo si ayeke batize ande ala na yingo vulu nga na wâ.” (Mat. 3:11). Atënë ti Jean so, so afa so lo sara tere ti lo kete, akiri asara si azo angbâ ti ku kungo gango ti Messie.

A-Juif so ayeke na ngoi ti akozo Chrétien ahinga lani ngoi ti gango ti Messie na lege ti prophétie ti ayenga 70 so a sara tënë ni na Daniel 9:24-27? Peut-être a yeke tongaso, me mbeni ye ayeke dä pëpe ti fa so a yeke tongaso biani. Na ngoi ti Jésus, azo afa nda ti ayenga 70 na alege nde nde, na aye so ala fa ague tâ nde mingi na ye so e hinga na ndo ni laso. *

A-Essénien, so azo mingi apensé so ala yeke na yâ ti mbeni secte ti aJuif, afa so aMessie use ayeke si na hunzingo ti ngu 490, me ye oko afa na e pëpe so prophétie ti Daniel la amû lege na ala ti tene tongaso. Même tongana ye ni ayeke tongaso, a yeke ngangu ti yeda so tënë ti kete groupe ti azo so aduti ti ala nde na tanga ti amba ti ala so alingbi lani ti sara ngangu na ndo ti aJuif kue.

Na ngu 200, ambeni Juif apensé so ayenga 70 akomanse na ngoi so a futi kozo temple na ngu 607 kozo ti Christ ti si na ngoi so a futi use temple ni na ngu 70. Ambeni nde apensé ti ala so prophétie so aga tâ tënë na ngoi ti aMaccabée na ngu use kozo ti Christ. Tongaso, nzoni mango tere ayeke dä pëpe na popo ti aJuif na ndo ti lege so alingbi adiko na ayenga 70 so.

Tongana fade na ngoi ti akozo Chrétien azo ahinga ngoi oke la ayenga 70 so asara, zo alingbi ti pensé so abazengele nga na akozo Chrétien alingbi fade ti sara tënë ti ngoi ni so ti fa so Messie so a sara tënë ti lo so ayeke Jésus Christ aga lani tâ gi na ngoi ni. Me ye oko afa pëpe so akozo Chrétien asara lani tongaso.

Mbeni ye ayeke dä so ayeke nzoni e hinga ni. Fani mingi azo so asû aÉvangile afa so ambeni prophétie so ayeke na yâ ti Mbeti ti Nzapa so a sû ândö na Hébreu aga lani tâ tënë na ndo ti Jésus (Mat. 1:22, 23; 2:13-15; 4:13-16). Me, ala kue atingbi pëpe tënë ti gango ti Jésus na ndo ti sese na prophétie ti ayenga 70.

Na nduru tënë: E lingbi pëpe ti tene so azo so lani ayeke na ngoi ti Jésus agbu nda ti prophétie so asara tënë ti ayenga 70 so nzoni mingi. Me, tongana ti so e londo ti bâ, aÉvangile afa ambeni nzoni raison so asara si azo ayeke “ku” lani Messie “kungo”.