Skip to content

Skip to table of contents

Mibuzyo Yabasikubala

Mibuzyo Yabasikubala

Ntwaambo nzi ntobakajisi ba Juda bamumwaanda wamyaka wakusaanguna itwakali kubapa “kulangila” Mesiya?

Mumazuba aa Johane Mubbapatizi, “bantu . . . bakali kulangila alimwi boonse bakali kulibuzya mumyoyo yabo kujatikizya Johane kabati, ‘Sena ooyu inga kali ngo Kilisito?’” (Lk. 3:15) Nkaambo nzi ba Juda ncobakali kulangila kuboola kwa Mesiya aciindi eciya? Kuli twaambo tunji.

Jesu naakazyalwa, mungelo wa Jehova wakalibonya kubeembezi ibakali kulanganya butanga musyokwe munsi-munsi aku Betelehemu. Mungelo wakaamba kuti: “Sunu mwazyalilwa Mufwutuli, Kilisito Mwami, mumunzi wa Davida.” (Lk. 2:8-11) Kuzwa waawo, “makamu-makamu aakujulu aakaba antoomwe amungelo ooyu kabatembaula Leza kuti: * ‘Aalemekwe Leza kujulu lyamajulu alimwi aanyika akube luumuno kubantu mbakkomanina.’”—Lk. 2:13, 14.

Kwaambilizya ooko kweelede kuti kwakabajatikizya kapati beembezi aabo balicesya. Cakufwaambaana, bakaunka ku Betelehemu, nobakamujana Josefa a Mariya alimwi a Jesu muvwanda, “bakaluula makani ngobakaambilwa kujatikizya mwana ooyu.” Akaambo kaceeco, “boonse ibakamvwa bakagambwa kumakani ngobakabaambila beembezi.” (Lk. 2:17, 18) Majwi aakuti “boonse ibakamvwa” atondezya kuti beembezi bakaambila abambi bantu kutali buyo ba Josefa a Mariya. Mpoonya, beembezi nobakali kupiluka kuya kuŋanda, bakazumanana ‘kutembaula akulemeka Leza akaambo kazyintu zyoonse nzyobakamvwa akubona, kazili mbubonya mbobakaambilwa.’ (Lk. 2:20) Cakutadooneka, beembezi aabo bakali kwaambila abamwi zyintu zibotu nzyobakamvwa kujatikizya Kristo!

Ciindi Mariya naakatola mwanaakwe mutaanzi kuzyalwa ku Jerusalemu kuti akamupe kuli Jehova kweelana a Mulawo wa Musa, musinsimi mukaintu Ana ‘wakatalika kulumba Leza, akwaamba zyamwana ooyu kuli boonse aabo bakali kulindila lufwutuko lwa Jelusalemu.’ (Lk. 2:36-38; Kul. 13:12) Aboobo, makani aamba zyakulibonya kwa Mesiya akazumanana kwaambilizyigwa.

Nokwakainda ciindi, “basikupandulula bweende bwanyenyeezi ibazwa Kujwe bakaboola ku Jelusalemu akubuzya kuti: “Uli kuli ooyo wakazyalwa kali mwami waba Juda? Nkaambo twakabona nyenyeezi yakwe notwakali Kujwe, aboobo twaboolela kumufwugamina.” (Mt. 2:1, 2) Naakamvwa boobo, “Mwami Heloda wakakopana ikubikkilizya abantu boonse bamu Jelusalemu. Eelyo naakabunganya basilutwe babapaizi boonse abalembi, wakatalika kubabuzya nkwaakali kuyoozyalilwa  Kilisito.” (Mt. 2:3, 4) Aboobo, bantu banji bakali kuzyibisyigwa kuti: Mesiya wakumbele wasika! *

Ilugwalo lwa Luka 3:15, ilwazubululwa musyule oomu, lutondezya kuti ba Juda bamwi bakali kuyeeya kuti Johane Mubbapatizi andiza ngowakali kuyakuba Kristo. Nokuba boobo, Johane wakabagwasya kwaamvwisya makani aayo, wakati: “Ooyo uuboola munsi lyangu uli anguzu kwiinda ndime, walo ngonditeeleli kusamununa mpato. Ooyo uyoomubbapatizya amuuya uusalala amulilo.” (Mt. 3:11) Majwi aakulibombya aa Johane akabakulwaizya aabo ibakali kulangila Mesiya.

Sena ba Juda bamumwaanda wamyaka wakusaanguna bakabalila ciindi Mesiya naakali kuyakusika kwiinda mukubelesya businsimi ibwaamba zyansondo zili 70 izilembedwe mulugwalo lwa Daniele 9:24-27? Tatuzyi bwini. Twaamba boobo akaambo kakuti kwakali bupanduluzi bwiindene-indene ibwakali kujatikizya nsondo zili 70 mumazuba aa Jesu, alimwi kunyina bupanduluzi ibweendelana ambotubuteelela businsimi oobu mazuba aano. *

Kabunga kamwi ikakalizandula ikayeeyelwa kuti kakalizandula kubukombi bwaci Juda, kakali kuyiisya kuti ba Mesiya bobilo bakali kuya kulibonya kumamanino aamyaka iili 490, nokuba boobo tatuzyi naa kabunga aaka kakabelesya businsimi bwa Daniele mukubalila ooko. Nokuba kuti bakacita oobo, nciyumu kuyeeyela ba Juda mbobakali kunga babusyoma bupanduluzi oobo ibwakali kupegwa akabunga kabuzangi.

Mumwaanda wamyaka wabili C.E., ba Juda bamwi bakali kusyoma kuti nsondo izili 70 zyakali kutalika akunyonyoonwa kwatempele lyakusaanguna mu 607 B.C.E. kuzikusika ciindi tempele lyabili nolyakanyonyoonwa mu 70 C.E., nokuba boobo bamwi bakali kweendelanya businsimi oobu aciindi cabana Makabesi, ciindi icakatalika muma 170 B.C.E. Aboobo, kwakanyina kuzuminana kujatikizya mbozyakeelede kubalwa nsondo zili 70.

Ikuti bupanduluzi bwansondo zili 70 nobakabumvwa munzila iiluzi mumwanda wamyaka wakusaanguna C.E., bamwi nobakayeeya kuti baapostolo abamwi Banakristo bamumwaanda wamyaka wakusaanguna nobakabubelesya kutondezya kuti Mesiya wakasyomezyedwe wasika aciindi ceelede kali muntu, Jesu Kristo. Nokuba boobo, kunyina bumboni buli boonse ibutondezya kuti Banakristo bakusaanguna bakacita oobo.

Kuli kaambo akambi ikayandika kubikkila maano. Balembi ba Makani Mabotu ziindi zinji bakali kutondezya kuti businsimi bumwi ibulembedwe mu Magwalo aa Chihebrayo bwakali kuzuzikizyigwa muli Jesu Kristo. (Mt. 1:22, 23; 2:13-15; 4:13-16) Nokuba boobo, kunyina iwakeendelanya kulibonya kwa Jesu anyika abusinsimi ibwaamba nsondo zili 70.

Mubufwaafwi inga twaamba kuti: Tatukonzyi kusinizya kuti bantu bamumazuba aa Jesu bakali kubumvwisya kabotu-kabotu businsimi ibujatikizya nsondo zili 70. Nokuba boobo, mabbuku aamba zya Makani Mabotu alapa twaambo tumbi tulimvwisya itwakapa bantu “kulangila” Mesiya.

^ par. 4 Bbaibbele talyaambi kuti bangelo “bakaimba” ciindi Jesu naakazyalwa.

^ par. 7 Tulakonzya kubuzya kuti, Ino basikupandulula bweende bwanyenyeezi bakacikonzya buti kweendelanya kulibonya ‘kwanyenyeezi’ iyakali kujwe akuzyalwa ‘kwamwami waba Juda’? Sena bakaamvwa makani aayo aakuzyalwa kwa Jesu ciindi nobakali kwiinda mu Israyeli?

^ par. 9 Kutegwa muzyibe mbotubuteelela businsimi oobu bwansondo zili 70 mazuba aano, amubone bbuku lyakuti Amububikkile Maanu Businsimi bwa Daniele! cibalo 11.