Ankan kxpulakni

Ankan kliputsan

Tuku katsiputunkgo tiku likgalhtawakgakgo

Tuku katsiputunkgo tiku likgalhtawakgakgo

¿Tuku xlakata judíos xapulana siglo «xkgalhkgalhimakgo yama kilhtamaku» akxni xmilh Mesías?

Akxni xlama Juan tiku xmununan «xkgalhkgalhimakgo yama kilhtamaku akxni namin Cristo wanti nalakgmaxtukgoy, xlakan xtsukunitta puwankgoy xpalakata Juan Bautista, ¿cha pala chu wa Cristo ti nakinkalakgmaxtuyan?» (Luc. 3:15, Hua Xasasti Talaccaxlan, 1999). ¿Tuku xlakata judíos xkgalhkgalhimakgolh Mesías ama kilhtamaku? Kaʼakxilhwi tuku xlakata.

Akxni xlakachinitta Jesús xʼángel Jehová katasiyanilh mapuchwayaninanin tiku xkuentajtlawamakgolh xborregoskan lakatsu kBelén. Ángel wa: «Chiyu lakachilh [kxkachikin] David, mimakgaputaxtinakan wanti wanikan nCristo» (Luc. 2:8-11). Alistalh minkgolh «[lhuwa] ángel [...] xala kakgapun wa nti xmaxkikgo nkakni Dios, xwankgoy: “Katamaxkilh nkakni Dios nti ntlanka xlakatsukut; Chu anta nkatiyatna, kaʼananikgolh ntapaxuwan kxnakukan nti nkgalhinikgoy ntapaxuwan[”]» (Luc. 2:13, 14). *

Lu tlan limakgkatsikgolh mapuchwayaninanin tuku kamakatsinika. Lakapala ankgolh kBelén, chu akxni tekgskgolh José, María chu skgata, «tilixakgatligolh wa ntu xwanikgonit angel xpalakata skgata». Uma kitaxtulh pi, «xlipakskan wa nti ntikgaxmatkgolh, [kaks] tililakawankgolh ntu xlichuwinankgoy mapuchwayaninanin» (Luc. 2:17, 18). Tachuwin «xlipakskan wa nti ntikgaxmatkgolh», wamputun pi ni manwa José chu María kawanikgolh tuku xkawanikanit, wata na kalitachuwinankgolh amakgapitsin. Akxni taspitkgolh kxchikkan, mapuchwayaninanin chuntiya «xmaxkikgo nkakni, chu mpaxkatsinit Dios xpalakata xlipaks yuma ntu xkgaxmatkgonit, chu xukxilhkgonit mpi xtachuna lantla x[ka]wani[...]kanit» (Luc. 2:20). Liwana tasiya pi ni kaj tsekg makikgolh tuku xkgaxmatkgonit xpalakata Cristo, wata lichuwinankgolh.

Akxni María lilh Jesús kJerusalén xlakata nawili kxlakatin Jehová, chuna la xwan xLimapakgsin Moisés, palakachuwina Ana «xmaxkima mpaxkatsinit Dios, chu na xlixakgatlikgoy xpalakata Jesús xlipakskan wa nti xkgalhkgalhimakgo ntalakgtaxtun kJerusalén» (Luc. 2:36-38; Éx. 13:12). Chuna, katsikgoka pi xlakachinita tiku Mesías xʼama litaxtu.

Alistalh, «timinkgolh kJerusalén makgapitsin [astrólogos] [...]. Xwankgoy: “¿Ni wi skgata nti lakachinit xreykan judíos nawan? Sampi kukxilhwi kstaku ntani[ku] mpulha chichini, na kmiw lakgatakilhputayaw”» (Mat. 2:1, 2). Akxni kgaxmatli, «rey Herodes, akglitwanalh, chu mpaks xawa xlipaks nti anta xalanin kJerusalén. Akxni nchu ntimamakgstokgkgolh xlipaks xanapuxkun [sacerdotes], chu xlaktsokgkinaninkan ntachixkuwitat, kakgalhskinkgolh ntani xlakachilh nCristo» (3) (Mat. 2:3, 4). Wa xlakata lhuwa tiku katsikgolh uma: ¡pi tiku xʼama litaxtu Mesías xchinita! *

Lucas 3:15 nema akxilhwi, masiya pi makgapitsi judíos xlakpuwankgo pi Juan Tiku xMununan max wa Cristo xwanit. Pero Juan kawanilh pi xla ni wa xwanit: «Wanti mimacha kkinkgan nti xaliwaka nkgalhiy xlakatsukut ni xawa nkit, wa nti ni kimininiy [nakxkutniy] xkaktli [o xtatun] wa xla nakalimunuyan spiritu santo chu lhkuyat» (Mat. 3:11). Tuku kawanilh Juan tlawalh pi tlakg xkgalhkgalhikgolh Mesías.

¿Anta xkilhtikgo judíos kxapulana siglo xlakata 70 semanas akxni xputlekgekgo tukuya kilhtamaku xʼama chin Mesías tuku xtatsokgnit kDaniel 9:24-27? Maski nila liwana katsiyaw pi chuna tlawakgolh, na nila wanaw pi ni chuna. Pero takatsi pi kxkilhtamaku Jesús pulaklhuwa la xputlekgekgo tuku xwankgonit palakachuwinanin xlakata 70 semanas, chu tuku xwankgo ni xtachuna la tuku liwana katsiyaw la uku. *

Makgapitsi lakpuwankgo pi esenios, xlitaxtukgo akgtum secta xla monjes tiku judíos xwankgonit, masiyakgolh pi akxni ksputma xwa akgtati ciento tatipuxumakaw kata xʼama tasiya chatiy Mesías, pero nila nawanaw komo tuku xwankgo xkilhtikgonit tuku xlichuwinanit Daniel. Maski chuna xwa, tuwa nalakpuwanaw pi amakgapitsi judíos xlakgapaskgolh uma xtaputlekge esenios xlakata ni lu akxtum xkatalakgo latamanin.

Ksiglo akgtiy akxni xminita Jesús, makgapitsi judíos xkanajlakgo pi 70 semanas xtsukunit lata akxni lakxtlawaka xapulana templo kkata 607 akxni nina xmin Jesús, asta akxni lakxtlawaka xliʼakgtiy templo kkata 70 akxni xminita Jesús. Atanu judíos xlakpuwankgo pi tsukulh kgantaxtu kxkilhtamaku macabeos, nema tsukulh kkata 170 akxni nina xmin Jesús. Chuna la akxilhaw pulaklhuwa tuku xlakpuwankgo xlakata la xputlekgeka 70 semanas.

Komo kxapulana siglo liwana xtikatsika tuku kilhtamaku xʼama kgantaxtu tuku xwankanit, apóstoles chu atanu kstalaninanin Cristo xala ama kilhtamaku xtimaklakaskinkgolh xlakata xlimasiyakgolh pi Jesucristo wa Mesías tiku xwankanit pi namin, xlakata liwana xkatsikgolh tukuya kilhtamaku xtilakachilh chuna la xwankanit. Pero ni litasiya pi xapulana kstalaninanin Cristo chuna tlawakgolh.

Wi tuku na xlakaskinka. Evangelistas makglhuwa, xlichuwinankgo tuku xwan xTatsokgni Hebreo nema kgantaxtulh kxlatamat Jesucristo (Mat. 1:22, 23; 2:13-15; 4:13-16). Maski chuna, nipara chatum tiku lichuwinalh xlakata akxni Jesús xmilh kKatiyatni akxni xputlekgekgo 70 semanas.

Xaʼawatiya, nila wanaw pi tiku latamakgolh kxkilhtamaku Jesús liwana akgatekgskgolh la xʼama kgantaxtu 70 semanas; pero chuna la akxilhnitaw, Evangelios liwana kinkawaniyan tuku xlakata «xkgalhkgalhimakgo» akxni xchilh Mesías.

^ párr. 4 Biblia ni wan pi ángeles kilhtlikgolh akxni lakachilh Jesús.

^ párr. 7 ¿Tuku xlakata astrólogos wankgolh pi xlakachinit «xrey Judios» akxni akxilhkgolh “staku” anta oriente? ¿Kgaxmatkgolh pi xlakachinit Jesús akxni xtitaxtumakgolh kʼIsrael, kstalanimakgo staku?

^ párr. 9 Xlakata nakatsiya la akgatekgsaw la uku tuku xwankanit xlakata 70 semanas, kaʼakxilhti libro Prestemos atención a las profecías de Daniel, capítulo 11.