Te ʼu Fehuʼi ʼa Te Kau Lautohi
Neʼe “nofo talitali” te kau Sutea ʼo te temi ʼo Sesu ki te Mesia. Kotea tona tupuʼaga?
ʼI te temi ʼo Soane Patita, neʼe “nofo talitali” te hahaʼi pea mo natou “fia iloi pe ko Soane ko te Kilisito ia.” (Luka 3:15) He ko ʼe neʼe ʼamanaki te kau Sutea ʼe ha anai te Mesia ʼi te temi ʼaia? ʼE lahi ʼona tupuʼaga.
ʼI te ʼosi tupu ʼa Sesu, neʼe ha te ʼaselo ʼa Sehova ki he kau tauhi manu neʼe natou taupau ʼanatou faga ovi ʼi te ʼu gaueʼaga ʼe ovi ki Petelehemi. (1) Pea neʼe ina ui fenei: “I te aho nei pe, i te kolo o Tavite, kua tupu kia koutou he Fakamauli, ae e ko Kilisito, ko te Aliki.” (Luka 2:8-11) ʼOsi ʼaia, pea neʼe “fakatahi age ki te aselo he kaugamalie o te foi tau o te lagi, o fakavikiviki ki te Atua o ui: * Kololia ki te Atua o te u potu maoluga, pea tokalelei i te kele ki te u tagata ae e ofa ia ia ki ai!”—Luka 2:13, 14.
ʼE mahino papau ia, neʼe malave ʼaupito te logo ʼaia ki te kau tauhi ovi agavaivai ʼaia. Pea neʼe natou olo atu aipe ki Petelehemi. Neʼe natou maʼu ai ia Sosefo mo Malia pea mo te kiʼi toe ko Sesu. Pea “nee natou fakamatala leva te u mea ae nee fakaha age kia natou o uhiga mo te kii toe aena.” Koia “ko natou fuli ae nee fakalogo * ki anatou fakamatala nee punamauuli leva i te u mea ae nee fakaha e te kau tauhi manu kia natou.” (Luka 2:17, 18) ʼI te ʼu kupusiga palalau ʼaeni “ko natou fuli ae nee fakalogo,” ʼe ha mai ai, neʼe fakaha e te kau tauhi ovi te logo ʼaia ki ʼihi atu hahaʼi, kaʼe neʼe mole gata pe kia Sosefo mo Malia. Pea ʼi te toe liliu ʼa te kau tauhi ovi, neʼe “natou fakakololia leva mo fakavikiviki leva ki te Atua o uhiga mo te u mea fuli ae kua natou logo mo sisio ki ai, koteuhi nee hoko te u mea fuli o mulimuli totonu ki te u mea ae nee fakaha kia natou.” (Luka 2:20) ʼE mahino ia, neʼe mole fufu e te kau tauhi ovi te ʼu meʼa lelei neʼe natou iloʼi ʼo ʼuhiga mo Kilisito.
Ki muli age, neʼe ʼave e Malia tana ʼuluaki tama ki Selusalemi ke momoli ia ia kia Sehova, ʼo mulimuli ki te meʼa ʼae neʼe fakatotonu ʼi te Lao ʼa Moisese. ʼI te sio ki ai ʼa te fafine polofeta ko Ana, “nee fakafetai ia ia ki te Atua, pea nee palalau ia ia o uhiga mo Sesu kia natou fuli ae nee talitali ki te haofaki o Selusalemi.” (2) (Luka 2:36-38; Eke. 13:12) Neʼe haga mafola ai leva te logo ʼo ʼuhiga mo te ha ʼo te Mesia.
Ki muli age, “nee kaku mai leva he kau masi mai Olieto [peʼe potu Esite] ki Selusalemi, pea nee natou ui leva: Kofea te hau o te kau Sutea ae nee hoki tupu? Koteuhi nee matou sisio ki tona fetuu i Olieto, pea nee matou omai o atolasio kia ia.” (Mat. 2:1, 2) Pea ʼi te logo ʼa te Hau ko Helote ki te faʼahi ʼaia, “nee hohaa leva tona loto, pea mo Selusalemi katoa. Nee ina fakatahii leva te kau pule faisakilifisio fuli mo te kau sekelipa fuli o te hahai, pea nee ina kumikumi leva kia natou o uhiga mo te kogamea ae e tonu ke tupu ai te Kilisito.” (3) (Mat. 2:3, 4) Koia neʼe fakatokaga ai leva ki te hahaʼi tokolahi kua haʼu ki malamanei ia ia ʼae ka liliu ko te Mesia. *
Tou toe talanoa ki te vaega ʼo Luka 3:15. ʼE ha ai, neʼe tui ʼihi kau Sutea ko Soane Patita ʼe ko Kilisito. Kaʼe neʼe fakaha lelei e Soane Patita neʼe natou faihala ʼi tana talanoa kia ia ʼae ka haʼu ki muli age ʼo ina ui fenei: “E malohi age ia au, pea e mole au tuha i te too o ona sulie. Ko ia, e ina papitemai anai koutou aki te Laumalie Maonioni pea mo te afi.” (Mat. 3:11) ʼAki te ʼu palalau agavaivai ʼaia ʼa Soane Patita, neʼe malohi ai te fia talitali ʼa te kau Sutea ki te Mesia.
Neʼe feala koa ki te kau Sutea ʼo te temi ʼaia ke natou fakafuafua te temi ʼae ka ha ai te Mesia, ʼaki te lea fakapolofeta ʼo Taniela 9:24-27 ʼo ʼuhiga mo te ʼu vahaʼa ʼe 70? ʼE mole feala ke tou iloʼi papau tona tali. Neʼe lahi te ʼu fakamahino ki te lea fakapolofeta ʼaia ʼi te temi ʼo Sesu pea neʼe mole ʼi ai he fakamahino ʼe alu tahi mo tatatou mahino ʼi te temi ʼaeni. *
Ohage la ko te fakamahino ʼa te kau Esséniens, neʼe lagi ko te maga ʼi lotu fakamonike Sutea. Neʼe natou ui ʼe ha anai te ʼu Mesia ʼe tokolua ʼo kaku ki te fakaʼosi ʼo te ʼu taʼu ʼe 490. Kaʼe ʼe mole tou iloʼi pe neʼe fakatafito tanatou ui ʼaia ki te lea fakapolofeta ʼa Taniela. Pea tatau aipe pe neʼe natou fai te faʼahi ʼaia, kaʼe neʼe lagi tokolahi te kau Sutea neʼe mole natou tali te fakamahino ʼa te kau Esséniens he neʼe ko te kiʼi lotu mavae.
ʼI te tahi faʼahi, ʼi te ʼu taʼu 100 H.T.S., * neʼe tui ʼihi kau Sutea ko te ʼu vahaʼa ʼe 70 neʼe kamata ʼi te taʼu 607 I.M.T.S. ʼaki te fakaʼauha ʼo te ʼuluaki fale lotu pea neʼe fakaʼosi ʼi te taʼu 70 H.T.S., ʼaki te fakaʼauha ʼo te lua fale lotu. Kaʼe neʼe ui e ʼihi neʼe fakahoko te lea fakapolofeta ʼaia ʼi te temi ʼo te kau Makape neʼe kamata ʼi te teitei taʼu 170 I.M.T.S. Koia neʼe mole manatu tahi te kau Sutea ʼo ʼuhiga mo te lea fakapolofeta ʼaia.
Ka na pau la neʼe mahino lelei te hahaʼi ki te lea fakapolofeta ʼo te ʼu vahaʼa ʼe 70, pea neʼe lagi fakaʼaogaʼi e te kau apositolo mo te kau ʼuluaki Kilisitiano te fakamahino ʼaia moʼo fakamoʼoni ki te ha ʼo te Mesia ʼi tona temi totonu ʼaki ia Sesu Kilisito. Kaʼe ʼe mole he fakamoʼoni ki ai.
Tou tokagaʼi te tahi faʼahi ʼaeni: neʼe fakaha tuʼa lahi e te ʼu tagata faitohi Evaselio, ko Sesu Kilisito ʼae neʼe ina fakahoko ʼihi lea fakapolofeta ʼo te ʼu Koga Tohi-Tapu Fakahepeleo. (Mat. 1:22, 23; 2:13-15; 4:13-16) Kaʼe neʼe mole natou ui ʼe ʼi ai he pikipikiga ʼo te lea fakapolofeta ʼo te ʼu vahaʼa ʼe 70 mo te nofo ʼa Sesu ʼi te kele.
Koia la ʼae ʼe feala ke tou ui, ʼe mole tou iloʼi papau pe neʼe mahino lelei te hahaʼi ʼo te temi ʼo Sesu ki te lea fakapolofeta ʼo ʼuhiga mo te ʼu vahaʼa ʼe 70. Kaʼe ʼe tou maʼu ʼi te ʼu Evaselio ni tupuʼaga ʼo te “nofo talitali” ʼa te hahaʼi ki te Mesia.
^ pal. 4 ʼE mole ui ʼi te Tohi-Tapu neʼe “hiva” te kau ʼaselo ʼi te temi ʼae neʼe tupu ai Sesu.
^ pal. 5 ʼI te vaega ʼaeni pea mo ʼihi atu, ko matou ʼae neʼe matou fakailoga keheʼi.
^ pal. 7 Tou fakakaukauʼi pe ko ʼe neʼe manatu te kau masi, peʼe ko te kau tagata sivi fetuʼu, ʼe ʼi ai te pikipikiga ʼo te ʼasi ʼo te “fetuu” ʼi te potu Esite mo te tupu ʼa te “hau o te kau Sutea.” Neʼe lagi natou iloʼi te logo ʼo ʼuhiga mo te tupu ʼa Sesu ʼi tanatou fakalaka ʼi te fenua ʼo Iselaele.
^ pal. 9 ʼO ʼuhiga mo te fakamahino ki te lea fakapolofeta ʼo te ʼu vahaʼa ʼe 70, vakaʼi te tohi Koutou Tokagaʼi Te Lea Faka Polofeta ʼa Taniela! ʼi te kapite 11.
^ pal. 11 Ko te ʼu mata ʼi tohi ʼaeni H.T.S. ko tona fakaʼuhiga: Hili te Temi ʼo Sesu.