Mu mvu wau, e “Fotodrama da Criação” ilungisi mvu 100 tuka yasongelwa mu nkumbu antete. E filme yayi yakubikwa kimana yakumika lukwikilu lwa wantu mu Nkand’a Nzambi. Wau vo muna tandu kiakina wantu ayingi bavidisa lukwikilu lwau mu kuma kia longi dia lunungunuku ye fu kia katikisa Nkand’a Nzambi, e “Fotodrama” yasonganga vo Yave i Mvangi.

Mpangi Charles T. Russell ona wavitang’o ntu muna buka kia Alongoki a Nkand’a Nzambi wavava e mpila yambote ya sayanesa e ludi kia Nkand’a Nzambi mu nzaki zawonso. Muna kolo kiakina, Alongoki a Nkand’a Nzambi banietekanga kala e nkanda se vioka mvu makumatatu. Owau, basolola ndekwa zakaka zambote: Sadila filme zakala ye fwaniswa yanikukanga yo vova.

Muna mvu wa 1890, e filme zakondwa e zú zayantika songwa. Kuna lubantiku lwa mvu 1903, filme mosi ya mambu ma nsambila yasongwa muna nzo a nzambi kuna mbanza Nova York. Muna mvu wa 1912, o umbangu wa songa e filme ku lubantiku wakala vava mpangi Russell kayantika vanga nkubika za “Fotodrama.” Wabakula vo umbangu wa sadila filme ulenda sadisa mu long’e ludi kia Nkand’a Nzambi mu mpila ina ke ilendakana ko muna nkanda.

Muna “Fotodrama” yayi ya ola nana yasongwanga mu kunku yá, mwakala ye tini 96 ya tusansu twa Nkand’a Nzambi twatangwanga kwa mpovi mosi watoma zayakana mu kuma kia ndinga yambote kakala yau. Muna yimpa yayingi yasongwanga, mwakala ye miziki miayimbilanga. Ampangi ana batoma zaya umbangu basikanga miziki muna fonógrafo, e nkunga miayendanga betela ye filme za tusansu twa Nkand’a Nzambi zasongwanga mu se yayingi.

E masini ma filme ye slide basadilanga mu nzo za akiti zatukanga. Akwa umbangu kuna mbanza Filadélfia, Nova York, Paris ye Londres babandulanga e fwaniswa muna slide ye filme. Buka ya mpangi basalanga e salu kia bandula fwaniswa (Sala de Artes) kuna Betele yau basalanga e salu kiaki yo soba e  slide zina zabudikanga. Vana ntandu a sumba e filme, e mpangi zasadilanga kuna Betele bayenda kangwa mafoto kuna mbanza Yonkers, Nova York, ekolo bavanganga yimpa yasunzulanga Abarayama, Isaki ye mbasi ina yasima Abarayama kalembi vonda mwan’andi.—Etu. 22:9-12.

Nkundi mosi a mpangi Russell wavovesa amwangi a nsangu vo e ndekwa zazi “zifila wantu ayingi mu yangalela Nkand’a Nzambi, lutila nkutu konso ndekwa zasadilwa kala kwa mabundu.” Nga e mfumu za mabundu bayangalela e ndekwa zazi zampa muna long’e ludi kwa ulolo wa wantu bakala ye nzala za madia ma mwanda? Ve. E mfumu za mabundu ma Kikristu kia Kimpangila basima e “Fotodrama.” Akaka nkutu basadila ndekwa zambi mu kakidila nkangu balembi tala e fuka kiaki. Kuna mbanza mosi, e mfumu za dibundu batuma vo e kura yazengwa.

Kana una vo i wau, e fulu yasongelwanga e “Fotodrama” yazalanga yo wantu. Ke kwalombwanga nzimbu ko. Kuna Estados Unidos, e “Fotodrama” yasongwanga e lumbu yawonso muna tezo kia 80 lwa mbanza. Kuna kwa wantu ayingi, wauna i nkumbu antete batala e ‘filme ya wantu bavovanga.’ Muna lusadisu lwa mafoto maviokeswanga dimosi dimosi, bamonanga una mwan’a nsusu kevaikilanga muna diaki ye una mvuma zisavukilanga muna mene. O sadila umbangu wa nza ya tandu kiakina, wasonganga e ngangu za Yave zilembi tezakana. Nze una usonganga e mvovo mia lubantiku, vava muntu mosi kamona mpangi Russell wasunzulanga e “Fotodrama,” wavova vo “mpangi Russel ovovanga mu fuka vika sia vo ke mpangi Russell ko.”

Tim Dirks wa nsoneki a lusansu lwa filme, wayikila e “Fotodrama” vo “i filme yantete yakala ye zú dia ndinga, wantu banikukanga ye slide zasongwanga mu se yayingi.” E filme zina zavitila e “Fotodrama,” zasadilanga mpe umbangu wau kansi ke mu nkumbu mosi ko, musungula muna filme zavovelanga mambu ma Nkand’a Nzambi. Lutangu lwa wantu batala e filme yayi lusundidi lwa filme zawonso. Mu mvu mosi kaka, tezo kia mafuku nana (9 milhões) ma wantu batala e “Fotodrama” kuna América do Norte, Europa, Austrália ye Nova Zelândia!

E “Fotodrama” yasongwa mu nkumbu wantete kina kia 11 kia ngonde a Yanuali ya mvu wa 1914 kuna mbanz’a Nova York. Una vavioka ngonde nsambwadi, e Vit’Antete ya Nz’Amvimba yayantika. Kana una vo i wau, ulolo wa wantu mu nza yawonso bakwamanana kutakana mu tala e “Fotodrama” yo kasakeswa kwa fwaniswa yasonganga e nsambu zitwasa Kintinu. Muna mvu wa 1914, ke vakala ye filme yakaka ko ilenda tezaniswa ye “Fotodrama.”