KUFUMA MU NTHAMBA YITHU

Sinema Yakukhozga Cipulikano Iyo Yakwaniska Vyaka 100

JULANI

“Apa, Mubali Russell wakuwoneka makora comene.”—Mazgu agha ghakayowoyeka na munthu uyo wakalaŵilirako “Sinema Yakulongosora Cilengiwa” mu 1914.

CAKA ca 2014, ncha nambara 100 kufuma apo “Sinema Yakulongosora Cilengiwa” yikalongoreka kakwamba. Cilato ca Sinema iyi, cikaŵa cakuti ŵanthu ŵagomezge kuti Baibolo ni Mazgu gha Ciuta. Pa nyengo iyi, ŵanthu ŵanandi ŵakaŵavya cipulikano cifukwa cakuti ŵakagomezganga kuti vyamoyo vili kuŵako vyekha, ŵakatemwanga kususka cilicose, kweniso ŵakatemwanga kukayikira cilicose. Ndipouli, “Sinema Yakulongosora Cilengiwa” yikapeleka ukaboni wakuti Yehova ni Mlengi.

Charles T. Russell, uyo wakadangiliranga pa mulimo wa Ŵasambiri ŵa Baibolo, wakapenjerezganga nthowa yiwemi kweniso yaluŵiro yakuthandazgira unenesko wa mu Baibolo. Pa nyengo iyi, Ŵasambiri ŵa Baibolo ŵakaŵa kuti ŵathandazga unenesko kwizira mu mabuku kwa vyaka vyakujumpha 30. Kweni sono, ŵakabowozga nthowa yinyake: kupharazga kwizira pa sinema.

KUPHARAZGA MAKANI GHAWEMI KWIZIRA PA SINEMA

Mu vyaka vya m’ma 1890, ŵanthu ŵakamba kuwoneska sinema zambura mazgu. Mu 1903, sinema ya cisopa yikalongoreka mu chalichi linyake mu Msumba wa New York. Mu 1912, apo mulimo wa kupanga masinema ukaŵa kuti wamba waka, Russell wakambiska mulimo wa kupanga “Sinema Yakulongosora Cilengiwa.” Wakamanya kuti nthowa iyi, yiwovwirenge pakuthandazga unenesko wa mu Baibolo kuluska mabuku paghekha.

“Sinema Yakulongosora Cilengiwa” yikatoranga maora ghankhondi na ghatatu kuti yimare. Kanandi yikalongorekanga mu vigaŵa vinayi. Yikaŵa na nkhani za mu Baibolo zakukwana 96 izo zikayowoyeka na mubali wa mazgu ghakupulikikwa makora. Mu vigaŵa vinandi vya sinema iyi, mukimbikanga tusumu twapasipasi. Ŵabali ŵakusambizgika makora ŵakalizganga malekodi gha mazgu na sumu, na kusazga vinthu ivi na vithuzithuzi vya seŵero la nkhani zinyake za mu Baibolo.

“Yikalongosora makora vinthu, kufuma pa kulengeka kwa nyenyezi mpaka pa Muwuso wa Khristu wa Vyaka Cikwi.”—F. Stuart Barnes, uyo wakaŵa na vyaka 14 mu 1914

Vithuzithuzi vinandi vya mu sinema iyi, ŵakavitora kunyake. Ŵanthu ŵaluso ŵa mu misumba ya Philadelphia, New York, Paris, na London, ŵakajambura na mawoko vithuzithuzi vinyake vya mu sinema iyi. Kweniso, magulu ghanyake gha ŵabali ghakagwira nchito ya kujambura vithuzithuzi na kuwezgerapo ivyo vyanangika. Nchito iyi ŵakagwiliranga mu cipinda cinyake ca pa Beteli. Padera pa vithuzithuzi ivyo ŵakagura, ŵabali ŵanyake ŵa pa Beteli ŵakacita seŵero na kujambulika ku Yonkers, mu New York. Mu seŵero ili, mubali munyake wakaŵa Abrahamu, munyake Yisake, ndipo munyake wakaŵa mungelo uyo wakakanizga Abrahamu kupeleka sembe mwana wake.—Gen. 22:9-12.

Ŵabali ŵakusambizgika makora ŵakawoneskanga sinema iyo yikaŵa na tepi yitali makilomita ghakujumpha ghatatu, malekodi 26, na vithuzithuzi 500

Mubali munyake uyo wakateŵeteranga lumoza na Mubali Russell, wakaphalira ŵamutolamakani kuti sinema iyi “yiciskenge ŵanthu ŵanandi kuti ŵagomezgenge Malemba, kuluska cilicose cakuthandazgira mauthenga gha cisopa ico caŵapo.” Kasi ŵalongozgi ŵa visopa ŵakakondwa nayo nthowa iyi yakupelekera cakurya cauzimu ku ŵanthu awo ŵakaŵa na njara yauzimu? Viŵi yayi. M’malo mwake, ŵaliska wose ŵa Cikhristu cautesi ŵakasuskanga “Sinema Yakulongosora Cilengiwa,” ndipo mwaucenjezi kweniso mwambura kulorako ŵanyake ŵakayezgayezga kutondeska ŵanthu kulaŵilira sinema iyi. Pa malo ghanyake agho ŵabali ŵakawoneskerangapo sinema iyi, gulu linyake lakudangilirika na muliska, likadumura magesi.

Ŵadumbu ŵa mu mipingo yapafupi ŵakagaŵira ŵanthu tumabuku mamiliyoni ghanandi uto tukaŵa na vithuzithuzi vya mu “Sinema Yakulongosora Cilengiwa”

Ŵanthu awo ŵakiza kuzakawonelera sinema iyi, ŵakapika mabaji ghakucemeka kuti Pax, agho pakaŵa cithuzithuzi ca Yesu, apo wakaŵa munyamata. Mabaji agha ghakakumbuskanga uyo wavwara kuti ni “mwana wa mtende”

Ndipouli, mizinda yikazuranga mu malo ghakuwoneskera “Sinema Yakulongosora Cilengiwa” ndipo yikalipiranga kalikose yayi. “Sinema Yakulongosora Cilengiwa” yikawoneskekanga mu misumba 80 ya ku United States zuŵa lililose. Ŵanthu ŵanandi ŵakazizikika cifukwa kakaŵa kakwamba kuwonelera sinema yakuŵa na mazgu. Ŵanthu ŵakaŵa na mwaŵi wa kuwona kankhuku kakukonkhomoka kweniso luŵa likufwatura. Sinema iyi yikalongora vinthu vyakukhwaskana na sayansi ivyo vikawovwira ŵanthu kumanya kuti vinjeru vya Yehova ni vyapacanya. Nga umo tayowoyera kale, munthu munyake uyo wakalaŵilirako sinema iyi wakati wawona Mubali Russell wakuyowoya wakati: “Apa, Mubali Russell wakuwoneka makora comene.”

CINTHU CAPADERA PA NKHANI YA MASAMBIRO GHAKUKHWASKANA NA BAIBOLO

“Sinema Yakulongosora Cilengiwa” yikalongoreka kakwamba pa Janyuwale 11, 1914, pa malo agha mu Msumba wa New York, agho ŵeneko ŵakaŵa Ŵasambiri ŵa Baibolo (International Bible Students Association)

Pakulongosora vya “Sinema Yakulongosora Cilengiwa,” Tim Dirks, uyo wakaŵa wakulemba mabuku na mdauko wa mafilimu wakati “nchakwamba kuwona sinema iyo vithuzithuzi vyake vyakutowa kweniso vyakwenda vyasazgika na mazgu.” Masinema agho ghakapangika pambere sinema iyi yindapangike ghakaŵanga na vinyake mwa vinthu ivi, kweni vyose mu sinema yimoza yayi, comenecomene ghakukhwaskana na Baibolo. Ndipo palije sinema iyo yikaguza ŵanthu ŵanandi kuluska iyi. Mu caka cakwamba pera, ŵanthu ŵakukwana 9 miliyoni ŵa mu vyaru vya ku North America, Europe, Australia, na New Zealand, ŵakawonelera “Sinema Yakulongosora Cilengiwa.”

“Sinema Yakulongosora Cilengiwa” yikalongoreka kakwamba pa Janyuwale 11, 1914, mu Msumba wa New York. Pakati pajumpha myezi yinkhondi na yiŵiri, Nkhondo Yakwamba ya Caru Cose yikamba. Kweni pa caru cose, mizinda ya ŵanthu yikalutilira kuwungana na kulaŵilira “Sinema Yakulongosora Cilengiwa.” Ŵanthu aŵa ŵakapembuzgikanga comene na vigaŵa vyakukhwaskana na vitumbiko vya munthazi vya Ufumu. Mu 1914, “Sinema Yakulongosora Cilengiwa” yikaŵa cinthu capadera comene.