Keimon lidoun ariñahani

Keimon lidoun tila

Lóudarun burí relihión: Anihán san le labusenrubei Bungiu?

Lóudarun burí relihión: Anihán san le labusenrubei Bungiu?

“Fánreingua lumutiña san relihión gürigia odi óundaragua lumutiña?” Nihán álügüdahani le tadügübei periódiku to gíriboun The Sydney Morning Herald houn aliihatiña. Hibe-agei óunabatiña luagu fánreinguagüda lumutiña lan relihión gürigia.

HA ARIÑAGUBAÑA lunti lan lóundaragun sun relihión, ariha hamuti katei le lidan amu igaburi. Ariñagati Eboo Patel, le agumeserubarun óundaruni to gíriboun Interfaith Youth Core: “Arufuda humá aban relihión nun le mayanuhanti luagu gudemehabu [...,] letenirún lun lounigirún ubóu [...,] luma luagu heresibirún gürigia buidu múnada”.

Ani inarüni: ha áhuduragubaña lun Buda, katóliku hama lílana amu burí relihión óundaraguaña lidan somu ókaasion lun houchun hagidaruni ilamaü, hageindagun luagu haricha gürigia, lun masetihóun tan bonba o lun hariñaguni houn gürigia luagu turóbuli le lanügübei metenirún lan lun ubóu buidu. Adügaaña lílana ámuñegueinarügü relihión adamurini lun hayanuhan luagu mosu lan gunfurandagua hamá hámawagua luma lun hadimurehan luagu le hasaminarubei. Ani adüga hamuti adamurini le lau hébedun sanudelu, háfarun músika o lau hafurieidun.

Gayarati funa san laransehani sun relihión lituróbuli lau hóundarun? Ítara luba funa san ladügün Bungiu aban ubóu buiti?

KABA HAFAYEIRA?

Aban tídangiñe óundaruni to óundarubalin sun relihión to wéiritimaboun lidan sun ubóu, ariñagatu luagu gabafu tan lidan 76 ageiraü ani luagu añahein hamá lílana lóugiñe 200 relihión tuma. Le tabusenrunbei lun “hídehan lílana relihión hamagua súnwandan”; gama lumoun, siñá tágili resultóu le ibiha. Kei hénpulu, según ha anügübalin ubaraü tidan óundaruni tugía, mosu meha habürüdüni kaba lan adügǘwa lau duari lun masandiragun hamá lílana saragu relihión houngua wuriba. Ka uagu? Ladüga mama lan súngubei úaratiña lun liridúniwa Bungiu tidan dugumedu. Kati hadügübei? Míridun hamuti.

Ánheinti siñá lubéi layanuhóuniwa luagu Bungiu, kati un hu lan relihión? Ida liña san amu tan óundaruni to óundarubalin sun relihión tuéi óundaruni to edewehaboun katei houn gürigia ubouagu? Ligíati, sétanu le uágubei wadimureha móuseraguntiña houngua keisi aban óundaruni lánina relihión, ariñagatiña aban lan óundaruni hagía to áfaagutu lun tóundaruniña gürigia.

BUÍDURÜGÜTI SAN LAU HADIMUREHAN LUAGU BUITI?

Ariñagati Dalai Lama, aban wügüri le ageindagubei lun lóundarun sun relihión: “Sun burí relihión ayanuhati luagu ligiaméme uganu lánina ínsiñeni, gudemehabu luma ferudun”. Ariñagati giñe: “Le súdinitimabei, lun wadügüni”.

Furanguti súdini lan larufudúniwa ínsiñeni, gudemehabu luma lun feruduna wamá. Ariñagati meha Hesusu: “Súnwandanla lubeiti hadügün houn amu kei le habusenrubei lun hadügün hun; ladüga ligía lariñagubei lilurudun Moisesi tuma haliburun profetagu” (Matéu 7:12). Gama lumoun, ligíarügüñein san agurabúa hámagiñe lílana relihión le inarüniti?

Ariñagati meha apostolu Pábulu lidan lan meha lidaani añahein hamá saragu gürigia ha busenbaña heseriwidun lun Bungiu, gama lumoun “mama kei lubudubu”. Ka meha turóbulibei? “Ibidiñeti [meha] houn ida liña lan laricharaguagüdüniña Bungiu gürigia”, ani “lau igaburi le habusenrubei háluahan haricharagun” (Rómana 10:2, 3). Ani kei ibidiñe lubéi houn le lamuriahabei Bungiu hámagiñe, meseriwinti meha lun ni kata le habusenrubei hadügün ni hafiñen (Matéu 7:21-23).

BÍBÜLIA LUMA LÓUNDARUN SUN RELIHIÓN

Ariñagati Hesusu: “Fuleseiwatiña ha awadigimaridubaña luagu darangilaü (Matéu 5:9). Ligía guánarügü adüga lumuti le lapurichihabei, lugundun ayanuhati luagu moun lumuti lan háfarahoun gürigia, ani barüti giñe meha aban uganu lánina darangilaü houn sun gürigia ha lílana ámuñegueinarügü relihión (Matéu 26:52). Ha aganbubalin luganute aba hóudaragun kei íbirigu, ani aba harufudun aban ínsiñeni le inarüniti hámagua (Kolosana 3:14). Gúndaati meha san Hesusu láurügü linchahaniña gürigia lun hayarafadun hámagua luma lun darangilu hamá? Óundaraguati san hama lílana amu relihión?

Ha alidihabaliña fariséugu hama saduséugu éibaaha hamuti meha Hesusu lau furundei; ani álugatiña háfaruni. Ida liña meha lóunabun Hesusu? Ariñagati houn lani disipulugu: “Ígira humaña; marihintiña ha adundehatiña marihintiña háledi hagía” (Matéu 15:14). Ítara liña, mánhati meha Hesusu lun lóundarun hama.

Irumu burí lárigiñe, aba lagumeserun aban damuriguaü kristiánu Güresia, lidan uburugu Korintu, aban uburugu le meha subudiwabei luagu hibe ámuñegueinarügü rasa luma relihión ñein. Ida luba meha hóuserun kristiánugu lidan aban fulasu ítarati? Abürühati apostolu Pábulu houn: “Móundara humá lidan aban hama gürigia ha mafiñentiña luagu Kristu”. Lárigiñe, aba lariñagun houn: “Gayarati funa san ñein lan úarani lidan Kristu luma Mafia? Ida lubagia lúaradun aban afiñeti luagu Kristu luma aban le mafiñenti?”. Aba líchuguni adundehani le houn: “Furí humá lubeiti haganaguagiñe ha mafiñenbaña; dise humá hawéi” (2 Korintuna 6:14, 15, 17).

Kei le aubei warihei, mariñaguntu Bíbulia lunti lan lóundaragun sun relihión. Háfuga álügüdaguatün hungua: “Ida lubati wibihini óundaruni le inarüniti?”.

ÓUNDARUNI LE INARÜNITI

Anihein aban katei le hafidirubei aturiahatiña siensia iñu luéi Ubóu, aban katei lánina teknolohía, ligía resultóubei lani áfaaguni le ladügübei kéiburi 15 ageiraü úara. Afiñetün san luagu gayarabei lan hadügüni lun hamuga múaradun hamá lidan hasaminarun ida luba lan hadügüni?

Anihán le gádanbaliña ha áfaagubaña lun hóundaraguni sun relihión uguñe weyu. Íbini adimureha hamá luagu ídehani luma inebesei, úati ni aban asubudiruti kaba lan adügǘwa lun ñein lan aban afiñeni le inarüniti hawagu gürigia. Ligía súnwandan lubéi anihein lan turóbuli luagu le hasaminarubei gürigia luagu laruman ibagari luma luagu le arufudahóubei luagu Bungiu.

Anihein lilurudun Bungiu tidan Bíbülia, le íderagubaliwa lun lederebugudun wafiñe ani adüga ligía lun buidu lan wabagari. Ha afalarubalin inarüni méiniti le furendeihaña awadigimarida úara, ani lídanñanu ábanmeme relihión, meberesenga ka lan rasa ñéinbaña. Ariñaga lumuti meha Bungiu: “Nadügüba lun máhuduragun hamá lílana fulasu houn guáriuagu lun núnrügü lan háhuduragua, au, le Aburemei Suntigabafu, nadügüba giñe lun gaganbadi hamá súngubei nun”. Lilurudun Bungiu ligía adügübei lun ñein lan úarani haganagua lubúeingu uguñe weyu (Sofoníasi 3:9; Isaíasi 2:2-4).

Amisuraha hamutün gefentiña luagu Heowá lun hachülürün tidoun Luban Hadamuridagun to yarafatimaboun hun lun harihini hungua darangilaü luma úarani le hádanbei (Sálumu 133:1).