كۋاگەر ەمەس تۋىستارىمىزدىڭ جۇرەگىنە قالاي اسەر ەتە الامىز؟
يسا عاليلەيا تەڭىزىنىڭ ماڭىنداعى عادارالىقتاردىڭ جەرىندە جۇرگەندە، شاكىرتى بولعىسى كەلگەن ادامعا بىلاي دەگەن ەدى: «ۇيىڭە بارىپ، تۋعان-تۋىسقاندارىڭا ەحوبانىڭ وزىڭە نە ىستەگەنىن جانە قالاي قايىرىمدىلىق كورسەتكەنىن ايتىپ بەر». يسا نەگە بۇلاي دەگەن؟ ول ادامداردىڭ وزدەرى بىلگەن قىزىقتى نە ماڭىزدى جايتتاردى بىردەن تۋىستارىنا ايتقىسى كەلەتىندەرىن جاقسى تۇسىنگەن كورىنەدى (مار. 5:19).
ادام بالاسىنا ٴتان وسى ٴبىر ەرەكشەلىكتى ٴبىزدىڭ كۇنىمىزدە دە ٴجيى بايقاۋعا بولادى. بۇل ەرەكشەلىك كەيبىر حالىقتاردىڭ مادەنيەتىندە اناعۇرلىم انىق كورىنىپ جاتادى. سوندىقتان دا ادام شىنايى قۇداي ەحوبانىڭ قىزمەتشىسى بولعاندا، ادەتتە ٶزىنىڭ جاڭا ٴدىنى جايلى تۋىستارىنا دا ايتقىسى كەلىپ تۇرادى. ول مۇنى قالاي ىستەۋ قاجەت؟ باسقا ٴدىندى ۇستاناتىن نەمەسە مۇلدەم قۇدايعا سەنبەيتىن تۋىستارىنىڭ جۇرەكتەرىنە اسەر ەتۋ ٷشىن نە ىستەۋگە بولادى؟ كيەلى كىتاپتا وسىعان قاتىستى ٴتيىمدى كەڭەستەر بار.
«ٴبىز ٴماسىحتى تاپتىق»
ٴبىرىنشى عاسىردا يسانى ٴماسىح رەتىندە تانىعان العاشقى ادامداردىڭ ٴبىرى ٵندىر بولعان. ول وسى بىلگەنىن ەڭ الدىمەن كىمگە ايتتى؟ ول بىردەن باۋىرى پەتىردى تاۋىپ الىپ: «ٴبىز ٴماسىحتى تاپتىق»،— دەدى. ٵندىر پەتىردى يساعا ەرتىپ اپارىپ، وسىلايشا وعان يسانىڭ شاكىرتى بولۋعا كومەكتەستى (جوح. 1:35—42).
شامامەن التى جىل وتكەننەن كەيىن، پەتىر يوپپەدە بولعان كەزىندە سولتۇستىكتەگى كەساريا قالاسىندا تۇراتىن كورنەل ەسىمدى ٴجۇزباسى ونى ۇيىنە شاقىرتىپ الدى. پەتىر ونىڭ ۇيىنە كەلگەندە كىمدەردى كوردى؟ كورنەل «تۋىستارى مەن جاقىن دوستارىن جيناپ، ونى كۇتىپ وتىر ەكەن». وسىلايشا كورنەل تۋىستارىنىڭ پەتىردىڭ ٴسوزىن تىڭداپ، ەستىگەندەرىنىڭ نەگىزىندە شەشىم قابىلداي الۋلارى ٷشىن قام جاسادى (ەل. ٸس. 10:22—33).
ٵندىر مەن كورنەلدەن نە نارسەگە ۇيرەنە الامىز؟
ٵندىر دە، كورنەل دە «ايتەۋىر ٴبىر رەتى كەلەر» دەپ قول قۋسىرىپ وتىرمادى. ٵندىر باۋىرى پەتىردى يساعا ٶزى ەرتىپ اپارىپ تانىستىردى. كورنەل دە پەتىردى ۇيىنە شاقىرتىپ، تۋىستارىنىڭ ونى تىڭداۋى ٷشىن جاعداي جاسادى. الايدا ٵندىر دە، كورنەل دە تۋىستارىن ٴماسىحتىڭ شاكىرتى بولۋعا كۇشتەمەدى، بۇعان قۋلىقپەن قول جەتكىزۋگە دە تىرىسپادى. ٴبىزدىڭ دە ٴدال سولاي ىستەگەنىمىز جاقسى. ٴبىز تۋىسقاندارىمىزعا كيەلى كىتاپتاعى شىندىقپەن ٴبولىسۋدىڭ ٵرى ولاردى باۋىرلاستارمەن تانىستىرۋدىڭ مۇمكىندىكتەرىن ىزدەۋگە تىرىساتىن شىعارمىز. دەسە دە ولاردىڭ تاڭداۋ ەركىندىگىن قۇرمەتتەگەنىمىز جانە ولاردى ماجبۇرلەۋدەن اۋلاق بولعانىمىز ٴجون. تۋىستارىمىزعا قالاي كومەكتەسۋگە بولاتىنىن كورۋ ٷشىن گەرمانيادا تۇراتىن يۋرگەن مەن پەترا ەسىمدى ەرلى-زايىپتىنىڭ مىسالىن قاراستىرايىق.
پەترا ەحوبا كۋاگەرلەرىمەن كيەلى كىتاپتى زەرتتەپ، كەيىننەن شومىلدىرۋ راسىمىنەن ٶتتى. ال ونىڭ كۇيەۋى يۋرگەن وفيسەر رەتىندە قىزمەت اتقاردى. العاشىندا يۋرگەن ايەلىنىڭ قابىلداعان شەشىمىن ماقۇلدامادى. بىراق ۋاقىت وتە كەلە كۋاگەرلەردىڭ كيەلى كىتاپتان ۇيرەتىپ جۇرگەندەرى شىندىق ەكەنىن ٴتۇسىنىپ، ٶمىرىن ەحوباعا باعىشتادى. قازىر يۋرگەن جەرگىلىكتى قاۋىمدا اقساقال رەتىندە قىزمەت ەتەدى.
باسقا ٴدىندى ۇستاناتىن تۋىستاردىڭ جۇرەگىنە قالاي اسەر ەتۋگە بولاتىنىنا قاتىستى يۋرگەن مىناداي كەڭەس بەرەدى: «ٴبىز ولارعا كيەلى كىتاپتاعى شىندىقتاردى ٷيىپ-توگىپ ايتىپ، ٴبىزدى تىڭداۋعا كۇشتەمەۋىمىز كەرەك. ايتپەسە، ولاردىڭ مۇلدەم بەتى قايتىپ قالۋى مۇمكىن. ال ەگەر ولارعا جازبالارداعى قىزىقتى ويلاردى از-ازدان ٵرى ىلتيپاتپەن ايتىپ وتىرساق، تۇبىندە مۇنىڭ الدەقايدا جاقسى ناتيجە اكەلەتىنىن كورەمىز. سونداي-اق تۋىستارىمىزعا قىزىعاتىن نارسەلەرى ورتاق ٵرى وزدەرى قاتارلى باۋىرلاستارمەن ارالاسۋعا جاعداي جاساۋدىڭ دا پايداسى زور. بۇل ولاردىڭ جۇرەگىنە جول سالۋى ابدەن مۇمكىن».
«ٴبىز ولارعا كيەلى كىتاپتاعى شىندىقتاردى ٷيىپ-توگىپ ايتىپ، ٴبىزدى تىڭداۋعا كۇشتەمەۋىمىز كەرەك» (يۋرگەن)
ەلشى پەتىر دە، كورنەلدىڭ تۋىستارى دا ىزگى حاباردى بىردەن قابىل الدى. الايدا ٴبىرىنشى عاسىردا ٶمىر سۇرگەن باسقا ادامدارعا مۇنداي شەشىم قابىلداۋ ٷشىن كوبىرەك ۋاقىت قاجەت بولعان.
يسانىڭ باۋىرلارى جايلى نە دەۋگە بولادى؟
جەردەگى قىزمەتى كەزىندە يسانىڭ كەيبىر تۋىستارى وعان سەنگەن بولاتىن. مىسالى، ەلشى جاقىپ پەن جوحان يسانىڭ بولەلەرى، ال ولاردىڭ اناسى سالومي ونىڭ ناعاشى اپاسى بولعان كورىنەدى. سالومي قولدا بارلارىمەن ٴبولىسىپ، «يسا مەن ەلشىلەرىنە قىزمەت كورسەتكەن» باسقا دا كوپتەگەن ايەلدەردىڭ اراسىندا بولعان بولۋى مۇمكىن (لۇقا 8:1—3).
الايدا يسانىڭ باسقا تۋىستارى ىزگى حاباردى بىردەن قابىل المادى. مىسالى، يسانىڭ شومىلدىرۋ راسىمىنەن وتكەنىنە ٴبىر جىلدان اسا ۋاقىت بولعاندا، قالىڭ جۇرت ونى تىڭداۋ ٷشىن جينالعان ەدى. الايدا تۋىستارى يسانىڭ ىستەرى تۋرالى ەستىگەندە: «ول اقىلىنان اداسىپتى»،— دەپ، ونى ۇستاپ الۋعا شىقتى. كەيىننەن ىنىلەرى يسانىڭ قاي جەرگە باراتىنى جايلى ٴسوز قوزعاعاندا، ول بۇل جايلى ناقتى ەشتەڭە ايتپادى. سەبەبى «شىن مانىندە، ىنىلەرى يساعا سەنبەيتىن» (مار. 3:21؛ جوح. 7:5).
يسانىڭ تۋىستارىنا قالاي قاراعانىنان ٴبىراز نارسەگە ۇيرەنۋگە بولادى. كەيبىر تۋىستارى ونى «اقىلىنان اداستى» دەگەندە، ول بۇعان رەنجىگەن جوق. ازاپ باعاناسىندا ٶلىپ، قايتا تىرىلگەننەن كەيىن، ول وگەي ٸنىسى جاقىپقا كورىندى. وسىنىڭ ارقاسىندا ونىڭ شىنىمەن ٴماسىح ەكەنىنە تەك جاقىپتىڭ عانا ەمەس، يسانىڭ باسقا دا وگەي ىنىلەرىنىڭ كوزدەرى جەتكەن كورىنەدى. ولار يەرۋساليمدەگى ٴبىر ٷيدىڭ جوعارعى بولمەسىندە جينالعان ەلشىلەرمەن جانە باسقا دا باۋىرلاستارمەن بىرگە بولدى جانە ولار دا كيەلى رۋحقا كەنەلگەنگە ۇقسايدى. ۋاقىت وتە كەلە جاقىپ تا، يسانىڭ ياھۋدا ەسىمدى تاعى ٴبىر وگەي ٸنىسى دە مارتەبەلى قىزمەتتەر اتقاردى (ەل. ٸس. 1:12—14؛ 2:1—4؛ قور. 1-ح. 15:7).
كەيبىرەۋلەرگە كوبىرەك ۋاقىت قاجەت بولادى
«جاقسى ناتيجەگە قول جەتكىزۋ ٷشىن شىدامدىلىق، شىدامدىلىق جانە تاعى دا شىدامدىلىق قاجەت» (روسۆيتا)
ٴبىرىنشى عاسىرداعىداي، ٴبىزدىڭ كۇنىمىزدە دە كەيبىرەۋلەرگە ٶمىر جولىنا اياق باسقانعا دەيىن ٴبىراز ۋاقىت قاجەت بولادى. روسۆيتا ەسىمدى باۋىرلاستىڭ مىسالىن قاراستىرايىق. 1978-جىلى روسۆيتانىڭ كۇيەۋى ەحوبا كۋاگەرى رەتىندە شومىلدىرۋ راسىمىنەن وتكەندە، ول ريم-كاتوليك شىركەۋىنىڭ بەلسەندى مۇشەسى بولعان ەدى. سول دىنگە شىن بەرىلگەندىكتەن، ول باسىندا كۇيەۋىنە قارسىلىق كورسەتتى. بىراق ٴبىراز جىل وتكەننەن كەيىن جۇمسارا باستادى ٵرى كۋاگەرلەردىڭ شىندىقتى ۇيرەتەتىنىن ٴتۇسىندى. سودان 2003-جىلى ٶزى دە شومىلدىرۋ راسىمىنەن ٶتتى. ونىڭ وسىنداي شەشىم قابىلداۋىنا نە سەبەپ بولدى؟ كۇيەۋى روسۆيتانىڭ قارسىلىق كورسەتكەنىنە رەنجۋدىڭ ورنىنا وعان ٶز كوزقاراسىن وزگەرتۋگە مۇمكىندىك بەردى. قازىر روسۆيتا باۋىرلاسىمىز مىناداي كەڭەس بەرەدى: «جاقسى ناتيجەگە قول جەتكىزۋ ٷشىن شىدامدىلىق، شىدامدىلىق جانە تاعى دا شىدامدىلىق قاجەت».
ال مونيكا ەسىمدى باۋىرلاس 1974-جىلى شومىلدىرۋ راسىمىنەن ٶتتى. شامامەن ون جىل وتكەننەن كەيىن، ونىڭ ەكى ۇلى دا ەحوبا كۋاگەرى بولدى. مونيكانىڭ حانس ەسىمدى كۇيەۋى ولارعا ەشقانداي قارسىلىق كورسەتپەگەنمەن، ٶزى شومىلدىرۋ راسىمىنەن 2006-جىلى ٴبىر-اق ٶتتى. بۇل وتباسى ٶز تاجىريبەلەرىنە سۇيەنىپ قانداي كەڭەس بەرە الادى؟ ولار بىلاي دەيدى: «ەحوباعا ادالدىق ساقتاپ، ودان ەش اجىراماڭدار جانە ۇستانىمدارىڭا بەرىك بولىڭدار». ارينە، ولاردىڭ حانستى جاقسى كورەتىندەرىن ايتىپ وتىرعاندارى دا كوپ كومەگىن تيگىزدى. ولار وتاعالارىنىڭ كۇندەردىڭ كۇنىندە شىندىقتى قابىلدايتىنىنا ەشقاشان ۇمىتتەرىن ۇزبەگەن ەدى.
شىندىقتىڭ سۋى جاندى سەرگىتەر
بىردە يسا ىزگى حاباردى ماڭگىلىك ٶمىر بەرەتىن سۋعا تەڭەگەن (جوح. 4:13، 14). ٴبىز تۋىستارىمىزدىڭ وسى تازا دا سالقىن سۋدى ٸشىپ، سەرگىپ قالعاندارىن قالايمىز. «شاشالىپ قالماۋ» ٷشىن ولارعا بۇل سۋدى بىردەن كوپ مولشەردە بەرگەن دۇرىس بولماس ەدى. شىندىق سۋىن ىشكەندە تۋىستارىمىزدىڭ «سەرگىپ قالۋى» نە «شاشالۋى» ٶز سەنىمىمىزدى قالاي تۇسىندىرەتىنىمىزگە بايلانىستى. بۇعان قاتىستى كيەلى كىتاپتا كەلەسىدەي كەڭەس بەرىلگەن: «ٵدىل جان جاۋابىن ويلاپ بەرەر... دانانىڭ اقىلى ٴسوزىن دە دانا قىلار، ول اۋزىنان ٴتالىمدى ٴسوز شىعارار». بۇل كەڭەستى قالاي قولدانۋعا بولادى؟ (ناق. س. 15:28؛ 16:23).
مىسالى، ايەل باۋىرلاس كۇيەۋىنە ٶز سەنىمى جايلى ايتقىسى كەلەدى دەلىك. «جاۋابىن ويلاپ بەرۋ» ٷشىن ول ايتاتىن سوزدەرىن الدىمەن سۇزگىدەن وتكىزىپ الۋى جانە اسىعىس سويلەمەۋى قاجەت. سونداي-اق ول ٶزىن تىم ٵدىل نە باسقادان جوعارى ەتىپ كورسەتپەۋى كەرەك. ونىڭ جاقسىلاپ ويلاستىرىلعان سوزدەرى جاندى سەرگىتىپ، تاتۋلىققا باستاي الادى. ايەل باۋىرلاسىمىز مىنا جايلى ويلانىپ كورسە بولادى: «كۇيەۋىم ادەتتە قاي كەزدە جايباراقات وتىرىپ، سويلەسۋگە زاۋقى سوعادى؟ ول قانداي تاقىرىپتا سويلەسكەندى نە وقىعاندى ۇناتادى؟ ونى عىلىم، ساياسات نە سپورت قىزىقتىرا ما؟ ونىڭ سەزىمدەرى مەن كوزقاراسىن قۇرمەتتەي وتىرىپ، كيەلى كىتاپقا دەگەن قىزىعۋشىلىعىن قالاي وياتا الامىن؟» ايەل باۋىرلاستىڭ وسى جايتتار جايلى ويلانعانى اقىلمەن سويلەپ، اقىلمەن ارەكەت ەتۋگە كومەكتەسەدى.
الايدا كۋاگەر ەمەس وتباسى مۇشەلەرىنىڭ جۇرەكتەرىنە اسەر ەتۋ ٷشىن سەنىمىمىزدى از-ازدان ٴتۇسىندىرىپ وتىرۋ جەتكىلىكسىز. ٴبىزدىڭ ٸسىمىز سوزىمىزگە ساي بولۋ قاجەت.
ٴجۇرىس-تۇرىسىمىز ۇلگىلى بولۋ كەرەك
جوعارىدا ٴسوز ەتىلگەن يۋرگەن بىلاي دەپ تۇسىندىرەدى: «كيەلى كىتاپ پرينسيپتەرىن ۇستانۋعا كەلگەندە تۇراقتى بولعانىڭ دۇرىس. وسىنىڭ ارقاسىندا تۋىستارىڭ ارەكەتتەرىڭدى قۇپتاماسا دا، ولاردى بايقاپ جۇرەدى». ايەلى شومىلدىرۋ راسىمىنەن وتكەن سوڭ شامامەن 30-جىلدان كەيىن كۋاگەر بولعان حانس بىلاي دەيدى: «تۋىسىمىز شىندىقتىڭ ومىرىمىزگە جاقسى اسەر ەتىپ جاتقانىن بايقاۋ ٷشىن ٴجۇرىس-تۇرىسىمىزدىڭ ۇلگىلى بولعانى وتە ماڭىزدى». سەنىمىمىز ٴبىزدى وزگەلەردەن جامان نە جاعىمسىز ەمەس، قايتا، جاقسى جاعىنان ەرەكشەلەندىرەتىنىن تۋىستارىمىز كورە الۋ كەرەك.
«تۋىسىمىز شىندىقتىڭ ومىرىمىزگە جاقسى اسەر ەتىپ جاتقانىن كورە الۋى ٷشىن ٴجۇرىس-تۇرىسىمىزدىڭ ۇلگىلى بولعانى وتە ماڭىزدى» (حانس)
ەلشى پەتىر كۇيەۋلەرى ەحوباعا قىزمەت ەتپەيتىن ايەل باۋىرلاستارعا مىناداي باعالى كەڭەس بەرگەن: «كۇيەۋلەرىڭە باعىنىڭدار. وسىلايشا قۇداي سوزىنە مويىنسۇنبايتىن كۇيەۋلەرىڭ وسى ٴسوز ارقىلى ەمەس، ٴجۇرىس-تۇرىستارىڭ ارقىلى وعان مويىنسۇناتىن بولسىن. ولار تازا ٴجۇرىس-تۇرىستارىڭدى ٵرى وزدەرىن بارىنشا قۇرمەتتەيتىندەرىڭدى كورگەندە، وسىلاي بولماق. سەندەرگە كورىك بەرەتىن — شاشتارىڭدى ٶرۋ، التىن اشەكەيلەر تاعۋ نە ادەمى كيىم كييۋ سياقتى سىرت كورىنىستەرىڭنىڭ ٴسانى ەمەس، قايتا، جۇرەكتەرىڭدەگى جاسىرىن بولمىستارىڭنىڭ شىرىمەس ٴسانى — قۇدايدىڭ كوز الدىندا اسا باعالى سانالاتىن بيازى دا جۇمساق مىنەزدەرىڭ بولسىن!» (پەت. 1-ح. 3:1—4).
پەتىر ٴماسىحشى ايەلدىڭ ۇلگىلى ٴجۇرىس-تۇرىسى ارقىلى كۇيەۋىنىڭ جۇرەگىنە اسەر ەتە الاتىنىن ايتقان. 1972-جىلى شومىلدىرۋ راسىمىنەن وتكەن كريستا ەسىمدى ايەل باۋىرلاس وسىنى ماقسات ەتتى. ونىڭ كۇيەۋى ٴبىر كەزدەرى كيەلى كىتاپتى زەرتتەگەنمەن، شىندىق ونىڭ جۇرەگىنە ٵلى جەتپەگەن ەدى. ول بىرنەشە رەت قاۋىم كەزدەسۋلەرىنە باردى جانە قازىر باۋىرلاستارمەن جاقسى ارالاسىپ تۇرادى. ال ولار ونىڭ تاڭداۋ ەركىندىگىن قۇرمەتتەيدى. كريستا باۋىرلاسىمىز كۇيەۋىنىڭ جۇرەگىنە اسەر ەتۋگە قالاي تىرىسىپ ٴجۇر؟
«مەن ەحوبانىڭ تالاپتارىن بەرىك ۇستانۋ ٷشىن كۇش سالامىن. سويتە تۇرا ٴسوزىم ەمەس، جاقسى ٴجۇرىس-تۇرىسىم ارقىلى كۇيەۋىمنىڭ جۇرەگىنە اسەر ەتۋگە تىرىسامىن. كيەلى كىتاپ پرينسيپتەرىنە قايشى كەلمەگەن جاعدايدا كۇيەۋىمنىڭ قالاۋىن ورىنداۋ ٷشىن قولدان كەلگەننىڭ ٴبارىن ىستەيمىن جانە ونىڭ تاڭداۋ ەركىندىگىن قۇرمەتتەيمىن. مەن ٴبارىن دە ەحوبانىڭ قولىنا تاپسىردىم».
كريستانىڭ مىسالىنان بەيىمدەلگىش بولۋدىڭ ماڭىزدى ەكەنىن كورەمىز. ول قاۋىم كەزدەسۋلەرىنە بارۋ جانە ۋاعىزعا ۇقىپتىلىقپەن اتسالىسۋ سياقتى رۋحاني نىعايتاتىن ىستەرمەن جۇيەلى تۇردە اينالىسادى. سويتە تۇرا ول كۇيەۋىنە تۇسىنىكپەن قاراۋعا تىرىسادى. ول كۇيەۋىنىڭ وزىنە سۇيىسپەنشىلىك كورسەتۋدى جانە ۋاقىت پەن كوڭىل ٴبولۋدى تالاپ ەتۋگە قۇقىلى ەكەنىن تۇسىنەدى. كۋاگەر ەمەس تۋىستارىمىزعا ٴبارىمىز دە تۇسىنۋشىلىكپەن قاراپ، بەيىمدەلگىش بولۋىمىز قاجەت. كيەلى كىتاپتا: «ٶز ۋاقىتى بار ٵر نارسەنىڭ»،— دەلىنگەن. بۇل كۋاگەر ەمەس وتباسى مۇشەلەرىنە، اسىرەسە جۇبايىمىزعا، بولەتىن ۋاقىتقا دا قاتىستى. ولارمەن بىرگە ۋاقىت وتكىزگەنىمىز جاقسى اڭگىمەگە جول اشادى. تاجىريبەدەن كورىنەتىندەي، مۇنداي اڭگىمە تۋىستارىمىزعا وزدەرىن جالعىز نە شەتتە قالعانداي سەزىنبەۋگە ٵرى قىزعانىشقا بوي الدىرماۋعا كومەكتەسەدى (ۋاع. 3:1).
ەش ٷمىت ۇزبە
حولگەر ەسىمدى باۋىرلاستىڭ اكەسىنەن باسقا وتباسى مۇشەلەرىنىڭ بارلىعى ەحوبا كۋاگەرى بولىپ تابىلادى. ال اكەلەرى 20 جىل وتكەن سوڭ شىندىقتى قابىلدادى. حولگەر مىناداي كەڭەس بەرەدى: «تۋىسىمىز ٷشىن دۇعا ەتەتىنىمىزدى ٵرى ونى جاقسى كورەتىنىمىزدى كورسەتىپ وتىرعانىمىز وتە ماڭىزدى». جوعارىدا ٴسوز ەتىلگەن كريستا بولسا كۇيەۋىنىڭ ٴبىر كۇندەرى شىندىقتى قابىلداپ، ەحوبانىڭ جاعىنا شىعاتىنىنا ەشقاشان ٷمىتىن ۇزبەيتىنىن ايتادى. ٴبىز دە كۋاگەر ەمەس تۋىستارىمىزدان ٷمىتىمىزدى ەشقاشان ۇزبەۋىمىز كەرەك.
ٴبىزدىڭ ماقساتىمىز — تۋىستارىمىزبەن جاقسى قارىم-قاتىناس ساقتاۋ، وزدەرىنە شىندىقتى تۇسىنۋگە مۇمكىندىك بەرۋ جانە ىزگى حاباردى جۇرەكتەرىنە جەتكىزۋ. سونداي-اق ٴبىز بارلىق جاعدايدا «جۇمساقتىقپەن ٵرى زور قۇرمەتپەن» ارەكەت ەتكىمىز كەلەدى (پەت. 1-ح. 3:15).
