«Xeen ta wotoch, xeen yiknal a láakʼtsiloʼob ka a tsikbalttiʼob baʼaxoʼob tu beetaj Jéeoba ta woʼolal yéetel bix úuchik u chʼaʼiktech óotsilil», bey tu yaʼalil Jesús tiʼ juntúul máak taak u beetik u disipuloil. Maʼ xaaneʼ tiaʼanoʼob kaʼach naatsʼ tiʼ u kaajil Gadara, tu noojol-lakʼin u kʼáaʼnáabil Galilea. Le baʼax tu yaʼalaj Jesusaʼ ku yeʼesikeʼ u yojel baʼax ku taaktal u beetik máak ken u yojéelt junpʼéel baʼax kʼaʼanaʼan: u tsikbaltik tiʼ u láakʼtsiloʼob (Mar. 5:19).

Bejlaʼeʼ láayliʼ letiʼe baʼax ku taaktal u beetik máakoʼ, chéen baʼaleʼ yaan tuʼuxeʼ maas suuk u beetaʼal yéetel yaan tuʼuxeʼ maʼ. Le oʼolal ken joʼopʼok u meyajtik máak Jéeobaeʼ u suukileʼ ku taaktal u yaʼalik tiʼ u láakʼtsiloʼob baʼax ku kanik. Baʼaleʼ ¿bix unaj u yaʼalik máak? ¿Bix jeʼel u kʼuchul máak tu puksiʼikʼal u láakʼtsiloʼob yaanal u religionoʼob bey xan wa maʼatech u creertikoʼob Dioseʼ? Le Bibliaoʼ ku yaʼalik baʼax jeʼel u páajtal k-beetkeʼ.

Teʼ yáax siglooʼ, Andreseʼ tu tsʼáaj cuenta de ke Jesuseʼ letiʼ le Mesíasoʼ, letiʼ juntúul tiʼ le máaxoʼob yáax tsʼáa cuentaoʼ. ¿Tiʼ máax tu jáan tsikbaltaj? «Yáaxeʼ tu kaxtaj Simón u sukuʼuneʼ, ka tu yaʼalajtiʼ: ‹Tsʼoʼok k-kaxtik le Mesíasoʼ› (lelaʼ u kʼáat u yaʼaleʼ Cristo)». Ka tsʼoʼokeʼ tu bisaj Pedro tu yiknal Jesús, beyoʼ tu tsʼáaj u páajtalil u tsaypachtik xan (Juan 1:35-42).

Ka máan seis jaʼaboʼob —le tiaʼan Pedro tu kaajil Jopeoʼ— aʼalaʼabtiʼ ka xiʼik Cesarea, tu yotoch u nojchil le soldadoʼob ku kʼaabaʼtik Corneliooʼ. ¿Máaxoʼob tu yilaj ka kʼuchiʼ? Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Le ka kʼuchoʼobeʼ táan kaʼach u páaʼtaʼaloʼob tumen Cornelio, tu yotocheʼ tsʼoʼok u muchʼkíintik u láakʼtsiloʼob bey xan le máaxoʼob jach ku biskubaʼob tu yéeteloʼ». Jeʼex k-ilkoʼ  Cornelioeʼ tu muchʼaj u láakʼtsiloʼob utiaʼal u yuʼubikoʼob baʼax ku yaʼalik Pedro, beyoʼ letiʼob ken u chʼaʼtukloʼob baʼax ken u beetoʼob (Hech. 10:22-33).

¿Baʼax ku kaʼansiktoʼon le baʼax tu beetaj Andrés yéetel Cornelio yoʼolal u láakʼtsiloʼoboʼ?

Jeʼex k-ilkoʼ Andrés yéetel Cornelioeʼ tu kaxtoʼob bix jeʼel u yáantkoʼob u láakʼtsiloʼobeʼ. Andreseʼ tu bisaj u sukuʼun utiaʼal u kʼaj óoltik Jesús. Cornelioeʼ tu muchʼaj u láakʼtsiloʼob utiaʼal u yuʼubikoʼob baʼax ku yaʼalik Pedro. Baʼaleʼ mix juntúul tiʼ letiʼob tu tusaj wa tu obligartaj u láakʼtsiloʼob utiaʼal u tsaypachtikoʼob Jesús. ¿Baʼax ku kaʼansiktoʼon lelaʼ? ¿Bix jeʼel k-beetik jeʼex letiʼobeʼ? Maʼ xaaneʼ jeʼel u páajtal k-tsikbaltik tiʼ k-láakʼtsiloʼob junpʼéel baʼax jatsʼuts u yuʼubikoʼobeʼ. Maʼalob xan ka k-kaxt baʼax súutukil jeʼel k-tsikbaltiktiʼob baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ bey xan utiaʼal u kʼaj óoltikoʼob uláakʼ j-Jaajkunajoʼob. Baʼaleʼ maʼ unaj u tuʼubultoʼoneʼ letiʼob unaj u chʼaʼtuklik baʼax ken u beetoʼob, maʼ unaj k-obligartikoʼob wa k-beetik u suʼlaktaloʼobiʼ. Utiaʼal k-ilik bix jeʼel k-áantkoʼobeʼ koʼoneʼex ilik baʼax úuch tiʼ Jürgen yéetel Petra, letiʼobeʼ alemanoʼob.

Petraeʼ tu xokaj le Biblia yéetel le j-Jaajkunajoʼoboʼ, tsʼoʼoleʼ okjaʼanaji. Jürgen, u yíichameʼ, juntúul u nojchil kaʼach le soldadoʼoboʼ yéetel tu káajbaleʼ maʼ utschaj tu tʼaan baʼax tu beetaj u yataniʼ. Baʼaleʼ ka máan kʼiineʼ tu yileʼ le j-Jaajkunajoʼoboʼ ku kaʼanskoʼob u jaajil. Le oʼolal tu kʼubaj xan u kuxtal tiʼ Jéeoba yéetel bejlaʼeʼ anciano tiʼ junpʼéel múuchʼulil. ¿Baʼax ku yaʼalik Jürgen maʼalob ka u beet máak utiaʼal u kʼuchul tu puksiʼikʼal juntúul u láakʼtsil yaanal u religión?

Jürgeneʼ ku yaʼalik: «Maʼ a obligartik u kʼam baʼax ka creertik, mix a sen tsolik yaʼab baʼaloʼob tiʼ tumen jeʼel a beetik u maas náachtaleʼ. Maas maʼalob ka a beet jujunpʼíitil, jeʼex u chʼáachʼajal jaʼeʼ. Maʼalob xan ka u kʼaj óolt le sukuʼunoʼob u yéet jaʼabiloʼ, bey xan le uts tu yichoʼob le baʼax uts tu yichoʼ. Lelaʼ jach jeʼel u yáantajeʼ».

Apóstol Pedro yéetel u láakʼtsiloʼob Cornelioeʼ séeb úuchik u kʼamkoʼob u jaajil, baʼaleʼ yaan uláakʼ máakoʼob teʼ yáax siglooʼ xáanchaj ka tu kʼamoʼob.

Yaʼab tiʼ u láakʼtsiloʼob Jesuseʼ séeb tu kʼamiloʼob baʼax tu kaʼansaj, jeʼex apóstol Santiago yéetel Juaneʼ, u primoʼob wal Jesuseʼ, yéetel Salomeeʼ, u tía. Maʼ xaaneʼ Salomeeʼ juntúul tiʼ le «koʼoleloʼob [...] meyajnajtiʼob baʼaxoʼob yaantiʼob utiaʼal u tsʼáaikoʼob baʼax kʼaʼabéet tiʼ Jesús yéetel tiʼ u apóstoloʼob» (Luc. 8:1-3).

Baʼaleʼ yaan tiʼ u láakʼtsiloʼob Jesuseʼ maʼ tu jáan creertoʼob baʼax ku kaʼansikiʼ. Juntéenjeakil tsʼoʼok junpʼéel jaʼab okjaʼanakeʼ, tu muchʼuba yaʼab máakoʼob tiʼ junpʼéel naj utiaʼal u yuʼubikoʼob baʼax ku yaʼalik. Baʼaleʼ «le ka tu yojéeltaj u láakʼtsiloʼob Jesús baʼax táan u yúuchleʼ taal u chʼaʼob Jesús, tumen ku yaʼalikoʼob: ‹Tsʼoʼok u chokotal u pool›». Juntéenjeak xaneʼ u yíitsʼnoʼobeʼ tu yaʼaloʼobtiʼ tuʼux jeʼel u páajtal u bineʼ, baʼaleʼ letiʼeʼ maʼ tu kʼáatnúuktaj u tʼaanoʼobiʼ. ¿Baʼaxten? Tumen «u yíitsʼinoʼob kaʼacheʼ minaʼan u fejoʼob tiʼ letiʼ» (Mar. 3:21; Juan 7:5).

¿Baʼax ku kaʼansiktoʼon le bix tu tratartil u láakʼtsiloʼob Jesusoʼ? Ka aʼalaʼab tumen jujuntúul u láakʼtsiloʼob tsʼoʼok u chokotal u pooleʼ, letiʼeʼ maʼ kʼuuxilnajiʼ. Tak ka tsʼoʼok u kaʼa kuxkíintaʼaleʼ tu líiʼsaj u yóol u láakʼtsiloʼob, tu chíikbesuba tiʼ Santiago, u yíitsʼin. Maʼ xaaneʼ lelaʼ áantajnaj utiaʼal u kʼaʼamal Jesús bey le Mesías tumen Santiago yéetel u maasil u yíitsʼnoʼoboʼ. Letiʼobeʼ tiaʼanoʼob kaʼach ichil le apostoloʼob yéetel le uláakʼ máaxoʼob chúukpaj u yóoloʼob tiaʼanoʼob  tiʼ junpʼéel kaʼanal cuarto yaan Jerusalenoʼ yéetel tu kʼamoʼob xan le kiliʼich muukʼoʼ. Ka máan kʼiineʼ, Judas, uláakʼ juntúul u yíitsʼin Jesuseʼ, yaan baʼax jach kʼaʼanaʼan kʼubéentaʼab tiʼ letiʼ yéetel tiʼ Santiago (Hech. 1:12-14; 2:1-4; 1 Cor. 15:7).

Jeʼex teʼ yáax siglooʼ, bejlaʼeʼ yaan máaxoʼobeʼ ku xáantal ken u chʼaʼtukloʼob u meyajtikoʼob Dios. Jeʼex Roswithaeʼ jach católica kaʼach ka tu beetuba j-Jaajkunaj u yíicham tu jaʼabil 1978. Tumen u kʼubmaj u yóol tiʼ baʼax ku creertikeʼ jach junpuliʼ maʼ tu kʼamaj baʼax joʼopʼ u creertik u yíichamiʼ. Baʼaleʼ ka máan kʼiineʼ chan kʼexpaj bix u tuukul. Joʼopʼ u tsʼáaik cuentaeʼ ku kaʼansaʼal u jaajil tumen le j-Jaajkunajoʼoboʼ yéetel tu jaʼabil 2003 okjaʼanaji. ¿Baʼaxten tu kʼexaj u tuukul? Junpʼéel baʼax áanteʼ letiʼe bix u kuxtal u yíichamoʼ. Kex ku beetik u kʼasaʼanil Roswitha tiʼ u yíichameʼ, letiʼeʼ maʼatech u pʼuʼujul, baʼaxeʼ tu tsʼáaj tiempo utiaʼal u kʼexik u tuukul. ¿Baʼax ku yaʼalik Roswitha? Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Yaʼab utsil ku taasik u jach chúukpajal u yóol máak».

Monikaeʼ okjaʼanaj tu jaʼabil 1974, ka máan diez jaʼaboʼobeʼ okjaʼanaj tu kaʼatúulal u paalal. Kex Hans, u yíicham, maʼ u pʼeek le baʼax ku creertikoʼ, letiʼeʼ okjaʼanaj tak tu jaʼabil 2006. Letiʼobeʼ ¿baʼax ku yaʼalikoʼob maʼalob ka u beet máak? Letiʼobeʼ ku yaʼalikoʼob: «Chúukpajak a wóol tiʼ Jéeoba yéetel maʼ a beetik junpʼéel baʼal ku bin tu contra baʼax ka creertik». Uláakʼ baʼax áant Hanseʼ letiʼe yaabilaj eʼesaʼabtiʼ tumen u yatan yéetel u paalaloʼ. Tsʼoʼoleʼ mix juntéen tu tukloʼob wa mix bikʼin ken u meyajt Dios.

Juntéenjeakileʼ Jesuseʼ tu yaʼaleʼ le u jaajiloʼ bey jaʼ ku tsʼáaik kuxtal minaʼan u xuuleʼ (Juan 4:13, 14). Toʼoneʼ k-kʼáat ka uʼukʼuk le jaʼ síis yéetel limpio tumen k-láakʼtsiloʼoboʼ. Baʼaleʼ maʼ t-obligartikoʼob ka u yukʼoʼob yaʼab jaʼ ka tak u jakʼabtubaʼob. Le bix ken k-tsikbalttiʼob le baʼax k-creertikoʼ jeʼel u beetik u yuʼubikoʼob bey síisis jaʼeʼ wa jeʼel u beetik u jakʼabtkubaʼobeʼ. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ «le utsul máakoʼ ku tuklik tubeel baʼax ken u núuke» yéetel le máax yaan u naʼatoʼ «ku tʼaan yéetel naʼatil yéetel ku chʼujukkíintik u tʼaan». ¿Bix jeʼel k-beetik le baʼax ku yaʼalik le tekstoaʼ? (Pro. 15:28; 16:23.)

Le atantsil u kʼáat ka ojéeltaʼak tumen u yíicham baʼax ku creertikoʼ «ku tʼaan yéetel naʼatil», wa ku kanáantik baʼax ken u yaʼale yéetel maʼ tu jáan tʼaan. Mix juntéen unaj u mixbaʼalkúuntik u yíicham wa u yeʼesik bey maas maʼalob baʼax ku beetkeʼ. Beyoʼ le baʼax ken u yaʼaloʼ yaan u beetik u yantal jeetsʼelil yéetel yaan u líiʼsik u yóol u yíicham. Yéetel utiaʼal u yeʼesik «ku tʼaan yéetel naʼatil[eʼ]», le atantsiloʼ maʼalob ka u tukle: «¿Baʼax súutukil maas maʼalob ka tsikbalnaken yéetel in wíicham? ¿Tiʼ baʼax uts tu tʼaan u tsikbal? ¿Baʼax uts tu tʼaan u xokik? ¿Jatsʼuts wa u yilik ciencia, política, béisbol wa uláakʼ báaxaloʼob? ¿Baʼax jeʼel in beetik utiaʼal u taaktal u yojéeltik baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ? Ken in beeteʼ, ¿bix jeʼel in weʼesiktiʼ kin naʼatik bix u yuʼubikuba yéetel kin chʼaʼik en cuenta baʼax ku tuklikeʼ?».

Utiaʼal k-kʼuchul tu puksiʼikʼal k-láakʼtsiloʼob maʼ j-Jaajkunajoʼobeʼ, maʼ chéen yaan yéetel ka k-tsoltiʼob jujunpʼíitil baʼax k-creertikiʼ. Kʼaʼabéet u yilkoʼob k-beetik baʼax k-kaʼansik.

Jürgen, le máax tsʼoʼok k-chʼaʼchiʼitikoʼ, ku yaʼalik: «Maʼ chéen unaj u yaʼalik máak baʼax ku kaʼansik le Bibliaoʼ, baʼaxeʼ unaj u beetik. Beyoʼ le u láakʼtsil máak maʼ j-Jaajkunajoʼ yaan u tsʼáaik cuenta maʼalob baʼax k-creertik kex maʼ u yaʼalik». Hans, máax okjaʼanaj treinta jaʼaboʼob okjaʼanak u yataneʼ, ku yaʼalik xan: «Kʼaʼabéet maʼalob bix u kuxtal máak. Beyoʼ le k-láakʼtsil maʼ j-Jaajkunajoʼ yaan u yilik le utsiloʼob ku taasik u jaajiloʼ». K-láakʼtsiloʼobeʼ unaj u yilkoʼobeʼ ku bintoʼon utsil kex jelaʼanoʼon tiʼ letiʼob yoʼolal baʼax k-creertik.

Apóstol Pedroeʼ tu tsʼáaj maʼalob tsolnuʼukoʼob tiʼ le kiikoʼob maʼ j-Jaajkunaj u yíichamoʼoboʼ. Tu yaʼalajtiʼob: «Tsʼáabaʼex yáanal u páajtalil a wíichameʼex, utiaʼal beyoʼ wa yaan tiʼ letiʼob maʼ tu tsʼoʼokbeskoʼob u tʼaan Dioseʼ ka káajak u tsʼoʼokbeskoʼob tu yoʼolal bix a kuxtaleʼex kex maʼ a waʼalikeʼex mix baʼal. Tumen yaan u yilkoʼob táan a biskeʼex junpʼéel toj kuxtal yéetel jach ka respetarkeʼexoʼob. A jatsʼutsileʼexeʼ maʼ u yantal yóoʼkabil, maʼ a sen jiʼijitʼikeʼex u tsoʼotsel a pooleʼex, a tsʼáaikeʼex baʼaloʼob beetaʼan yéetel oro wa a búukintikeʼex koʼokoj nookʼoʼob. Baʼaxeʼ a jatsʼutsileʼexeʼ unaj u yantal tu tsʼuʼ a puksiʼikʼaleʼex, junpʼéel jatsʼutsil maʼatech u kʼastal tumen kabal a wóoleʼex yéetel  jeetsʼel u yóol a puksiʼikʼaleʼex. Lelaʼ letiʼe baʼax jach koʼoj u tojol tu táan Diosoʼ» (1 Ped. 3:1-4).

Pedroeʼ tu yaʼaleʼ wa maʼalob bix u kuxtal le atantsiloʼ, le íichamtsiloʼ jeʼel u taaktal u beetik baʼax uts tu tʼaan Dioseʼ. Letiʼe baʼax tu chʼaʼtuklaj u beetik Christa ka tsʼoʼok u yokjaʼ tu jaʼabil 1972, letiʼeʼ ku yilik bix jeʼel u kʼuchul tu puksiʼikʼal u yíichameʼ. U yíichameʼ tsʼoʼok u xook yéetel le j-Jaajkunajoʼoboʼ, baʼaleʼ maʼ u chʼaʼtukult u meyajtik Jéeobaiʼ. Tsʼoʼok u bin tiʼ wa jaypʼéel muchʼtáambal yéetel maʼalob u biskuba yéetel le sukuʼunoʼoboʼ, le sukuʼunoʼoboʼ u yojloʼob xaneʼ letiʼ unaj u chʼaʼtuklik baʼax ken u beete. ¿Baʼax ku beetik Christa utiaʼal u kʼuchul tu puksiʼikʼal u yíicham?

Letiʼeʼ ku yaʼalik: «In chʼaʼtukultmaj in bin teʼ bej ku yaʼalik Jéeobaoʼ. Baʼaleʼ in kʼáat ka u kʼex u tuukul in wíicham ken u yil bix in kuxtal, kex maʼ in tʼaan. Kin beetik tuláakal baʼax ku yaʼalikten wa maʼ tu bin tu contra le Bibliaoʼ. In wojel tu juunal unaj u chʼaʼtuklik baʼax ken u beete yéetel kin pʼatik tu kʼab Jéeoba».

Le baʼax ku yúuchul tiʼ Christaoʼ ku yeʼesikeʼ maʼalob ka u beet máak baʼax ku yaʼalik u yíicham wa maʼ tu bin tu contra le Bibliaoʼ. Christaeʼ kex u tsʼaamaj u yóol u meyajt Dios, ku bin muchʼtáambal yéetel ku jóokʼol kʼaʼaytajeʼ, láayliʼ ku chʼaʼik en cuenta u yíichameʼ. U yojel yaan derecho tiʼ u yíicham ka eʼesaʼak yaabilaj tiʼ, ka u máans tiempo tu yéetel bey xan ka u tsʼáa uláakʼ baʼaxoʼob kʼaʼabéettiʼ. Tuláakloʼon unaj k-naʼatik bix u yuʼubikuba k-láakʼtsiloʼob maʼ j-Jaajkunajoʼobiʼ. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Yaan u súutukil utiaʼal u beetaʼal tuláakal baʼal». Ichil lelaʼ táakaʼan k-máansik tiempo yéetel k-láakʼtsiloʼob maʼatech u meyajtikoʼob Dios, maases wa k-núup. Lelaʼ ku yáantaj utiaʼal u suuktal u múul tsikbal máak. Tsʼoʼok u yilaʼal xaneʼ u múul tsikbal máakeʼ ku yáantaj utiaʼal maʼ u yuʼubikuba u núup chéen tu juunal, tsʼaʼan juntséelil yéetel utiaʼal maʼ u tuklik wa táan u toʼokol u núup (Ecl. 3:1).

Holger, okjaʼanaj u taata veinte jaʼaboʼob tsʼoʼokok u yokjaʼ u maasil u láakʼtsiloʼobeʼ, tu yaʼalaj: «U láakʼtsil máakeʼ maʼalob ka u yojéelt yaabiltaʼan yéetel ku payalchiʼ máak tu yoʼolal». Christaeʼ ku yaʼalik xan: «Mix juntéen ken in tukult wa mix bikʼin u kʼamik u jaajil in wíicham utiaʼal u meyajtik Jéeoba». Maʼ unaj k-tuklik wa tsʼoʼok bey tiʼ k-láakʼtsiloʼob maʼ j-Jaajkunajoʼoboʼ. Maʼ unaj u xuʼulul k-áantkoʼobiʼ.

Unaj k-ilik k-bisikba maʼalob yéetel k-láakʼtsiloʼob, unaj k-ilik u kʼaj óoltikoʼob u jaajil utiaʼal u kʼuchul tu puksiʼikʼaloʼob le baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ. Utiaʼal u béeytaleʼ tiʼ tuláakal súutukileʼ unaj k-eʼesik «jeetsʼelil bey xan [...] respeto» (1 Ped. 3:15).