1. Le Yesu wāshile kimfwa kibwaninine kya mushipiditu wa kwipāna muswelo’ka?

 KITATYI kyādi Yesu pano pa ntanda, wāshile kimfwa kibwaninine kya mushipiditu wa kwipāna. Wālongele kiswa-mutyima kya Leza pa kyaba kya kuta mutyima ku masakila andi ne kulumbulula būmi bwandi. (Yoa. 5:30) Na kwikala nyeke na kikōkeji kufika ne ku lufu lwa ku mutyi wa masusu, wālombwele amba mushipiditu wandi wa kwipāna kewādipo na mikalo.​—Fid. 2:8.

2. Le i muswelo’ka otubwanya kulombola mushipiditu wa kwipāna, ne mwanda waka tufwaninwe kwiulombola?

² Byotudi balondi ba Yesu, netu tufwaninwe kulombola mushipiditu wa kwipāna. Le kwikala na mushipiditu wa kwipāna kushintulula bika? Mu kīpi, kushintulula’mba muntu udi na mutyima wa kuleka tumweno twandi mwanda wa kukwasha bakwabo. Mu buluji bukwabo, i kinyuma kya kwisakila. (Tanga Mateo 16:24.) Mushipiditu wa kuleka kwisakila ubwanya kwitukwasha tutūle milangwe ne masakila a bakwetu kumeso kwa etu. (Fid. 2:3, 4) Na bubine, Yesu wāfundije’mba mushipiditu wa kuleka kwisakila kyo kitako kya butōtyi bwetu. Namani? Buswe bwa bwine Kidishitu, bwine bubadilwa mu bintu bikankamika mushipiditu wa kwipāna, i kayukeno ka kuyukila’po bana ba bwanga ba bine ba Yesu. (Yoa. 13:34, 35) Langulukila’po bidi ne pa madyese otudi nao pa mwanda wa kubadilwa kotubadilwa mu bu bana na bana bwa ntanda yonso bwine bulombola mushipiditu wa kwipāna!

3. Lelo i bika bibwanya kona mushipiditu wetu wa kwipāna?

 ³ Ino, tulwanga nyeke na walwana mwine ubwanya kona na bunwanwa mushipiditu wetu wa kwipāna. Uno walwana i mutyima wetu wa kwisakila. Vuluka muswelo wālombwele ba Adama ne Eva uno mutyima wa kwisakila. Eva wālongele bintu na mutyima wa kwisakila pa kukimba kwikala pamo bwa Leza. Wandi mulume wālombwele mutyima wa kwisakila pa kukimba kumusangaja. (Ngo. 3:5, 6) Pa kupwa kubombola ba Adama ne Eva ku mutōtelo wa bine, Dyabola wāendelele kutompa bantu bekale na kwisakila. Wāpimine’nka ne ano manwa pa kutompa Yesu. (Mat. 4:1-9) Mu ano etu mafuku, Satana i mubwanya kongola bantu bavule na kwibatonona balombole mushipiditu wa kwisakila mu miswelo mivule. Kino kitulomba kuta’ko mutyima mwanda mushipiditu wa kwisakila uzambalele ubwanya kwitutādila.​—Ef. 2:2.

4. (a) Lelo tubwanya pano kupwa mutyima wa kwisakila? Shintulula. (b) Le i bipangujo’ka byotusa kubandaula?

⁴ Kwisakila kubwanya kudingakanibwa na nkutu yenda idya kyuma. Shi kipungwa kya kyuma i kitūlwe pa bintu, kibwanya kushilula kukwata nkutu. Kyaka kya binebine kidi mu kusūla nkutu, na kwiileka yenda ivudila’ko kufika ne byoyona bupunga bwakyo nansha kwikyonakanya. Muswelo umo onka, nansha shi ketubwanyapo pano kupwa kubulwa kubwaninina kwetu ne mutyima wa kwisakila, tufwaninwe kudyumuka byaka bilengejanga uno mutyima wa kwisakila ne kwendelela kulwa nao. (1 Ko. 9:26, 27) Le i muswelo’ka otubwanya kuyuka biyukeno bya kwisakila kudi motudi? Ne i muswelo’ka otubwanya kutamija bininge mushipiditu wetu wa kwipāna?

5. (a) Le Bible udi pamo bwa dikalashi namani? (Tala kifwatulo kidi ku ngalwilo.) (b) Kitatyi kyotwibandaula mwanda wa kuyuka shi tudi na kwisakila, i bika byotufwaninwe kwepuka?

⁵ Monka motubwaninya kwingidija dikalashi mwanda wa kuyuka motwikadile, tubwanya ne kwingidija Bible mwanda wa kuyuka muntu wetu wa munda ne kulemununa bilubo byonso byotubwanya kutana. (Tanga Yakoba 1:22-25.) Inoko, dikalashi diketukwasha tuyuke motwikadile enka shi twidingidija biyampe. Kimfwa, shi twela’tu diso bitupu mu dikalashi, tukokeja kukomenwa kumona dikeme dityetye inoko adyo difwaninwe kutebwa mutyima. Nansha shi twitadila ku difinko dya dikalashi, tubwanya kumona’mo muntu mukwabo. Mu muswelo umo onka, pa kwingidija Bible mwanda wa kumona kilubo pamo bwa kwisakila, tufwaninwe kulonga bivule kupita’ko kutanga’ye bya kajilwilo nansha kumwingidija mwanda wa kumona bilubo bya muntu mukwabo.

6. Le ‘tutakamenanga’ mu kijila kibwaninine namani?

⁶ Tulete kimfwa, tubwanya kutanga Kinenwa kya Leza kitatyi ne kitatyi nansha difuku ne difuku, ino kumona bilomboji bya kwisakila kwenda kutama motudi mpika. Lelo bibwanika namani? Langulukila pa uno mwanda: Mu kimfwa kya Yakoba kya dikalashi, mwanda mukatampe mwine kewādipo wa muntu wakomenwe kwitala na katentekeji. Yakoba wāsonekele amba uno muntu “witalanga.” Yakoba wāingidije pano kishima kya Kingidiki kilombola kwibandaula bininge nansha kwibaundaula na katentekeji. Le penepa, uno muntu wādi na mwanda’ka? Yakoba ubweja’ko amba: “Wataluka’po, ponka na ponka wailwa mwaikadile.” Bine, wātalukile ku dikalashi pa kubulwa kwilongolola. Inoko, muntu wa kulonga biyampe ‘katadijangapo’nka mu kijila kibwaninine” ino kadi ‘utakamenanga’mo.’ Pa kyaba kya kuleka kijila kibwaninine kya Kinenwa kya Leza, ukalonda nyeke bufundiji bwakyo. Yesu wālombwele mwanda wa uno muswelo kitatyi kyaānene amba: “Shi mwikale mu mwanda wami, nabya mwi bami bana ba bwanga binebine.”​—Yoa. 8:31.

7. Le i muswelo’ka otubwanya kwingidija Bible pa kuyuka biyukeno bya kwisakila?

⁷ Nanshi, pa kubwanya kulwa na biyukeno bya kwisakila, ufwaninwe dibajinji kutanga  Kinenwa kya Leza na katentekeji. Kino kibwanya kukukwasha uyuke pantu pofwaninwe kuta mutyima. Ino usakilwa kulonga ne bintu bikwabo. Longa bukimbi bwa mushike. Shi ubaivwanija biyampe nsekununi ya mu Bible, wielele’mo na kwiipangula bipangujo pamo bwa bino: ‘Le nkalonga namani pa uno mwanda? Lelo bine nkalonga bintu mu muswelo muyampe?’ Kya mvubu mpata i kino, pa kupwa kulangulukila pa byotanga, longa bukomo bwa kwingidija’byo. (Mat. 7:24, 25) Tulangulukilei bidi pa muswelo otubwanya kwingidija nsekununi ya Mulopwe Solo ne mutumibwa Petelo mwanda wa itukwashe twikale nyeke na mushipiditu wa kwipāna.

8. Le Solo wāshilwile bulopwe bwandi na ngikadilo’ka, ne wēilombwele namani?

⁸ Solo Mulopwe wa Isalela i kimfwa kya kudyumukila’ko kotudi pa muswelo ubwanya kwisakila kona mushipiditu wetu wa kwipāna. Solo wāshilwile bulopwe bwandi na butūkanye ne kwimona aye mwine na kwityepeja. (1 Sa. 9:21) Wāpelele kupa mfuto bene Isalela bādi besambila bulopwe bwandi bibi, nansha byaādi padi na bubinga bwa kulwila kyepelo kyāmupele Leza. (1 Sa. 10:27) Mulopwe Solo wāitabije kuludikwa na mushipiditu wa Leza na kwendeja Isalela mu Divita dyobānekenye bene Amona. Kupwa, wātumbije Yehova na kwityepeja pa buno bushindañani.​—1 Sa. 11:6, 11-13.

9. Le Solo wātamije milangwe ya kwisakila namani?

⁹ Solo wātamije mwenda mafuku milangwe ya kwisakila ne mitatulo, pamo bwa nkutu ya kyonakanya. Kitatyi kyaānekenye bene Amaleke mu divita, wātangidije masakila andi pa kyaba kya kukōkela Yehova. Solo wāselele bituntwa na lwiso pa kyaba kya kwibyonakanya mwāmusoñaninye Leza. Kadi Solo wēūbakile mulawalawa na kibengo. (1 Sa. 15:3, 9, 12) Kitatyi kyāmulombwele mupolofeto Samwele amba Yehova i mufitwe, Solo wāshilula kwibingija na kwimanina pa kipindi kya musoñanya wa Leza kyaākōkele ne kushilula kutopeka bakwabo pa kilubo kyandi. (1 Sa. 15:16-21) Kadi, mitatulo yālengeje Solo ate mutyima bininge ku kwibingija kumeso a bantu pa kyaba kya kusangaja Leza. (1 Sa. 15:30) Le i muswelo’ka otukokeja kwingidija nsekununi ya Solo pamo bwa dikalashi mwanda wa itukwashe twikale nyeke na mushipiditu wa kwipāna?

10, 11. (a) Le bintu byēmwenine Solo bitufundija bika pa mwanda utala kwikala nyeke na mushipiditu wa kwipāna? (b) Le i muswelo’ka otukepuka kulonda mwiendelejo mubi wa Solo?

¹⁰ Dibajinji, bintu byēmwenine Solo bilombola amba ketubwanyapo kwisangaja batwe bene, na kulanga’mba shi twālombwele dibajinji mushipiditu wa kwipāna, tukendelela’tu’nka na kwiulombola. (1 Tm. 4:10) Vuluka’mba Solo wādi biyampe kadi wāitabijibwe na Leza mu kitatyi kampanda, ino wākomenwe kufundula mutyima wa kwisakila wāshilwile kumweka. Ku mfulo Yehova wāpelele Solo pa mwanda wa kubulwa kikōkeji kwandi.

¹¹ Dya bubidi, tufwaninwe kudyumuka kutyina twakemanina pa bintu bya mu būmi byotuloñanga kala biyampe, twailwa’ko bintu byotufwaninwe kulumbulula. Kino kikekala pamo bwa kwingidija dikalashi mwanda wa kusangela bivwalwa byetu bipya ino kujingulula dikeme didi mu mpala yetu mpika. Nansha shi ketubwanyapo kwikala na mushipiditu wa kwipāna na wāikele na Solo, tufwaninwe kulonga bukomo bwa kwepuka milangwe yonso itwala ku mwiendelejo mubi umo onka. Kitatyi kyobetupa madingi tutei mutyima ku kuleka kubingija bilongwa byetu, kutyepeka mwanda, nansha kupela matope. Pa kyaba kya kwikala pamo bwa Solo, i biyampe kwivwana madingi.​—Tanga Mitōto 141:5.

12. Lelo mushipiditu wa kwipāna ubwanya kwitukwasha namani shi tukimba kulonga bubi bukatampe?

¹² Ino, le tukalonga bika shi tukimba  kulonga bubi bukatampe? Solo wāsakile kulama ntumbo yandi, kadi kino kyāmulengeje akomenwe kwilumbulula ku mushipiditu. Inoko, mushipiditu wa kwipāna ubwanya kwitukwasha tukomene bumvu ne kupebwa bukwashi botusakilwa. (Nki. 28:13; Yak. 5:14-16) Kimfwa, tutu umo wāshilwile kutala bifwatulo bya bantu badi mutaka na myaka 12, ne kwendelela kwibitala mu bufyafya mu bula bwa makumi a myaka. Unenena amba: “Nadi mukomenwe kulombola wami mukaji ne bakulumpe byonadi nonga. Ino pano nebalombwele’byo, kadi neivwene wa muntu obatūdile kiselwa kilema kyonadi nselele pa mapuji. Balunda nami bamo batyumukilwe mutyima pobantalwile bu mwingidi wa mingilo, pamo’nka na ami webatyumwine mu bidyoma. Inoko, ndyukile amba Yehova usangedile pano mwingilo wami bininge kupita kitatyi kyonādi ntala bifwatulo bya bantu badi mutaka, ne kadi mumweno wandi o udi na mvubu.”

13, 14. Le Petelo wālombwele mutyima wa kwisakila namani?

¹³ Mutumibwa Petelo wālombwele mushipiditu wa kwipāna kitatyi kyādi kimufundija Yesu. (Luka 5:3-11) Inoko, wādi unenwa kulwa na milangwe ya kwisakila. Kimfwa, wāivwene nsungu kitatyi kyākwete mutumibwa Yakoba ne Yoano mpango ya kwikala na byepelo bya ntumbo mu Bulopwe bwa Leza pamo na Yesu. Padi Petelo wādi ulanga kipona kimo kyadi kifwaninwe kwikala kyandi, mwanda Yesu wānene kala amba Petelo ukekala na mwingilo wa pa bula. (Mat. 16:18, 19) Nansha shi byādi namani, Yesu wādyumwine Yakoba, Yoano, Petelo ne batumibwa bakwabo baleke ‘kubikadila’ banababo na kwisakila.​—Mako 10:35-45.

¹⁴ Nansha ke pāpwile Yesu kulonga bukomo bwa kulemununa milangwe ya Petelo, Petelo wāendelele kulwila mumweno waādi wimwene. Yesu pa kulombola batumibwa’mba bakamunyema mu kitatyi kityetye, Petelo wānene amba bakwabo bakanyema ne kwizunzula aye mwine na kulanga amba i aye kete wādi wa kulombola kikōkeji. (Mat. 26:31-33) Inoko kwikulupila kwandi kekwādipo na kyalwilo, mwanda enka mu bwine bufuku’bwa wākomenwe kulombola mushipiditu wa kwipāna. Pa kulonga bukomo bukatampe bwa kwipandija, Petelo wātuna Yesu misunsa isatu.​—Mat. 26:69-75.

15. Mwanda waka kimfwa kya Petelo i kimfwa kikankamika?

 ¹⁵ Nansha byaādi ulwa ne kutupatupa, būmi bwa Petelo i kimfwa kikankamika. Na bukomo bwa aye mwine ne bukwashi bwa mushipiditu sandu wa Leza, Petelo wākomene milangwe yandi ya bongojani ne kulombola kwīfula ne buswe bwa kwipāna. (Ngt. 5:22, 23) Wāūminine matompo ādi abwanya kumweka bu makomo kupita oa aākukele ku ngalwilo. Wālombwele kwityepeja kitatyi kyāmutopekele mutumibwa Polo pa bantu. (Ngt. 2:11-14) Pa kupwa kutopekwa, Petelo kāfityilwepo, na kulanga amba madingi a Polo āonene ntumbo yandi. Petelo wāendelele na kusanswa Polo. (2 Pe. 3:15) Kimfwa kya Petelo kibwanya kwitukwasha tutamije mushipiditu wa kwipāna.

16. Le i muswelo’ka otubwanya kulombola mushipiditu wa kwipāna mu ngikadilo mikomo?

¹⁶ Langulukila’po bidi pa molongelanga shi udi mu ngikadilo mikomo. Kitatyi kyākutyilwe Petelo ne batumibwa bakwabo mu kifungo ne kukupilwa nsonde pa mwanda wa mwingilo wabo wa busapudi, bāsangele “mwanda [bāmwekele] bu bantu bafwaninwe kufutululwa pa mwanda wa dijina [dya Yesu].” (Bil. 5:41) Nobe ubwanya kumona kupangwapangwa bu mukenga wa kwiula Petelo ne kulonda mu matabula a Yesu na kulombola mushipiditu wa kwipāna. (Tanga 1 Petelo 2:20, 21.) Uno mumweno ubwanya’nka ne kukukwasha kitatyi kikudingila bakulumpe. Londa kimfwa kya Petelo pa kyaba kya kwibingija.​—Mus. 7:9.

17, 18. (a) Le i bipangujo’ka byotubwanya kwiipangula pa bitungo byetu bya ku mushipiditu? (b) Le tukalonga namani shi tubamone’mba tudi na kwisakila kampanda mu mutyima wetu?

¹⁷ Kitatyi kyowitungila bitungo bya ku mushipiditu, ubwanya ne kumwena mu kimfwa kya Petelo. Ubwanya kwibilondalonda mu muswelo ulombola amba udi na mushipiditu wa kwipāna. Inoko, ta mutyima kutyina’mba kuno kwibilondalonda kwakekala bu kukimbakimba ntumbo. Shi ke pano wiipangule amba, ‘lelo mutyima wami wa kulumbulula nansha kutandabula mwingilo oñingidila Yehova, ukonwa na masakila a bantu bavule a kusaka kuyukwa nansha kwikala na lupusa, na mwālongele padi ba Yakoba ne Yoano pobālombele Yesu?’

¹⁸ Shi ubamone amba udi na kwisakila kampanda mu mutyima obe, lomba Yehova alemunune milangwe ne mwiivwanino obe; kupwa longa bukomo bwa kwimanina pa ntumbo yandi pa kyaba kya ntumbo yobe. (Ñim. 86:11) Ubwanya ne kulondalonda bitungo kebikakutumbijapo abe mwine. Kimfwa, ubwanya kutamija bininge bipa bimo bya mushipiditu byomonanga bu bikomo mpata. Nansha shi uteakanya na bukankamane bipindi bya ku kupwila ino kusangela mwingilo wa kukundula Njibo ya Bulopwe mpika, ubwanya kwitungila kitungo kya kulonda madingi adi mu Loma 12:16.​—Tanga.

19. Le i bika byotubwanya kulonga kutyina’mba twakatyumunwa mutyima na byotumona mu dikalashi dya Kinenwa kya Leza?

¹⁹ Kitatyi kyotwitala mu dikalashi dya Kinenwa kya Leza ne kumona bilubo, enka ne bintu bilombola kwisakila, tubwanya kutyumukwa mutyima. Shi kino kibakufikila, langulukila pa muntu wālongele biyampe wa mu kimfwa kya Yakoba. Yakoba kālombwelepo muswelo wāpwile muntu bikoleja bukidibukidi byaāmwene, nansha kulombola’mba wābwenye kulemununa makeme andi onso; ino Yakoba unena’mba, uno muntu ‘wātakamenīne mu kijila kibwaninine.’ (Yak. 1:25) Wāvulukile byaāmwene mu dikalashi ne kulonga nyeke bukomo bwa kwilumbulula. Bine, endelela kwimona biyampe ne kwikala na mumweno mujalale pa kubulwa kubwaninina kobe. (Tanga Musapudi 7:20.) Endelela kutala talē mu kijila kibwaninine, ne kulonga bukomo bwa kulama mushipiditu obe wa kwipāna. Yehova udi na mutyima wa kukukwasha, na mwaakwashishe banabenu bavule, baitabijibwe ne kweselwa Leza nansha byobadi bakubulwa kubwaninina.