1. Na lege wa Jésus azia nzoni tapande ti bibe ti sacrifice?

NA NGOI so Jésus ayeke lani na sese, lo zia nzoni tapande ti bibe ti sacrifice. Lo zia na kozo ndo ye so bê ti Nzapa aye me pëpe ye ti bê ti lo wala aye so lo yeke na bezoin ni (Jean 5:30). So lo ngbâ be-ta-zo juska lo kui na ndo ti keke ti pasi, lo fa so bibe ti sacrifice so lo yeke na ni katikati ni ayeke dä pëpe.—aPhil. 2:8.

2. Tongana nyen la e lingbi ti fa so e yeke na bibe ti sacrifice? Ngbanga ti nyen a lingbi e duti na bibe ti sacrifice?

² E so e yeke adisciple ti Jésus e kue e yeke na bezoin ti fa so e yeke na bibe ti sacrifice. Ti duti na bibe ti sacrifice aye ti tene nyen? A ye ti tene ti bâ pëpe gi abezoin ti e me ti duti na nzara ti mû maboko na amba ti e. Bibe ti sacrifice ayeke nde mingi na bibe ti kion. (Diko Matthieu 16:24.) Tongana e yeke na bibe ti sacrifice ayeke sara si e zia aye so agbu bê ti amba ti e na kozo ndo (aPhil. 2:3, 4). Jésus afa so ti voro Nzapa ayeke kota ye ti tene e duti na bibe ti sacrifice. Ngbanga ti nyen? Ndoye so ayeke na popo ti e aChrétien apusu e ti duti na bibe ti sacrifice. A yeke ndoye so la a yeke hinga na adisciple ti Jésus (Jean  13:34, 35). Gbu li ti mo na ndo ti aye ti nzoni so e wara ndali ti so e yeke na yâ ti sewa ti aita ti dunia kue so ayeke na bibe ti sacrifice.

3. Nyen la alingbi ti sara si e duti na bibe ti sacrifice mbeni ape?

³ Me, e yeke na mbeni wato so alingbi ti sara si yeke yeke e duti na bibe ti sacrifice mbeni ape. Wato so ayeke bibe ti kion so bê ti e ayeke pusu e ti duti na ni. Gbu li ti mo na ndo ti ye so asara si Adam na Ève asara ye lani na bibe ti kion. Bibe ti kion apusu Ève ti duti na nzara ti ga tongana Nzapa. Bibe ti kion apusu nga Adam ti gi ti nzere na lê ti Ève (Gen. 3:5, 6). Na peko ti so Zabolo asara si Adam na Ève azia lege ti tâ vorongo, lo ngbâ ti handa azo ti duti na bibe ti kion. Na ngoi so lo tara Jésus, lo gi lani ti tene Jésus aduti na bibe ti kion (Mat. 4:1-9). Laso, Satan awara lege ti handa azo mingi, na lo yeke pusu ala ti duti na bibe ti kion na alege mingi. Tongana e sara hange ape, e nga e lingbi ti duti na bibe ti kion ti dunia so.—aÉph. 2:2.

4. (a) Fa tongana nyen la e lingbi laso pëpe ti zi na yâ ti bê ti e anzara ti bê ti e kue so alingbi ti sara si e maï bibe ti kion. (b) Ahundango ndo wa e yeke sara tënë na ndo ni?

⁴ E lingbi ti haka bibe ti kion na soko so ayeke te mbeni wen yeke yeke. Tongana a zia mbeni wen na ndo so ngu ayeke pika dä nga lâ ayeke su dä, soko ayeke te tere ti wen ni. Kota kpale ni ayeke so tongana zo asara sanka ti soko so ayeke te tere ti mbeni ye yeke yeke ayeke sara si ye ni kue abuba. Legeoko nga, atâa so e lingbi laso pëpe ti zi asiokpari kue so ayeke na tere ti e nga na anzara ti bê ti e kue so asara si e maï bibe ti kion, a lingbi e ngbâ ti sara ngangu ti hon ndo ti anzara ni so. Tongana e sara hange ape, e yeke duti na bibe ti sacrifice mbeni ape (1 aCor. 9:26, 27). E yeke hinga tongana nyen so e yeke na bibe ti kion? Tongana nyen la e lingbi ti duti na bibe ti sacrifice ahon ti kozo?

5. (a) Na lege wa Bible ayeke tongana tatara? (Bâ foto so ayeke na tongo nda ti article ni.) (b) Na ngoi so e yeke gi ti bâ wala e yeke na bibe ti kion, nyen la a lingbi e sara pëpe?

⁵ Legeoko tongana ti so e lingbi ti mû tatara ti bâ na tere ti e, e lingbi ti sara kua na Bible ti bâ asarango ye ti e nga ti zi asioni sarango ye kue so e lingbi ti wara dä. (Diko Jacques 1:22-25.) Me tatara ayeke mû maboko na e ti bâ tere ti e nzoni gi tongana e sara kua na ni na lege ni. Na tapande, tongana e bâ gi tere ti e hio na tatara ni, a lingbi peut-être ti sara si e bâ pëpe mbeni kete saleté so ayeke na tere ti e me so a lingbi ti duti sioni mingi. Wala tongana e dengi tatara ni si e bâ tere ti e na yâ ni, e lingbi peut-être ti bâ mbeni zo nde. Legeoko nga, tongana e ye ti sara kua na Bible ti gi ti bâ wala e yeke na mbeni wokongo na tapande bibe ti kion, a lingbi e diko gi Bible hio hio ape wala e sara kua na ni ti bâ gi afaute ti mbeni zo nde pëpe.

6. Nyen la e lingbi ti sara ti “ngbâ” na yâ ti ndia so alingbi kue?

⁶ Na tapande, e lingbi ti diko Bible lâ oko oko, me e bâ pëpe so e yeke maï bibe ti kion na yâ ti e. Tongana nyen? Gbu li ti mo na ndo ti tapande so Jacques amû na ndo ti koli so ‘abâ tere ti lo’ na yâ ti tatara. Jacques asara kua na mbeni tënë ti Grec so aye ti tene ti bâ mbeni ye nzoni. Koli so abâ tere ti lo nzoni na yâ ti tatara, me lo yeke na mbeni kpale. Jacques atene: “Lo hon, na hio lo girisa wala tere ti lo ni ayeke tongana nyen.” Biani, koli so ahon sân ti sara mbeni ye ndali ti ye so lo bâ na tere ti lo na yâ ti tatara. Nde na koli so, zo so gigi ti lo aga nzoni ‘ayôro lê ti lo na yâ ti ndia so alingbi kue’ na lo “ngbâ dä”. Tongaso, ahon ti tene lo girisa ndia ti Nzapa so alingbi kue, lo ngbâ ti sara ye alingbi na ndia ni. Jésus atene nga mara ti tënë so, lo tene: “Tongana ala ngbâ na yâ ti tënë ti mbi, ala yeke biani adisciple ti mbi.”—Jean 8:31.

7. Tongana nyen la e lingbi ti sara kua na Bible ti gi ti bâ wala e yeke na bibe ti kion?

 ⁷ Tongaso, tongana mo ye ti hon ndo ti bibe ti kion, a lingbi kozoni kue mo diko Mbeti ti Nzapa nzoni. Ye so ayeke mû maboko na mo ti bâ aye so a lingbi mo changé na yâ ti asarango ye ti mo. Me a lingbi mo ngbâ gi ge pëpe. A lingbi mo sara recherche. Na ngoi so mo yeke diko mbeni mbaï ti Bible, tara ti bâ so mo yeke lani dä na ngoi ni so na hunda tere ti mo na ahundango ndo so: ‘Mbi yeke sara ye tongana nyen na yâ ti ye so asi so? Mbi yeke sara ye na lege ni?’ Tongana mo gbu li ti mo awe na ndo ti ye so mo diko, a yeke kota ye ti sara ye alingbi na ni (Mat. 7:24, 25). Zia e bâ tongana nyen aye so asi na Gbia Saül nga na bazengele Pierre alingbi ti mû maboko na e ti ngbâ ti duti na bibe ti sacrifice.

8. Saül asara ye tongana nyen na ngoi so lo to nda ti komande? Lo fa ni tongana nyen?

⁸ Saül gbia ti Israël ayeke mbeni kpengba tapande so afa na e tongana nyen la bibe ti kion alingbi ti sara si e duti na bibe ti sacrifice mbeni ape. Na ngoi so Saül aga gbia lo sara lani tere ti lo kete (1 Sam. 9:21). Lo ke lani ti punir azo ti Israël so akasa komandema ti lo atâa so lo lingbi ti tene so a yeke na lege ni ti punir ala ngbanga ti so Nzapa la ayeda si lo ga gbia (1 Sam. 10:27). Gbia Saül ayeda lani na fango lege ti yingo vulu ti Nzapa na lege so lo fa lege na azo ti Israël ti sö benda na yâ ti bira so ala sara na azo ti Ammon. Na peko ti songo benda ni, lo sara tere ti lo kete na lo mû gonda ni kue na Jéhovah.—1 Sam. 11:6, 11-13.

9. Saül akomanse lani ti maï bibe ti kion tongana nyen?

⁹ Na pekoni, Saül azia si bibe ti kion nga na baba amaï na yâ ti bê ti lo tongana ti so soko ayeke te wen. Na ngoi so lo sö benda na yâ ti bira so lo sara na azo ti Amalek, lo zia aye so agbu bê ti lo na kozo ndo ahon ti mä yanga ti Jéhovah. Nzara ti warango ye mingi apusu lo ti bata aye ti azo ti Amalek ahon ti futi ni tongana ti so Nzapa ahunda lani na lo ti sara. Saül asara baba mingi na lo leke mbeni ye ti yä iri ti lo (1 Samuel 15:3, 9, 12). Na ngoi so Prophète Samuel atene na lo so ye so lo sara so anzere na Jéhovah ape, Saül agi lani araison na lege so lo luti gi na ndo ti ambeni mbage ti ye so lo sara alingbi na yanga so Jéhovah amû nga lo gi ti bi tënë ni na li ti ambeni zo nde (1 Sam. 15:16-21). Na ndo ni, baba asara si Saül abi bê ti lo mingi gi na ndo ti yango iri ti lo me pëpe na ndo ti songo ti lo na Nzapa (1 Sam. 15:30). Tongana nyen la tapande ti Saül ayeke tongana tatara so alingbi ti mû maboko na e ti duti na bibe ti sacrifice?

10, 11. (a) Tapande ti Saül amû maboko na e tongana nyen ti ngbâ ti duti na bibe ti sacrifice? (b) Tongana nyen la e lingbi ti kpe sioni tapande ti Saül?

¹⁰ Kozoni, tapande ti Saül afa so atâa e yeke sara ye na bibe ti sacrifice, a yeke nzoni e ngbâ ti sara ngangu ti bata bibe ni so (1 Tim. 4:10). Girisa ape so na ngoi so Saül aga lani gbia, sarango ye ti lo ayeke nzoni na Nzapa abâ lo na nzoni lê. Me na pekoni lo sara ngangu pëpe ti hon ndo ti anzara ti bê so asara si bibe ti kion akomanse ti maï na yâ ti bê ti lo. Ni la Jéhovah ake lo ngbanga ti so lo ke ti mä yanga.

¹¹ Use ni, a lingbi e bi bê ti e pëpe gi na ndo ti asarango ye ti e so ayeke na lege ni na e girisa awokongo ti e so alingbi e sara ngangu ti hon ndo ni. Tongana e sara tongaso ayeke mo bâ mo tene e mû tatara ti bâ na fini bongo so e yü me e gi pëpe ti bâ saleté so ayeke na lê ti e. Atâa e yeke na bibe ti baba tongana ti Saül pëpe, a lingbi e sara ngangu ti kpe bibe so alingbi ti sara si e sara ye tongana lo. Tongana a mû na e wango zia si e gi araison pëpe wala e bi tënë na li ti mbeni zo nde pëpe. Ahon ti sara ye tongana Saül, a yeke nzoni mingi ti mä wango.—Diko Psaume 141:5.

12. Tongana asi so e sara kota siokpari, tongana nyen la bibe ti sacrifice alingbi ti mû maboko na e?

 ¹² Me, ka tongana asi so e sara kota siokpari? Saül aye lani pëpe si iri ti lo abuba, na ye so asara si lo gi pëpe ti leke songo ti lo na Jéhovah. Bibe ti sacrifice ayeke mû maboko na e ti hon ndo ti kamene na ti wara mungo maboko (aProv. 28:13; Jacq. 5:14-16). Na tapande, mbeni ita ato nda ti bâ porno na ngoi so lo yeke na ngu 12 na lo ngbâ ti bâ ni na hondengo ni ahon ngu bale-oko na ndo ni tongaso. Lo tene: “A yeke lani ngangu na mbi ti sara tënë ni na wali ti mbi nga na a-ancien. Me na pekoni so mbi sara tënë ni, a yeke tongana mbeni kungba la a zi na ndo ti go ti mbi. Na ngoi so a tene mbi yeke wakua ti mungo maboko mbeni ape ason bê ti ambeni kamarade ti mbi. Me, mbi hinga so kusala so mbi yeke sara fadeso na Jéhovah amû ngia na lo mingi ahon kusala so mbi yeke sara na lo na ngoi so mbi ngbâ lani ti bâ porno.”

13, 14. Tongana nyen la Pierre afa lani so lo yeke na anzara ti bê so ayeke sara si zo amaï bibe ti kion?

¹³ Bazengele Pierre ayeke lani na bibe ti sacrifice na ngoi so Jésus ayeke fa ye lani na lo (Luc 5:3-11). Me, a lingbi lani lo sara ngangu ti hon ndo ti anzara ti bê so alingbi ti sara si lo maï bibe ti kion. Na tapande, bê ti lo ason na ngoi so Jacques na Jean ahunda na Jésus ti duti na kota ndo na tere ti lo na yâ ti Royaume ti Nzapa. Peut-être Pierre apensé so mbeni oko ti aplace so ala hunda so ayeke ti ni, ngbanga ti so Jésus atene na lo kozo awe so lo yeke mû na lo mbeni kota kusala (Mat. 16:18, 19). Jésus amû wango na Jacques, Jean, Pierre nga na atanga ti abazengele ni kue ti sara hange na bibe ti kion so alingbi ti pusu ala ti “sara mokonzi” na ndo ti aita ti ala.—Marc 10:35-45.

¹⁴ Même na pekoni so Jésus agi ti leke bango ndo ti Pierre, Pierre angbâ lani ti sara ngangu ti hon ndo ti sioni bibe so. Na ngoi so Jésus atene na abazengele ti lo so fade ala yeke zia lo, Pierre afa so lo yeke kota ahon amba ti lo na lo tene na Jésus so lo oko lo yeke ngbâ be-ta-zo na Jésus (Mat. 26:31-33). Tënë so Pierre atene so, lo sara ye alingbi na ni pëpe, ngbanga ti so gi na bï ni so lo sara ye na bibe ti kion. Pierre aye pëpe si ye ti sioni asi na lo na lo tene lege ota so lo hinga Jésus pëpe.—Mat. 26:69-75.

15. Ngbanga ti nyen tapande ti Pierre akpengba e?

 ¹⁵ Pierre asara ngangu ti hon ndo ti awokongo ti lo, me a si so lo sara ye na lege ni ape. Atâa so kue, tapande ti lo akpengba e. Na lege ti ngangu so Pierre asara nga na mungo maboko ti yingo vulu ti Nzapa, lo wara lege ti hon ndo ti nzara ti bê so alingbi ti pusu lo ti duti na bibe ti kion. Na pekoni lo fa so lo kanga nzara ti bê ti lo nga lo yeke na bibe ti sacrifice (aGal. 5:22, 23). Lo gbu ngangu na yâ ti atara so ayeke ngangu mingi ahon atara so lo tingbi na ni kozo so ayeke lani ngangu na lo ti hon ndo ni. Lo sara lani tere ti lo kete na ngoi so Paul amû na lo ngangu wango na lê ti azo kue (aGal. 2:11-14). Na peko ti so Paul amû wango na Pierre, lo bata lani Paul na bê pëpe na tenengo so Paul abi nengo ti lo na sese. Pierre angbâ lani ti ye Paul (2 Pi. 3:15). Tapande ti Pierre alingbi ti mû maboko na e ti gi ti duti na bibe ti sacrifice.

16. Tongana nyen la e lingbi ti fa so e yeke na bibe ti sacrifice na ngoi ti aye ti ngangu?

¹⁶ Gbu li ti mo na ndo ti lege so mo yeke sara ye na ngoi ti aye ti ngangu. Na ngoi so a kanga Pierre na abazengele nga a pika ala ndali ti so ala yeke fa tënë, tere ti ala anzere “ngbanga ti so a bâ so ala lingbi ti tene a sara ye ti kamene na ala ndali ti iri ti Jésus.” (Kus. 5:41). Mo nga kue mo lingbi ti bâ kangango lege tongana mbeni lege so azi na mo ti mû tapande ti Pierre na ti Jésus ti duti na bibe ti sacrifice. (Diko 1 Pierre 2:20, 21.) Bango ndo so alingbi même ti mû maboko na mo tongana a-ancien ase mo. A hon ti tene mo sara ngonzo, mû tapande ti Pierre.—Zo-ti. 7:9.

17, 18. (a) Ahundango ndo wa la alingbi e hunda tere ti e na ni na ndo ti aye ti yingo so e zia na gbele e? (b) Nyen la e lingbi ti sara tongana e bâ so bibe ti kion ayeke maï na yâ ti bê ti e?

¹⁷ Tapande ti Pierre alingbi nga ti mû maboko na mo ti zia na gbele mo ti sara ambeni kua na Jéhovah. Mo lingbi ti sara akua so na mbeni lege so afa so mo yeke na bibe ti sacrifice. Me sara hange si mo gi ti sara akua so pëpe ngbanga ti so mo ye ti ga kota na lê ti azo. Hunda tere ti mo: ‘Ngbanga ti nyen mbi ye ti mû ngoi mingi ti sara na Jéhovah? A yeke ngbanga ti so mbi ye ti tene azo agonda mbi wala mbi ye ti wara kota ndo tongana ti Jacques na Jean?’

¹⁸ Tongana mo bâ so bibe ti kion ato nda ti maï na yâ ti bê ti mo, sambela Jéhovah ti leke bango ndo ti mo, nga sara kua ngangu ti mû gloire na Jéhovah ahon ti gi gloire ti mo (Ps. 86:11). Mo lingbi nga ti zia na gbele mo ambeni ye so ayeke gboto lê na ndo ti mo pëpe. Na tapande, mo lingbi ti gi ti duti na ambeni mbage ti lengo ti yingo so ayeke ngangu na mo ti sara ye alingbi na ni. Wala tongana mo yeke leke ambage ti bungbi so a mû na mo nzoni me mo ye pëpe ti leke yâ ti Da ti Royaume si aduti na saleté pëpe, mo lingbi ti zia na gbele mo ti sara ye alingbi na wango so ayeke na aRomain 12:16.—Diko ni.

19. Nyen la e lingbi ti sara ti tene bê ti e anze pëpe tongana e bâ mbeni sarango ye ti e so ayeke na lege ni ape na yâ ti tatara so ayeke Bible?

¹⁹ Tongana e bâ tere ti e nzoni na yâ ti tatara so ayeke Mbeti ti Nzapa na e bâ so e yeke na ambeni sarango ye so ayeke na lege ni ape wala e yeke na bibe ti kion, a lingbi peut-être ti sara si bê ti e anze. Tongana ye tongaso asi na mo, gbu li ti mo na ndo ti tapande ti koli so gigi ti lo aga nzoni so Jacques asara tënë ti lo. Jacques afa pëpe tongana nyen la koli so aleke akpale so lo yeke na ni hio. Lo fa nga pëpe tongana nyen la koli so awara lege ti leke akpale ti lo ni kue. Me, Jacques atene so koli so ‘angbâ na yâ ti ndia so alingbi kue’. (Jacq. 1:25). Koli so agirisa pëpe ye so lo bâ na yâ ti tatara nga lo ngbâ ti sara ngangu ti changé sarango ye ti lo. Tongaso, ngbâ ti duti na nzoni bango ndo na ndo ti mo wani, nga girisa ape so e kue e yeke na siokpari na tere ti e. (Diko Zo-ti-fa-tene 7:20.) Ngbâ ti yoro lê ti mo na yâ ti ndia so alingbi kue nga sara ngangu ti ngbâ ti duti na bibe ti sacrifice. Jéhovah ayeke mû maboko na mo tongana ti so lo mû maboko na aita ti mo mingi so, atâa so siokpari ayeke na tere ti ala, lo bâ ala na nzoni lê nga lo iri tënë nzoni na ndo ti ala.