1. Ikkefa ekkewe feiéch seni Jiowa mi tongeni álisikich le kúna pwapwa?

 JIOWA a mochen ach sipwe pwapwa me a awora ngenikich chómmóng feiéch epwe tongeni atoto ngenikich pwapwa. Áwewe chék, a fang ngenikich manawach. Ina minne, sia tongeni áeá manawach le mwareiti Kot pún a fen lukiikich ngeni ewe fel mi enlet. (Kölf. 144:15; Joh. 6:44) Jiowa a alúkúlúkú ngenikich pwe a tongekich me a álisikich pwe sipwe tongeni likiitú lón ach angang ngeni. (Jer. 31:3; 2 Kor. 4:16, Kapasen God) Sia pwapwaiti ach tipeeúfengen lón ach ririéch ngeni Kot, ewe watteen mwéngé lón pekin lúkú me ewe mwicheichen pwipwi mi tongfengen. Pwal och, a wor ach ápilúkúlúkéch fán iten mwachkkan.

2. Met ekkóch néún Kot chón angang mi tuppwél ra fiffiu ngeni?

² Inaamwo ika mi wor ekkena popun ach sipwe pwapwa, nge ekkóch néún Kot chón angang mi tuppwél ra chúen eáni ekiek ese pwúng usun pwisin iir. Ra tongeni meefi pwe rese kon lien aúchea me ren Jiowa are i ese aúcheani ar angang ngeni. Ren chókkewe mi kan ákkeáni ena sókkun memmeef, ra tongeni ekieki pwe eú chék ttan ar repwe kúna pwapwa lón ‘ränin manawer meinisin.’ Me rer, usun itá ránin manawer a chék nónnóm lón kiroch iteitan.​—SalAf. 11:8.

3. Ikkefa ekkewe popun emén a tongeni poputá le eáni ekiek ese pwúng?

 ³ Ekkóch pwiich kewe ra eáni ekiek ese pwúng pokiten ra lichippúng, ra samau are poputá le meefi apwangapwangen chinnap. (Kölf. 71:9; SalF. 13:12; 24:10) Pwal och, Chón Kraist ra mirititi pwe letipach a otuputup me a tongeni efisi ach sipwe pwisin etipisikich inaamwo ika Kot a fen pwapwaitikich. (Jer. 17:9; 1 Joh. 3:20) Ewe Tefil a tipimwáál ngeni néún Kot kewe chón angang. Iwe chókkewe mi pwal eáni án Satan ekiek ra tongeni etipetipakich ach sipwe lúkúoló alon ewe mwán mi otuputup itan Elifas, ewe a erá pwe kich sia lamotongaw me ren Kot. Ina eú pwóróus mi chofona lón fansoun Hiop we me a pwal ina usun lón ach ei fansoun.​—Hiop 4:18, 19.

4. Met sipwe káé lón ei lesen?

⁴ Jiowa a fen alúkúlúkú ngenikich lón an we Kapas pwe epwe nónnóm ren chókkewe mi fetál lón “lemolun nürün mäla.” (Kölf. 23:4) Áwewe chék, i a nónnóm rech pokiten an we Kapas. Ewe Paipel a “manaman,” a tongeni “atai ekewe lenien pöchökül,” kapachelong ekkewe ekiek ese pwúng me ekkewe ekiekmwáál. (2 Kor. 10:4, 5) Iwe, sipwe ppii ifa usun sipwe néúnéú ewe Paipel pwe epwe álisikich le ámááraatá me akkamwéchú ach eáni ekiek pwúng. Ka tongeni kúna álillis seni ei lesen, me kúna alen óm kopwe pwal apéchékkúla ekkewe ekkóch.

5. Menni etittin a tongeni álisikich le eáni ekiek pwúng?

⁵ Ewe aposel Paulus a áweweei ekkóch mettóch repwe tongeni álisikich le ámááraatá ekiek pwúng. Iei an pesepes ngeni ewe mwichefelin Korint: “Oupwe sotuni pwisin ami, are oua nonnom lon luku.” (2 Kor. 13:5, Testament Mi Fö) Ei “luku,” ei wokisin a fós usun a wewe ngeni meinisin met Chón Kraist ra lúkú me ren ewe Paipel. Ika ach kewe féffér me kapas ra tipeeú ngeni ekkena lúkú, iwe sia pass lón ewe sóssót me pwáraatá pwe sia “nonnom lon luku.” Pwúngún pwe mi pwal lamot sipwe etittina manawach ika mi tipeeú ngeni meinisin ekkewe minen káit fán iten Chón Kraist. Sisap tongeni filatá menni chék káit sia mochen apwénúetá.​—Jas. 2:10, 11.

6. Pwata a lamot sipwe pwisin etittinakich ika sia “nonnom lon luku”? (Ppii ewe sasing lepoputáán ei lesen.)

⁶ Eli ka lólilen le féri ena etittin, ákkáeúin ika ka ekieki pwe kosap pass lón. Nge, án Jiowa ekiek usun kich a lamot seni ach ekiek, an ekiek a kon tekia seni ach. (Ais. 55:8, 9) A etittina ekkewe chón fel ngeni, esap ren an epwe apwúngúúr nge a mochen kútta napanaper mi múrinné me álisiir. Lupwen ka néúnéú án Kot we Kapas le pwisin etittinok ika ka “nonnom lon luku” kopwe poputá le eáni án Kot ekiek usum. Ei etittin epwe álisuk le amóeló ewe ekiek pwe ka lamotongaw me epwe áchema ngonuk pwe ka aúchea me ren Jiowa, usun met Paipel a alúkúlúkú ngenikich. Iwe, kopwe saramoló, usun itá ka suukaaló ewe curtain pwe epwe ttinelóng saram lón eú ruumw mi kiroch.

7. Ifa usun pwóróusen ekkewe aramas mi tuppwél lón Paipel a tongeni álisuk?

⁷ A mmen álilliséch ika sia etittina pwisin kich ren ach ekieki pwóróusen ekkewe aramas mi tuppwél lón Paipel. Alélléfengeni nónnómum are óm kewe memmeef ngeni án ekkena aramas, me ekieki met kopwe féri ika minne a fis ngeniir a pwal fis ngonuk. Sipwe káé úlúngát pwóróus mi pwáraatá ifa usun ka tongeni néúnéú ewe Paipel le cheki ika ka “nonnom lon luku” me ámááraatá ekiek pwúng usun pwisin en.

8, 9. (a) Ifa nónnómun manawen ewe fefin mi wéúngaw mi má pwúlúwan? (b) Met sókkun ekiek ese pwúng eli ewe fefin a tongeni eáni?

⁸ Lón ewe imwenfel lón Jerusalem, Jesus a  nennengeni emén fefin mi wéúngaw a má seni pwúlúwan. An leenien áppirú a tongeni álisikich le eáni ekiek pwúng inaamwo ika mi aúkúk met sia tufichin féri. (Álleani Lukas 21:1-4.) Nengeni nónnómun ena fefin. A fen likiitú fán riáfféún an a péút seni pwúlúwan. Pwal lón ena atun, ekkewe néúwisin lamalam ra kirikiringaw me “angemwäli imwen ekewe fefin mi mä pwülüer” nge rese fen álisiir. (Luk. 20:47) Ena fefin a fókkun osupwang ina popun met a tongeni eáni asor lón ewe imwen fel úkúkún chék peioffun emén chón angang mi tekison lón chék fitu minich.

⁹ Anchangei meefien ena fefin lupwen a tolong lón kiánin ewe imwenfel fán an we asor, rúúeféú kúkkún moni. Itá epwe kon ekieki kúkkúnún an we asor, ese usun lóóm lupwen pwúlúwan we a chúen manaw? Epwe meefi sáw lupwen a kúna watteen án ekkewe ekkóch asor, me meefi tipemwaramwar ika mi chúen lamot an we asor? Ikaamwo a fen eáni ekkena esin memmeef, nge a chúen féri úkúkún an tufich fán iten ewe fel mi enlet.

10. Ifa usun Jesus a pwáraatá pwe Jiowa a aúcheani ewe fefin mi má pwúlúwan?

¹⁰ Jesus a pwáraatá pwe Jiowa a aúcheani ewe fefin me an we asor. A erá pwe an we asor “a watte seni än ekewe aramas [mi wéúéch] meinisin.” An we asor epwe kochufengen me meinisin án ekkewe aramas asor, nge Jesus a filatá an epwe mwareiti ena fefin. Ekkewe chón állea asor lón ewe imwenfel rese silei ifa úkúkún án Jiowa aúcheani ewe fefin me ekkewe rúúeféú kúkkún moni a eáni asor. Nge, án Kot ekiek, ina ewe a lamot seni meinisin, esap án aramas are pwal mwo nge án ena fefin ekiek usun pwisin aúchean. Ka tongeni áeá ei pwóróus le pwisin etittinok ika ka nónnóm lón ewe lúkú?

11. Met ka tongeni káé seni pwóróusen ewe fefin mi má pwúlúwan?

¹¹ Met ka tongeni fang ngeni Jiowa a tongeni lóngólóng wóón nónnómun manawom. Pokiten samau are watteen ieriir, ekkóch rese kon lien tongeni fiti ewe angangen afalafala ewe kapas allim. Repwe meefi pwe itá ese  chúen lamot ar repwe repotei néúr awaan afalafal? Ikaamwo kesaamwo chinnap are en mi péchékkúl, nge ka tongeni meefi pwe óm achocho ina chék kúkkúnún kinikinin kapachelapen meinisin ekkewe awa néún Kot kewe aramas ra fangóló iteiten ier lón ar fel ngeni I. Nge pwóróusen ewe fefin mi wéúngaw a áiti ngenikich pwe Jiowa a áfánni me aúcheani iteiten mettóch sia féri fán itan, ákkáeúin lupwen sia féri atun sia nóm fán weires. Ekieki minne ka féri lón óm fel ngeni Jiowa lón ewe ier. Mi wor eú atun lón eú rán ka ló afalafal inaamwo ika a fókkun weires ngonuk? Ika ina, kopwe lúkúlúk pwe Kot a aúcheani met ka féri fán itan lón ena atun. Ika ka achocho úkúkún óm tufich fán iten án Jiowa angang, usun chék ewe fefin mi wéúngaw, iwe ka pwáraatá pwe ka “nonnom lon luku.”

12-14. (a) Ifa usun án Elias ekiek ese pwúng a kkúú meefian? (b) Pwata Elias a tongeni eáni ena esin memmeef?

¹² Ewe soufós Elias a tuppwél me a péchékkúl an lúkú Jiowa. Nge mi wor eú fansoun a meefi letipengaw me a tingorei Jiowa an epwe nieló ren an apasa: “A kon naf ngeniei ai weires, kopwe angei seniei manauei.” (1 King 19:4) Chókkewe rese mwo meefi ena úkúkún letipengaw ra tongeni ekieki pwe met Elias a apasa lón an iótek mi “umwes.” (Hiop 6:3, NW) Iwe nge, ina wesewesen meefian. Nengeni pwe Jiowa ese apwúngú Elias ren an mochen epwe máló, nge a fen álisi.

¹³ Pwata Elias a eáni ena esin memmeef? Me mwen chék ena, Elias a féri eú manaman mi ánnetatá pwe Jiowa, I ewe Kot mi enlet. Mwirin, 450 néún Paal kewe soufós ra ninniiló. (1 King 18:37-40) Iwe, ese mwáál Elias a ekieki pwe lón ena atun néún Kot aramas repwe liwiniti ewe fel mi enlet, nge ese fis. Ewe kiwin mi kirikiringaw, Isipel, a tinaló emén chón kúné an epwe ereni Elias pwe epwele nieló i. Elias a niwokkus, iwe a sú ngeni éérún Israel me Juta lón eú fénúpéén.​—1 King 19:2-4.

¹⁴ Lupwen Elias a chék áláemén lón ewe fénúpéén, a ekieki an we angang usun emén soufós, iwe me ren usun itá an angang mi chék lamotongaw. A ereni Jiowa: “Ngang üsap mürina seni ai kewe lewo,” ekkewe ra wiliti pwúl me chúú. A meefi pwe ese wor aúchean, usun chék iir. Me ren, i emén mi sópwongaw lón an angang me ese wor lamotan ngeni Jiowa me ekkewe ekkóch.

15. Ifa usun Kot a alúkúlúkú ngeni Elias pwe i a chúen aúchea me ren?

¹⁵ Nge a sókkóló án ewe mi Unusen Manaman ekiek usun Elias. Me ren Kot, Elias a chúen aúchea, me a alúkúlúkú ngeni i usun ena. Kot a tinaló emén chónláng an epwe apéchékkúla Elias. A pwal awora ngeni anan mwéngé me únúman pwe epwe álisi lón an sái ngeni ewe chuuk Horep úkúkún 40 rán. Pwal och, fán kirekiréch, Kot a áwena án Elias ekiek mwáál usun an ese mwo nge wor emén chón Israel mi amwéchú an tuppwél ngeni Jiowa. Nengeni pwe Kot a pwal ewisa ngeni Elias ekkewe mineféén angang, nge i a etiwa. Elias a kúna álillis seni Jiowa, me a meefi péchékkúl sefál lupwen a liwiniti an angang usun emén soufós.​—1 King 19:5-8, 15-19.

16. Ikkefa ekkewe ekkóch minen álillis Kot a fen awora ngonuk?

¹⁶ Pwóróusen Elias a tongeni álisuk le cheki ika ka “nonnom lon luku,” me achocho le eáni ekiek pwúng. Akkomw, kopwe ekieki ifa usun Jiowa a fen álisuk. Emén néún Kot chón angang, eli emén chónemmwen are emén Chón Kraist mi ásimaw, a fen álisuk lupwen ka osupwangen álillis? (Kal. 6:2) Ka fen péchékkúletá lón pekin lúkú seni ewe Paipel, néúch kewe puk, me ach kewe mwich? Atun kopwe kúna álillis seni eú me lein ekkeei minen álillis, chechchemeni ié a wesewesen álisuk me apasaatá óm kilisou ngeni lón iótek.​—Kölf. 121:1, 2.

17. Met Jiowa a aúcheani seni néún kewe chón angang?

 ¹⁷ Oruuan, kopwe mirititi ewe ekiek ese pwúng a tongeni otupuk. Án Kot ekiek usun kich, ina met a lamot. (Álleani Rom 14:4.) Jiowa a aúcheani ach tuppwél ngeni, me aúcheach me ren ese lóngólóng wóón úkúkún met sia féri fán itan. Eli, usun chék Elias, a fen watte met ka fen féri fán iten Jiowa lap seni met ka ekieki. Ese mwáál ka fen álisi ekkóch lón ewe mwichefel nge kese fen silei, are eli aramas ra rongorong ewe pwóróus mi enlet pokiten óm achocho le afalafala.

18. Ewe wis Jiowa a ewisa ngonuk a ánnetatá met?

¹⁸ Sáingolóón, ekieki pwe iteiten ekkewe wis Jiowa a ewisa ngonuk, ina eú pisekin ánnet pwe I mi nónnóm reom. (Jer. 20:11) Eli ka usun chék Elias le meefi letipengaw pún usun itá a sópwongaw óm angang ngeni Kot are usun itá kese tufichin tikeri met ka achocho ngeni lón óm angang ngeni. Nge, a chúen nóm reom ewe wis mi aúchea seni meinisin, chón afalafala ewe kapas allim me chón uwei iten Kot we. Kopwe akkamwéchú óm tuppwél. Ika ina, iwe alon Jesus we lón an we kapas áwewe a pwal tongeni weneituk, a erá: “Kopwe tolong o etiei lon ai pwapwa.”​—Mat. 25:23.

19. Ifa nónnómun ewe soumakken Kölfel 102?

¹⁹ Ewe soumakken Kölfel 102 a fókkun meefi weires. A watte an “riaföü” lón inisin are an memmeef, me a pwal “apwangapwang,” ese chúen wor an péchékkúl le likiitú fán an kewe osukosuk. (Kölf. 102, kapasen me mwan) Minne a apasa a pwáraatá pwe a kon ekieki metekin letipan, an tipitipingaw me pwisin meefian kewe. (Kölf. 102:3, 4, 6, 11) A lúkú pwe Jiowa a mochen péútaaló i.​—Kölf. 102:10.

20. Ifa usun iótek a tongeni álisi emén lón an fiu ngeni ekiek ese pwúng?

²⁰ Nge, ewe soumak kélfel a tongeni áeá manawan le mwareiti Jiowa. (Álleani Kölfel 102:19-21.) Usun met sia kúna lón Kölfel 102, pwal mwo nge chókkewe ra “nonnom lon luku” ra tongeni nóm lón watteen riáfféú, iwe ina chék met ar ekiek a nefótófót wóón. Ewe soumak kélfel a meefi pwe i a “usun eman machang mi akaleman won ungen eu imw,” usun itá ese wor chienan me lúkún chék an kewe osukosuk. (Kölf. 102:7) Ika ka fen eáni ena esin memmeef, uwawu meefiom ngeni Jiowa usun chék ewe soumak kélfel. Iótek a tongeni álisuk lón óm fiu ngeni ekiek ese pwúng. Jiowa a pwonei pwe “epwe aüselinga än ekewe chon riaföü iotek, nge esap turunufasei ar tüngor.” (Kölf. 102:17) Kopwe lúkúlúk wóón ena pwon.

21. Ifa usun emén mi fiu ngeni ekiek ese pwúng, a tongeni lapóló an ákkeáni ekiek pwúng?

²¹ Kölfel 102 a pwal áiti ngenikich ifa usun epwe lapóló ach ákkeáni ekiek pwúng. Ewe soumak kélfel a filatá an epwe ekieki usun an riri ngeni Jiowa. (Kölf. 102:12, 27) A kúna ourur ren an silei pwe Jiowa epwe chék nónnóm ren néún kewe aramas me álisiir lón ar kewe sóssót. Ina minne, ika ka eáni och ekieki ese pwúng mi eppetuk le féri úkúkún óm mochen lón óm angang ngeni Kot, kopwe iótek ngeni Kot usun. Tingorei Kot an epwe aúseling óm iótek, esap chék ren óm kopwe kúna ngaseló seni óm weires nge pwal án “aramas repwe pwärätä iten ewe Samol mi Lapalap.”​—Kölf. 102:20, 21.

22. Ifa usun emén me emén leich a tongeni apwapwaai Jiowa?

²² Ewer, sia tongeni néúnéú ewe Paipel le ánneta ngeni pwisin kich pwe sia nónnóm lón ewe lúkú me kich sia aúchea me ren Jiowa. Enlet, lón ei ótóten fénúfan, sise tongeni amóeló meinisin letipengaw are ekkewe ekiek ese pwúng. Nge kich meinisin sia chúen tongeni apwapwaai Jiowa me kúna manaw ren ach likiitú lón ach angang ngeni fán tuppwél.​—Mat. 24:13.