1. Inki balusakumunu Yehowa ke pesaka ya lenda sala nde beto vanda na kiese?

YEHOWA ke zolaka nde beto vanda na kiese mpi yandi ke pesaka beto balusakumunu mingi yina fwete pesa beto kiese. Nkutu, yandi me pesaka beto luzingu. Yo yina, beto lenda sadila luzingu na beto sambu na kukumisa yandi, sambu yandi me bendaka beto na lusambu ya kieleka. (Nk. 144:15; Yoa. 6:44) Yehowa ke monisaka nde yandi ke zolaka beto mpi ke sadisaka beto na kukanga ntima na kisalu na yandi. (Yer. 31:3; 2 Bak. 4:16) Beto ke zinga na paladisu ya kimpeve, kisika beto ke bakaka madia mingi ya kimpeve mpi beto kele na kati ya kimvuka ya bampangi yina ke zolanaka. Katula yo, beto kele ti kivuvu ya kitoko sambu na bilumbu ke kwisa.

2. Inki diambu bansadi ya nkaka ya Nzambi ke nwana ti yo?

² Ata beto kele ti bikuma ya kuvanda na kiese, bansadi ya nkaka ya Nzambi ke nwana ti mabanza ya mbi yina bo ke vandaka ti yo sambu na bo mosi. Bo lenda yindula nde yo vanda bo mosi to kisalu yina bo ke sadilaka Yehowa, kele na mbalu mingi ve na meso na yandi. Sambu na bampangi yina kele kaka ti mabanza ya mbi, ngindu ya kuzinga na kiese “bamvula mingi” lenda monana bonso ndosi. Sambu na bo, luzingu kele bonso bilumbu ya mudidi kibeni.—Lo. 11:8.

3. Inki lenda sala nde muntu kukuma ti mabanza ya mbi?

 ³ Sambu na bampangi ya mutindu yina, yo lenda vanda nde kulemba nitu, maladi to kinunu me salaka nde bo kuma ti mabanza ya mbi. (Nk. 71:9; Bing. 13:12; Lo. 7:7) Diaka, Bakristu yonso fwete ndima nde ntima kele luvunu mpi yo lenda bedisa beto ata Nzambi ke sepelaka na beto. (Yer. 17:9; 1 Yoa. 3:20) Diabulu ke kusilaka bansadi ya Nzambi mambu. Mpi bantu yina kele ti mabanza ya Satana lenda sosa kubebisa beto na dibanza yina Elifazi, muntu ya kukonda kwikama monisaka—beto kele mfunu ve na meso ya Nzambi. Mabanza yina vandaka luvunu na bilumbu ya Yobi mpi yo kele mutindu mosi bubu yai.—Yobi 4:18, 19.

4. Inki beto ta tadila na disolo yai?

⁴ Yehowa ke monisa pwelele na Masonuku nde yandi ta vanda ti bantu yina ke tambula na ‘muwanda ya mudidi ya ngolo.’ (Nk. 23:4) Mutindu mosi yina yandi ke vandaka ti beto kele na nzila ya Ndinga na yandi. Biblia kele na ‘ngolo yina me katukaka na Nzambi sambu na kubwisa bima yina me kangamaka ngolo,’ mu mbandu mabanza ya mbi. (2 Bak. 10:4, 5) Bika beto tadila ntangu yai mutindu beto lenda sadila Biblia sambu na kukuma ti mabanza ya mbote mpi kutanina yo. Yo lenda sadisa nge mpi kupesa nge mabaku ya kusadisa bankaka.

5. Inki mutindu beto lenda kudimeka sambu na kukuma ti mabanza ya mbote?

⁵ Ntumwa Polo tubilaka mambu yina lenda sadisa beto na kukuma ti mabanza ya mbote. Yandi siamisaka bampangi ya dibundu ya Korinto nde: “Beno landa na kudimeka sambu na kuzaba kana beno kele na lukwikilu.” (2 Bak. 13:5) “Lukwikilu” ke tadila mambu yonso yina Bakristu ke kwikilaka ya kele na Biblia. Kana bangogo mpi bisalu na beto ke wakana ti balukwikilu yina, beto ta nunga kumeka yina mpi ta monisa nde beto kele “na lukwikilu.” Beto fwete fwanisa mpi luzingu na beto ti malongi yonso ya Bukristu. Beto fwete pona ve malongi yina beto fwete landa.—Yak. 2:10, 11.

6. Sambu na nki beto fwete kudimeka sambu na kuzaba ‘kana beto kele na lukwikilu’? (Tala kifwanisu yina kele na luyantiku ya disolo.)

⁶ Nge lenda vanda ti baketi-keti sambu na kudimeka, mingi-mingi kana nge ke yindula nde nge ta nunga ve. Kansi, mutindu Yehowa ke tadilaka beto kele mfunu mingi kuluta mutindu beto ke kuditadilaka, mpi mabanza na yandi me luta ya beto. (Yez. 55:8, 9) Yandi ke fimpaka bansambidi na yandi sambu na kumona bikalulu na bo ya mbote mpi kusadisa bo, kansi ve sambu na kubedisa bo. Kana nge ke sadila Ndinga ya Nzambi sambu na kudimeka sambu na kuzaba “kana [nge] kele na lukwikilu,” nge ta yantika kuditadila mutindu Nzambi ke tadilaka nge. Yo lenda sadisa nge na kukatula dibanza yina ke monisa nde nge kele mfunu ve na meso ya Nzambi mpi kuyingisa yo ti kivuvu yai ya me katuka na Biblia: Nge kele na mbalu mingi na meso ya Yehowa. Yo lenda vanda bonso kukangula rido sambu nsemo kukota na kati ya nzo yina kele mudidi.

7. Inki mambote beto lenda baka na bambandu ya bansadi ya kwikama yina Biblia ke tubila?

⁷ Mutindu ya mbote yina beto lenda kudimeka kele ya kuyindulula na mbandu ya bansadi ya kwikama yina Biblia ke tubila. Fwanisa mambu yina bo kutanaka na yo ti yina nge ke kutana ti yo, mpi yindula mutindu nge lendaka kusala kana nge vandaka na kisika na bo. Beto tadila bambandu tatu yina ke monisa mutindu nge lenda sadila Biblia sambu na kuzaba kana nge kele “na lukwikilu,” mpi ke kuditadila ti mabanza ya mbote.

8, 9. (a) Tubila luzingu ya mufwidi ya nsukami. (b) Ziku, inki mambu mufwidi vandaka kuyindula?

⁸ Na tempelo na Yeruzalemi, Yezu monaka mufwidi mosi ya nsukami. Mbandu ya nkento yina lenda sadisa beto na kutanina mabanza ya mbote ata beto kele ti makuki mingi ve. (Tanga Luka 21:1-4.) Beto tadila ntete luzingu ya  mufwidi yina. Yandi vandaka na mpasi sambu na lufwa ya bakala na yandi, mpi bamfumu ya mabundu vandaka ‘kudia banzo ya mifwidi ya bankento’ na kisika ya kusadisa bo. (Luka 20:47) Yandi vandaka kibeni nsukami na mpila nde yandi pesaka makabu ya mbongo yina fwananaka ti lufutu yina nsadi-bilanga vandaka kubaka na nima ya kusala na nsungi ya mwa minuta.

⁹ Meka kumona na mabanza mutindu mufwidi ke kudiwa ntangu yandi ke kota na kibansala ya tempelo ti mwa mbongo na yandi ya bibende zole. Keti yandi ke yindula mutindu mbongo na yandi kele fioti na kutadila yina yandi lendaka kupesa kana bakala na yandi vandaka na luzingu? Keti yandi ke wa nsoni ntangu yandi ke mona mutindu bantu yina kele na ntwala na yandi ke tula makabu mingi, mpi yandi ke kudiyula kana dikabu na yandi kele kibeni na mbalu? Ata yandi yindulaka mutindu yina, yandi salaka mambu yina yandi lendaka kusala sambu na lusambu ya kieleka.

¹⁰ Yezu monisaka nde mufwidi mpi dikabu na yandi vandaka na mbalu mingi na meso ya Yehowa. Yandi tubaka nde mufwidi ‘tulaka mingi kuluta bamvwama yonso.’ Bo vukisaka dikabu na yandi ti makabu ya bantu ya nkaka, kansi Yezu sikisaka yandi. Bantu yina vandaka ti mukumba ya kutala mbongo lendaka ve ata fioti kubakisa nde bibende yina zole ya fioti mpi muntu yina pesaka yo vandaka na mbalu mingi na meso ya Yehowa. Nkutu, diambu ya mfunu kele mutindu Nzambi vandaka kutadila diambu yina kansi ve mutindu bantu ya nkaka vandaka kuyindula to ata nkutu mutindu mufwidi vandaka kuditadila. Keti nge lenda sadila disolo yai sambu na kudimeka sambu na kuzaba kana nge kele na lukwikilu?

11. Inki dilongi nge lenda baka na disolo ya mufwidi?

¹¹ Makuki yina nge kele ti yo lenda vanda ti bupusi na dikabu yina nge lenda pesa Yehowa. Kinunu mpi maladi lenda kanga bampangi ya kaka nzila ya kusala mingi na kisalu ya kusamuna nsangu ya mbote. Keti bo fwete yindula nde kisalu na bo kele ve na mbalu? Ata nge kele leke to ti mavimpi ya mbote, nge lenda yindula nde bikesa na nge kele fioti kibeni na kutadila bangunga mingi  yina bansadi ya nkaka ya Nzambi ke lutisaka konso mvula na kusambila yandi. Ata mpidina, disolo ya mufwidi ya nsukami ke pesa beto dilongi nde Yehowa ke monaka mpi ke bakaka na mbalu mambu yonso yina beto ke salaka sambu na yandi, mingi-mingi ntangu beto ke sala yo na bansungi ya mpasi. Yindula mambu yina nge salaka sambu na lusambu ya Yehowa na bamvula yina me luta. Keti nge salaka bibansa ya mingi sambu na kusala ata ngunga mosi na kisalu na yandi? Kana mpidina, nge lenda ndima nde yandi bakaka na mbalu kisalu yina nge salaka na ngunga yina mosi. Bonso mufwidi yina ya nsukami, kana nge ke sala mambu yonso yina nge lenda sala na kisalu ya Yehowa, nge kele ti bikuma ya mbote ya kundima nde nge kele “na lukwikilu.”

12-14. (a) Inki mutindu Eliya kumaka ti mabanza ya mbi? (b) Sambu na nki Eliya kudiwaka mutindu yina?

¹² Profete Eliya vandaka ya kwikama na Yehowa mpi yandi vandaka ti lukwikilu ya ngolo. Kansi kilumbu mosi, yandi kudiyangisaka mingi kibeni mpi lombaka Yehowa na kufwa yandi. Yandi tubaka nde: ‘Yo me lunga! Ntangu yai, O Yehowa, baka luzingu na mono.’ (1 Bant. 19:4) Bampangi yina me kutanaka ntete ve ti diambu ya mutindu yai, lenda tuba nde kisambu ya Eliya vandaka disolo mosi ya buzoba. (Yobi 6:3) Kansi, Eliya kudiyangisaka mingi kibeni. Simba nde, na kisika ya kupesa Eliya ndola na mutindu yandi lombaka lufwa, Yehowa sadisaka yandi.

¹³ Sambu na nki Eliya kudiwa mutindu yina? Ntangu fioti na ntwala, yandi salaka kimangu mosi na Izraele yina monisaka nde Yehowa kele Nzambi ya kieleka mpi yo salaka nde bantu ya Izraele kufwa baprofete ya Baale 450. (1 Bant. 18:37-40) Mbala ya nkaka Eliya kwikilaka nde, ntangu yai bansadi ya Nzambi ta vutukila lusambu ya kieleka, kansi yo salamaka ve mpidina. Yezabele, Ntotila-nkento ya mbi tindilaka Eliya nsangu nde yandi ta fwa yandi. Sambu yandi waka boma, Eliya tinaka na sudi na simu ya Yuda sambu na kukwenda na ntoto ya zelo na zelo.—1 Bant. 19:2-4.

¹⁴ Sambu yandi vandaka yandi mosi, Eliya yantikaka kuyindula nde kisalu na yandi ya kiprofete vandaka na mbalu ve. Yandi zabisaka Yehowa nde: ‘Mono kele ve mbote kuluta ba-nkaka na mono.’ Yandi kudimonaka mfunu ve kaka bonso mfututu mpi mikwa ya ba-nkaka na yandi yina me fwaka. Nkutu, na mabanza na yandi, Eliya monaka nde yandi nungaka ve mpi vandaka ve na mbalu na meso ya Yehowa to ya konso muntu yina.

15. Inki mutindu Nzambi monisaka Eliya nde yandi vandaka kaka na mbalu na meso na yandi?

¹⁵ Nkwa-Ngolo Yonso vandaka kutadila Eliya mutindu ya nkaka. Eliya vandaka kaka na mbalu na meso ya Nzambi mpi Yehowa salaka mambu yina ndimisaka Elia nde yo vandaka mpidina. Nzambi tindaka wanzio mosi sambu na kusiamisa Eliya. Yehowa pesaka yandi mpi madia ti masa yina sadisaka yandi na nzietelo na yandi ya bilumbu 40 na sudi ya ngumba ya Orebi. Diaka, Nzambi sungikaka dibanza ya mbi yina Eliya vandaka ti yo nde ata muntu mosi ve ya Izraele bikalaka ya kwikama na Yehowa. Diambu ya mfunu kele nde, Nzambi pesaka Eliya mukumba ya mpa mpi yandi ndimaka yo. Yehowa sadisaka yandi mpi Eliya vutukilaka kisalu na yandi ya kiprofete ti kikesa ya mingi.—1 Bant. 19:5-8, 15-19.

16. Tanga mwa mitindu yina Nzambi me sadisaka nge.

¹⁶ Disolo ya Eliya lenda sadisa nge na kuditadila kana nge kele na lukwikilu mpi yo lenda pusa nge na kukuma ti mabanza ya mbote. Ya ntete, yindula mutindu Yehowa me sadisaka nge. Mbala ya nkaka, nsadi mosi ya Nzambi mu mbandu nkuluntu to mpangi-Mukristu mosi ya kuyela me sadisaka nge na diambu mosi buna ntangu nge vandaka na mfunu ya lusadisu. (Bag. 6:2) Keti nge ke bakaka madia ya kimpeve na nzila ya Biblia, mikanda na beto ya Bukristu mpi na balukutakanu ya dibundu? Na mbala ya nima yina nge ta baka mambote na mosi ya banzila yai, kuvila ve Nto ya kieleka ya lusadisu yina mpi samba Nzambi sambu na kupesa yandi mersi.—Nk. 121:1, 2.

17. Inki diambu Yehowa ke bakaka na mbalu na bansadi na yandi?

 ¹⁷ Ya zole, kuvila ve nde mabanza ya mbi lenda kusa nge. Diambu ya mfunu kele mutindu Nzambi ke tadilaka beto. (Tanga Baroma 14:4.) Yehowa ke bakaka kwikama mpi kudipesa na beto na mbalu, mpi yandi ke tadilaka beto ve na kutadila mambu yina beto ke salaka. Mpi yo lenda vanda nde, kaka bonso Eliya, nge me salaka mambu mingi sambu na Yehowa kansi nge mosi ke zabaka yo ve. Mbala ya nkaka, mbandu na nge ya mbote me sadisaka bampangi ya nkaka ya dibundu to bantu ya nkaka na teritware me ndimaka kieleka sambu na bikesa na nge.

18. Mikumba yina Yehowa ke pesaka nge ke monisa inki?

¹⁸ Ya nsuka, tadila mikumba yonso yina Yehowa me pesaka nge bonso nzikisa ya ke monisa nde yandi kele ti nge. (Yer. 20:11) Bonso Eliya, nge lenda lemba nitu sambu kisalu na nge ke monana bonso nde yo ke buta ve mbuma to sambu nge ke lungisa ve balukanu na nge ya nkaka ya kimpeve. Ata mpidina, nge kele ti dibaku ya nene yina konso muntu na kati na beto lenda vanda ti yo—kulonga nsangu ya mbote mpi kunata zina ya Nzambi. Bikala ya kwikama. Mpidina, bangogo yai ya kingana ya Yezu lenda tubama mpi sambu na nge: ‘Kwisa kusepela ti mfumu na nge.’—Mat. 25:23.

19. Inki diambu nsoniki ya Nkunga 102 kutanaka ti yo?

¹⁹ Nsoniki ya Nkunga 102 vidisaka kivuvu. Yandi vandaka ‘kumona mpasi,’ kuniokwama na nitu, na mabanza mpi yandi vandaka ve ti ngolo ya kukanga ntima na bampasi na yandi. (Nk. 102:1) Bangogo na yandi ke monisa nde yandi vandaka kuniokwama mingi mpi yandi kumaka kudiwa bonso nde yandi kele yandi mosi mpi kondaka muntu ya kusadisa yandi. (Nk. 102:4, 5, 7, 12) Yandi yindulaka nde Yehowa vandaka na mfunu ya kutula yandi na lweka.—Nk. 102:11.

20. Inki mutindu kisambu lenda sadisa muntu yina ke nwana sambu na kununga mabanza ya mbi?

²⁰ Kansi, muyimbi-bankunga landaka kukumisa Yehowa. (Tanga Nkunga 102:20-22.) Mutindu Nkunga 102 ke monisa yo, ata bantu yina kele na lukwikilu lenda kutana ti bampasi mpi kukuka ve kutula dikebi na diambu ya nkaka. Muyimbi-bankunga kudiwaka ‘bonso ndeke yina kele yo mosi na ludi,’ bonso nde bampasi na yandi kumaka banduku na yandi. (Nk. 102:8) Kana nge ke kudiwa mpidina, kangudila Yehowa ntima na nge mutindu muyimbi-bankunga salaka. Bisambu ya muntu yina kele na mpasi, lenda sadisa nge na kununga mabanza ya mbi. Yehowa ke sila nde, ‘yandi ta tula dikebi na kisambu ya bantu yina kele maboko mpamba, yandi ta vweza ve kisambu na bo.’ (Nk. 102:18) Tula ntima na lusilu yina.

21. Inki mutindu muntu yina ke nwana ti mabanza ya mbi lenda kuma ti mabanza ya mbote?

²¹ Nkunga 102 ke monisa mpi mutindu nge lenda kuma ti mabanza ya mbote. Muyimbi-bankunga kumaka ti mabanza ya mbote ntangu yandi tulaka dikebi na yandi na bangwisana na yandi ti Yehowa. (Nk. 102:13, 28) Yandi bakaka kikesa na mutindu yandi zabaka nde Yehowa ta vanda ntangu yonso ti bansadi na yandi sambu na kusadisa bo na bampasi na bo. Yo yina, kana bantangu ya nkaka bangindu ya mbi ke kanga nge nzila na kudipesa mingi na kisalu ya Nzambi, samba sambu na yo. Samba Nzambi kaka ve sambu na kuzwa ndembikilu na bampasi na nge kansi mpi ‘sambu bo zabisa zina ya Yehowa.’—Nk. 102:21, 22.

22. Inki mutindu konso muntu na kati na beto lenda sepedisa Yehowa?

²² Ya kieleka, beto lenda sadila Biblia sambu na kudimeka sambu na kuzaba kana beto kele na lukwikilu mpi kele na mbalu na meso ya Yehowa. Na kutuba masonga, beto kele ve ti makuki ya kukatula mabanza yonso ya mbi to mambu yina ke lembisaka nitu na nsi-ntoto yai. Ata mpidina, konso muntu na kati na beto lenda sepedisa Yehowa mpi kubaka luguluku kana beto ke kanga ntima na kwikama yonso na kisalu ya Yehowa.—Mat. 24:13.