Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

Kɛ Ɔkɛyɛ Na Yɛanyia Adwenle Kpalɛ Dahuu La

Kɛ Ɔkɛyɛ Na Yɛanyia Adwenle Kpalɛ Dahuu La

“Saa sonla tɛnla ngoane nu ali ɛvolɛ dɔɔnwo a, bɛmaa ɔlie ɔ nye wɔ ɔ muala anu.”—NOLO. 11:8.

1. Nyilalɛ boni mɔ a vi Gyihova ɛkɛ mɔɔ bɛmaa yɛ nye die a?

GYIHOVA kulo kɛ yɛ nye die, ye nyilalɛ dɔɔnwo ne mɔɔ ɔwola ɔgua yɛ nwo zo la maa yɛ nye die. Ngoane nu mɔɔ yɛde la boka nwo. Yemɔti, yɛkola yɛfa yɛ ɛbɛlabɔlɛ yɛkanvo Nyamenle, ɔluakɛ yehwe yɛ yera nɔhalɛ ɛzonlenlɛ nu. (Edw. 144:15; Dwɔn 6:44) Gyihova maa yɛnwu kɛ ɔkulo yɛ na ɔboa yɛ ɔmaa yɛsonle ye. (Gyɛ. 31:3; 2 Kɔl. 4:16) Yɛ nye die sunsum nu paladaese ne, ɛleka mɔɔ sunsum nu aleɛ ɛbu na mediema ɛlɔlɛ wɔ la anwo. Eza yɛlɛ anyelazo mɔɔ sonle bolɛ.

2. Duzu a kola gyegye Nyamenle nɔhalɛ azonvolɛ bie mɔ a?

2 Ɔnva nwo kɛ Nyamenle azonvolɛ mɔɔ bɛdi nɔhalɛ la lɛ ninyɛne mɔɔ maa bɛ nye die la, ɔyɛ a bɛnyia adwenle mɔɔ ɛndenrɛ la wɔ bɛ nwo. Bie a bɛte nganeɛ kɛ bɛdabɛ mumua ne anzɛɛ bɛ ɛzonlenlɛ ɛnzɔ Gyihova anye. Bɛdabɛ mɔɔ nganeɛdelɛ ɛtane ta gyegye bɛ la bahola anyia adwenle kɛ yɛ nye mɔɔ ɔbahola yealie wɔ “ɛvolɛ dɔɔnwo” anu la le nzuzulɛ mgbane. Ngyegyelɛ ala a bɛnwu ye wɔ ɛbɛlabɔlɛ nu a.—Nolo. 11:8.

3. Duzu a kola maa yɛte nganeɛ ɛtane a?

3 Bɛsanudolɛ, anwondolɛ, anzɛɛ mɔɔ mgbanyinliyɛlɛ ɛmmaa bɛngola ye yɛ la kola maa mediema bie mɔ nyia adwenle mɔɔ ɛndenrɛ. (Edw. 71:9; Mrɛ. 13:12; Nolo. 7:7) Ɔwɔ kɛ Keleseɛnema nwu kɛ ahonle ne le mɛlɛbɛla na ɔkola ɔbua yɛ  fɔlɛ wɔ mekɛ mɔɔ Nyamenle die yɛ to nu bɔbɔ la. (Gyɛ. 17:9; 1 Dwɔn 3:20) Abɔnsam to Nyamenle azonvolɛ ɛzonle mɔɔ ɛnle nɔhalɛ. Yɛɛ bɛdabɛ mɔɔ bɛlɛ Seetan adwenle la bɔ mɔdenle kɛ bɛfa Ɛlaefaze mɔɔ ɛnlɛ diedi la edwɛkɛ—Nyamenle ɛmbu yɛ bie—bɛazɛkye yɛ adwenle. Ɛnee ɛhye le adalɛ wɔ Dwobu mekɛ zo, na zɔhane ala a ɔde ye ɛnɛ a.—Dwobu 4:18, 19.

4. Duzu a yɛbazuzu nwo wɔ edwɛkɛ ɛhye anu a?

4 Gyihova ɛmaa yɛnwu ye wɔ Ngɛlɛlera ne anu kɛ ɔ nee menli mɔɔ ‘lua ewule bɔnza nu bɔbɔ’ la lua. (Edw. 23:4) Ɔdua ye Edwɛkɛ ne azo ɔ nee yɛ dua. Baebolo ne le ‘Nyamenle tumi mɔɔ yɛfa yɛsɛkye kpolerazulɛ mgbane mgbane,’ bie a le adwenle mɔɔ ɛdenrɛ nee adalɛ edwɛkɛ. (2 Kɔl. 10:4, 5) Akee bɛmaa yɛzuzu kɛzi Baebolo ne bahola aboa yeamaa yɛanyia adwenle kpalɛ la anwo. Ɛbanyia nvasoɛ wɔavi nu na wɔanwu ndenle mɔɔ ɛbalua zo wɔaboa awie mɔ la.

MAA BAEBOLO NE ƐBOA WƆ NYIA ADWENLE KPALƐ

5. Neɛnleanu boni a baboa yɛ yeamaa yɛanyia adwenle kpalɛ a?

5 Ɛzoanvolɛ Pɔɔlo diedianle ninyɛne bie mɔ mɔɔ baboa yɛ amaa yɛanyia adwenle kpalɛ la. Ɔdule Kɔlente asafo ne folɛ kɛ: “Bɛnleɛnlea bɛ ahonle nu, na bɛnlea kɛ bɛtɛdɛ bɛ diedi ne anu.” (2 Kɔl. 13:5) “Diedi ne” a le Keleseɛne ngilehilelɛ ne mɔɔ ɔwɔ Baebolo ne anu la. Saa yɛ ɛdendɛlɛ yɛɛ yɛ nyɛleɛ nee ngilehilelɛ ɛhye mɔ yia a, ɛnee ɔkile kɛ yɛwɔ “diedi ne” anu. Eza ɔwɔ kɛ yɛfa yɛ ɛbɛlabɔlɛ yɛtoto Keleseɛne ngilehilelɛ ne kɔsɔɔti anwo. Yɛnrɛhola yɛnrɛli bie azo yɛnrɛgyakyi bie.—Gye. 2:10, 11.

6. Kɛmɔti a ɔwɔ kɛ yɛneɛnlea yɛ nwo nu ‘saa yɛtɛdɛ diedi ne anu ɛ’? (Nea mɔlebɛbo nvoninli ne.)

6 Wɔannea a ɛnrɛyɛ neɛnleanu ɛhye ɔluakɛ ɛte nganeɛ kɛ ɛnyɛ ninyɛne mɔɔ bɛha nwolɛ edwɛkɛ la. Noko akee, adwenle mɔɔ Gyihova lɛ ye yɛ nwo nee ye nzuzulɛ nwo hyia tɛla yɛ ɛdeɛ ne. (Aye. 55:8, 9) Ɔneɛnlea ye azonvolɛ nu, tɛ kɛ ɔbua bɛ fɔlɛ ɔ, emomu, ɔkpondɛ subane kpalɛ mɔɔ wɔ bɛ nwo la na yeaboa bɛ. Saa ɛdua Baebolo ne azo ɛneɛnlea ɛ nwo nu kɛ ‘ɛtɛdɛ diedi ne anu a,’ ɛbanwu ɛ nwo kɛmɔ Nyamenle nwu wɔ la. Ɛhye bamaa wɔaye adwenle mɔɔ ɛlɛ kɛ Nyamenle ɛmbu wɔ la wɔavi ɛkɛ na wɔava arɛlekyekyelɛ ɛhye mɔɔ Baebolo ne fa maa la wɔazie ɔ bo zo: Ɛsonle bolɛ wɔ Gyihova anye zo. Ɔbayɛ kɛ wɔbuke nvɛnzɛlɛ wɔmaa wienyi ɛra sua mɔɔ awozinli wɔ nu anu la.

7. Kɛzi nɔhavoma neazo mɔɔ wɔ Baebolo ne anu la bahola aboa yɛ ɛ?

7 Adenle kpalɛ ko mɔɔ yɛdua zo yɛneɛnlea yɛ nwo nu la a le kɛ yɛbadwenledwenle neazo mɔɔ nɔhavoma mɔɔ Baebolo ne ka bɛ nwo edwɛkɛ yɛle la anwo. Fa bɛ tɛnlabelɛ anzɛɛ nganeɛdelɛ to wɔ ɛdeɛ ne anwo na nea mɔɔ anrɛɛ ɛbayɛ la. Maa yɛzuzu neazo nsa mɔɔ kilehile kɛzi yɛbava Baebolo ne yɛanleɛnlea yɛ nwo nu saa ‘yɛtɛdɛ diedi ne anu’ na yɛlɛ adwenle kpalɛ la anwo.

KUNLANVOLƐ RAALƐ EHYIANLI NE

8, 9. (a) Tɛnlabelɛ boni a ɛnee kunlavolɛ ehyianli ne wɔ nu a? (b) Nganeɛ ɛtane boni a ɔbayɛ kɛ ɔdele a?

8 Wɔ Gyɛlusalɛm ɛzonlenlɛ sua ne anu, Gyisɛse nleanle kunlavolɛ raalɛ ehyianli bie koonwu. Ye neazo ne bamaa yɛanyia adwenle kpalɛ ɔnva nwo kɛ yɛtɔ sinli wɔ ninyɛne bie anu la. (Bɛgenga Luku 21:1-4.) Suzu kunlavolɛ raalɛ ne tɛnlabelɛ ne anwo: Ɛnee ɔwɔ kɛ ɔgyinla nyane mɔɔ ɔ hu ewule ne ɛlɛmaa yɛali nee ɛzonlenlɛ nu mgbanyima mɔɔ “bɛbɛlɛbɛla ahunlanvolɛ mraalɛ bɛbɔ bɛ awuke ne mɔ” la nyɛleɛ nloa. (Luku 20:47) Ɔle ehyianli raalɛ mɔɔ mitini 15 anwo ahatualɛ mɔɔ bɛfa bɛmaa ɛkpanli la ala a  ɔbahola yeava yeaye ndoboa wɔ ɛzonlenlɛ sua ne anu a.

9 Suzu kɛzi kunlavolɛ ɛhye bade nganeɛ wɔ mekɛ mɔɔ ɔwolole ɛzonlenlɛ sua ne anu mɔɔ ɔlɛ ɛkpɔsɛba nwiɔ ala la anwo nea. Saa ɔfa ɔto mɔɔ ɛnee ɔ hu de aze la ɔfa ɔye ndoboa la anwo a, asoo ɔbadwenle kɛ ezukoa ne le ekyii ɔ? Asoo ɔ ti bazi aze wɔ mekɛ mɔɔ ɔkɛnwu ezukoa dɔɔnwo ne mɔɔ menli mɔɔ li ɔ nyunlu ɛlɛfa aye ndoboa la, na yeadwenle kɛ ye ɛdeɛ ne ɛnza ɛhwee yɛ ɔ? Saa bɔbɔ ɔdele nganeɛ zɛhae a, ɔvale mɔɔ ɔlɛ la ɔboale nɔhalɛ ɛzonlenlɛ.

10. Kɛzi Gyisɛse hilele kɛ kunlavolɛ ne anwo hyia Nyamenle ɛ?

10 Gyisɛse hilele kɛ kunlavolɛ ne nee ye ndoboa ne sonle bolɛ wɔ Gyihova anye zo. Ɔhanle kɛ ‘kunlavolɛ raalɛ ehyianli ne ɛva mɔɔ le kpole la ɛgua gya ne anu ɛdɛla sukoavolɛma ne kɔsɔɔti.’ Ɛnee ye ndoboa ne boka menli mɔɔ ɛha la ɛdeɛ ne anwo, noko Gyisɛse hanvole ɔ ngomekye. Menli mɔɔ ɛnee nea ezukoa zo la ɛnrɛnwu kɛzi zɔhane ezukoa ekyii ne nee ahenle mɔɔ ɔvale ɔdole nu la sonle bolɛ maa Gyihova la. Noko, adwenle mɔɔ Nyamenle lɛ ye yɛ nwo la a hyia a, tɛ mɔɔ menli lɛ ye yɛ nwo anzɛɛ kɛzi kunlavolɛ ne bule ɔ nwo bɔbɔ la ɔ. Ɛbahola wɔava edwɛkɛ ɛhye wɔanleɛnlea ɛ nwo nu saa ɛtɛdɛ diedi ne anu ɔ?

Duzu a ɛsukoa ɛfi kunlavolɛ raalɛ ehyianli ne neazo ne anu a? (Nea ɛdendɛkpunli 8-10)

11. Duzu a ɛbahola wɔazukoa wɔavi kunlavolɛ raalɛ ne edwɛkɛ ne anu a?

11 Wɔ tɛnlabelɛ ne a bahile mɔɔ ɛbahola wɔava wɔamaa Gyihova a. Ɔlua kpanyinliyɛlɛ anzɛɛ anwodolɛ ti, mekɛ mɔɔ bie mɔ fa bɔ edwɛkpa ne nolo la le ekyii bie. Asoo ɔle kpalɛ kɛ bɛkɛmaa mɔɔ bɛkɛyɛ ye wɔ ɛzonlenlɛ gyima ne anu la kɛgyegye bɛ? Saa bɔbɔ ɛnlɛ ngyegyelɛ dɔɔnwo a, bie a ɛbade nganeɛ kɛ wɔ afoa nu ɛdeɛ ekyi bie a wɔ dɔnehwele mɔɔ Nyamenle menli fa yɛ gyima ɛvolɛ biala wɔ ye ɛzonlenlɛ nu la anu a. Noko akee, yɛnwu ye wɔ kunlavolɛ raalɛ ne edwɛkɛ ne anu kɛ Gyihova nwu yɛ mɔdenle biala na ɔ nye die nwo, titile saa yɛyɛ zɔ wɔ ngyegyelɛ mekɛ nu a.  Dwenle mɔɔ ɛyɛle ye Gyihova ɛzonlenlɛ nu wɔ ɛkenle ɛvolɛ ne anu la anwo nea. Asoo ɛnee ɔwɔ kɛ ɛfa debie titile bie ɛbɔ afɔle kolaa na wɔahola wɔava dɔnehwele ko bie wɔayɛ ye gyima ne ɔ? Saa ɔle zɔ a, ɛbahola wɔanyia anwodozo kɛ ɔ nye sɔ mɔɔ ɛyɛle ye wɔ dɔnehwele zɔhane anu la. Saa ɛyɛ mɔɔ ɛbahola biala la wɔ Gyihova ɛzonlenlɛ nu kɛmɔ kunlavolɛ raalɛ ehyianli ne yɛle la a, ɛnee ɔwɔ kɛ ɛnyia anwodozo kɛ ɛwɔ “diedi ne” anu.

“MAA MENWU”

12-14. (a) Kɛzi nganeɛdelɛ ɛtane gyegyele Yilaegya ɛ? (b) Duzu ati a Yilaegya dele nganeɛ zɔhane ɛ?

12 Ngapezonli Yilaegya lile nɔhalɛ manle Gyihova na ɛnee ɔlɛ diedi kpole. Noko akee, mekɛ bie dwule la ye adwenle zɛkyele bɔkɔɔ na ɔzele Gyihova kɛ ɔhu ye, ɔhanle kɛ: “O [Gyihova], akee yeyɛ boɛ. Maa menwu.” (1 Arl. 19:4) Wɔannea a bɛdabɛ mɔɔ bɛtɛyiale tɛnlabelɛ zɛhae bie ɛlɛ la bɛaha kɛ Yilaegya nzɛlɛlɛ ne le “mgbolehanlɛ.” (Dwobu 6:3) Noko, ɛnee ye nganeɛdelɛ ne fɛta. Yɛ ye nzonlɛ kɛ, kɛ anrɛɛ Gyihova badea Yilaegya kɛ ɔkpondɛ kɛ ɔwu la, ɔboale ye.

13 Duzu a manle Yilaegya dele nganeɛ zɔhane a? Ɔtɛkyɛle biala yɛɛ Yilaegya lile Beeyale azonvolɛ ne mɔ anwo zo konim vale hilele kɛ Gyihova a le nɔhalɛ Nyamenle ne a, na ɔlua zo bɛhunle Beeyale ngapezoma 450. (1 Arl. 18:37-40) Ɛnee Yilaegya anye la kɛ Nyamenle menli ne bɛazia ara nɔhalɛ ɛzonlenlɛ nu, noko yeamba ye zɔ. Belemgbunli raalɛ Gyɛzɛbɛle dole Yilaegya nrɛlaleɛ kɛ ɔlɛyɛ ye ɛhunlɛ nwo ngyehyɛleɛ. Yilaegya ahonle dule na ɔnriandile ɔhɔveale fienemgbole bie mɔɔ anu yɛ ɛzulolɛ mɔɔ zua Dwuda la anu.—1 Arl. 19:2-4.

14 Yilaegya nee ye adwenle honle, na ɔzuzule kɛ ye ngapezo gyima ne ɛyɛ mgbane. Ɔzele Gyihova kɛ: “Menle kpalɛ mendɛla egya mɔ.” Ɛnee ɔte nganeɛ kɛ ye sonla mgbane le kɛ ɔ nlenya mɔ mɔɔ bɛwu la ndɛtɛlɛ nee bɛ mbowule. Ɔgyinlanle ye ngyinlazo zo ɔnleɛnleanle ye nu na ɔdele nganeɛ kɛ ɔle sonla mgbane mɔɔ ɔ nwo ɛnlɛ nvasoɛ ɛmmaa Gyihova anzɛɛ awie biala a.

15. Kɛzi Nyamenle manle Yilaegya nwunle kɛ ɔ nwo hyia Ye ɛ?

15 Noko, ɛnee asolo kɛzi Tumivolɛ Bedevinli ne bu Yilaegya la. Ɛnee Yilaegya anwo hyia Nyamenle, na Gyihova manle ɔnwunle ye zɔ. Nyamenle zoanle anwumabɔvolɛ manle ɔhɔmanle Yilaegya anwosesebɛ. Gyihova manle Yilaegya aleɛ nee nzule mɔɔ bamaa yeanyia anwosesebɛ yeadia kenle 40 yeahɔ Boka Hɔlɛbe nyiakɛ la. Bieko, Nyamenle vile ahunlunyele nu denrɛle nzuzulɛ mɔɔ ɛnee Yilaegya lɛ kɛ Yizilayɛnli biala ɛnli nɔhalɛ ɛmmaa Gyihova la. Nyamenle manle Yilaegya gyima fofolɛ, na ɔliele ɔdole nu. Yilaegya nyianle Gyihova moalɛ ne azo nvasoɛ na ɔnyianle anwosesebɛ fofolɛ ɔdoale ye ngapezo gyima ne azo.—1 Arl. 19:5-8, 15-19.

16. Ndenle mɔɔ Nyamenle ɛlua zo ɛboa wɔ la bie a le boni?

16 Yilaegya anwubielɛ ne bahola amaa wɔanleɛnlea ɛ nwo nu saa ɛwɔ diedi ne anu a, na wɔanyia adwenle kpalɛ. Mɔɔ lumua, dwenle ndenle mɔɔ Gyihova ɛva zo ɛboa wɔ la anwo. Ɔbahola yeara ye kɛ ye azonvolɛ ne mɔ ko, bie a asafo nu kpanyinli anzɛɛ Keleseɛnenli mɔɔ bɔ mɔdenle la boale wɔ wɔ mekɛ mɔɔ ɛhɔle ngyianlɛ nu la ɔ? (Gal. 6:2) Asoo Baebolo ne, yɛ mbuluku ne mɔ, nee debiezukoalɛ ɛmaa wɔnyia sunsum nu anwosesebɛ ɔ? Mekɛ bieko mɔɔ ɛbanyia anwosesebɛmanlɛ ɔlua ndenle ɛhye mɔ ko azo la, kakye moalɛ ne Ɛvileka ne na dua asɔneyɛlɛ zo yɛ Ye mo.—Edw. 121:1, 2.

17. Duzu a Gyihova anye die nwo wɔ ye azonvolɛ nwo a?

17 Mɔɔ tɔ zo nwiɔ, nwu kɛ adwenle  ɛtane le mɛlɛbɛla. Kɛzi Nyamenle bu yɛ la a nwolɛ hyia a. (Bɛgenga Wulomuma 14:4.) Gyihova anye sɔ anwofamaa nee nɔhalɛlilɛ mɔɔ yɛfa yɛsonle ye la; tɛ mɔɔ yɛkola ye yɛ la ɔ. Bie a wɔ tɛnlabelɛ ne le kɛ Yilaegya la, wɔyɛ dɔɔnwo wɔmaa Gyihova tɛla mɔɔ ɛnwu ye la. Ɔbahola yeara ye kɛ wɔnyia mediema bie mɔ anwo zo tumi wɔ adenle kpalɛ zo, yɛɛ wɔboa menli mɔɔ wɔ azɛlɛsinli ne anu la bie mɔ wɔmaa bɛnwu nɔhalɛ ne.

18. Duzu a gyimalilɛ mɔɔ Gyihova ɛva ɛmaa wɔ la kile a?

18 Mɔɔ li awieleɛ la, bu gyimalilɛ biala mɔɔ ɔvi Gyihova ɛkɛ ne la kɛ daselɛ mɔɔ ɔkile kɛ ɔ nee wɔ lua a. (Gyɛ. 20:11) Bie a ɛ sa nu ɛdo ɔluakɛ wɔ ɛzonlenlɛ gyima ne ɛnzo ma anzɛɛ ɛngola ɛndwu wɔ bodane bie mɔ anwo kɛ Yilaegya la. Noko, wɔnyia nwolɛ adenle kpole mɔɔ awie bahola anyia la bie—edwɛkpa ne nolobɔlɛ yɛɛ Nyamenle duma la ɛ nwo zo. Kɔ zo di nɔhalɛ. Ɛyɛ zɔ a, Gyisɛse ɛrɛlɛ ne mɔ ko anu edwɛkɛ bavane ɛ nwo: “Bɛla na balie ɛ nye wɔ me nwo ɛke!”—Mat. 25:23.

“KPAVOLƐ MƆƆ DEBIE ƐLƐGYEGYE YE LA NZƐLƐLƐ”

19. Tɛnlabelɛ boni a Edwɛndolɛ 102 kɛlɛvolɛ ne hɔle nu a?

19 Ɛnee Edwɛndolɛ 102 kɛlɛvolɛ ne te nganeɛ kɛ ye anyelazo ɛwie. Ɛnee “debie ɛlɛgyegye ye,” ɔlɛnwu amaneɛ wɔ nwonane nee nganeɛdelɛ nu, ɔnlɛ anwosesebɛ ɔngyinla ye ngyegyelɛ nloa. (Edw. 102, ati zo edwɛkɛ ne) Yɛnwu ye wɔ mɔɔ ɔhanle la anu kɛ ɛnee nyanelilɛ, anwokoonwuyɛlɛ, nee ye nganeɛdelɛ ɛlɛgyegye ye kpalɛ. (Edw. 102:3, 4, 6, 11) Ɛnee ɔsuzu kɛ Gyihova kpondɛ avuandi ye ado ye lɔ.—Edw. 102:10.

20. Kɛzi asɔneyɛlɛ bahola aboa awie mɔɔ ɔlɛko yeatia nganeɛdelɛ ɛtane la ɛ?

20 Noko ɛnee edwɛndolɛnli ne bahola ava ye ɛbɛlabɔlɛ aye Gyihova ayɛlɛ. (Bɛgenga Edwɛndolɛ 102:19-21.) Yɛnwu ye wɔ Edwɛndolɛ 102 ne anu kɛ bɛdabɛ mɔɔ bɛwɔ diedi ne anu bɔbɔ la kola nwu amaneɛ na bɛ adwenle sɛkye. Edwɛndolɛnli ne dele nganeɛ kɛ, “anloma mɔɔ ɔ ngome ɔgyi sua ti zo,” mɔɔ ɔnlɛ awie ɛnkyekye ɔ rɛle la. (Edw. 102:7) Saa zɔhane a ɛte nganeɛ a, ɛnee ka wɔ ahonle nu edwɛkɛ kile Gyihova kɛ edwɛndolɛnli ne la. Awie mɔɔ wɔ ngyegyelɛ nu la nzɛlɛlɛ—wɔ nzɛlɛlɛ—bahola aboa wɔ yeamaa wɔaho wɔatia adwenle mɔɔ ɛndenrɛ la. Gyihova ɛbɔ ɛwɔkɛ kɛ “ɔbadie bɛdabɛ mɔɔ bɛnlɛ awie la nzɛlɛlɛ, na ɔnrɛkpo bɛ modolɛ nzɛlɛlɛ.”(Edw. 102:17) Fa ɛ nwo to ɛwɔkɛ zɔhane azo.

21. Kɛ ɔkɛyɛ na awie mɔɔ ɔlɛko yeatia nganeɛdelɛ ɛtane la anyia adwenle kpalɛ ɛ?

21 Edwɛndolɛ 102 ne eza kile kɛzi ɛbahola wɔanyia adwenle kpalɛ la. Edwɛndolɛnli ne holale yɛle ɛhye ɔlua ye adwenle mɔɔ ɔvale ɔziele ɔ nee Gyihova agɔnwolɛvalɛ ne azo la azo. (Edw. 102:12, 27) Ɔnyianle arɛlekyekyelɛ kɛ Gyihova wɔ ɛkɛ na ɔboa Ye menli wɔ bɛ sɔnea nu dahuu. Yemɔti, saa ɛngola ɛnyɛ mɔɔ ɛkulo kɛ ɛyɛ ye wɔ Nyamenle ɛzonlenlɛ nu ɔlua nganeɛdelɛ ɛtane ti a, yɛ nwolɛ asɔne. Tɛ ɛ nwo mɔɔ ɔbadɔ wɔ wɔ ngyegyelɛ nu la angome anwo a ɔwɔ kɛ ɛsɛlɛ a, emomu, ɔwɔ kɛ ɛsɛlɛ ɛmaa ‘menli bɔ Gyihova duma ne noko nolo.’—Edw. 102:20, 21.

22. Kɛ ɔkɛyɛ na yɛ nuhua ko biala azɔ Gyihova anye ɛ?

22 Nɔhalɛ, yɛbahola yɛava Baebolo ne yɛanleɛnlea yɛ nwo nu saa yɛwɔ diedi ne anu na yɛ nwo hyia Gyihova a. Nɔhalɛ nu, yɛnrɛhola yɛnrɛye nganeɛdelɛ ɛtane nee bɛsanudolɛ kɔsɔɔti yɛnrɛvi ɛkɛ wɔ ewiade ɛtane ɛhye anu. Noko akee, yɛ nuhua ko biala bahola azɔ Gyihova anye na yeanyia ngoanelielɛ ɔlua nɔhalɛlilɛ mɔɔ yɛbahɔ zo yɛava yɛazonle Gyihova la azo.—Mat. 24:13.