1. ¿Jehoväpa ima bendicionninkunataq kushishqa kanantsikpaq yanapamantsik?

JEHOVÄQA kushishqa kanantsiktam munan, tsëmi mëtsika bendicionkunata qomantsik. Tantiyarinapaq, pëmi kawënintsik qomarquntsik y pëta alabanapaqmi utilisänantsik. Jina rasumpa kaq religionmanmi pushamarquntsik (Sal. 144:15; Juan 6:44). Jina kuyamanqantsiktam rikätsimantsik y mana jaqishpa sirwinapaqmi yanapamantsik (Jer. 31:3; 2 Cor. 4:16). Jinamampis, Diospa kaqchö atska mikïta chaskirnin y entëru Patsachö kuyakoq cristiänu mayintsikkuna kapamashqam, juk shumaq huertayashqa Patsachönöna kawëkantsik. Jina shamoq tiempupaq juk shumaq shuyäkïmi kapamantsik.

2. ¿Imatataq Diospa wakin sirweqninkuna pensayan?

² Peru kushishqa kanapaq mëtsika bendicionkunata chaskiqashqapis, wakin cristiänukunaqa pensayan, pëkunata ni rurayanqankunata Jehovä mana precisaqpaq churanqantam. Tsënö mana alli pensëkunawan nitipakashqa karmi, höraqa ‘mëtsika watakunapa’ kushishqalla kawakïqa juk suëñunölla kanqanta pensayan. Pëkunaqa kawë imëka mana alli junaqkunalla kanqantam pensayan (Ecl. 11:8).

3. ¿Imakunataq höraqa mana allikunata pensatsimashwan?

³ Höraqa munanqantsikta mana lograr, qeshyapäkurnin o edäyashqana  karninmi mana allikunata pensashwan (Sal. 71:9; Prov. 13:12; Ecl. 7:7). Y höraqa shonquntsik traicionëru karninmi, Diospa rikënimpaq allita rurëkashqapis mana allikunata pensatsimashwan (Jer. 17:9; 1 Juan 3:20). Satanasqa mana kaqpitam Diospa sirweqninkunata tumpan. Y höraqa Diablunö pensarninmi wakin nunakunaqa Elifaz Jobta ninqannö Diospaq mana precisanqantsikta creitsimënintsikta munayan. Peru tsëqa manam imëpis rasumpa kaqtsu kashqa (Job 4:18, 19).

4. ¿Imatataq kë yachatsikïchö rikäshun?

⁴ Llakikïkunawan “pasëpa paqaschö” cuenta purikaqkunawan Jehovä këkanqantam Bibliaqa willamantsik (Sal. 23:4). Tantiyarinapaq, Palabranwanmi pëkunata yanapan. Porqui Bibliaqa “ima puedeqcunatapis” ushakätsinapaqmi yanapamantsik. Tsëmi, kikintsikpaq mana allita pensanqantsikta jaqinapaqpis yanapamantsik (2 Cor. 10:4, 5). Kushi kushilla kanantsikpaq Biblia imanö yanapamanqantsikta rikärishun. Tsëmi, kikintsikta y wakinkunata kallpata qonapaq yanapamäshun.

5. ¿Imata ruranqantsiktaq kushi kushilla kanantsikpaq yanapamäshun?

⁵ Corintu markachö cristiänukunata apostul Pablu consejanqanmi alli kaqkunaman pensanapaq yanapamantsik, kënömi consejarqan: “Kikikikuna pruëbaman churakoqnö tantiyayë markäkïnikikunachö imanö këkäyanqëkita” (2 Cor. 13:5, NM). “Markäkïnikikunachö” nirqa Bibliapa yachatsikïninkunapaqmi parlëkan. Tsëmi, ‘markäkïnintsikchö imanö këkanqantsikta’ musyanapaqqa, parlanqantsik y ruranqantsik Bibliapa yachatsikïninwan igualanqanta rikänantsik. Tsënö kaptimpis, manam wakin wakinllatatsu cumplinantsik, sinöqa llapanchömi Biblia mandakunqannö y yachatsikunqannö ruranantsik (Sant. 2:10, 11).

6. ¿Imanirtaq alli rikänantsik ‘markäkïnintsikchö imanö këkanqantsikta’? (Rikäri kë yachatsikïpa qallananchö këkaq dibüjuta.)

⁶ Itsachi mana alli këkanqantsikta creirnin, imanö këkanqantsikta rikäkïta munashwantsu. Peru noqantsik creinqantsikpitaqa Jehovä pensanqanmi masqa precisan, porqui pëpa pensëninqa noqantsikpa pensënintsikpitapis ‘mas jatunmi’ (Is. 55:8, 9). Pëqa alli kaqkunata tarita munar y sirweqninkunata yanapanampaqmi imanö këkäyanqanta rikëkan y manam pëkunata jusganampaqtsu. Bibliapa yanapakïninwan markäkïnintsikchö imanö këkanqantsikta rikarninqa, Dios rikämanqantsiknömi rikäkushun. Tsëmi yanapamäshun mana alli pensënintsikkunata jaqinapaq y Jehoväpaq precisaq kanqantsikta cuentata qokunapaq. Tsëqa imëka cuartuntsikman Inti (Rupay) yëkamunampaq cortïnata kichareq cuentam kanqa.

7. ¿Imanötaq Diosta unë witsan sirweqkunapita yachakunqantsik yanapamantsik?

⁷ Diospa unë sirweqninkuna rurayanqanman yarpanqantsikmi markäkïnintsikchö imanö këkanqantsikta rikänapaq yanapamäshun. Pëkuna sientiyanqanta y pasayanqanta qam pasëkanqëkiwan igualatsi, y “pëkuna karninqa, ¿imataraq ruräman karqan?” nishpa tapukï. ‘Markäkïnintsikchö imanö këkanqantsikta’ y kushi kushi kanantsikpaq imanö yanapamanqantsikta kima ejemplukunata rikärishun.

8, 9. a) ¿Imakunapataq waktsalla viuda warmi pasëkarqan? b) ¿Ima mana allikunamanraq tsë viuda warmi pensëkarqan?

⁸ Jerusalen templuchö këkarmi Jesusqa waktsalla viuda warmita rikärirqan. Tsë warmi ruranqanmi alläpa mana rurëta puëdishqapis kushi kushilla kanantsikpaq yanapamäshun (leyi Lücas 21:1-4). ¿Imakunapataq tsë viuda warmi pasëkarqan? Qowan wanukushqa kaptinmi alläpa llakishqa këkarqan. Jina pushakoq religiösukunam  alläpa sufritsiyaq, pëkunaqa viudakunata yanapayänampa rantinmi ‘wayincunacho imancunapis caqta qochipäyaq’ (Lüc. 20:47). Alläpa waktsa karninmi, juk nuna ichik rätullachö gananqantanölla, templuchö këkaq cäjaman winarirqan.

⁹ Ishkëlla qellëninwan templupa patiunman yëkurir imanö sientikunqanman pensari. Itsachi qowan kawëkaptin qonqampita alläpa wallkallata qoykanqanta pensarqan. O itsachi wakinkunata atska qellëta winaqta rikarnin penqakushqa sientikurqan. O Itsachi ishkëlla qellëninqa imapaqpis mana sirwinqanta pensarqan. Peru imanö kaptimpis, manam jaqirqantsu yanapakunanta pensanqankuna michänantaqa, tsëpa rantinqa puëdinqanmannömi rasumpa kaq adoracionta yanaparqan.

10. ¿Imanötaq Jesus rikätsikurqan tsë viuda warmi Jehoväpaq alläpa precisanqanta?

¹⁰ Tsë viuda warmi templu cäjaman winanqan qellë Jehoväpaq alläpa precisanqantam Jesusqa rikätsikurqan. Kënömi nirqan: “Llapancunapitapis [kapoqyoqkunapitapis, NM] taqe wactsa biudam masta winarcushqa”. Itsachi winanqa qellëqa wakin qellëkunawan takukärirqan, peru Jesusqa precisaqpaqmi churarqan y alabarqan tsë warmi ruranqanta. Templuchö qellëta rikaqkunaqa manachi pensayarqampistsu tsë ishkëlla qellënin Jehoväpa alläpa precisanqanta. Tsënö kaptimpis, Jehovä pensanqanmi masqa precisarqan, y manam nunakuna ni kikin viuda pensanqantsu. ¿Imanötaq kë willakï ‘markäkïnintsikchö imanö këkanqantsikta’ rikänapaq yanapamantsik?

11. ¿Imatataq waktsa viudata pasanqampita yachakuntsik?

¹¹ Höraqa imëka pasanqantsikmi Jehoväpaq mas ruranantsikta michämashwan. Wakin cristiänukunaqa edäyashqana karmi o qeshyapäkurmi alläpa yachatsikïtaqa puëdiyannatsu. Peru ¿penqakurtsuraq ëka höra yachatsikuyanqanta informayanmantsu? Mana tsënö kaptimpis, itsachi Diospa markan entëru watachö ëka hörakuna yachatsikuyanqanta rikarnin alläpa mana yanapakunqantsikta pensashwan. Peru viuda  warmipaq willakïmi imëka problëmakunapa pasëkarnimpis puëdinqantsikmannö ruranqantsikta Jehovä precisaqpaq churanqanta yachatsimantsik. Pasaq watachö Diospa kaqchö ruranqëkiman yarpë. Itsapis juk höra mas yachatsikunëkipaq kallpachakurqëki, tsënö ruranqëkitaqa Jehovä alläpa precisaqpaqmi churan. Viuda warmi ruranqannö yachatsikurnin llapan puëdinqëkita rurarqa, markäkïnikichö (yarakuynikichö) alli këkanqëkitam rikätsikunki.

12-14. a) ¿Imanötaq Elïas sientikurqan? b) ¿Imanir-raq Elïasqa alläpa llakikurqan?

¹² Profëta Elïasqa Jehoväta mana jaqishpa sirweq y sinchi markäkïyoq nunam karqan. Tsënö kaptimpis, juk kutichöqa alläpa llakikurninmi Diosman kënö nir mañakurqan: “¡Këyaqllana! Kananqa, oh Jehovä, kawënïta juklla ushakäratsimï” (1 Rëy. 19:4). Mana alläpa llakikushqa kaqkunaqa itsachi pensayanman “lluta y raslla” parlarinqanta (Job 6:3). Tsënö kaptimpis, Elïasqa rasumpam alläpa mana alli sientikurqan y Jehoväqa manam piñakurqantsu kawëninta ushakäratsinampaq mañakuptin, tsëpa rantinqa shumaqmi yanaparqan.

¹³ ¿Imataq Elïasta alläpa llakikïman chätsirqan? Tsëllaraqmi juk milagruta rurarnin Jehovä rasumpa kaq Dios kanqanta rikätsikushqa karqan. Jina tsëllaran, Baalpa 450 profëtankunata wanuratsishqa kayarqan (1 Rëy. 18:37-40). Itsachi Elïasqa markanchö kaqkuna rasumpa kaq adoracionman kutiyänanta shuyararqan, peru manam tsënötsu pasarqan. Mana alli reyna Jezabelmi wanutsinampaq kaqta musyaratsirqan. Tsëmi wanïta mantsarnin sur kaq lädupa safakur (qeshpir) ëwakurqan, y Judä marka këkanqampa pasarirmi, tsaki y mantsëpaq jirkachö tsapäkïta ashirqan (1 Rëy. 19:2-4).

¹⁴ Japallan këkarnam, llapan ruranqankuna envänulla kanqanta pensarqan. Tsëmi Jehoväta kënö nirqan: “Manam unë kastäkunapita mas allitsu kä”. Awmi, Elïasqa alläpa llakishqa karninmi kastakunapa tullunkunanö y uchpankunanö mana imapaqpis sirweqnö sientikurqan. Jina kikinlla jusgakurninmi, Jehoväpaq ni wakin nunakunapaq mana precisanqanta pensarqan.

15. ¿Imanötaq Elïasta Jehovä rikätsirqan rikënimpaq alläpa precisaq kanqanta?

¹⁵ Peru Llapanta Puëdeq Diospa rikënimpaqqa Elïasqa alläpa precisaq nunam karqan. Tsëmi kallpata qonampaq Elïas kaqman juk angelta mandarqan. Jina Horeb jirkayaq chusku chunka junaqkunapa viäjanqanchö alli tsarakunampaqmi mikïnin y yakun qorqan. Y pëlla mana jaqishpa sirwinqanta pensaptinmi, Jehoväqa rikätsirqan mana tsënö kanqanta. Jinamampis, maskunachö yanapakunampaqmi mandarqan, y Elïasqa Jehovä ninqantam rurarqan. Chaskikurqanmi Jehoväpa yanapakïninta, y yapëmi kallpata tsarirqan profëtanö yanapakunampaq (1 Rëy. 19:5-8, 15-19).

16. ¿Imakunachötaq Jehovä yanapashurqunki?

¹⁶ Elïasta pasanqanmi markäkïnintsikchö imanö këkanqantsikta rikänapaq y alli kaqkunallam pensanapaq yanapamantsik. Puntataqa, Jehovä imëkanöpa yanapashunqëkiman yarpäri. Itsa imëllapis imëka problëmakunapa pasëkaptiki juk wawqi, juk anciänu o juk poqu cristiänu yanapashurqunki (Gäl. 6:2). Itsachi Bibliachö o publicacionkunachö leyinqëki o reunionkunachö wiyanqëki, markäkïniki mas sinchi kanampaq yanapashurqunki. Yapëchö tsë yanapakïkunata chaskirninqa, kikin Jehoväpita shamoqtanö rikë y pëman gracias nir mañakï (Sal. 121:1, 2).

17. ¿Imarëkurtaq Jehovä precisaqpaq churamantsik?

¹⁷ Ishkë kaq, yarpë mana allikunata pensarninqa itsa pantaratsimashwan. Jehovä imanö rikämanqantsikmi masqa precisan (leyi Romänus 14:4). Pëqa kuyarnin  ruranqantsikpita y mana jaqishpa sirwinqantsikpitam precisaqpaq churamantsik, y manam jatun cösaskunata ruranqantsikpitatsu. Itsachi Elïasnöpis, pensanqëkipitapis masta Jehoväpaq rurëkanki. Itsachi mana cuentata qokurlla congregacionchö wawqikunata o panikunata yanaparirqunki. O itsachi kallpachakunqëkirëkur wakin nunakunata rasumpa kaqpita yachakuyashqa.

18. ¿Imatataq Jehovä cargukunata qomanqantsik rikätsikun?

¹⁸ Y kima kaqnam, Jehovä cargukunata qomanqantsikmi noqantsikwan këkanqanta rikätsikun (Jer. 20:11). Itsachi höraqa ruranqantsikkuna mana yanapakoqnö kanqanta rikarnin o imatapis Diospa kaqchö procuranqantsikta mana lograqnö karnin alläpa llakikushwan. Imanö ëkanö kaptimpis, llapantsikmi Diospa jutinta apantsik y alli willakïninkunata yachatsikuntsik, y tsë bendicionkunanöqa manam imapis kantsu. Tsëpenqa, ama imëpis Diosta jaqitsu. Tsënö rurarqa, Jesus kënö ninqantam wiyanki: “Pasamï noqawan mesacho juntu cushicunantsicpaq” (Mat. 25:23).

19. ¿Imanötaq Salmu 102 capïtuluta qellqaq sientikurqan?

¹⁹ Salmu 102 kaq capïtuluta qellqaq nunaqa ‘alläpa llakishqam’ këkarqan, juk parlakïchöqa, shonqunchö y cuerpunchömi alläpa nanatsikurqan. Jina ‘kallpannaqmi’ këkarqan, tsëmi pasanqan problëmakunachö tsarakunampaq kallpan karqantsu (Sal. 102, capïtulupa willakïnin). Alläpa nanatsikunqanta y japallanlla sientikunqantam ninqankunaqa rikätsikun (Sal. 102:3, 4, 6, 11). Y pëqa mana sirweqtanö Jehovä rikanqantam pensarqan (Sal. 102:10).

20. ¿Imataq yanapamäshun mana alli pensëkunata jaqinapaq?

²⁰ Peru tsëkunapa pasëkarpis, Salmuta qellqaq nunaqa Jehoväta alabëta puëdirqanmi (leyi Salmu 102:19-21 *). Salmu 102 kaq capïtulu ninqannöpis, markäkïyoq nunakunapis imëka llakikïkunapa pasarmi tsëllaman yarparäkuyan. Salmuta qellqaq nunaqa “imëka wayi jananchö japallanlla këkaq pishqunömi” sientikurqan y problëmankunalla imëka yanaqaqnin kanqantam sientirqan (Sal. 102:7). Imëllapis tsënö sientikurninqa, salmuta qellqaq nunanö Jehoväta shonqupita patsë mañakï. Tsënö mañakunqëkiqa mana alli pensëkunata jaqinëkipaqmi yanapashunki. Jehoväqa “llapanta oqrashqa nunapa mañakïninkunatam wiyanqa, y manam mañakïninkunata desprecianqatsu”, tsëqa qampis tsënö awnikunqanman markäkï (Sal. 102:17).

21. ¿Imataq yanapamäshun kushi kushi kanantsikpaq?

²¹ Jina Salmu 102 kaq capïtuluqa, kushi kushilla kanapaqmi yanapamantsik. Jehoväwan amïgu këninman yarparanqanmi Salmuta qellqaq nunataqa kushishqa kanampaq yanaparqan (Sal. 102:12, 27). Y markanchö kaqkuna imëka problëmakunapa pasayaptimpis Jehovä yanapanampaq kaqta musyanqanmi alläpa shoqarqan. Alläpa llakikurnin puëdinqëkimannö yanapakïta mana puëdirninqa, imanö sientikunqëkita willarnin Jehoväman mañakï. Jina yamë këta qoshunëkipaq y jutimpita musyatsikuptiki yanapashunëkipaq mañakï (Sal. 102:20, 21).

22. ¿Imanötaq Jehoväta llapantsik kushitsita puëdintsik?

²² Rikärinqantsiknömi, markäkïnintsikchö imanö këkanqantsikta y Jehoväpaq precisaq kanqantsikta musyanapaqmi Bibliaqa yanapamantsik. Kë mana alli munduchöqa, manam chipyëpaqa mana alli pensëkunapita ni llakikïkunapita libritsu kashun. Peru mana jaqishpa Diosta sirwirninqa, Jehovätam kushitsishun y mana wanushpa kawakïtam chaskishun (Mat. 24:13).