Enda bua kuleshe mianda i muanka

Enda bua kuleshe kashibo ka mianda i muanka

Mushindo wa kulama mweneno ebuwa a myanda

Mushindo wa kulama mweneno ebuwa a myanda

“Su muntu aisha na muwa bipwa bibungi, asepêle mu byanka.”​—MUL. 11:8EEM.

1. Myabi kinyi yatudi bapete kwi Yehowa ilombeene kwitukwasha bwa kwikala na muloo?

YEHOWA akumiina shi twikale na muloo, na kwete kwitwelela myabi ibungi ayitupa muloo. Bu kileshesho, mmwitupe muwa. Twi bakumbeene kutumika na muwa wetu bwa kutumbisha Efile Mukulu, mwanda mmwitukakye ku lulangwilo lwa binyibinyi. (Mis. 144:15; Yo. 6:44) Yehowa kwete kwitulesha kifulo kyaaye na etukwasha bwa kunyingiila mu mudimo watukwete kumufubila. (Yel. 31:3; 2 Kod. 4:16) Twi mu mpaladiiso a mu kikudi, mwatukwete kupeta bidibwa bibungi bya mu kikudi mpa na muloo wa kwikala munkatshi mwa bakwetu be na kifulo. Na dingi, twi na lukulupilo lwibuwa bwa mafuku e kumpala.

2. Bafubi b’Efile Mukulu basha kululama bakwete kulwa ngoshi na kinyi?

2 Sunga twekala na ino myanda ayitupa muloo, bangi bafubi b’Efile Mukulu basha kululama bakwete kulwa ngoshi na binangu bibubi byabadi nabyo bwa’bo banabeene. Mbalombeene kwipusha bu bashii na muulo ku meso kwa Yehowa sunga shi mudimo waabo tawi na muulo ku meso kwaye nya. Bwa baaba be na binangu bibubi, kusepeela na “bipwa bibungi” nkulombeene kumweneka nka bu mwanda wa madimi. Muwa ngulombeene kwikala nka bu kwilondeena kwa mafuku a mufito, a nkalakasho.​—Mul. 11:8.

3. Nkinyi kilombeene kufwisha binangu bibubi?

3 Kwi bano bakwetu balume na bakashi, binangu bibubi mbilombeene kutuukila mu kwinyongola, mikumbo, sunga kukutwa kwa kukita bibungi pa mwanda wa bununu. (Mis. 71:9; Mye. 13:12; Mul. 7:7) Na dingi, mwina Kidishitu ooso mulombeene kushinguula shi eshimba ndilamalama na ndilombeene kwitutopeka sunga nsaa i Efile Mukulu asangala netu. (Yel. 17:9; 1 Yo. 3:20) Diabulu kwete kudimbiila bafubi b’Efile Mukulu. Na dingi baaba be na binangu bya Satana mbalombeene kwitutompa bwashi twikale na binangu bibaadi nabyo Elifaze, muntu baadi mukutwe lukumiino​—bya’shi tatwi na muulo ku meso kw’Efile Mukulu. Ano madimi abaadi mu mafuku a Yoobo e kwanka mpa na bu lelo.​—Yob. 4:18, 19.

4. Mwanda kinyi watukyebe kutaluula mu uno mwisambo?

4 Yehowa alesha kalolo mu Bible shi akekala na baaba ‘abatambukila mu lupongo lwa mufito.’ (Mis. 23:4) Mushindo umune wadi netu nku bukwashi bw’Eyi dyaaye. Bible e na “bukome . . . abufiki kw’Efile Mukulu bwa kukaasha ano makome ooso,” mpa na mpushisho ebubi na binangu bibubi. (2 Kod. 10:4, 5) Byabya, tutaluule mushindo ukumbeene kufuba kwa na Bible kwitukwasha bwa kulama mweneno ebuwa. Bino mbilombeene nkupa binangu, mpa na mushindo odya kunyingisha bangi.

FUBA NA BIBLE BWA KWIKALA NA MWENENO EBUWA

5. Nkinyi akitungu shi tutaluule bwa kwikala na binangu bibuwa?

5 Mpoolo mutumibwa baadi muleshe ingi myanda ilombeene kwitukwasha bwa kwikala na mweneno ebuwa. Baadi munyingishe kakongye ka mu Kodinto shi: “Etaluuleeyi anwe banabeene, talaayi su nwi mu lukumiino.” (2 Kod. 13:5) “Lukumiino” ndusangishe myanda ayisambila Bible yabadi bakumiine kwi beena Kidishitu. Su atwakula na kukita myanda muyiile luno lukumiino, paapa twi bu’twe abetaluula na kulesha shi twi “mu lukumiino.” Eyendo, twi na kya kupwandikisha nshalelo etu na malongyesha a bwina Kidishitu. Tatwi balombeene kusangula bya kulonda na byatusha kulonda nya.​—Ja. 2:10, 11.

6. Bwakinyi abitungu shi twitaluule bwa kumona ‘su twi mu lukumiino’? (Tala kifwatulo ki ku mbangilo kwa mwisambo.)

6 We mulombeene kupela kwitaluula, bikishekishe nsaa yomono shi twe kobesha. Anka, mweneno e naaye Yehowa bwetu e na muulo kukila mmweneno atudi naaye, na binangu byaaye mbitabukile byetu. (Yesh. 55:8, 9) Ataluulaa balangwidi baaye, kushii bwa kwibatopeka, kadi bwa kutundula ngikashi yaabo ibuwa na bwa kwibakwasha. Nsaa yotumika n’Eyi dy’Efile Mukulu bwa kutaluula “su we mu lukumiino,” we mulombeene kwimona kalolo nka abikumonaa Efile Mukulu. Bino mbilombeene nkukwasha bwa kukaasha binangu bya’shi twe na muulo ku meso kw’Efile Mukulu na kupusha bino abishinkamisha Bible shi: We na muulo ku meso kwa Yehowa. Mbilombeene kwikala nka bi muntu bakaasha kilamba bwa kutwesha nsembwe ya nguba mu kadimbo akekalanga mufito.

7. Mushindo kinyi ulombeene kwitukwasha bileshesho bya lukumiino bi mu Bible?

7 Mushindo wibuwa wa kwitaluula, nyi nkunangwila ku bileshesho bya bantu baasha kululama bi mu Bible. Pwandikisha myanda ibaabadi nayo na yoobe, na omone kibodya kukita su boodi pa mbalo yaabo. Tubande kutaluula bileshesho bisatu bya mushindo oodi mukumbeene kutumika na Bible bwa kutaluula su we “mu lukumiino” na bwa kwikala na mweneno ebuwa obe’be nabeene.

MUKASHI KILELE MUFUDIILE

8, 9. (a) Myanda kinyi ibaadi nayo mukashi kilele mufudiile? (b) Mbinangu kinyi bibubi bibaadi bilombeene kwikala nabyo?

8 Yesu bamwene mukashi kilele mufudiile ku ntempelo mu Yeelusaleme. Kileshesho kyaaye nkilombeene kwitukwasha bwa kulama mweneno ebuwa sunga twekala bafundiile mu mushindo kampanda. (Badika Luuka 21:1-4.) Banda kutaluula myanda ibaadi nayo yawa mukashi kilele. Bibaadi abitungu shi anyingiile kushii penda pa mwanda wa kinyongwa kya lufu lwa mulume aaye nya kadi mpa na pa mwanda wa bakunkushi ba kipwilo abaadi ‘abanyengye bintu bya bakashi kilele’ pamutwe pa kwibakwasha. (Luk. 20:47) Baadi mulanda ngofu mwanda kya buntu kibaadi mukumbeene kutuusha ku ntempelo mpenda ndambo ipeela ilombeene kupeta mwina mufubo penda mu minite ipeela.

9 Banda kunangwila bibaadi yawa mukashi kilele mupushe pabatwelele mu lupango lwa ku ntempelo mmukwate tukuta twaye tubidi. Bi kwikala shi baadi ele binangu pabitale bupeela bwa mulambu wende mu kutuusha nsaa yapwandikisha bungi bubadya kutuusha su mulume aaye badya kwikala na muwa su? Pabamwene bya buntu bikata bibaadi nabyo bangi bantu, bapushiishe bufu na kumona shi mulambu waaye tawi na muulo su? Sunga byekala shi baadi na binangu bi byabya, baadi mukumbeene kutuusha nka kyakya kibaadi nakyo bwa kukwasha lulangwilo lwa binyibinyi.

10. Mushindo kinyi ubaadi Yesu muleshe shi yawa mukashi kilele baadi na muulo ku meso kw’Efile Mukulu?

10 Yesu balesheshe shi uno mukashi kilele baadi na muulo ku meso kwa Yehowa, aye na mulambu waaye. Bambile shi “beele kukila bangi bantu [bampeta] booso.” Kya buntu kyaaye abaadi balombeene kwikisanga pamune na bintu bibaadi bangi abeele, kadi Yesu baadi musangule penda uno mukashi na kumutumbisha. Bafubi abaadi bamone twatwa tukuta tupeela tababaadi balombeene kuuka muulo ubaadi nawo twatwa tukuta na winyi betutuusha ku meso kwa Yehowa nya. Anka, mweneno a Efile Mukulu ndjo baadi na muulo, kushii bibaadi bilombeene kupwandikisha bantu sunga mushindo ubaadi ulombeene kwimona yawa mukashi kilele. We mulombeene kutumika na uno mwanda bwa kwitaluula su we mu lukumiino?

Kileshesho kya mukashi kilele mufudiile akikulongyesha kinyi? (Tala paragrafe 8-10)

11. Mwanda wa mukashi kilele ngulombeene nkulongyesha kinyi?

11 Nkalakasho yoodi nayo ngilombeene kwikala itale mpa milambu yopa Yehowa. Pa mwanda wa bununu sunga bwa kilema, bungi bwa nsaa ikwete kukisha bangi mu mudimo mu kulungula mukandu wibuwa mbupeela ngofu. Eyendo shi be na kya kwiyipusha su mudimo wabo wi na muulo? Sunga byekala shi twe na mushindo wa kufuba ngofu, we mulombeene kupusha shi nsaa yokwete kukita, ndambo ipeela ya ku nsaa yooso ikwete kukisha bafubi b’Efile Mukulu ku kipwa kyooso bwa kumulangwila. Anka, mwanda wa mukashi kilele mufudiile ubetulongyesha shi Yehowa atalaa na kusangeele kyooso kyatumukitshina, bikishekishe nsaa yatumukitshina kyanka mu nkalakasho. Banda kwela binangu pabitale byoyikalanga mufubile Yehowa mu kipwa kishaale. Kwi nsaa su ngumune baadi abitungu shi wesumine ingi miloo bwa kumufubila su? Su mbyabya, we na kya kushinguula shi aata byodi mumukitshine na muulo. Mu kulonda kwa kileshesho kya mukashi kilele mufudiile, su okwete kukita moobe mooso bwa kufubila Yehowa, we na kya kushinkamisha shi, “we mu lukumiino.”

“ATA MUWA WANDE”

12-14. (a) Eliya baadi na binangu kinyi bibubi? (b) Bwakinyi Eliya bapushiishe byabya?

12 Mutemuki Eliya baadi mululame ku meso kwa Yehowa na baadi na lukumiino lwi bukopo. Anka, ingi nsaa baadi mubofule aye nkuteka Yehowa bwashi amwipee, bambile shi: “Ntshikii na mushindo dimo! Binobino, Yehowa ata muwa wande.” (1 Bf. 19:4) Baaba bashy’afumankeene na myanda i bino mbalombeene kumona luteko lwa Eliya nka bu “bwakulakule.” (Yob. 6:3) Anka, baadi na kya kupusha byabya. Pamutwe pa kutopeka Eliya baadi akimbi lufu, Yehowa baadi mumukwashe.

13 Bwakinyi Eliya bapushiishe byabya? Mafuku apeela kumpala kwa byabya, baadi mukite kipaso mu Isaleele kibalesheshe shi Yehowa nyi Efile Mukulu a binyibinyi, na bino bibafwishishe lufu lwa batemuki ba Baale 450. (1 Bf. 18:37-40) Abimweneka shi Eliya baadi akulupila shi binobino mwilo w’Efile Mukulu awalukiila mu lulangwilo lwa binyibinyi, anka byabya tabibakitshikile nya. Yezabele Nfumu mukashi ebubi batumiine Eliya mukyendi shi kwete kwilumbuula bwa kumwipaa. Bu bibaadi na moo wa lufu, Eliya basuukile enda ku kibundji ki pepi na Yuuda mu kabaaka.​—1 Bf. 19:2-4.

14 Pabaadi bupenka, Eliya baadi anangwila ku mudimo waaye wa bu mutemuki ubaadi amono bu ushi na muulo. Balungwile Yehowa shi: “Ntshii na muulo ukile wa bamashaami.” Baadi apusha shi te na muulo, e nka bi lufuufi na mifufwa ya bamashaaye bapwe kufwa. Baadi mwitaluule muyiile binangu byaye’ye nabeene na aye nkwimona bu muntu shi na muulo ku meso kwa Yehowa sunga kwa muntu kampanda.

15. Mushindo kinyi ubaadi Efile Mukulu muleshe shi Eliya enka na muulo kwadi?

15 Kadi Sha-bukome booso baadi amono Eliya mu ungi mushindo. Eliya baadi nka na muulo ku meso kw’Efile Mukulu, na Yehowa nkukita mwaye mooso bwa kumushinkamiisha byanka. Efile Mukulu batumine mwikeyilu bwashi unyingishe Eliya. Yehowa baadi dingi mutuushe bya kudya na kutoma bilombeene kunyingisha Eliya munda mwa mafuku 40 pabaadi asuuku dya ku Mwengye wa Horebe. Na kalolo kooso, Efile Mukulu baadi mutopekye binangu bibubi bya Eliya bya’shi takwi mwina Isaleele su ngumune ekalanga mushaale na lukumiino kwi Yehowa. Efile Mukulu bapeele Eliya mudimo upya aye nkukumiina. Eliya bapetele bukwashi bwa Yehowa, aye nkwaluka mu mudimo waaye wa bu mutemuki aye nkupeta dingi bukome.​—1 Bf. 19:5-8, 15-19.

16. Mishindo kinyi ingi ikukwashe Efile Mukulu?

16 Mwanda wa Eliya ngulombeene nkukwasha bwa kwitaluula su we mu lukumiino na nkutakula mu kwikala na mweneno ebuwa. Kya kumpala, banda kunangwila ku mishindo yabadi bakukwashe kwi Yehowa. Mufubi aaye kampanda, pangi mukulu mu kakongye sunga ungi mwina Kidishitu munyingye, tabakukwashile mu nsaa kampanda poboodi mufudiile su? (Gal. 6:2) We mudishiibwe mu kikudi ku bukwashi bwa Bible, mikanda yetu ya bwina Kidishitu na bisangilo bya kakongye su? Ungi mususa su bopete bukwashi mu ino mishindo, taluula Nsulo ya binyibinyi ya buno bukwashi na tolubanga kwela luteko bwa kutumbula Yehowa.​—Mis. 121:1, 2.

17. Yehowa ateyaa kinyi na muulo kwi bafubi baaye?

17 Kya kabidi, shinguula shi binangu bibubi mbilombeene nkudimba. Mushindo awitutala Efile mukulu ndjo wi na muulo. (Badika Beena-Looma 14:4.) Yehowa ateyaa mushindo watudi bepaane kwadi na lukumiino looso na muulo; tetutalaa muyiile byatukitshi nya. Mbikumbeene kwikala shi, anka bu Eliya, we mukite bibungi bwa Yehowa kukila byopwandikisha. Pangi kwi muntu mu kakongye oodi mupwe kukitshina bi buwa, mpa na bantu ba mu teritware batambule bya binyibinyi ku bukwashi boobe.

18. Mudimo okwete kukitshina Yehowa aulesha kinyi?

18 Akupu, ata mudimo ooso wa Yehowa bu kintu akilesha shi e noobe. (Yel. 20:11) Anka bu Eliya, we mulombeene kubofula kwishimba pa mwanda omono mudimo oobe bu ushy’autuusha bikuba sunga mwanda ingi mpàngo ya mu kikudi ayimweneka bu yoshya kulombasha. Anka, we na kinemo kikata ki nakyo ooso a kwatudi lelo uno​—kya kulungula mukandu wibuwa wa bufumu na kutwala eshina dy’Efile Mukulu. Lama lukumiino. Na mu ungi mushindo, bishima bi mu lukindji lwa Yesu mbilombeene kwikala byabya boobe shi: “Fika osankye pamune na nfumoobe.”​—Mat. 25:23.

LUTEKO “LWA MUNTU E MU MALWA”

19. Mufundji a Misambo 102 baadi na myanda kinyi?

19 Mufundji a Misambo 102 baadi mu mpombo. Baadi “mu malwa,” akyenge ngofu ku mbidi na mu binangu, baadi mukutwe bukome bwa kupudisha myanda yaaye. (Mis. 102, mayi a mbangilo) Atusangana mu bishima byaye shi baadi mutuule binangu byaaye ngofu ku mitanyo yaaye, kwikala bupenka, na myanda yaaye. (Mis. 102:3, 4, 6, 11) Baadi apwandikisha shi Yehowa mumusumbushene.​—Mis. 102:10.

20. Mushindo kinyi ulombeene luteko kukwasha muntu kwete kulwa ngoshi na binangu bibubi?

20 Anka, mufundji a misambo baadi mukumbeene kushaala atumika na muwa waaye bwa kutumbisha Yehowa. (Badika Misambo 102:19-21.) Anka bu byatumono mu Misambo 102, mpa na baaba be na lukumiino mbakumbeene kwikala na mitanyo na kukutwa mushindo wa kutuula binangu ku kingi kintu kampanda. Mufundji a misambo baadi mwipushe “bu koonyi ke bupenka pa mùtòndo wa nshibo,” baadi nka bu mwate nkalakasho yooso bu yaaye. (Mis. 102:8) Su bopusha byabya, fungwila Yehowa eshimba dyoobe bu bibakitshine mufundji a misambo. Luteko lwa muntu e mu malwa​—luteko loobe—​ndulombeene nkukwasha nsaa yokwete kulwa na binangu bibubi. Yehowa mulee shi ‘ateemesha ntendo ya bafwambushiibwe; na takyebe kwibasumbusheena nya.’ (Mis. 102:18) Tuula lukumiino ku wawa mulayilo.

21. Mushindo kinyi ulombeene muntu kwete kulwa ngoshi na binangu bibubi kupeta mweneno ebuwa?

21 Mukanda wa Misambo 102 aulesha mushindo oodi mulombeene kupeta mweneno ebuwa. Mufundji a misambo bakitshine byabya pa’ye kwalusha binangu byaye ebituula ku kipwano kyaye na Yehowa. (Mis. 102:12, 27) Baadi munyingishibwe pa kushinguula shi Yehowa ekala kwanka bwa kukwasha bantu Baaye be mu bitompwanga. Su binangu bibubi abitompo nkukutshisha kufuba ngofu bu byokumiina kukita mu mudimo w’Efile Mukulu, ela nteko pabitale wawa mwanda. Teka Efile Mukulu ateemeshe nteko yoobe kushii penda bwashi opete bukwashi ku nkalakasho yoodi nayo, kadi otekye dingi pabitale ‘kuukisha kw’eshina dya Yehowa.’​—Mis. 102:21, 22.

22. Ooso a kwatudi mulombeene kusangasha Yehowa naminyi?

22 Eyendo, twi balombeene kutumika na Bible bwa kwitaluula su twi mu lukumiino na su twi na muulo ku meso kwa Yehowa. Mbinyibinyi shi mu uno ndumbulwilo a myanda, tatwi na mushindo wa kukaasha binangu byooso bibubi na kubofula kwa ku mashimba nya. Anka, oso a kwatudi mukumbeene kusangasha Yehowa na kupanda mwanda wa kunyingiila na lukumiino looso mu mudimo waaye.​—Mat. 24:13.