Ir al contenido

Ir al índice

Machitu hermanosta jatunpaj qhawana

Machitu hermanosta jatunpaj qhawana

“Machu runastaqa [...] jatunpaj qhawaychej.” (LEV. 19:32.)

1. ¿Ima llakiypitaj runas rikukunku?

JEHOVÁ DIOSQA ni jaykʼaj machuyananchejta munarqachu. Astawanpis, mana onqospa kusisqas paraisopi kausakunanchejta munarqa. Chaywanpis runasqa, “nanaywan ayqoshan, uj nacechikoj warmi jina” (Rom. 8:22). Jucharayku runas mayta ñakʼarishasqankuta rikuspa Diosqa mayta phutikun. Chantapis ashkha machitu runasqa, yanapata necesitajtinkupuni saqerpayasqas kanku (Sal. 39:5; 2 Tim. 3:2-4).

2. ¿Imaraykutaj kusikunchej qotuchakuypi machitu hermanos kasqankumanta?

2 Mayta kusikunchej machitu hermanos Diosta yupaychashasqankumanta. Imaraykuchus paykunaj kausayninkumanta, Diospi creeyninkumanta ima mayta yachakusunman. Chay machitu hermanosmanta wakenqa, ichá familiaresninchej kanku. Jina kajtin chayri manapis tukuyninchej paykunamanta llakikunanchej tiyan (Gál. 6:10; 1 Ped. 1:22). Chayrayku may sumaj kanqa yachakunanchej imatachus Dios paykunamanta yuyasqanta. Chantapis yachakullasunchejtaj machitu hermanospaj imastachus familiasnin, qotuchakuy ima yanapanankupaj ruwanankuta.

“AMA QHESACHAWAYCHU”

3, 4. 1) ¿Imatataj Salmo 71 qhelqaj Diosmanta mañakorqa? 2) ¿Imatataj Diosmanta machitu hermanos mañakunkuman?

3 Salmo 71:9 nin: “Ama qhesachawaychu, allin machituña  kajtiy. Manaña kallpayoj kajtiypis, ama saqerpariwaychu”, nispa. Kaytaqa ichapis David qhelqarqa. Imaraykuchus wayna kasqanmantapacha machuyanankama Jehovata sirverqa, Jehovataj Davidnejta jatuchaj imasta ruwarqa (1 Sam. 17:33-37, 50; 1 Rey. 2:1-3, 10). Chaywanpis Diosmanta mañakorqa bendecinallantapuni, mana saqerparinantataj (Salmo 71:17, 18 leey).

4 Kunanpis, ashkha hermanos David jina kanku. Machuyapushasqankurayku “sajra pʼunchaykuna[pi]” rikukuspapis, Diosta jatunchanankupaj tukuy atisqankuta ruwashanku (Ecl. 12:1-7). Paykunamanta ashkhas manaña jóvenes kashaspa jinachu Diospaj ruwanasninta, waj imasta ima ruwanku. Chaywanpis David jina, Diosmanta allinpaj qhawanallantapuni, mana saqerparinanta ima mañakuyta atinku. Imaraykuchus Diosqa mañakuyninkuta uyarenqapuni. Davidpis Dios yuyaychasqanman jina chay kikin llakiykunasllamantataj qhelqarqa.

5. ¿Imaynatá Jehová cheqa sonqo machitu kamachisninta qhawan?

5 Diospa Palabranqa, sutʼita rikuchiwanchej cheqa sonqo machitu kamachisninta Jehová may allinpaj qhawasqanta, suyantaj kamachisninpis jatunpaj qhawanankuta (Sal. 22:24-26; Pro. 16:31; 20:29). Levítico 19:32 nin: “Machu runasrí yuraj chujchasninkurayku jatunpaj qhawasqa kanku”, nispa. Kay versículo qhelqakushajtenqa machitusta jatunpaj qhaway may allin karqa, kunanpis jinallapuni. Chaywanpis, ¿pitaj paykunata qhawanan tiyan, necesitasqankutapis qonan tiyan?

MACHITU FAMILIANCHEJTA QHAWANA

6. ¿Imatá yachakunchej Jesús imaynatachus mamanta qhawasqanmanta?

6 Diospa Palabran nin: “Tataykita, mamaykitawan jatumpaj qhaway”, nispa (Éxo. 20:12; Efe. 6:2). Jesusqa, chay kamachiyta jatunpaj qhawacherqa, fariseosta, leymanta kamachejkunata ima juchachaspa, imaraykuchus paykunaqa tatasninkuta mana jatunpajchu qhawaj kanku (Mar. 7:5, 10-13). Jesusqa, wajkuna yachakunankupaj jina ruwarqa. Sutʼincharinapaj wañupunan qayllata, discipulon Juanman mamanta qhawaripunanta nerqa, ichá mamanqa chay kutipi viudaña karqa (Juan 19:26, 27).

7. 1) ¿Imatataj apóstol Pablo tatasta qhawanamanta nerqa? 2) ¿Imatawantaj Pablo nerqa?

7 Apóstol Pabloqa, Timoteoman uj cartanta qhelqashaspa, familiankuta cristianos qhawanankupuni kasqanta nerqa (1 Timoteo 5:4, 8, 16 leey). Chayta nerqa, pikunachus qotuchakuypa yanapanta japʼiyta atisqankumanta parlashajtin. Pabloqa, paya viudasta wawasnin, allchhisnin, waj familiaresnin ima qhawananku kasqanta nerqa. Ajinamanta mana qotuchakuyllachu yanapanan karqa. Kunanpis cristianosqa, ‘ruwayninkuta juntʼanku’ nisunman familiankuman necesitasqanta qonku.

8. ¿Imatataj Biblia yuyaychawanchej machitu tatasta qhawanamanta?

8 Cheqamantapuni cristianosqa, machuyasqa tatasninkuman imastachus necesitasqankuta qonanku tiyan. Pablo nisqanman jina machitu tatas Diosta yupaychajtinku chayri manapis wawasqa tatasninkuta qhawanankupuni tiyan. Sapa familia imaynatachus machuyasqa tatasninkuta qhawanankupi tʼukurinanku tiyan. Imajtinchus mana tukuy tataschu kikin kanku, nitaj tukuychu kikin imasta necesitanku, ichá wakenqa onqosqas kashanku, wakintaj mana. Wakin tatasqa uj wawayojlla kanku, wakintaj ashkha wawasniyoj kanku. Wakintaj gobiernoj yanapanta japʼikunku,  wakintaj mana. Chayrayku mana allinchu kanman imaynatachus machitu tatasta qhawayta ajllajkunata qhawarananchej. Imaraykuchus Jehovaqa, Palabranman jina imaynatachus machitu tatasta qhawayta ajllajkunata bendecin, chaytaj sutʼita rikukun Moisespa tiemponmantapacha (Núm. 11:23).

9-11. 1) ¿Wakin machitu hermanos ima chʼampaypitaj rikukunkuman? (20 paginapi rikhurej dibujota qhawariy.) 2) ¿Imaraykutaj Diospaj astawan llankʼajkuna mana usqhayllata llankʼayninkuta saqenankuchu tiyan? Sutʼinchay.

9 Wakin wawasqa tatasninkumanta karupi tiyakunku, chayraykutaj tatasninkuta yanapayta mana atillankuchu. Machitu tatasmanta mayqellanpis urmakusqanrayku, tullunta pʼakikusqanrayku chayri waj imasrayku ichá usqhayllata yanapata necesitanman. Chay jawa ichapis pisi tiempota chayri unay tiempota yanapata necesitankuman. *

10 Diospaj astawan llankʼajkunaqa, wasinkumanta karupi kaspa tatasninku yanapata usqhayllata necesitajtinku sumajta tʼukurispa imatachus ruwanankuta ajllananku tiyan. Betelitas, misioneros, qotuchakuykunata waturejkuna ima, llankʼayninkuta jatunpaj qhawanku, imaraykuchus yachanku Jehovamanta chay llankʼay jamusqanta. Chaywanpis tatasninku onqoykojtinku ichá ninkuman: “Ripunanchejchá kanqa wasinchejman tatasninchejta qhawanapaj”, nispa. Chaywanpis manaraj chayta ruwashaspa allin kanman Diosmanta yanapata mañakunanku, chantapis sumajta tʼukurinanku tiyan tatasninku yanapanata necesitankupunichus manachus chaypi. Mana allinchu kanman pipis Diospaj llajtanpi llankʼayninta usqhayllata saqenan, ichapis onqosqa tata chayri onqosqa mama pisi tiemponman sanoyapunman chayri qotuchakuymanta hermanos yanaparinkuman (Pro. 21:5).

11 Iskay hermanosmanta parlarinachej, paykunaqa wasinkumanta karupi Diosta sirvisharqanku. Ujnenqa Sudamericapi misionero jina llankʼasharqa, ujnintaj Brooklynpi (Nueva York) Betel wasipi llankʼasharqa. Tatasninku yanapata necesitajtinkutaj, paykunaqa warmisninkuwan usqhayllata Japonman tatasninkuta waturej rerqanku. Misionero kajqa, warminwan khuska llankʼayninta saqepuyta munarqa tatasninta qhawananpaj. Jinallapi tatasninpa qotuchakuyninkumanta ancianosta umachaj hermanoqa wajyarerqa, tukuynin ancianos imaynatachus tatasninta yanaparinankumanta parlarisqankuta willananpaj. Imaraykuchus chay ancianosqa, misioneros jinallapuni llankʼanankuta munarqanku. May allinpajtaj Jehovapaj llankʼashasqankuta qhawarqanku, tukuy imatataj ruwayta munarqanku misionerospa tatasninkuta yanapanankupaj. ¡Chay familiaqa chay ancianosman mayta agradecekorqa yanapasqankumanta!

12. ¿Imapitaj tʼukurinanku tiyan cristiano familias imaynatachus tatasninkuta qhawanankuta ajllashaspa?

12 Uj cristiana familia imaynatachus tatasninta qhawayta ajllajtinpis, Jehová Diosta jatunchanankupaj jina ruwananku tiyan. Ni jaykʼaj Jesuspa tiemponmanta religionta kamachejkuna jina ruwanachu (Mat. 15:3-6). Tukuy ima ajllasqanchejqa Diosta, qotuchakuyta ima jatunchananta munanchej (2 Cor. 6:3).

QOTUCHAKUYPIS MACHITU HERMANOSTA QHAWANAN TIYAN

13, 14. ¿Imatá Biblia nin machitu hermanosta qotuchakuykuna qhawanankumanta?

13 Ñaupaj parrafospi parlarisqanchejman  jina, mana tukuychu Diospaj astawan llankʼaj hermanosta yanapayta atinku. Chaywanpis apostolespa tiemponpi imachus kasqanqa, qotuchakuykuna machitu hermanosta yanapananku kasqanta rikuchin. Jerusalenpi qotuchakuymanta Biblia nin: “Paykuna ukhupi mana pipis pisichikojchu”, nispa. Chayqa mana ninayanchu tukuyninku ashkha qolqeyoj kasqankuta. Imaraykuchus paykunamanta wakenqa wajchas karqanku, chaywanpis paykunaman “rakʼiraj kanku sapa ujman, maychus pisichikusqankuman jina” (Hech. 4:34, 35). Astawan qhepamantaj yachakorqa wakin viudasman ‘sapa pʼunchay mikhunata mana rakʼishasqankuta’. Chayrayku apostolesqa, allin kausayniyoj qharista churarqanku, tukuy viudasman necesitasqankuman jina mikhuyta rakʼinankupaj (Hech. 6:1-5). Chaywanpis “sapa pʼunchay mikhunata” rakʼeyqa uj tiempollapaj karqa. Imaraykuchus chay yanapaqa, Pentecostés 33 watapi cristianosman tukojkunapaj karqa, pikunachus Jerusalenpi creeyninkuta kallpachanankupaj qhepakorqanku. Apostolespa ruwasqankoqa, pisichikoj hermanosta qotuchakuykuna yanapayta atisqankuta rikuchin.

14 Rikunchej jina, Pabloqa, Timoteoman nerqa maykʼajchus uj cristiana viuda, qotuchakuymanta yanapata japʼiyta atisqanta (1 Tim. 5:3-16). Jinallataj Bibliata qhelqaj Santiagopis, wajchasta, viudasta waj chʼampaypi rikukojkunata ima yanapanapuni kasqanta nerqa (Sant. 1:27; 2:15-17). Apóstol Juantaj nerqa: “Kapuyniyoj runachus, hermanonta pisichikojta rikuspa, mana imatapis jaywarin chayqa, Diospa munakuynenqa manapuni paypi kanchu”, nispa (1 Juan 3:17). Sapa uj cristiano, pisichikojkunata yanaparinankupuni tiyan, qotuchakuytaj astawanraj chaytaqa ruwanan tiyan.

¿Imaynatataj qotuchakuy machituta imanarpakojtin yanapankuman? (15, 16 parrafosta qhawariy)

15. ¿Imastataj qhawarina kanqa machitu hermanosta yanaparinapaj?

15 Wakin suyuspeqa, gobierno machitu runasman qolqeta qospa yanapan, waj runastapis wasinkuman kachan imaynallamantapis yanapanankupaj (Rom. 13:6). Wakin suyuspitaj chay yanapas mana kanchu. Chayrayku familiaresnin, qotuchakuy imaqa, machitu hermanosta mana kikinta yanapayta atenqankuchu. Wakenqa, tatasninkumanta karupi tiyakusqankurayku ichá tatasninkuta mana sumajta yanapayta atillankuchu. Jina kajtenqa allin kanman, tatasninkoj qotuchakuyninkumanta ancianoswan parlarinanku, ima  chʼampaykunapichus familia rikukusqanta yachanankupaj. Sutʼincharinapaj, ancianosqa, machitu hermanosta yanaparinkuman tiyakunku chaypi gobierno yanapasta qosqanta japʼinankupaj. Ichapis ancianosqa reparanqanku, machitu hermanos luzmanta, yakumanta manaraj pagasqankuta, chayri jampinkutapis horanpi mana tomashasqankuta. Chaykunamanta ancianosqa, machitu hermanospa wawasninwan parlarinankoqa may allin kanman, ajinamanta imaynallamantapis chay chʼampayta allinchankuman. Wawasqa, mayta kusikunku tatasninkuta pillapis qhawarishasqanmanta, ajinamanta tatasninku ima yanapatapis necesitajtinku yachayta atillanqanku.

16. ¿Imatataj wakin hermanos ruwanku machitu hermanosta yanapanankupaj?

16 Qotuchakuymanta wakin hermanosqa, tiempochakunku machitu hermanosta yanapanankupaj, chaytataj ruwanku chay hermanosta munakusqankurayku. Ichapis wasinkuman qhawanankupaj apanku chayri qotuchakuymanta hermanoswan parlarinku ujtaj ujtaj qhawarinankupaj. Kay hermanosqa Diospaj astawan llankʼayta mana atisqankurayku, machitu hermanospa wawasninkuta Diospaj astawan llankʼanallankupajpuni yanapaspa mayta kusikunku. ¡Ajinata chay hermanos yanapasqankoqa may sumaj! Chaywanpis chay mana ninayanchu wawas tatasninkumanta qonqakapunankuta, astawanpis tukuy atisqankuta ruwananku tiyan tatasninkuta qhawanankupaj.

MACHITU HERMANOSTA KALLPACHANAPAJ JINA PARLARINA

17, 18. Machitus, paykunata qhawajkuna ima, ¿imaraykutaj kusisqallapuni kananku may allin?

17 Machitusta qhawajkuna, machitus ima, kusisqallapuni kajtinkoqa, ima chʼampaytapis atipayta atillanqanku. Ichapis wakin kuteqa, hermanosninchej machuyapushasqankurayku pisi kallpayoj chayri sonqo pʼakisqas sientekunkuman. Chayrayku mayta kallpachakunanchej tiyan, paykunata jatunpaj qhawanapaj, kallpachanapaj jina parlarinapaj ima. Jehovaman cheqa sonqo kasqankuraykutaj allinta ruwashanki ninata necesitanku. Jehová Diosqa, mana qonqakunchu Payta servinankupaj mayta kallpachakusqankumanta, noqanchejpis manallataj qonqananchejchu tiyan (Malaquías 3:16; Hebreos 6:10 leey).

18 Kusisqa kayqa, sapa pʼunchay chʼampaykunata atipanapaj yanapawanchej (Ecl. 3:1, 4). Ashkha machitu hermanosqa, mana anchata wajkunamanta suyanankupaj mayta kallpachakunku. Imaraykuchus yachanku pipis waturikoj rinanqa, imaynatachus yanaparinanku imaqa, paykunallamanta kasqanta. Chayrayku machitu hermanosta waturikoj rejkunamanta kayta uyarinchej: “Kallpacharej rerqani chaywanpis noqata astawanpis kallpachariwan”, nispa (Pro. 15:13; 17:22).

19. Jovenesta, machitusta ima, ¿imataj yanapawasunchej chʼampaykunapi sinchʼita sayanapaj?

19 Mayta suyakushanchej jucharayku ñakʼariykuna kasqan chinkananta. Chaykamataj imatachus Dios aswan qhepaman qonawanchejta nisqanmanta chʼipakuna, mayqenchus wiñaypaj kanqa. Yachanchej jina Diospa nisqasninpi creesqanchejqa, llakiykunapi sinchʼita sayanapaj yanapawanchej. Creeyninchejraykutaj ‘mana llauchʼiyanchejchu aycha cuerponchej astawan maukʼayajtinpis, sapa pʼunchay astawan kallpachakunchej’ (2 Cor. 4:16-18; Heb. 6:18-20). Chaywanpis Diospa nisqanpi creeyninchejta churaspapis, ¿imapiwantaj machitu hermanosta qhawanapaj yanapawasunchej? Qhepan yachaqanapi imastachus ruwanata yachakusunchej.

^ párrafo 9 Qhepan yachaqanapi, imaynasmantachus machitusta yanapayta atisqanchejmanta yachakusunchej.