1. Kasi vinthu vili wuli pa umoyo wa ŵanthu mazuŵa ghano?

YEHOVA wakakhumbanga kuti ŵanthu ŵasuzgikenge na ucekuru yayi, kweni kuti ŵaŵe na umoyo uwemi mu Paradiso. Kweni pa nyengo yasono “cilengiwa cose cikulutilira kutampha pamoza na kuŵa mu vyakuŵinya.” (Rom. 8:22) Kasi mukughanaghana kuti Ciuta wakujipulika wuli na masuzgo agho ŵanthu ŵakukumana nagho cifukwa ca kwananga? Nakuti ŵacekuru ŵanandi ŵakujowoleka pa nyengo iyo ŵakukhumbikwira comene wovwiri.—Sal. 39:5; 2 Tim. 3:3.

2. Cifukwa wuli Ŵakhristu ŵakuwonga kuti ŵali na ŵacekuru?

² Ŵanthu ŵa Yehova ŵakuwonga kuti ŵali na ŵacekuru mu mpingo. Tikusanga candulo na vinjeru vyawo, kweniso tikukhozgeka na cipulikano cawo. Taŵanyake, ŵanji mwa ŵacekuru ŵakutemweka aŵa mbabali ŵithu ŵakuthupi. Ndipouli, kwali iwo mbabali ŵithu kwali yayi, kweni tikwenera kuŵatemwa. (Gal. 6:10; 1 Pet. 1:22) Tose tisangenge candulo para tasanda umo Ciuta wakuwonera ŵacekuru. Kweniso tisandenge mulimo wa ŵamumbumba ndiposo wa mpingo pa nkhani ya kupwelelera ŵacekuru.

3, 4. (a) Kasi mulembi wa Salmo 71 wakalomba vici kwa Yehova? (b) Kasi Ŵakhristu ŵacekuru nawo ŵangamulomba vici Ciuta?

³ Mulembi wa Salmo 71:9 wakalomba Ciuta kuti: “Munganditayanga  mu ucekuru wane; mungandisidanga para zalopwa nkhongono zane.” Vikulongora kuti salimo ili likulutizga waka ivyo vili mu Salmo 70. Ntheura, Davide ndiyo wakwenera kuti wakayowoya mazgu agho ghali pa Salmo 71:9. Iyo wakateŵetera Ciuta kufuma pa wanici wake mpaka ku ucekuru, ndipo Yehova wakacita milimo yankhongono yinandi kwizira mwa iyo. (1 Sam. 17:33-37, 50; 1 Mathe. 2:1-3, 10) Nangauli vikaŵa nthena, kweni Davide wakawona kuti nchakwenelera kulomba Yehova kuti walutilire kumulongora lusungu.—Ŵazgani Salmo 71:17, 18.

⁴ Mazuŵa ghano ŵanthu ŵanandi ŵali nga ni Davide. Nangauli mbacekuru ndipo ŵali mu “mazuŵa ghaheni,” ŵakulutilira kucita vyose ivyo ŵangafiska kuyana na nkhongono zawo kuti ŵalumbe Ciuta. (Muph. 12:1-7) Ŵanandi ŵangacita vyose yayi ivyo ŵakacitanga kale, nanga ungaŵa uteŵeti. Kweni nawo ŵangaŵeyelera Yehova kuti walutilire kuŵatumbika na kuŵapwelelera. Ŵacekuru ŵakugomezgeka aŵa ŵakwenera kumanya kuti Ciuta wazgorenge malurombo ghawo. Nakuti malurombo agha, ghakuyana waka na lurombo ulo Davide wakalomba mwakukhuŵilizgika na Ciuta.

5. Kasi Yehova wakuŵawona wuli ŵacekuru ŵakugomezgeka?

⁵ Malemba ghakulongosora makora kuti Yehova wakuzirwiska comene ŵacekuru awo mbakugomezgeka, ndipo wakukhumba kuti ŵateŵeti ŵake nawo ŵaŵacindikenge. (Sal. 22:24-26; Zinth. 16:31; 20:29) Lemba la Leviticus 19:32 likuti: “Citira ulemu wambuha, na kumucindika mucekuru, ndipo uwopenge Ciuta wako: Ine ndine Yehova.” Nadi, apo mazgu agha ghakalembekeranga, kucindika ŵacekuru mu mpingo cikaŵa cakuzirwa comene nga umo viliriso mazuŵa ghano. Kweni wuli pa nkhani ya kuŵapwelelera? Kasi ni mulimo wa anjani?

6. Cifukwa wuli Yesu nchiyelezgero ciwemi pa nkhani ya kupwelelera ŵapapi?

⁶ Mazgu gha Ciuta ghakutiphalira kuti: “Cindika ŵawuso na ŵanyoko.” (Ex. 20:12; Efe. 6:2) Yesu wakalongora kuti dango ili ndakuzirwa apo wakasuska Ŵafarisi na ŵalembi ŵeneawo ŵakakananga kupwelelera ŵapapi ŵawo. (Mrk. 7:5, 10-13) Yesu nchiyelezgero ciwemi pa nkhani ya kupwelelera ŵapapi. Mwaciyelezgero, apo wakaŵa pafupi kufwa pa khuni, wakapeleka mulimo wa kupwelelera anyina kwa Yohane, msambiri wake wakutemweka. Pa nyengo iyi, amama ŵake ŵakwenera kuti ŵakaŵa cokoro.—Yoh. 19:26, 27.

7. (a) Kasi mpositole Paulosi wakapeleka ulongozgi wuli pa nkhani ya kupwelelera ŵapapi? (b) Kasi nkhani yose iyo Paulosi wakalembera Timote yikaŵa yakuti wuli?

⁷ Mpositole Paulosi ŵakatumika kulemba kuti Ŵakhristu ŵakwenera kupeleka vyakukhumbikwa ku mbumba zawo. (Ŵazgani 1 Timote 5:4, 8, 16.) Wonani nkhani yose iyo Paulosi wakalembera Timote. Paulosi wakalongosoranga vya awo ŵangaŵa ŵakwenelera na awo ŵangaŵa ŵambura kwenelera kupokera wovwiri wa ndalama ku mpingo. Wakalongosora makora kuti ŵana, ŵazukuru, na ŵabali ŵanji ŵa vyokoro vicekuru awo Mbakhristu, ndiwo ŵali na mulimo ukuru wa kupwelelera vyokoro ivi. Ntheura, ivi vikawovwiranga kuti mpingo uleke kuŵa na mphingo yambura kwenelera. Mazuŵa ghano napo, nthowa yimoza iyo Ŵakhristu ŵakulongolera “kusopa Ciuta mwakujipeleka,” nkhupeleka ku ŵabali ŵawo vinthu vyakuthupi ivyo ŵakusoŵerwa.

8. Cifukwa wuli nchamahara kuti mu Baibolo mulije nthowa yakudunjika yakupwelelelera ŵapapi awo mbacekuru?

⁸ Ŵana ŵalaraŵalara awo Mbakhristu ŵali na mulimo wa kupa ŵapapi ŵawo vinthu  vyakuthupi ivyo ŵakusoŵerwa. Nangauli Paulosi wakayowoyanga vya ŵakugomezga, kweni ŵapapi awo Mbakhristu yayi nawo ŵakwenera kupwelelereka. Vinthu vingayana yayi. Ntheura mbumba yiliyose yikwenera kusankha yekha pa umo yicitirenge pakupwelelera ŵacekuru. Kweniso ivyo vikukhumbikwa, wunthu, na umoyo wa awo ŵakukhwaskika vikupambana. Ŵacekuru ŵanyake ŵali na ŵana ŵanandi, apo ŵanyake ŵali na yumoza pera. Ŵanji ŵakovwirika na boma; apo ŵanji yayi. Kweniso vyakukhumba vya awo ŵakukhumbikwira wovwiri vikupambana. Ntheura cingaŵa camahara yayi kususka uyo wakovwira ŵabali ŵake ŵacekuru pa umo wakuŵapwelelelera. Nakuti nga ni mu nyengo ya Mozesi, Yehova wangatumbika cilicose ico munthu wasankha para cikukolerana na ivyo Malemba ghakuyowoya.—Maŵa. 11:23.

9-11. (a) Kasi ŵanji ŵangakumana na suzgo wuli? (Wonani cithuzithuzi cakwamba.) (b) Cifukwa wuli ŵana ŵalaraŵalara ŵakwenera yayi kucimbilira kuleka uteŵeti wanyengozose? Yowoyani ciyelezgero.

⁹ Para ŵapapi na ŵana ŵakukhala patali na patali, ŵana ŵangasuzgika pakupeleka vyakukhumbikwa ku ŵapapi ŵawo ŵacekuru. Mwana wangaluta kukawona Amama na Adada ŵake para ŵalwara, panji cifukwa cakuti ŵawa, ŵaphyoka, panji pacitika suzgo linyake likuru. Kufuma apo, pangakhumbikwira kuŵawovwira kwa nyengo yicoko panji yitali. *

¹⁰ Ŵateŵeti ŵanyengozose awo ŵakuteŵetera kutali na kwawo, cingaŵaŵira cakusuzga kusankha cakucita. Awo ŵakuteŵetera pa Beteli, ŵamishonale, na ŵateŵeti ŵakwendakwenda, ŵakuwona kuti uteŵeti wawo ngwakuzirwa comene kweniso kuti ni thumbiko lakufuma kwa Yehova. Ndipouli, para ŵapapi ŵawo ŵalwara, ŵangaghanaghana kuti, ‘Tileke dankha uteŵeti na kuwelera kukaya kuti tikapwelelere ŵapapi ŵithu.’ Kweni ŵangacita makora kulomba na kughanaghanirapo kuti ŵamanye usange ivi ndivyo ŵapapi ŵawo ŵakukhumba nadi. Ŵakwenera cara kucimbilira kuleka uteŵeti, ndipo ni nyengo zose yayi apo nchakwenelera kucita nthena. Kasi suzgo ilo, ndicoko mwakuti ŵanji mu mpingo ŵangawovwirapo?—Zinth. 21:5.

¹¹ Mwaciyelezgero, ghanaghanirani vya ŵabali ŵaŵiri awo mphaukuru na pa unung’una, ŵeneawo ŵakateŵeteranga kutali comene na kukaya kwawo. Yumoza wakaŵa mishonale ku South America, ndipo munyake wakateŵeteranga ku ofesi yikuru ku Brooklyn, New York. Ŵapapi ŵawo, awo ŵakaŵa ŵacekuru, ŵakakhumbikwiranga wovwiri. Ŵana aŵa pamoza na ŵawoli ŵawo, ŵakaluta ku ŵapapi ŵawo ku Japan kuti ŵakawone wovwiri uwo ŵangapeleka na umo ŵangawupelekera. Nyengo yikati yajumphapo, mbumba iyo yikakhalanga ku South America yikaghanaghananga vya kuleka uteŵeti kuti yiwelere kukaya. Kweni yikapokera foni kufuma kwa mulaŵiliri wa milimo ya wupu wa ŵalara wa mu mpingo wa ŵapapi ŵake. Ŵalara aŵa ŵakadumbiskana nkhani iyi, ndipo ŵakakhumbanga kuti ŵamishonale aŵa ŵalutilire kucita uteŵeti wawo. Ŵalara ŵakazirwiskanga comene uteŵeti wa mbumba iyi, ndipo ŵakaŵikapo mtima kucita vyose ivyo ŵangafiska kuti ŵayiwovwire kupwelelera ŵapapi. Wose mu mbumba ŵakawonga comene cifukwa ca wovwiri wa ŵalara uwu.

12. Kasi mbumba Yacikhristu yikwenera kughanaghanira vici pakusankha cakucita pa nkhani ya kupwelelera ŵacekuru?

¹² Mbumba Yacikhristu yikwenera kuwoneseska kuti cilicose ico yikusankha pakupwelelera ŵapapi ŵacekuru cikucindika zina la Ciuta. Tingatemwa yayi kuŵa nga mbalongozgi ŵa cisopa ŵa mu nyengo ya Yesu.  (Mat. 15:3-6) Tikukhumba kuti vyose ivyo tikusankha vicindikenge Ciuta na mpingo.—2 Kor. 6:3.

13, 14. Kasi Malemba ghakulongora wuli kuti mpingo uli na mulimo wa kupwelelera ŵacekuru?

¹³ Ni mipingo yose yayi iyo yingawovwira ŵateŵeti ŵanyengozose nga umo ukacitira mpingo uwo wazunulika. Ndipouli, ivyo vikacitika mu nyengo ya Ŵakhristu ŵakwambilira, vikulongora kuti mipingo yikwenera kovwira Ŵakhristu ŵacekuru awo ŵakucita makora mwauzimu. Pakuyowoya vya mpingo wa mu Yerusalemu, Baibolo likuti “pakaŵavya nanga njumoza wakusoŵerwa.” Kweni ni wose yayi awo ŵakaŵa ŵasambazi. Ŵanji ŵakaŵa ŵakavu, kweni ivyo vikaŵapo “vikagaŵikanga kwa waliyose, mwakuyana na kusoŵerwa kwake.” (Mil. 4:34, 35) Nyengo yikati yajumphapo, pakawuka suzgo. Vikapulikikwa kuti “vyokoro [vinyake] ŵakavizerezganga pa kugaŵa vyakurya zuŵa na zuŵa.” Ntheura ŵapositole ŵakimika ŵanalume ŵakwenelera kuti ŵagaŵenge vyakurya ku vyokoro kwambura kutemwera. (Mil. 6:1-5) Ndondomeko ya kugaŵa vyakurya ku awo ŵakazgoka Ŵakhristu pa Pentekoste 33 C.E., ŵeneawo ŵakakhalira mu Yerusalemu kuti ŵakhozgeke mwauzimu, yikaŵa ya kanyengo kacoko waka. Ndipouli, ivyo ŵapositole ŵakacita vikulongora kuti mpingo ungawovwira Ŵakhristu ŵakusuzgika.

¹⁴ Nga umo tayowoyera kale, Paulosi wakapeleka ulongozgi kwa Timote wakulongosora apo nchakwenelera kuti vyokoro vipokere wovwiri wakuthupi wakufuma ku mpingo. (1 Tim. 5:3-16) Yakobe, uyo wakalembako Baibolo, nayo wakayowoya kuti ni mulimo wa Ŵakhristu kupwelelera ŵana ŵalanda, vyokoro, na ŵanji awo suzgo laŵawira. (Yak. 1:27; 2:15-17) Mpositole Yohane nayo wakati: “Uyo wali na vinthu vyakukhumbikwa pa umoyo mu caru cino, ndipo wakudodoliska mbali wake wakusoŵerwa, kweni wakumucitira cara ciwuravi, kasi wakumutemwa wuli Ciuta?” (1 Yoh. 3:17) Usange Mkhristu waliyose wali na mulimo wa kupwelelera ŵakusuzgika, ipo mpingo ndiwo comene.

15. Kasi nchivici ico cingawovwira pakupwelelera ŵabali na ŵadumbu ŵacekuru?

¹⁵ Mu vyaru vinyake, boma lili na ndondomeko ya kupwelelera ŵacekuru. (Rom. 13:6) Mu vyaru vinyake mulije ndondomeko iyi. Ntheura, wovwiri uwo ŵabali ŵakuthupi na mpingo ŵangapeleka ku ŵabali na ŵadumbu ŵacekuru ungapambana. Usange ŵana awo Mbakhristu ŵakukhala kutali na ŵapapi  ŵawo, vingakhwaska wovwiri uwo ŵangapeleka. Ŵana ŵangacita makora kudumbiskana na ŵalara ŵa mpingo wa ŵapapi ŵawo kuti ŵalara aŵa ŵamanye umo vinthu viliri ku ŵapapi. Mwaciyelezgero, ŵalara ŵangawovwira ŵapapi kuti ŵasange wovwiri uwo boma panji mawupu ghanyake ghakupeleka. Kweniso ŵangawona usange pali makalata ghakuzirwa agho ghakukhumbikwira kughawona mwaluŵiro, ndiposo usange ŵapapi aŵa ŵakutondeka kumwa munkhwala mwandondomeko, ndipo ŵangamanyiska ŵana. Usange ŵalara na ŵana ŵakudumbiskana, ŵangasanga nthowa ziwemi zakumazgira masuzgo pambere ghandafike paheni. Usange pali ŵanji pafupi awo ŵakovwira na kupeleka mauthenga ku ŵana awo ŵakukhala kutali, vingawovwira kuti vinthu vileke kunangika comene ndiposo kuti ŵana ŵaleke kufipa mtima.

16. Kasi Ŵakhristu ŵanyake ŵakovwira wuli ŵacekuru mu mpingo?

¹⁶ Cifukwa cakuti ŵali na citemwa, Ŵakhristu ŵanyake ŵakujipeleka kuti ŵawovwire ŵacekuru. Ŵakughanaghanira comene ŵacekuru ŵa mu mpingo wawo. Ŵanji mu mpingo ŵakugaŵana milimo na kusinthanasinthana pakupwelelera ŵacekuru. Ŵakumanya kuti cifukwa ca umo vinthu viliri pa umoyo wawo, ŵangacita yayi uteŵeti wanyengozose. Ndipouli, ŵakukondwa kovwira ŵana ŵa ŵacekuru kuti ŵalutilire kucita uteŵeti wawo. Ŵabali aŵa ŵakulongora mtima uwemi comene. Nangauli ŵanji ŵangawovwirapo, kweni cikung’anamura kuti mulimo wa ŵana wa kupwelelera ŵapapi ŵawo wamara yayi.

17, 18. Kasi nkharo yingawovwira wuli kuti mulimo wa kupwelelera ŵacekuru uŵenge wakukondweska?

¹⁷ Wose awo ŵakupwelelera ŵacekuru ŵakwenera kufwilirapo kuti mulimo uwu uŵenge wakukondweska. Usange namwe mukucitako mulimo uwu, citani vyose ivyo mungafiska kuti mulutilire kuŵa ŵakukhozga. Nyengo zinyake ŵanji ŵakusuzgika maghanoghano cifukwa ca ucekuru. Ntheura, mukwenera kufwilirapo comene kuti muyowoyenge mwanchindi ndiposo mwakukhozga ku ŵabali na ŵadumbu ŵacekuru. Awo ŵateŵetera Yehova mwakugomezgeka ŵakwenera kuwongeka. Yehova wakuluwa yayi ivyo ŵacita pakumuteŵetera, ndipo Ŵakhristu ŵanyawo nawo ŵakuluwa yayi.—Ŵazgani Malaki 3:16; Ŵahebere 6:10.

¹⁸ Kweniso milimo ya zuŵa na zuŵa yingaŵa yipusu para ŵacekuru na awo ŵakuŵapwelelera ŵakuŵa ŵakukondwa. (Muph. 3:1, 4) Ŵacekuru ŵanandi ŵakuwoneseska kuti ŵaŵe ŵambura kukhumba vinandi. Ŵakumanya kuti ŵanthu ŵangaŵawovwira kweniso ŵangiza ku nyumba kwawo usange ŵali na nkharo yiwemi. Ŵanthu awo ŵakuluta kukawona ŵacekuru, kanandi ŵakuyowoya kuti: “Nanguluta kukakhozga mubwezi wane mucekuru, kweni nane nakhozgeka comene.”—Zinth. 15:13; 17:22.

19. Kasi nchivici ico cingawovwira ŵacekuru na ŵana kuti ŵalutilire kuŵa ŵakukhora pa nyengo za masuzgo?

¹⁹ Tikulindilira mwakunweka nyengo iyo masuzgo na kuwura kufikapo vizamumara. Panyengo yasono, ŵateŵeti ŵa Ciuta ŵakwenera kuŵika cigomezgo cawo pa umoyo wamuyirayira. Tikumanya kuti cipulikano mu malayizgo gha Ciuta, cikutovwira kuti tilutilire kuŵa ŵakukhora mu nyengo za masuzgo. Cifukwa ca cipulikano ici, “tikugongowa cara, kweni nanga munthu uyo tili kuwaro wakuvukupara, nadi munthu uyo tili mukati wakuzgoreka muphya zuŵa na zuŵa.” (2 Kor. 4:16-18; Heb. 6:18, 19) Padera pa kulutilira kuŵa na cipulikano cakukhora mu malayizgo gha Ciuta, kasi nchivici cinyake ico cingamovwirani pakupwelelera ŵacekuru? Nkhani yakulondezgapo yilongosorenge masacizgo ghakovwira.