1, 2. (a) Anong mga kadipisilan an napapaatubang sa dakul na pamilya, asin anong mga hapot an minalataw? (b) Paano mapapangganahan kan mga magurang asin mga aki an mga kadipisilan huli sa pagbabago nin mga kamugtakan?

PUWEDENG magin makulugon sa puso na isip-isipon na an saimong mga magurang na dating makusog asin kayang asikasuhon an sadiri, ngunyan dai na kayang atamanon an saindang sadiri. Tibaad si Nanay o Tatay natumba asin nabarian nin piad, mayo na sa sadiri asin nalagalag, o na-diagnose na may grabeng hilang. Sa ibong kaini, may saro pang problema. Tibaad nasasakitan an mga may edad nang mga magurang na akuon na huli sa pagbabago sa pisikal asin iba pang mga kamugtakan nagigin limitado na an nagigibo ninda nin solo. (Job 14:1) Ano an puwedeng gibuhon? Paano sinda aatamanon?

² Sarong artikulo para sa pag-ataman sa mga may edad na an nagsabi: “Minsan ngani dipisil pag-ulayan an mga isyu manungod sa paggurang, pero kun an pamilya may napag-ulayan na mga opsiyon asin napagkauyunan na mga plano, mas makakaya nindang atubangon an ano man na mangyayari.” Mas maaapresyar an halaga kan siring na pag-urulay kun aakuon ta na dai malilikayan an mga kasakitan na dara nin paggurang. Pero, puwede kitang mag-andam asin gumibo nin patiinot na mga desisyon. Tukaron ta kun paano puwedeng mamumuton na magtatarabangan an mga pamilya sa pagplano tanganing mapangganahan an nagkapirang kadipisilan.

3. Ano an puwedeng gibuhon kan mga pamilya kun mas nagdadakul an kaipuhan na tabang kan may edad nang mga magurang? (Hilingon an ritrato sa kapinunan kan artikulo.)

³ Minaabot an panahon na an kadaklan sa mga may edad na dai na kayang atamanon nin lubos an saindang sadiri; kaipuhan ninda nin tabang. (Basahon an Parahulit 12:1-7.) Kun dai na kayang atamanon kan may edad nang mga magurang an sadiri ninda, maninigong determinaran ninda saka kan saindang adultong mga aki an pinakamarahay na klaseng tabang asin iareglo an abot-kayang mga solusyon. Sa parati, madunong na pag-urulayan bilang pamilya an manungod sa pagtarabangan, mga pangangaipo, asin mga plano. An gabos na kalabot, lalo na an mga magurang, maninigong magin bukas sa paghayag kan saindang mga sabuot asin magin realistiko sa pag-atubang kaiyan. Tibaad mapag-ulayan ninda kun baga kaipuhan kan mga magurang nin dagdag na tabang tanganing ligtas na makapagdanay an mga ini sa saindang sadiring harong. * O puwede nindang konsideraron kun ano an kakayahan kan lambang kapamilya tanganing maasikaso an mga responsabilidad. (Tal. 24:6) Halimbawa, tibaad may mga nasa kamugtakan na mag-ataman aroaldaw mantang an iba kayang magtao nin mas dakul na pinansiyal na tabang. Maninigong marealisar kan gabos na an lambang saro may kabtang; pero an kabtang na iyan puwedeng magbago sa paglihis nin panahon asin tibaad puwedeng konsideraron an pagturnuhan kan mga obligasyon.

4. Sain puwedeng humagad nin tabang an mga miyembro nin pamilya?

⁴ Mantang pinupunan mo an pag-ataman, magtao nin panahon na aramon sagkod sa mapupuwede an manungod sa kondisyon kan saimong mga magurang. Kun may hilang sinda na naggagrabe sa paglihis nin panahon, aramon kun ano pa an malalauman mong mangyayari. (Tal. 1:5) Kontakon an mga ahensiya nin gobyerno na nagtatao nin mga serbisyo sa mga may edad na. Aramon an mga serbisyo na makukua sa komunidad tanganing magin mas magian asin marahay an saimong pag-ataman. Huli sa mangyayaring pagbabago sa mga kamugtakan kan pamilya, tibaad makaeksperyensiya ka nin kapurisawan—pakamati nin kamunduan, pagkabigla, o karibarawan. Ipakipag-ulay an mga sabuot mo sa pinagtitiwalaan na katuod. Urog sa gabos, biyong ipahayag ki Jehova an nasa puso mo. Matatawan ka niya nin katuninungan nin isip na kaipuhan mo tanganing maatubang an ano man na sitwasyon.—Sal. 55:22; Tal. 24:10; Fil. 4:6, 7.

5. Taano ta madunong na kumua nin impormasyon antes pa dapit sa mga opsiyon sa pag-ataman sa mga may edad na?

⁵ May kadunungan na inaaram antes pa kan nagkapirang may edad na asin kan saindang pamilya an mga opsiyon sa pag-ataman—siring kan pagigin praktikal kun an magurang maistar sa saiyang aki, pagdara sa sainda sa mga pasilidad na nag-aataman sa mga may edad na asin may diperensiya sa pisikal, o pag-aprobetsar sa ano man na asistensiya na makukua sa lugar ninda. Patiinot nindang nahihiling an ‘kasakitan asin kamunduan’ asin pinag-aandaman ninda iyan. (Sal. 90:10, An Marahay na Bareta Biblia) Dakul nanggad na pamilya an mayong mga plano, kaya napipiritan sindang gumibo nin masakit asin hiridalian na mga desisyon kun may kritikal na problemang maglataw. Sigun sa sarong eksperto, ini “haros sa parati an tibaad pinakabakong angay na panahon na gumibo nin siring na desisyon.” Sa kritikal na panahon na iyan, tibaad magin tensiyonado an mga miyembro nin pamilya asin tibaad may maglataw na dai pagkasinarabutan. Sa ibong kaiyan, an pagplano antes pa nakakatabang na dai gayong magin problema an mga pagliliwat sa puturo.—Tal. 20:18.

6. Paano puwedeng makinabang an mga magurang asin mga aki sa pag-uulay manungod sa mga areglo kun sain maistar an mga may edad na?

⁶ Tibaad mag-alangan ka na ipakipag-ulay sa saimong mga magurang an mga areglo kun sain sinda maistar asin an posibleng pagliliwat na kaipuhan. Pero, dakul an nagsabi na sa huri kapaki-pakinabang an siring na pag-urulay. Taano? Huling binuksan kaiyan an oportunidad na makagibo nin praktikal na mga plano na may kadayuputan asin pagkasinarabutan. Nanumpungan ninda na kun  may patiinot na pagrinibayan nin ideya, na ginigibo na may pagkamuot asin kabuutan, nagigin mas madali an pagdedesisyon kun kaipuhan nang gibuhon iyan. Dawa ngani gusto kan mga may edad na na magsolo asin na sinda pa man giraray an may kontrol sa kamugtakan ninda sagkod na posible, may positibong bentaha kun ipapakipag-ulay ninda sa saindang mga aki an klase nin pag-ataman na gusto ninda kun kaipuhanon iyan.

7, 8. Anong mga bagay an marahay na iiba sa pag-urulay kan pamilya, asin taano?

⁷ Mga magurang, durante kan siring na pag-urulay, ipaaram sa saindong pamilya an saindong mga kahagadan, pinansiyal na mga kakayahan, asin an mga opsiyon na gusto nindo. Makakatabang iyan sa sainda na makagibo nin angay na mga desisyon enkaso dai na nindo kayang gibuhon iyan. Posibleng marhay na igagalang ninda an saindong mga desisyon asin papagdanayon ninda an pagigin independiyente nindo sagkod na posible. (Efe. 6:2-4) Halimbawa, linalauman mo daw na papaistaron ka kan saro sa saimong mga aki sa saindang harong kaiba kan saiyang pamilya, o may iba ka daw na inaasahan? Magin realistiko saka admitiron na bakong gabos kapareho mo an pagmansay asin na an gabos, magurang man o aki, nangangaipo nin panahon na baguhon an saiyang kaisipan.

⁸ Maninigong marealisar kan gabos na puwedeng malikayan an mga problema paagi sa pagplano asin pag-urulay. (Tal. 15:22) Kaiba diyan an pag-urulay manungod sa medikal na pagbulong asin mga kagustuhan. An mga punto na nasa Durable Power of Attorney for Health Care na ginagamit kan Mga Saksi ni Jehova maninigong konsideraron durante kan mga pag-urulay na ini. An kada saro may deretsong makaaram, asin akuon o habuan, an iinaalok na mga pagbulong. Mahihiling sa sarong advance medical directive an mga kahagadan kan sarong tawo mapadapit sa bagay na ini. An pag-asignar nin sarong representante sa pagpabulong (kun iyan posible asin legal na inaako) an masigurado na sarong pinagkakatiwalaan na tawo an magibo nin angay na mga desisyon kun kinakaipuhan. Marahay na an mga kalabot magkaigwa nin kopya kan mahalagang mga dokumento na puwedeng makua enkaso kaipuhanon iyan. Iiniba kan nagkapira an siring na mga kopya sa saindang testamento asin sa iba pang importanteng mga dokumento sa insurance, kuwarta, mga kontak sa mga opisina kan gobyerno, asin iba pa.

9, 10. Anong mga pagbabago sa kakayahan kan mga may edad na an puwedeng magkaigwa nin epekto sa tabang na itatao?

⁹ Sa dakul na kamugtakan, gusto kan mga magurang asin mga aki na magdanay an pagigin independiyente kan may edad nang mga magurang sagkod na itinutugot kan mga kakayahan asin limitasyon kan mga ini. Tibaad kaya pa nindang magluto, maglinig, asikasuhon an pagtumar nin bulong, asin makikomunikar na mayong problema. Kaya, inaasegurar ninda an saindang mga aki na dai kaipuhan kan mga ini na magin sobra kaimbuwelto sa pang-aroaldaw nindang buhay. Minsan siring, sa paglihis nin panahon, kun an mga magurang dai na makahirong marhay, tibaad dai na makapamakal, o nagpupuon nang magin malilingawon, kaipuhan nang asikasuhon kan mga aki an mga pagbabagong iyan.

¹⁰ An paggurang puwedeng magresulta sa karibarawan, depresyon, dai makontrol na pag-ihi asin pag-ati, saka pagluya nin pandangog, paghiling, asin memorya; pero, kun mangyari an pira sa mga  problemang iyan sa salud, tibaad kaya pang mabulong iyan. Magpakonsulta sa doktor sa pagpuon pa sana kan arin man sa mga senyales na iyan. Tibaad an mga aki an kaipuhan na inot na magtao nin atensiyon sa bagay na ini. May panahon na tibaad kaipuhan man na sinda na an manginot sa dating personal na mga aktibidad kan saindang magurang. Tanganing maataman na marhay an mga magurang, tibaad kaipuhan kan mga aki na iyo an magtaram para sa sainda, mag-asikaso kan mga papeles, magin drayber ninda, asin iba pa.—Tal. 3:27.

11. Ano an puwedeng gibuhon tanganing mainaan an nakakapurisaw na mga epekto nin pagbabago?

¹¹ Kun dai mareresolberan an problema kan saimong mga magurang, tibaad kaipuhan na gumibo nin mga pagbabago sa pag-ataman sa sainda o sa mga areglo kun sain sinda maistar. Kun mas dikit an pagbabago, tibaad mas madali an gigibuhon na pagliliwat. Halimbawang harayo an iniistaran mo sa saimong mga magurang, igo na daw na may sarong kapagtubod o kataid sa harong na regular na mahapit dangan ipapaisi sa saro sa mga aki kun ano an kamugtakan kan mga magurang? Nangangaipo sana daw sinda nin tabang sa pagluto asin paglinig? Makakatabang daw an dikit na pagliliwat sa laog kan harong tanganing magin mas madali asin ligtas an paghiro-hiro ninda, pagkarigos, asin iba pa? Tanganing mapagdanay an kagustuhan nindang magin independiyente, tibaad an kaipuhan sana kan mga may edad na iyo an tabang kan saro na mag-aasikaso sa sainda sa harong. Pero kun dai sinda magigin ligtas na sinda sana an nasa harong, tibaad kaipuhan an mas permanenteng tabang. Ano man an sitwasyon, aramon kun anong serbisyo an makukua sa lugar nindo. *—Basahon an Talinhaga 21:5.

12, 13. Paano an adultong mga aki na nakaistar harayo sa mga magurang padagos na nagtataong onra asin nag-aasikaso sa sainda?

¹² Gusto kan mamumuton na mga aki na magin komportable an saindang mga magurang. Pamugtak an isip kan mga aki kun aram nindang naaataman sinda. Minsan siring, huli sa iba pang mga obligasyon, dakul na adultong aki an nag-iistar harayo sa saindang mga magurang. Sa siring na mga kamugtakan, nagbabakasyon an iba tanganing magbisita asin magtabang sa pag-asikaso sa saindang mga pangangaipo, na ginigibo an mga gibuhon sa harong na dai na kaya kan mga magurang. An regular na pag-apod sa telepono—dawa aroaldaw kun posible—pagsurat, o pag-email nag-aasegurar sa mga magurang na namumutan sinda.—Tal. 23:24, 25.

¹³ Ano man an sitwasyon, kaipuhan na pagturutimbangon an klase nin pag-ataman sa aroaldaw na itinatao sa saimong mga magurang. Kun harayo ka sa sainda asin Saksi an mga magurang mo, puwede mong kaulayon an mga elder sa kongregasyon ninda asin haputon sinda kun ano an mairerekomendar ninda. Asin dai paglingawan na iiba an bagay na iyan sa saimong mga pamibi. (Basahon an Talinhaga 11:14.) Dawa bakong mga Saksi an mga magurang mo, dapat mong tawan nin onra o ‘igalang an saimong ama asin an saimong ina.’ (Ex. 20:12; Tal. 23:22) Totoo, bakong gabos na pamilya magibo nin parehong mga desisyon. May nagkapira na pinaistar an may edad nang magurang sa saindang harong o harani sa sainda. Pero, bako ini pirming posible. May mga magurang na mas gustong dai makiistar sa saindang adultong mga aki asin sa pamilya kaini; mahalaga sa sainda an pagigin independiyente asin habo nindang magin pagabat. An iba may pinansiyal na kakayahan—asin tibaad mas gusto—na magbayad nin maataman mantang nasa sadiring harong.—Par. 7:12.

14. Ano an puwedeng magin problema kan panginot na mga nag-aataman?

¹⁴ Sa dakul na pamilya, an responsabilidad sa pag-ataman garo baga itinatao sa sarong aki na pinakaharani sa mga magurang an iniistaran. Minsan siring, an panginot na mga nag-aataman dapat na magin timbang sa pagtao kan mga pangangaipo kan saindang mga magurang asin kan sainda mismong pamilya. May limitasyon an panahon asin kusog kan lambang indibidwal. Asin puwedeng mabago an sitwasyon kan nag-aataman, na tibaad kaipuhan na pag-isipan giraray an presenteng mga areglo. Yaon sana daw sa sarong miyembro nin pamilya an dakulon na responsabilidad? May magigibo pa daw  an ibang mga aki, siring kan pagturnuhan sa pag-ataman?

15. Paano puwedeng malikayan na makamati nin grabeng kapagalan an nag-aataman?

¹⁵ Kun danay na nangangaipo nin tabang an may edad nang magurang, may peligrong makamati nin grabeng kapagalan an nag-aataman. (Par. 4:6) Gustong gibuhon kan mamumuton na mga aki an pinakamakakaya ninda para sa saindang mga magurang, pero an dagos-dagos na pag-ataman puwedeng magin magabaton para sa sainda. Kaipuhan na magin realistiko an mga nag-aataman na nasa arog kaining sitwasyon, asin tibaad kaipuhan nindang maghagad nin tabang. Tibaad an kaipuhan sana iyo an paminsan-minsan na pagtabang kan iba tanganing malikayan an mayo pa sa panahon na pagkua kan serbisyo nin nursing home.

16, 17. Anong mga kadipisilan an puwedeng mapaatubang sa mga aki mantang inaataman an saindang may edad nang mga magurang, asin paano ninda iyan maaatubang? (Hilingon man an kahon na “Mapagpahalagang Pag-ataman.”)

¹⁶ Makulugon sa buot na mahiling an epekto nin paggurang sa namumutan na mga magurang. Dakul na nag-aataman an namumundo, nahahadit, nadidisganar, naaanggot, nakokonsensiya, o naghihinanakit pa ngani. Kun beses, an may edad nang magurang tibaad makataram nin makulog o dai magin mapagpasalamat. Kun mangyari iyan, dai tulos magkulog an buot. Sarong eksperto sa mental na salud an nagsabi: “An pinakaepektibong paagi sa pag-atubang sa ano man na pagmati, lalo na an saro na dai mo gusto, iyo an pag-admitir kaiyan. Likayan an pagnigar sa namamatian mo o an bakong mabuot na paghusgar sa sadiri huli ta nakakamati ka nin arog kaiyan.” Makipag-ulay sa saimong agom, sa ibang miyembro kan pamilya, o sa sarong pinagtitiwalaan na katuod dapit sa namamatian mo. An siring na pag-uulay makakatabang sa saimo na magkaigwa nin tamang pagmansay sa kun taano ta arog kaiyan an reaksiyon mo.

¹⁷ Tibaad mag-abot an panahon na an pamilya mayo nang panggastos o kakayahan na ipadagos an pag-ataman sa namumutan na magurang sa harong. Tibaad talagang kaipuhan na siyang darahon sa nursing home. Sarong Kristiyanong tugang na babayi an haros aroaldaw na nagbibisita sa saiyang ina na yaon sa nursing home. Sinabi niya dapit sa saiyang pamilya: “Dai mi talaga kayang maitao ki Nanay an 24 oras na pag-ataman na kaipuhan niya. Dai nagin madali para samo na magdesisyon na darahon siya sa nursing home. Makulugon talaga sa buot na gibuhon iyan. Pero, iyan an pinakamarahay na solusyon para sa saiya sa huring mga bulan kan buhay niya, asin inako niya iyan.”

18. Sa ano makakasigurado an mga nag-aataman sa mga may edad na?

¹⁸ An mga responsabilidad sa pag-ataman sa saimong nagkakaedad nang mga magurang puwedeng magin komplikado asin masakit sa emosyon. Mayong partikular na tamang mga solusyon kun mapadapit sa pag-ataman sa mga may edad na. Minsan siring, paagi sa madunong na pagplano, makonsiderasyon na pagtarabangan, marahay na komunikasyon asin, urog sa gabos, udok sa pusong pamibi, magigibo mo an responsabilidad na tawan nin onra an saimong mga namumutan. Sa paggibo kaiyan, magkakaigwa ka nin satispaksiyon sa pakaaram na nakakamtan ninda an pag-ataman asin atensiyon na kaipuhan ninda. (Basahon an 1 Corinto 13:4-8.) An pinakaimportante, makakasigurado ka na magkakaigwa ka nin matuninong na isip na itinatao ni Jehova bilang bendisyon sa mga nagtataong onra sa saindang mga magurang.—Fil. 4:7.