Gũtungata Aciari Akũrũ
“Twana twakwa, nĩtũtigage kwendana na ciugo kana na kanua gatheri; nĩtwendanage na ciĩko o tũkĩendanaga na ma.”—1 JOH. 3:18.]
1, 2. (a) Nĩ moritũ marĩkũ famĩlĩ nyingĩ icemanagia namo, na nĩ ciũria irĩkũ ciumĩraga? (b) Aciari na ciana mangĩhaarĩria atĩa nĩ ũndũ wa mogarũrũku?
NĨ ŨNDŨ wa kĩeha mũno kuona aciari mararĩ na hinya na marehotaga makĩremwo nĩ kwĩĩkĩra maũndũ mao. Mũciari no agwe na aunĩke, orĩrũo nĩ meciria na aambĩrĩrie kũrũũra, kana o na anyitwo nĩ ndwari nene. Ningĩ aciari akũrũ no moone ũrĩ ũndũ mũritũ gwĩtĩkĩra atĩ rĩu nĩ kũrĩ maũndũ matangĩhota kwĩĩkĩra tondũ marĩ na mathĩna ma mwĩrĩ kana maũndũ mangĩ. (Ayub. 14:1) Tũngĩka atĩa nĩguo tũmateithie? Tũngĩmatungata atĩa?
2 Ibuku rĩmwe rĩkĩaria ũhoro wa gũtungata andũ arĩa akũrũ riugaga ũũ: “O na gũtuĩka ti ũndũ mũhũthũ kwarĩrĩria mathĩna ma ũkũrũ, famĩlĩ iria ciaragĩrĩria na ikabanga kabere ũrĩa cigatungatĩra aciari akũrũ, nĩ ihotaga kũhiũrania na ũndũ o wothe ũngiumĩra.” No tuone mĩbango ta ĩyo ĩrĩ ya bata tũngĩtĩkĩra atĩ mathĩna marĩa moimanaga na ũkũrũ matingĩthemeka. Kwoguo, nĩ ũndũ wa bata mũno kwĩhaarĩria tũrĩ famĩlĩ. Rekei twarĩrĩrie ũrĩa famĩlĩ cingĩnyitanĩra na njĩra ya wendo harĩ kũbanga ũrĩa cingĩhiũrania na moritũ mamwe.
KŨBANGA NĨ ŨNDŨ WA “MATUKŨ MA ŨŨRU”
3. Andũ famĩlĩ-inĩ mangĩka atĩa aciari akũrũ mangĩkinya handũ mabatare ũteithio mũnene? (Rora mbica kĩambĩrĩria-inĩ gĩa gĩcunjĩ gĩkĩ.)
3 Andũ aingĩ akũrũ nĩ makinyaga handũ makaremwo nĩ kwĩĩkĩra maũndũ, na kwoguo makabatara gũtungatwo. (Thoma Kohelethu 12:1-7.) Andũ akũrũ mangĩĩremwo, marĩ na ciana ciao magĩrĩirũo nĩ kwarĩrĩria mamenye nĩ ũteithio ũrĩkũ ũrabatarania na nĩ maũndũ marĩkũ mangĩhoteka. Nĩ ũndũ wa ũũgĩ gwĩka mũcemanio wa famĩlĩ nĩguo andũ othe marĩrĩrie ũrĩa mekũnyitanĩra, maũndũ marĩa marabatarania, na njĩra iria ikũhũthĩrũo gũtungata aciari acio akũrũ. Andũ othe thĩinĩ wa famĩlĩ na makĩria aciari acio magĩrĩirũo nĩ kwĩyaria cararũkũ na mone maũndũ biũ ũrĩa matariĩ. No marĩrĩrie kana hihi aciari acio mangĩteithĩrĩrio no mathiĩ na mbere gũikara o mũciĩ wao. * Ningĩ no marĩrĩrie ũrĩa o mũndũ angĩhota gwĩka nĩguo ateithĩrĩrie. (Thim. 24:6) Kwa ngerekano, amwe no mahote kũmatungataga o mũthenya, nao angĩ no mahote kũheana ũteithio wa mbeca. Andũ othe famĩlĩ-inĩ magĩrĩirũo kũmenya atĩ o mũndũ nĩ agĩrĩirũo gũkorũo na ũndũ ekaga harĩ gũtungata aciari akũrũ. O na kũrĩ ũguo, ũndũ ũcio no ũcenjie thutha wa ihinda kana kũbataranie andũ macenjanie mawĩra.
4. Andũ thĩinĩ wa famĩlĩ mangĩruta ũteithio kũ?
4 Wambĩrĩria gũtungata mũciari mũkũrũ, geria kũmenya maũndũ maingĩ megiĩ thĩna wake. Angĩkorũo arĩ na mũrimũ ũgũthiĩ ũkĩmũhinyagĩrĩria, wĩhaarĩrie nĩ ũndũ wa maũndũ marĩa mangĩhaanĩka mahinda marĩa maroka. (Thim. 1:5) Thiĩ wabici cia mathondeka ma thirikari marĩa maheanaga ũteithio wa gũtungata andũ akũrũ. Thuthuria ũmenye nĩ motungata marĩkũ maheanaga mangĩhũthia na magagĩrie wĩra waku wa gũtumberia mũciari waku. Nĩ ũndũ wa gwĩciria ũhoro wa mogarũrũku marĩa marĩũka thĩinĩ wa famĩlĩ, no ũigue ũrĩ na kĩeha na ũrĩ mũmaku mũno. Geria kwaria na mũrata mwĩhokeku ũmwĩre ũrĩa ũraigua. Makĩria ma ũguo, itũrũrĩra Jehova ngoro yaku. Nĩ arĩkũheaga thayũ wa meciria ũrĩa ũrabatara nĩguo ũhiũranie na ũndũ o wothe.—Thab. 55:22; Thim. 24:10; Afil. 4:6, 7.
5. Nĩkĩ nĩ wega kũmenya o tene motungata marĩa mekuo ma gũtumberia andũ akũrũ?
5 Nĩ wega aciari arĩa akũrũ hamwe na famĩlĩ ciao mamenye kabere motungata marĩa marĩ kuo ma gũtumberia andũ akũrũ. Kwa ngerekano, no mecirie kana nĩ wega mũndũ gũthiĩ gũikara kwa mũriũ kana mwarĩ, gũikara mũciĩ wa gũtumbereria andũ akũrũ, kana nĩ njĩra irĩkũ ingĩ mangĩhũthĩra. Mangĩka ũguo, megũkorũo maikĩtie maitho kabere na makeharĩria nĩ ũndũ wa maũndũ marĩa makaarehe “mĩnoga na thĩna.” (Thab. 90:10) Nĩ ũndũ wa famĩlĩ nyingĩ kwaga kũbanga maũndũ mbere, citeng’eraga ndagĩka ya mũico gũtua matua maritũ rĩrĩa thĩna woimĩra. Mũndũ ũmwe ũthomeire maũndũ macio oigire ũũ: “Rĩu nĩrĩo ihinda rĩrĩa rĩũru mũno rĩa gũtua matua ta macio.” Ihinda ta rĩu maũndũ marĩ mahiũ ũguo, andũ thĩinĩ wa famĩlĩ no marakare o na nginya mamenane. Ngũrani na ũguo, kũbanga o tene gũtũmaga andũ mahote kũhiũrania na njĩra hũthũ na mogarũrũku marĩa marĩũka thutha-inĩ.—Thim. 20:18.
A family can meet to discuss how needs can be met (See paragraphs 6-8)
6. Aciari na ciana mangĩgunĩka atĩa mangĩarĩrĩria ũhoro wa mogarũrũku marĩa mangiumĩra ũtũũro-inĩ wa aciari akũrũ?
6 No wone ũrĩ ũndũ mũritũ kwaria na aciari aku ũhoro wĩgiĩ mogarũrũku marĩa mangiumĩra ũtũũro-inĩ wao. O na kũrĩ ũguo, andũ aingĩ manoiga ũrĩa gwĩka ũguo gwacokire gũkorũo na ũguni thutha-inĩ, tondũ nĩ kwamaheire mĩeke ya kwarĩrĩria na kũgĩa na mĩbango mĩega marĩ na ũrata na ũtaũku. Nĩ moonire atĩ kũrĩa kĩrĩra kabere na njĩra ya wendo na ũtugi, nĩ kwamateithirie gũtua matua na njĩra hũthũ hĩndĩ ĩrĩa maakinyire gũtua. O na angĩkorũo andũ akũrũ marenda kwĩikaria ihinda iraya o ũrĩa mangĩhota-rĩ, nĩ kũrĩ ũguni kwarĩrĩria na ciana ciao ũrĩa mangĩenda gũtungatwo kũngĩbatarania.
7, 8. Nĩ maũndũ marĩkũ famĩlĩ ciagĩrĩirũo nĩ kwarĩrĩria, na nĩkĩ?
7 Aciari, hĩndĩ ĩrĩa mũrarĩrĩria maũndũ macio, menyithiai ciana cianyu ũrĩa mũngĩenda, ũhoti wanyu wa kĩĩmbeca, na njĩra iria mũngĩenda ikaahũthĩrũo kũmũtungata. Ũndũ ũcio nĩ ũgaaciteithia gũtua matua marĩa magĩrĩire mũngĩgaakorũo mũtekũhota gwĩtuĩra inyuĩ ene. No kũhoteke ciana cianyu no ciende gũgaatĩa wendi wanyu na gũtigĩrĩra atĩ itinamũtunya wĩyathi wanyu o na hanini. (Ef. 6:2-4) Kwa ngerekano-rĩ, hihi mũngĩenda mwana ũmwe wanyu akaamuoya mũgaikarage gwake kana mũngĩenda maũndũ magekwo na njĩra ĩrĩkũ? Nĩ wega kuona maũndũ ũrĩa matariĩ na kũririkana atĩ ti andũ othe thĩinĩ wa famĩlĩ mangĩkorũo makĩona maũndũ ta ũrĩa mũramona. Ningĩ no kuoye ihinda harĩ mũciari ona kana mwana wake gũcenjia mawoni make.
8 Mũngĩrĩa kĩrĩra na mũkorũo na mĩbango mĩega, no mwĩtheme mathĩna maingĩ. (Thim. 15:22) Maũndũ marĩa mwagĩrĩirũo nĩ kwarĩrĩria nĩ hamwe na ũrigitani na maũndũ marĩa mũngĩenda mũrĩ aciari. Ningĩ maũndũ marĩa makoragwo kandi-inĩ ya Mamlaka ya Kudumu ya Uwakilishi wa Kitiba (DPA) ĩrĩa Aira a Jehova makoragwo nayo, nĩ magĩrĩirũo nĩ kwarĩrĩrio. O mũndũ arĩ na kĩhooto gĩa kũmenya ũrigitani ũrĩa ararigitwo, na no awĩtĩkĩre kana aũrege. Thĩinĩ wa kandi ĩyo mũndũ nĩ akoragwo onanĩtie maũndũ marĩa angĩenda. Ningĩ nĩ wega gũthuura mũndũ ũngĩgũtuĩra matua marĩa magĩrĩire maũndũ-inĩ megiĩ ũrigitani kũngĩbatarania. Aciari na arĩa mamatungataga, na arĩa mathuurĩtwo kũmatuĩra matua megiĩ ũrigitani magĩrĩirũo nĩ gũkorũo na kobĩ cia kandi ya DPA iria ciyũrĩtio nĩ aciari acio, nĩ ũndũ wa hĩndĩ ĩrĩa cingĩbatarania. Andũ amwe akũrũ maigaga kandi icio hamwe na marũa ma kwĩgaya, na marũa mangĩ ma bata ta ma insurance, ma bengi, na mangĩ megemainie na wabici cia thirikari, na indo ingĩ ta icio.
KŨHIŨRANIA NA MOGARŨRŨKU
9, 10. Nĩ hĩndĩ ĩrĩkũ aciari mangĩbatara ũteithio mũingĩ wa ciana ciao?
9 Famĩlĩ nyingĩ cionaga arĩ wega aciari akũrũ mathiĩ na mbere kwĩikaria ihinda iraya o ũrĩa kũngĩhoteka kũringana na hinya na ũhoti wao. No kũhoteke nĩ marahota kwĩrugĩra, kũiga ũtheru, kwĩhe ndawa, na kwaria. Angĩkorũo nĩ marahota maũndũ macio-rĩ, ciana ciao itirabatara kũingĩrĩra mũno ũtũũro wao wa o mũthenya. O na kũrĩ ũguo, o ũrĩa mahinda marathiĩ aciari no mage megutha, rĩngĩ maremwo nĩ gũthiĩ nduka, kana maambĩrĩrie kũũrĩrũo nĩ meciria. Kũngĩthiĩ ũguo nĩ wega ciana cimahe ũteithio ũrĩa marabatara.
10 Gũtukanĩrũo, gũkua ngoro, kũremwo nĩ kũgirĩrĩria kahinda, matũ kwaga kũigua wega, kwaga kuona wega, na kũũrĩrũo nĩ meciria, nĩ mamwe ma mathĩna ma ũkũrũ. O na kũrĩ ũguo, mamwe mamo mangiumĩra no marigitwo na mahone. Nĩ wega gũcaria ũrigitani wa mathĩna ta macio o mambĩrĩria. Ciana no ibatare kuoya ikinya rĩa mbere gũtwara mũciari thibitarĩ na gwĩka maũndũ mangĩ marekagwo nĩ mũciari. Nĩguo itigĩrĩre atĩ ũtungata ũrĩa aciari maraheo nĩ mwega, ciana no ibatare kwaria handũ-inĩ hao, kũiyũria maratathi marĩa mangĩbatara kũiyũrio, kũmatwara kũrĩa marabatarania, na maũndũ mangĩ ta macio.—Thim. 3:27.
11. Nĩ atĩa kũngĩkwo nĩguo aciari matikaritũhĩrũo nĩ mogarũrũku?
11 Angĩkorũo mathĩna ma aciari anyu nĩ manene, no mũbatare gwĩka ũgarũrũku harĩ mĩikarĩre yao na ũrĩa mũrĩmatungataga. O ũrĩa mũgwĩka mogarũrũku matarĩ manene, noguo mekuona arĩ ũhũthũ kũgarũrĩra. Angĩkorũo mũikaraga kũraya na aciari anyu-rĩ, hihi no mũbange Mũkristiano ũngĩ kana mũndũ wa itũũra rĩao ahĩtũkagĩre mũciĩ kwa aciari acio, agacoka akamenyithia ũmwe wanyu ũrĩa maũndũ matariĩ? Hihi ũteithio ũrĩa marabatara no wa kũruga na ũtheru? Hihi gwĩka mogarũrũku manini harĩ ũrĩa indo ciakĩtwo thĩinĩ wa mũciĩ wao no kũmahũthahũthĩrie maũndũ na makorũo matarĩ ũgwati-inĩ rĩrĩa marethamba kana magĩka maũndũ mangĩ? Mwahota kuona atĩ kĩrĩa tu aciari anyu akũrũ marabatara nĩ mũndũ wa kũmateithĩrĩria mawĩra ma mũciĩ na mathiĩ na mbere na kwĩikaria. Ĩndĩ, mũngĩona atĩ matingĩhota gũthiĩ na mbere gũikara marĩ oiki, nĩ wega gũcaria kĩhonia. Kũringana na ũrĩa maũndũ matariĩ, thuthuriai mũmenye nĩ motungata marĩkũ ma gũtumberia andũ akũrũ makoragwo kwanyu. *—Thoma Thimo 21:5.
ŨRĨA AMWE MAHIŨRANAGIA NA MORITŨ
12, 13. Ciana iria cikaraga kũraihu na aciari imatungataga na ikamatĩa atĩa?
12 Tondũ nĩ twendete aciari aitũ, twendaga maikare wega. Kũmenya atĩ nĩ maratungatwo wega nĩ gũtũmaga tũkorũo na thayũ wa meciria. O na kũrĩ ũguo, nĩ ũndũ wa maũndũ mangĩ, ciana nyingĩ ciatuĩka andũ agima itikaraga gũkuhĩ na aciari ao. Ciana imwe ta icio ihũthagĩra hĩndĩ ya rũtha gũceerera na gũteithia gũtungata aciari ao, cikaruta mawĩra marĩa aciari matahotaga. Ningĩ aciari mangĩikara makĩhũragĩrũo thimũ o na kũngĩhoteka o mũthenya, makandĩkĩrũo marũa kana imĩrũ, nĩ meiguaga atĩ nĩ mendetwo.—Thim. 23:24, 25.
13 O ũrĩa wothe kũngĩkorũo kũrĩ, nĩ wega gũikara mũkĩroraga nĩ maũndũ marĩkũ aciari anyu marabatara. Angĩkorũo aciari anyu nĩ Aira a Jehova, na mũikaraga kũraya nao, no mwarie na athuri a kĩũngano kĩao mũmorie ũrĩa marona mwagĩrĩirũo nĩ gwĩka. Ningĩ mũtikariganĩrũo nĩ kũhoya igũrũ rĩgiĩ ũndũ ũcio. (Thoma Thimo 11:14.) O na angĩkorũo aciari aku ti Aira a Jehova, nĩ wagĩrĩirũo nĩ ‘gũtĩa thoguo na nyũkwa.’ (Tham. 20:12; Thim. 23:22) Ma nĩ atĩ, famĩlĩ ciothe itingĩtua matua mahanaine. Amwe monaga arĩ wega kuoya mũciari mũkũrũ maikarage nake, kana aikarage hakuhĩ na kũrĩa maikaraga. O na kũrĩ ũguo, ti hingo ciothe ũndũ ũcio ũhotekaga. Aciari amwe monaga arĩ wega kwaga gũikara na ciana ciao na famĩlĩ ciacio. Monaga arĩ wega kwĩikaria tondũ matirenda gũtuĩka mũrigo. Amwe no makorũo na mbeca, na nĩ ũndũ ũcio mone arĩ wega kwandĩka mũndũ wa kũmatungataga marĩ o kwao mũciĩ.—Koh. 7:12.
14. Nĩ moritũ marĩkũ ũrĩa ũrutaga wĩra ũrĩa mũnene wa gũtungata aciari angĩcemania namo?
14 Famĩlĩ-inĩ nyingĩ, wĩra ũrĩa mũnene wa gũtungata aciari nĩ ta ũkoragwo ũtigĩirũo mwana ũmwe, makĩria ũrĩa ũikaraga hakuhĩ na aciari acio. Ĩndĩ, nĩ wega kũririkana atĩ mũndũ ũrĩa ũratungata aciari akũrũ o nake arĩ na maũndũ ma famĩlĩ yake. Gũtirĩ mũndũ ũngĩhotanĩria maũndũ macio mothe. Ningĩ maũndũ ma ũrĩa ũtungataga aciari akũrũ no macenjie, na nĩ ũndũ ũcio kũbataranie mĩbango ĩngĩ. Hihi no mũndũ ũmwe thĩinĩ wa famĩlĩ ũrutaga mawĩra marĩa maingĩ ma gũtungata mũciari mũkũrũ? Hihi arĩa angĩ famĩlĩ-inĩ no merutanĩrie, kũngĩhoteka na njĩra ya gũcenjanagia harĩ gũtungata aciari?
15. Mũndũ ũrĩa ũtungataga mũciari mũkũrũ angĩteithio atĩa nĩguo ndakanoge mũno?
15 Angĩkorũo mũciari mũkũrũ nĩ arabatara ũteithio wa hĩndĩ ciothe, ũrĩa ũmũtungataga no anoge mũno. (Koh. 4:6) Nĩ ũndũ wa wendo harĩ aciari, ciana nyingĩ ciendaga kũmekĩra o ũrĩa wothe ingĩhota, ĩndĩ angĩkorũo nĩ marabatara ũteithio mũingĩ, ũrĩa ũmatungataga no aritũhĩrũo mũno. Maũndũ mangĩkinya hau, ũrĩa ũratungata aciari agĩrĩirũo nĩ gwĩtĩkĩra atĩ ũguo nĩguo kũrĩ, na kũngĩhoteka ahoe ũteithio. Angĩteithagĩrĩrio nĩ andũ angĩ, no ahote gũthiĩ na mbere gũtungata aciari acio gũtekũbatarania kũmatwara mũciĩ wa gũtumbereria andũ akũrũ.
16, 17. Nĩ moritũ marĩkũ ciana ingĩcemania namo igĩtungata aciari akũrũ, na ingĩhiũrania namo atĩa? (Ningĩ rora ithandũkũ “Kenagĩra Gũtungata Aciari.”)
16 Nĩ ũndũ wa kĩeha mũno kuona aciari wendete makĩhinyĩrĩrĩka nĩ ũndũ wa ũkũrũ. Andũ aingĩ arĩa matungataga aciari akũrũ rĩmwe no maigue marĩ na ihooru, matangĩkĩte, makuĩte ngoro, marakarĩte, ona nginya kwĩigua ta marĩ na mahĩtia. Rĩmwe na rĩmwe, mũciari mũkũrũ no aarie ciugo njũru kana age kuonania ngatho nĩ ũndũ wa maũndũ marĩa arekĩrũo. Kũngĩthiĩ ũguo-rĩ, ndũkahiũhe kũrakara. Ndagĩtarĩ ũmwe wa meciria oigire atĩ kĩrĩa kĩngĩteithia mũndũ rĩrĩa akuĩte ngoro, nĩ kwĩĩtĩkĩra, na kwaga kwĩmena atĩ tondũ wa kũigua ũguo. Rĩrĩa ũraigua ũguo nĩ wega kwaria na ũrĩa mũhikanĩtie nake, mũndũ ũngĩ thĩinĩ wa famĩlĩ, kana mũrata mwĩhokeku. Gwĩka ũguo no kũhorerie ngoro yaku.
17 No hakinye handũ famĩlĩ yage ũhoti wa gũthiĩ na mbere gũtungata mũndũ mũkũrũ arĩ mũciĩ. Famĩlĩ no yone arĩ wega kũmũtwara mũciĩ wa gũtumbereria andũ akũrũ. Mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe aathiaga gũceerera nyina hakuhĩ o mũthenya mũciĩ-inĩ wa gũtumbereria andũ akũrũ. Oigire ũũ: “Mami aabataraga gũtungatwo ũtukũ na mũthenya na tũrĩ famĩlĩ tũtingĩahotire. Ndwarĩ ũndũ mũhũthũ gũtua itua rĩa kũmũtwara kũu. Warĩ ũndũ wa kĩeha mũno. O na kũrĩ ũguo, ũcio nĩguo ũteithio ũrĩa wamwagĩrĩire mĩeri-inĩ ya mũico arĩ hakuhĩ gũkua na nĩ aawĩtĩkĩrire.”
18. Arĩa matungataga aciari akũrũ magĩrĩirũo nĩ gũkorũo na ũũma ũrĩkũ?
18 Wĩra wa gũtungata aciari anyu ũkũrũ-inĩ no ũkorũo ũrĩ mũritũ na wa kĩeha. Gũtirĩ njĩra iria cingĩrũo atĩ nĩcio njagĩrĩru biũ cia gũtungata aciari akũrũ. O na kũrĩ ũguo, kũbanga maũndũ wega, kũnyitanĩra biũ, kũrĩa kĩrĩra wega, na kũhoya Jehova, no kũmũteithie gũtĩa aciari anyu akũrũ. Gwĩka ũguo nĩ kũrĩtũmaga mũigue mũiganĩire nĩ kũmenya atĩ aciari anyu nĩ maratungatwo ũrĩa kwagĩrĩire. (Thoma 1 Akorintho 13:4-8.) Makĩria ma ũguo, nĩ mũrĩkoragwo na thayũ wa meciria ũrĩa Jehova aheaga arĩa matĩaga aciari ao.—Afil. 4:7.
^ kib. 3 Maũndũ marĩa aciari na ciana mekuona magĩrĩire, mekũringana na ũndũire wa kwao. Kũringana na ũndũire wa kũndũ kũmwe, kuonagwo arĩ wega andũ a famĩlĩ gũikara hamwe othe.
^ kib. 11 Angĩkorũo aciari aku maikaraga mũciĩ kwao, tigĩrĩra atĩ atumberia ao marĩ na cabi cia kũingĩra kũrĩa aciari acio maikaraga nĩ ũndũ wa rĩrĩa kũngiumĩra ũndũ ũterĩgĩrĩirũo.
[Mbica karatathi ka 27]
Famĩlĩ no ĩcemanie nĩguo yarĩrĩrie ũrĩa maũndũ mangĩkwo
(Rora kĩbungo gĩa 6-8)
