Sigui pa e contenido

Sigui pa e index

Laga Nos Cuida Nos Rumannan di Edad

Laga Nos Cuida Nos Rumannan di Edad

“Yiunan stima, nos no mester stima cu palabra of cu boca so, ma cu echo y cu sinceridad.”—1 JUAN 3:18.

1, 2. (a) Ki problemanan hopi famia ta confronta, y ki preguntanan ta surgi? (b) Con mayor- y yiunan por ta mihor prepara pa e posibel desafionan cu biehes ta trece cu ne?

TA MASHA doloroso ora nos realisa cu nos mayornan, kendenan un tempo tabata yen di vigor y independiente, no por percura pa nan mes mas. Kisas un di nan a cay kibra heup, a bira desorienta y ta cana dwaal of tin un maleza grave. Podise nos mayornan tambe ta haya masha dificil pa acepta cu nan no por ta independiente mas debi na nan salud y otro circunstancianan. (Job 14:1) Kico nos por haci pa yuda? Con nos por cuida nan?

2 Un articulo cu ta papia tocante cuido pa hende grandi ta bisa: ‘Aunke ta dificil pa papia tocante e desafionan cu biehes por trece cu ne, famianan cu ta considera e diferente opcionnan cu tin y cu ta palabra di antemano kico nan lo haci si un cierto situacion presenta ta mihor prepara.’ Nos mester realisa cu nos no por evita e desafio- y problemanan cu edad avansa ta trece cu ne. Pesey, ta masha importante pa famianan prepara di antemano. Laga nos wak con famianan por coopera na un manera amoroso cu otro pa nan por ta prepara pa tuma decisionnan dificil tocante cuido di nan mayornan.

 PREPARA PA “DIANAN MALO”

3. Kico famianan lo tin cu haci ora nan mayornan di edad mester di mas yudansa? (Wak e prome plachi.)

3 Mayoria di persona di edad avansa lo haya nan confronta cu e tempo cu nan no por cuida nan mes bon mas; e ora ey, nan mester di yudansa. (Lesa Eclesiastes 12:1-7.) Ora ta asina leu, mayornan y nan yiunan adulto mester determina hunto cua ta e mihor cuido cu nan lo por afford. Ta sabi pa reuni como famia pa papia tocante e yudansa cu e mayornan tin mester, con lo duna esaki y con tur miembro di famia por coopera. Henter e famia, specialmente e mayornan, mester ta realistico y expresa nan opinion y deseonan abiertamente. Por ehempel, nan por evalua si e mayornan lo por sigui biba na cas mes si nan haya cierto yudansa. * Nan por palabra tambe kico cada miembro di famia por haci pa yuda e mayornan. (Prov. 24:6) Podise algun yiu por percura pa e cuido diario, mientras cu otronan por duna mas yudansa financiero. Tur miembro di famia mester sa kico ta su responsabilidad. Sinembargo, segun cu tempo ta pasa, un miembro su papel por cambia y nan tin cu cambia di tarea.

4. Unda miembronan di famia por haya yudansa?

4 Ora bo ta cuida bo mayornan, tuma tempo pa haya sa mas tanto posibel tocante nan problemanan cu salud. Si bo tata of mama tin un maleza cu gradualmente lo bira pio, purba di haya sa kico por pasa cu nan despues. (Prov. 1:5) Tuma contacto cu instancianan di gobierno cu ta duna servicio na personanan di edad. Busca pa sa si tin cualkier servicio cu por haci bo trabou mas facil of yuda mehora calidad di cuido pa bo mayornan. Bo por sinti bo malo, tristo of hasta confundi ora bo pensa so con situacion di e famia lo cambia. Si ta asina, papia cu un amigo di confianza tocante bo preocupacionnan. Pero mas cu tur cos, desahoga bo curason cerca Jehova. E por duna bo e paz mental cu bo tin mester pa trata cu cualkier situacion.—Sal. 55:22; Prov. 24:10; Flp. 4:6, 7.

5. Dicon ta bon pa busca informacion adelanta tocante cuido pa hende di edad avansa?

5 Ta bon pa personanan di edad y nan famia busca informacion adelanta tocante cualkier cuido cu esnan di edad lo bay tin mester. Por ehempel, ta mas practico pa un mayor biba cerca un yiu? Of kisas e mester bay un cas di cuido of tin un otro opcion? Haciendo esaki, famianan lo ta prepara pa cualkier problema y dolor cu biehes por trece cu ne. (Sal. 90:10) Lamentablemente, hopi famia no ta plania adelanta, pesey nan ta haya nan obliga di tuma decisionnan dificil pura pura ora un problema presenta. Anto un experto a yega di bisa: “Esey ta e momento di mas malo pa tuma decision.” Ora miembronan di famia mester tuma decision den pura, e situacion por bira tenso y por surgi conflicto. Pero si nan a plania adelanta, lo ta mas facil pa adapta ora bin cambio.—Prov. 20:18.

Henter e famia por reuni pa papia tocante e manera pa percura pa nan mayornan di edad (Wak paragraf 6-8)

6. Dicon ta bon pa famianan plania di antemano unda nan mayornan lo biba y ki cuido nan lo haya ora esaki ta necesario?

6 Ta normal cu nos por sinti nos incomodo pa papia cu nos mayornan tocante e necesidad di haci cambio na nan cas of tocante e posibilidad di bay biba otro caminda. Pero hopi famia a admiti cu esey a beneficia nan despues. Dicon? Pasobra ta mas facil pa nos papia di asuntonan delicado, scucha otro cu respet y plania bon prome cu problema surgi. Ora miembronan di famia ta papia cu otro den un ambiente relaha y na un manera amoroso, nan por expresa nan opinion y preferencianan libremente y nan lo ta mas uni. Hasta si e mayornan ta prefera di biba riba nan mes, ta bon pa nan papia cu nan yiunan tocante e sorto di  cuido cu nan ta desea si un dia un necesidad surgi.

7, 8. Tocante kico famianan mester papia y dicon?

7 Mayornan, ora boso ta papia cu boso famia tocante e asuntonan aki, laga nan sa precies kico ta boso deseo, cuanto placa boso tin y ki clase di cuido boso ta prefera. E informacion aki por yuda nan tuma decisionnan corecto si yega un momento cu boso mes no por haci esey. Y probablemente nan lo kier cumpli cu boso deseo y haci tur loke ta na nan alcance pa boso por sigui biba riba boso mes. (Efe. 6:2-4) Por ehempel, boso ta spera pa un di boso yiunan invita boso pa bay biba cerca dje of boso ta prefera algo otro? Pero boso mester ta realistico si y reconoce cu no ta tur miembro di famia ta pensa mescos cu boso y cu ta tuma tempo pa hende ahusta nan manera di pensa.

8 Ora tin bon comunicacion y bon planeamento, nos por evita hopi dolor di cabes. (Prov. 15:22) Pesey, papia cu boso famia tocante e cuido medico cu boso ta prefera. Ora boso ta haci esey, corda papia tambe riba e puntonan menciona den e documento “Apoderacion Duradero pa Cuido Medico”, cu testigonan di Jehova ta uza. Tur hende tin derecho di haya informacion tocante e diferente tratamentonan medico cu tin y di dicidi kico nan ta acepta of rechasa. Pues, ta importante pa, di antemano, boso yena e formulario di instruccion medico aki cu ta indica kico ta boso deseonan relaciona cu cuido medico. Ta bon tambe pa boso scoge un persona di confianza como boso representante legal (si leynan di boso pais ta permiti esey) y cu por tuma e decisionnan corecto si ta necesario. Ta sabi pa tur persona envolvi tin un copia di e documentonan importante. Algun ruman di edad avansa ta warda e documento “Apoderacion Duradero pa Cuido Medico” hunto cu otro documentonan importante, manera testament, papelnan di seguro, di banco y otro documentonan legal.

CON PA TRATA CU CAMBIO

9, 10. Ki ora mayornan di edad avansa mester di mas yudansa di nan yiunan?

9 Den hopi caso, mayornan y yiunan ta prefera pa e mayornan keda cu un cierto grado di independencia si nan habilidad y limitacionnan ta permiti esey. Por ehempel, si ainda e mayornan por cushina, haci nan cas limpi, uza nan remedi y comunica cu otro hende sin ningun problema, e yiunan no tin nodo di ta envolvi den tur loke nan mayornan ta haci diariamente. Pero si, segun cu tempo ta pasa, e mayornan no por move bon mas, no por bay haci compra mas of kisas nan memoria a cuminsa bay atras, e yiunan mester tuma accion.

10 Algun di e problemanan cu biehes por trece cu ne ta: desorientacion, depresion, incontinencia (ora un hende no por wanta su orina ni su sushi), perdida di oido, bista y di memoria. Algun di e problemanan aki por ser trata, pesey ta bon pa busca  yudansa medico asina cu nan surgi. Den situacionnan asina, kisas yiunan tin cu tuma iniciativa, y podise nan lo mester cuminsa atende otro asuntonan personal tambe di nan mayornan. Kisas nan tin cu papia pa nan mayornan, yuda nan cu cierto documentonan, core auto pa nan y yuda nan cu otro cosnan por estilo pa haci sigur cu nan mayornan di edad ta ricibi e mihor cuido posibel.—Prov. 3:27.

11. Kico nos por haci pa yuda mayornan di edad adapta na cambio?

11 Si bo mayornan tin algun problema cronico cu salud, kisas lo bo mester haci algun cambio na nan cas of na e cuido cu nan ta ricibi. Mas chikito e cambionan aki ta, mas facil ta pa bo mayornan adapta. Si bo ta biba leu for di bo mayornan, kisas ta suficiente si un Testigo of un bisiña pasa regularmente cerca bo mayornan y laga bo sa con ta bayendo cu nan. Kisas ta djis un hende nan mester pa cushina y haci nan cas limpi pa nan. Of podise ta algun adaptacion chikito mester haci na nan cas pa nan por move, baña y haci otro cos na un manera mas facil y safe. Pa algun persona di edad avansa por sigui biba na cas, kisas nan mester di solamente un hende cu por yuda nan cu trabou di cas. Pero si no ta safe mas pa nan sigui biba nan so, nan mester haya yudansa permanente. Sea cual sea e situacion, ta bon pa investiga ki servicionan ta disponibel den nan area. *Lesa Proverbionan 21:5.

LOKE ALGUN RUMAN SA HACI

12, 13. Kico algun yiu adulto cu ta biba leu for di nan mayornan ta haci pa sigui honra y cuida nan mayornan?

12 Yiunan cu ta stima nan mayornan ta haci tur loke ta na nan alcance pa nan mayornan ta safe y comodo. Y ora nan sa cu nan mayornan ta hayando bon cuido, nan ta sinti nan trankil. Pero debi na otro obligacionnan, hopi yiu no ta biba den cercania di nan mayornan. Den casonan asina, algun yiu ta uza nan vakantie pa bishita nan mayornan, pa yuda cuida nan y haci trabounan cu nan mayornan no por haci mas. Algo otro cu yiunan por haci pa laga nan mayornan sa cu nan ta stima nan ta yama nan regularmente, tur dia si ta posibel, e-mail nan of manda carta pa nan.—Prov. 23:24, 25.

13 Sea cual sea e caso, nos mester plania y percura pa nos mayornan haya e mihor cuido diariamente. Si nos ta biba leu for di nan y nan ta testigo di Jehova, nos por acerca e ancianonan di nan congregacion pa conseho. Y nos no mester lubida di haci oracion tocante e asunto. (Lesa Proverbionan 11:14.) Hasta si nos mayornan no ta Testigo, nos mester cumpli cu e mandato biblico cu ta bisa pa “honra bo tata y bo mama.” (Exo. 20:12; Prov. 23:22) Ta claro cu no ta tur famia lo tuma mesun decision. Algun ta regla algun cos pa nan tata of mama bin biba hunto cu nan of mas den nan cercania. Pero, no ta tur ora esey ta posibel. Algun mayor no kier bay biba cerca niun yiu adulto y nan famia pasobra nan kier biba riba nan mes y no kier ta un peso pa nan yiunan. Algun mayor, cu tin e recursonan, kisas ta opta pa paga un hende pa cuida nan na nan mes cas.—Ecl. 7:12.

14. Ki problemanan e persona cu principalmente ta cuida e mayornan por hay’e cu ne?

14 Den hopi famia, ta parce cu e responsabilidad di cuida mayornan di edad ta cay riba un yiu so, mayoria di biaha esun cu ta biba mas cerca di e mayornan. Mescos cu tur otro hende, ta un cierto cantidad di tempo y energia e yiu aki tin. Pues, e mester sa con pa pone e necesidadnan di su propio famia y esnan di su mayornan den balansa. Ademas, su circunstancianan tambe por  cambia; y e ora ey, mester evalua e asunto atrobe. Pesey, e siguiente preguntanan ta na nan luga: Tin un miembro di famia cu tin demasiado responsabilidad riba dje? E otro yiunan por yuda un poco mas? Kisas nan por tuma turno pa cuida e mayornan?

15. Con e yiu cu ta cuida su mayornan di edad por evita cu tur ora bay e ta sintie cansa?

15 Ora un mayor di edad avansa constantemente mester di yudansa, e chens ta grandi cu tur ora bay esun cu ta cuid’e ta sintie cansa. (Ecl. 4:6) Como cu nos ta stima nos mayornan, nos kier haci tur loke nos por pa cuida nan bon. Pero tin biaha esaki por bira demasiado pa un persona so. Esnan cu haya nan den un situacion asina mester ta realistico y pidi yudansa. Por ta cu djis un tiki yudansa ta evita cu mester hiba e mayornan na un cas di cuido.

16, 17. Con yiunan por sinti nan ora nan ta cuida nan mayornan di edad, y con nan por trata cu e sintimentonan aki? (Wak tambe e cuadro “Mi Ta Contento Cu Mi Por Yuda Cuida Nan.”)

16 Ta tristo pa mira con biehes ta pone nos mayornan stima sufri. Hopi biaha, esnan cu ta cuida e mayornan aki ta sinti nan tristo, angustia, frustra, rabia, culpabel y hasta amarga. Tin biaha, un mayor di edad avansa por mustra falta di aprecio of bisa cosnan cu ta haci bo dolor. Si esey sosode, bo no mester ta lihe pa sinti bo ofendi. Un experto riba tereno di salud mental a bisa cu ‘e mihor manera pa trata cu cualkier sintimento negativo, specialmente si e ta laga nos sinti nos incomodo, ta di reconoce cu nos tin e sintimento ey y no culpa nos mes pa esey.’ Papia cu bo casa, cu un otro miembro di famia of cu un amigo di confianza tocante e asunto. Combersacionnan asina por yuda bo compronde bo sintimentonan y keda balansa.

17 Por yega un tempo cu kisas no ta posibel mas pa famianan sigui cuida nan ser keri na cas. Podise nan lo tin cu hiba nan ser keri un cas di cuido. Un ruman muher cu casi tur dia tabata bishita su mama na un cas di cuido a bisa: ‘Mama tabatin mester di cuido 24 ora pa dia; nos no por a dun’e esey. E decision pa hib’e un cas di cuido no tabata facil; tabata algo masha dificil pa nos. Pero esey tabata e mihor solucion p’e, specialmente den su ultimo lunanan di bida, y el a compronde esey.’

18. Di kico personanan cu ta cuida rumannan di edad por ta sigur?

18 No tur biaha ta facil pa cuida nos mayornan di edad avansa; e responsabilidad aki por caba cu nos emocionalmente. Ademas, no tin un set di solucion cu ta resolve tur caso, pasobra cada situacion ta diferente. Pero, si nos plania bon, coopera y comunica bon cu otro y, riba tur cos, haci oracion fervientemente tocante e asunto, nos por cumpli cu nos responsabilidad di honra nos sernan keri. Haciendo esey, nos por tin e satisfaccion cu nan ta ricibiendo e cuido y atencion cu nan tin mester. (Lesa 1 Corintionan 13:4-8.) Mas importante ainda, nos lo tin paz mental y Jehova su bendicion.—Flp. 4:7.

^ par. 3 Den algun cultura, ta normal pa mayornan biba hunto cu nan yiunan y kisas ta esey nan ta prefera.

^ par. 11 Si un di bo mayornan ta biba su so, haci sigur cu personanan di confianza tin yabi di cas pa asina nan por drenta den caso di emergencia.