1, 2. (a) Birçok aile ne tür zorluklarla karşılaşıyor? Bu durumda hangi sorular doğuyor? (b) Anne baba ve çocuklar ileride değişebilecek koşullara karşı nasıl hazırlık yapabilirler?

BİR ZAMANLAR gücü yerinde olan ve kendi işini görebilen anne babanızın zamanla kendine bakamayacak duruma gelmesi size acı verebilir. Belki anne veya babanız düşüp kalça kemiğini kırmış, ciddi bir hastalığa yakalanmış ya da yolunu bulmakta zorlanacak kadar ciddi hafıza sorunları yaşıyor olabilir. Öte yandan yaşlı kişiler de sağlıklarındaki ve koşullarındaki değişikliklerin hayatlarını kısıtladığını kabullenmekte zorlanabilirler (Eyüp 14:1). Peki böyle bir durumda ne yapılabilir? Çocukları onların bakımıyla nasıl ilgilenebilir?

² Yaşlıların bakımıyla ilgili bir makale şu noktaya değindi: “Yaşlılıkla ilgili meseleleri konuşmak zor olsa da, seçenekler üzerinde önceden konuşan ve yapılacaklar konusunda fikir birliğine varan aileler ileride yaşayacakları sorunları daha iyi ele alabilirler.” Yaşlılığın getirdiği sorunların kaçınılmaz olduğunu kabul etmeliyiz. Bu yüzden o gün gelmeden önce bazı hazırlıklar yapmamız ve kararlar almamız iyi olur. Şimdi ailelerin nasıl sevgiyle işbirliği yaparak bu zor kararları verebileceğini inceleyelim.

3. Anne babalar daha fazla yardıma ihtiyaç duyduğunda ailenin ne yapması gerekebilir? (Makalenin başındaki resme bakın.)

³ Yaşlı kişiler zamanla kendine bakamayacak duruma gelebilir ve yardıma ihtiyaç duyabilir (Vaiz 12:1-7’yi okuyun). Böyle bir durumda anne babalar ve çocuklar ne tür bir bakımın en iyi çözüm olacağını ve hangi seçeneğin bütçelerine uygun olacağını konuşup beraber karar vermeliler. Genelde tüm ailenin bir araya gelerek nasıl bir yardım gerektiğini, bu yardımın nasıl sağlanacağını ve nasıl bir işbirliği yapılacağını konuşması hikmetlilik olur. Bu buluşmada herkes, özellikle de anne baba gerçekçi olmalı ve duygularını açıkça ifade etmeli. Anne babanın bazı ek yardımlarla kendi evinde yaşamaya devam edip edemeyeceği görüşülebilir. * Onların gereken yardımı alması için ailedeki her bireyin neler yapabileceği de konuşulabilir (Özd. 24:6). Örneğin bazıları anne babanın günlük bakımıyla ilgilenebilecek durumdayken diğerleri maddi yardım sağlayacak durumda olabilir. Anne babanın bakımında herkesin bir rolü olduğu kabul edilmeli. Fakat zaman geçtikçe bu rollerin değişebileceği ve bazı görevlerin dönüşümlü olarak yerine getirilmesi gerekebileceği unutulmamalıdır.

4. Aile üyeleri nereden yardım alabilir?

⁴ Anne babanızın bakımıyla ilgilenmeye başlarken onların hastalığıyla ilgili olabildiğince çok şey öğrenin. Eğer zamanla kötüleşecek bir hastalık söz konusuysa ileride neler olabileceği hakkında bilgi alın (Özd. 1:5). Yaşlılar için yardım sağlayan devlet kurumlarıyla bağlantıya geçin. Anne babanızla ilgilenmenizi kolaylaştırabilecek ve onların daha iyi bir bakım görmesini sağlayacak hangi hizmetlerin bulunduğunu araştırın. Ailenizde yaşanacak değişiklikleri düşündüğünüzde kafanız karışabilir, derin bir üzüntü veya şaşkınlık gibi duygular yaşayabilirsiniz. Duygularınızı güvendiğiniz bir arkadaşınızla paylaşın. En önemlisi de yüreğinizi Yehova’ya dökün. O herhangi bir durumla başa çıkmanız için gereken “barışı”, yani iç huzurunu verecektir (Mezm. 55:22; Özd. 24:10; Filip. 4:6, 7).

5. Yaşlıların bakımıyla ilgili seçenekler hakkında önceden bilgi almak neden akıllıca bir davranış olur?

⁵ Bazı yaşlı anne babalar ve aileler bakım seçenekleriyle ilgili önceden bilgi alıyor. Örneğin onlar yaşlı anne babanın çocuklarından biriyle yaşamasını, bir bakımevine yerleşmesini ya da başka bir seçeneği değerlendiriyorlar. Böylece onlar karşılaşabilecekleri ‘sıkıntı ve kederi’ önceden görüp hazırlık yapıyorlar (Mezm. 90:10). Ancak birçok aile önceden plan yapmıyor ve bir kriz durumunda aceleyle karar vermek zorunda kalıyor. Bir uzman “Böyle bir karar vermek için olabilecek en kötü zaman herhalde budur” diyor. Böyle telaşlı bir ortamda aile üyeleri gergin olabilir ve bazı anlaşmazlıklar çıkabilir. Diğer yandan önceden plan yapmak ileride ortaya çıkacak durumlara uyum sağlanmasına yardımcı olur (Özd. 20:18).

6. Yaşlı anne babaların hayatlarındaki olası değişiklikler hakkında önceden konuşmak neden yararlıdır?

⁶ Anne babanızla, onların hayatında değişiklik yapmak veya başka bir yere taşınmaları hakkında önceden konuşmak size garip gelebilir. Yine de birçok kişi böyle sohbetlerin onlara sonradan çok yardımcı olduğunu söylüyor. Çünkü bu sayede herkesin birbirine anlayış gösterdiği samimi bir ortamda önceden plan yapılmış oluyor. Herkes düşüncelerini açıkça dile getirdiğinden ve mesele sevgi dolu  şekilde ele alındığından ileride zor bir durumla karşılaştıklarında karar vermeleri daha kolay oluyor. Yaşlı anne babalar evlerinde mümkün olduğunca kalmak isteseler bile, gerekli olduğunda nasıl bir bakımı tercih edeceklerini çocuklarıyla önceden konuşmaları yararlı olacaktır.

7, 8. Aile üyeleri hangi konuları konuşmalıdır? Neden?

⁷ Anne babalar, böyle sohbetler sırasında ailenizi istekleriniz, maddi olanaklarınız ve tercihleriniz konusunda bilgilendirin. Böylece siz karar veremeyecek bir durumda olduğunuzda onlar sizin adınıza en uygun kararı verebilir. Tabii ki çocuklarınız sizin isteklerinize saygı duyacak ve mümkün olduğunca başkasına bağımlı olmadan yaşamanız için gerekli düzenlemeleri yapacaktır (Efes. 6:2-4). Örneğin çocuklarınızdan birinin sizi evine almasını ya da başka bir şey yapmasını mı bekliyorsunuz? Gerçekçi olun ve aile üyelerinizin sizden farklı düşüncelere sahip olabileceğini unutmayın. Yeni bir fikre alışmak herkes için biraz zaman alır.

⁸ Plan yaparak ve iyi bir iletişim kurarak birçok problem önlenebilir (Özd. 15:22). Ailenizle tıbbi tedavi tercihleriniz hakkında konuşun. Yehova’nın Şahitlerinin kullandığı Tıbbi Belgede yer alan noktalar üzerinde mutlaka konuşmalısınız. Her birey teklif edilen tedavi hakkında bilgilendirilme, tedaviyi kabul etme ya da reddetme hakkına sahiptir. Tıbbi Belgede kişinin bu konulardaki tercihleri yer alır. Eğer ülkenizde hukuken kabul ediliyorsa bir sağlık vekili belirlemeniz, güvendiğiniz bir kişinin gerektiğinde sizin adınıza karar vermesine olanak sağlar. Bu Tıbbi Belgenin birer kopyası kişinin kendisinde, ona bakan kişide ve sağlık vekilinde bulunmalıdır. Bazı yaşlı kişiler Tıbbi Belgelerini hem vasiyetlerine hem de sigorta ve banka belgeleri gibi önemli belgelere ekliyorlar.

9, 10. Anne babalar çocuklarının yardımına ne zaman daha çok ihtiyaç duyabilir?

⁹ Genelde yaşlı anne babalar kadar çocukları da onların mümkün olduğunca başkasına bağımlı olmadan yaşamasını ister. Yaşlı aile üyeleri kendileri için yemek pişirebiliyor, temizlik yapabiliyor, ilaçlarını alabiliyor ve başkalarıyla rahatça iletişim kuruyor olabilir. Böyle bir durumda çocukların onların hayatına aşırı müdahale etmesi gerekmez. Fakat zaman geçtikçe yaşlı anne babalar hareket kabiliyetini kaybedebilir, kendileri için alışveriş yapamayacak duruma gelebilir ya da ciddi hafıza sorunları yaşamaya başlayabilir. Bu durumda çocukların değişen koşullara ayak uydurması gerekir.

¹⁰ Anne babalar yaşlandıkça bazı şeyleri karıştırmaya başlayabilir, depresyona girebilir, işitme ve görme kaybı, hafıza zayıflığı ya da idrar kaçırma gibi sorunlar yaşayabilir. Böyle rahatsızlıklar büyük oranda tedavi edilebilir. Dolayısıyla  sorun başlar başlamaz tıbbi tedaviye başvurmak iyi olur. Anne babaların gerekli tedaviyi görmesi için çocukların ilk adımı atması gerekebilir. Hatta bazen çocuklar daha önce anne babalarının kendi başlarına yaptıkları işleri onların yerine yapmak zorunda kalabilir. Onların en iyi şekilde tedavi edilmesi için çocuklar gerektiğinde anne babalarının sözcüsü, sekreteri veya şoförü olur (Özd. 3:27).

11. Anne babanızın değişikliklere uyum sağlamasını kolaylaştırmak için ne yapabilirsiniz?

¹¹ Anne babanızın sağlık sorunları kalıcıysa evlerinde veya bakımlarıyla ilgili bazı değişiklikler yapmak gerekebilir. Genelde küçük değişikliklere uyum sağlamak daha kolaydır. Eğer ailenizden uzakta yaşıyorsanız bir Şahidin veya komşunun düzenli olarak onlara uğraması ve sizi anne babanız hakkında bilgilendirmesi yeterli olabilir. Sadece yemek ve temizlik konusunda mı yardıma ihtiyaç duyuyorlar? Evde yürümelerini, banyo yapmalarını veya diğer faaliyetlerini daha rahat ve güvenli şekilde yerine getirmeleri için evde küçük değişiklikler yapılabilir mi? Belki de anne babanızın evde kendi başına yaşamaya devam etmesi için ihtiyacı olan tek şey bir yardımcıdır. Fakat kendi başlarına güvende olamayacaklarsa daha kalıcı bir çözüm gerekebilir. Durum ne olursa olsun yörenizde ne gibi hizmetler sağlandığı konusunda araştırma yapın * (Özdeyişler 21:5’i okuyun).

12, 13. Anne babalarından uzakta yaşayan çocuklar onlara saygı göstermeye ve onlarla ilgilenmeye nasıl devam ediyor?

¹² Çocuklar anne babalarını çok sevdiği için onların güvende ve rahat olmasını ister. Anne babalarına iyi bakıldığını bilmek onlara iç huzuru verir. Fakat sahip oldukları diğer sorumluluklardan dolayı birçok yetişkin ailesinden uzakta yaşıyor. Onlar tatillerini anne babalarını ziyaret etmek, onların ihtiyaçlarını karşılamak ve artık yapamadıkları ev işlerine yardım etmek için kullanıyor. Çocuklar anne babalarına sevgilerini onları düzenli olarak, mümkünse her gün arayarak, mektup ya da e-posta göndererek de gösterebilir (Özd. 23:24, 25).

¹³ Ailenizden uzakta yaşıyor olsanız bile anne babanız için nasıl bir bakımın gerekli olduğuna karar vermeniz gerekir. Anne babanız Yehova’nın Şahidiyse cemaatteki ihtiyarlarla konuşup ne gibi önerileri olduğunu sorabilirsiniz. Ayrıca meseleyle ilgili dua etmeyi unutmayın (Özdeyişler 11:14’ü okuyun). Anne babanız Yehova’nın Şahidi olmasa bile elbette onlara ‘saygılı olmak’ istersiniz (Çık. 20:12; Özd. 23:22). Tabii ki her aile kendisine göre bir karar verecektir. Bazı kişiler yaşlı anne babalarının, yanlarına ya da daha yakın bir yere taşınması için düzenleme yapıyor. Fakat bu her zaman mümkün olmayabilir. Bazı anne babalar yetişkin çocukları ve aileleriyle birlikte yaşamayı tercih etmiyor. Onlar kendi başlarına yaşamaya devam etmek istiyor ve çocuklarına yük olmak istemiyor. Ayrıca maddi gücü yeten anne babalar bir yardımcı tutmayı tercih edebilir (Vaiz 7:12).

14. Yaşlı anne babanın bakımıyla ilgilenen kişiler nasıl sorunlar yaşayabilir?

¹⁴ Görünüşe göre birçok ailede anne babanın bakımı onlara en yakın oturan çocuğa düşüyor. Yine de yaşlı anne babanın bakımıyla ilgilenen kişiler kendi ailelerinin ihtiyaçlarıyla anne babalarının ihtiyaçlarını dengelemeliler. Herkesin vaktinin ve enerjisinin bir sınırı vardır. Anne babasıyla ilgilenen kişinin koşulları değişirse aile durumu tekrar gözden geçirmelidir. Bir aile üyesi çok fazla sorumluluk  alıyor olabilir mi? Diğer çocuklar daha fazla şey yapabilir mi? Mesela anne babalarına sırayla bakabilirler mi?

15. Anne babasının bakımıyla ilgilenen bir kişiye nasıl destek olunabilir?

¹⁵ Yaşlı anne babanın sürekli bakıma ihtiyacı varsa onlara bakan kişinin gücü bir süre sonra tükenebilir (Vaiz 4:6). Tabii ki çocuklar anne babalarını çok sevdiklerinden onlar için ellerinden geleni yapmak ister, fakat bitmek bilmeyen talepler bazen bunaltıcı olabilir. Eğer böyle bir durumdaysanız gerçekçi olun ve yardım istemekten çekinmeyin. Dönem dönem yardım alırsanız anne babanızı bakımevine yatırmak zorunda kalmadan onlarla ilgilenmeye devam edebilirsiniz.

16, 17. Anne babalarına bakan kişiler ne tür zorluklarla karşılaşabilir? Bunların üstesinden nasıl gelebilirler? (Ayrıca “Minnettar Bir Tutum” başlıklı çerçeveye bakın.)

¹⁶ Sevgili anne babanızın yaşlandıkça çektiği sıkıntıları görmek çok üzücüdür. Anne babasına bakan birçok kişi üzüntü, kaygı, hayal kırıklığı, öfke ve suçluluk duygusu yaşayabilir, hatta kırgınlık besleyebilir. Bazen yaşlı biri hoş olmayan şeyler söyleyebilir veya kendisi için yapılanları takdir etmeyebilir. Böyle bir durumda hemen gücenmeyin. Bir psikiyatri uzmanı şöyle diyor: “Herhangi bir duyguyla, özellikle de sizi rahatsız eden bir duyguyla başa çıkmanın en iyi yolu bunu kabul etmektir. Bu duyguyu inkâr etmekten veya böyle hissettiğiniz için kendinizi acımasızca yargılamaktan kaçının.” Eşinizle, ailenizden başka biriyle veya güvendiğiniz bir arkadaşınızla duygularınızı paylaşın. Böyle sohbetler duygularınızı anlamanıza ve dengenizi korumanıza yardımcı olabilir.

¹⁷ Zamanla maddi olanaklar tükendiğinden veya yaşlı anne babanın durumu iyice ağırlaştığından evde bakım artık mümkün olmayabilir. Böyle bir durumda bir bakımevine başvurmak gerekli görülebilir. Bir hemşire, annesi bakımevinde kaldığı sürece onu neredeyse her gün ziyaret etti. O şöyle diyor: “Annemin gece gündüz sürekli bakıma ihtiyacı vardı ve maalesef biz bu bakımı sağlayamıyorduk. Bakımevine yatmasını kabul etmek kolay olmadı. Duygusal olarak çok ama çok zorlandım. Fakat onun son ayları için en iyi çözüm buydu ve o da bunu kabul etti.”

18. Anne babasıyla ilgilenen kişiler hangi şeyden emin olabilir?

¹⁸ Anne babanız yaşlandıkça onların bakımıyla ilgili sorumluluklar zamanla karmaşık hale gelebilir ve sizi yıpratabilir. Elbette bu konuda herkes için geçerli bir çözüm yolu yoktur. Yine de iyi bir plan yapmak, ailenizle açık bir iletişim kurmak, işbirliği yapmak, her şeyden önemlisi de Yehova’ya dua etmek sevgili anne babanıza saygı gösterme sorumluluğunuzu yerine getirmenize yardım edecek. Böyle yaptığınızda onların ihtiyaç duyduğu bakımı ve ilgiyi gördüğünü bilmenin rahatlığını yaşayacaksınız (1. Korintoslular 13:4-8’i okuyun). Dahası Yehova’nın, anne babasına saygı gösterenlere verdiği iç huzuruna sahip olacaksınız (Filip. 4:7).