1, 2. (a) Met Moses a filatá lupwen a 40 ierin? (Ppii ewe sasing lepoputáán ei lesen.) (b) Pwata Moses a filatá an epwe eti néún Kot kewe aramas le kúna riáfféú?

 MOSES a silei ekkewe feiéch lón Isip a tongeni pwapwaiti. A kúna lingen imwen ekkewe mi wéúéch. I pwal chón án ewe king famili. “A kaiö tipachemen chon Isip meinisin,” ese mwáál a angei sókkópaten minen káit, kapachelong káéén masouen fán láng, pekin math, me pwal ekkóch pekin science. (Föf. 7:22) A suuk ngeni Moses an epwe angei ewe sókkun wéúéch, manaman me feiéch ese suuk ngeni lap ngeni ekkewe aramasen Isip ar repwe angei!

² Nge lupwen a 40 ierin Moses, a féri eú kefil mi ámáirú ngeni ekkewe chón mwuuti i lón ewe imwen king. Ese mwo nge filatá an epwe manaweni manawen ekkewe aramasen Isip, a fen filatá an epwe nóm lein néún chón Isip kewe slave! Pwata? A wor án Moses lúkú. (Álleani Ipru 11:24-26.) Pokiten án Moses lúkú usun itá a kúna Jiowa. A lúkú ewe “Kot sisap tongeni küna,” me pwénúetáán an kewe pwon.​—Ipru 11:27.

3. Ikkefa ekkewe úlúngát kapas eis repwe pélú me lón ei lesen?

³ A lamot epwe wor ach lúkú usun chék Moses pwe sipwe tongeni kúna Jiowa, nge esap chék ekkewe mettóch lón fénúfan. Mi lamot sipwe usun ekkewe sókkun aramas “mi lükü.” (Ipru 10:38, 39) Ren ach sipwe tongeni apéchékkúlaló ach lúkú, sipwe káé met a mak usun Moses lón Ipru 11:24-26. Lupwen ach káé, sipwe kútta  pélúwen ekkeei kapas eis: Ifa usun lúkú a álisi Moses le fiu ngeni mochenin futuk? Lupwen a kúna itengaw, ifa usun an lúkú a álisi le aúcheani wisan kewe ngeni Kot? Me pwata Moses “a nenengeni ewe liwin epwe angei me mürin”?

4. Met Moses a mirititi usun án emén “pwapwaiti tipis”?

⁴ Ren án Moses lúkú, a mirititi pwe esap nómottam án emén “pwapwaiti tipis.” Eli ekkóch repwe ekieki pwe inaamwo ika a chéúfetál lón Isip féfférún fel ngeni ululun me angangen roong, nge a chúen wiliti eú fénú mi péchékkúl an nemenem wóón fénúfan. Lón pwal ena atun néún Jiowa kewe aramas ra riáfféú usun slave! Nge, Moses a silei pwe Kot a tongeni siwili met a fiffis. Inaamwo ika chókkewe mi apwénúetá mochenin futuker ra chómmóngóló, nge Moses a lúkú pwe ekkewe mi ngaw repwe móróló. Iwe, ese tipetipeló an epwe “pwapwaiti tipis lon ekis chök fansoun.”

5. Met epwe álisikich le ú ngeni ewe sóssótun “pwapwaiti tipis lon ekis chök fansoun”?

⁵ Ifa usun kopwe ú ngeni ewe sóssótun “pwapwaiti tipis lon ekis chök fansoun”? Chechchemeni pwe pwapwaan tipis esap nómottam. Lúkú epwe álisuk le mirititi pwe “fanüfan me mettochun lon aramas ra kon mochenia ngeni repwe morola.” (1 Joh. 2:15-17) Ekilonei met epwe fis ngeni ekkewe chón tipis rese aier. Ra nóm “won leni mi mitimit . . . ra moropöküla ren niuokus.” (Kölf. 73:18, 19) Lupwen ka kúna sóssótun óm kopwe féri och tipis, pwisin eisinuk: ‘Met ua mochen epwe fis ngeniei lón mwachkkan?’

6. (a) Pwata Moses “esap mochen an epwe iteni nöün nöün ewe king föpwül”? (b) Pwata ka ekieki pwe Moses a féri ewe kefil mi pwúng?

⁶ Án Moses lúkú a pwal emmweni i lón kefilin met epwe féri lón manawan. “Ren än Moses lükü, esap mochen an epwe iteni nöün nöün ewe king föpwül lupwen an mwän.” (Ipru 11:24) Moses ese ekieki pwe eli a tongeni angang ngeni Kot ren an epwe eáni och wis lón imwen ewe king, iwe epwe tongeni áeá wéún me an manaman le álisi pwiin kewe chón Israel. I a fen tipeppós le tongei Jiowa ren unusen letipan, manawan me an péchékkúl. (Tut. 6:5) Minne Moses a filatá a túmúnú i seni watteen riáfféú. Mwirin och fansoun, chón Israel ra uwealó chómmóng pisek mi aúchea seni lón Isip. (Eks. 12:35, 36) Kot a ássáwa Farao, iwe a nieló. (Kölf. 136:15) Nge Moses a kúna manaw, me Kot a néúnéú i an epwe emmweni unusen Israel ngeni ia repwe kúna túmún me ie. Moses a eáni ewe sókkun manaw mi aúchea.

7. (a) Me ren Mateus 6:19-21, pwata a lamot sipwe aotaló manawach ngeni ewe sókkun manaw epwe nóm tori feilfeiló? (b) Apwóróusa eú pwóróus mi menlapei sókkofesenin án emén wéú lón pekin aion me pekin lúkú.

⁷ Ika en emén sáráfé nge en néún Jiowa chón angang, ifa usun lúkú a tongeni álisuk le filatá met kopwe féri lón manawom? Ka tipachem ika kopwe aotaló met kopwe féri lón manawom lón mwachkkan. Nge óm lúkúlúk wóón án Kot kewe pwon epwe itá amwékútuk óm kopwe “iseis” ewe sókkun wéú epwe nónnóm reom tori feilfeiló are ewe sókkun epwe móróló? (Álleani Mateus 6:19-21.) Ina ewe kefil mi lamot Sophie epwe féri, emén fépwúl mi sipeéch lón ewe sókkun pwérúk itan ballet. Ekkewe kompenien ballet mi iteféúló lón chómmóng leeni lón Merika ra etiwa an epwe angang me pwérúk fán iter me repwe ngeni scholarship. Iei alon Sophie, “Ua fókkun meseik ren án aramas mwaar rei. Ua meefi pwe ua angangéch seni chienei kewe. Nge use wesewesen pwapwa.” Mwirin, Sophie a katol ewe kachito itelapan Sáráfé Ra Eis, Met Upwe Féri lón Manawei? (ese wor lón fósun Chuuk). A apasa “Ua mirititi pwe ua pennúkúóló ai fel ngeni Jiowa seni unusen letipei fán iten ai upwe sópwéch me iteféúló lein aramas lón ei fénúfan.” A pwal erá “Ua iótek ngeni Jiowa seni alóllóólun letipei. Iwe, ua towu seni ai we angang.” Met meefian ren minne a filatá? “Use pwosiiti manawei me lóóm. Ikenái, ua unusen pwapwa. Ám me pwúlúwei we aua pioneer. Ause iteféúló, me a chék kúkkún  wéúm. Nge aua ririéch ngeni Jiowa, a wor néúm chón káé, me aua achocho ngeni ekkóch mettóch lón pekin lúkú. Use fókkun niamam.”

8. Ifa ewe kapasen éúréúr lón Paipel epwe tongeni álisuk le filatá met kopwe féri lón manawom?

⁸ Jiowa a silei met epwe fókkun múrinné fán itom. Moses a erá: “Met ewe Samol mi Lapalap ämi we Kot a mochen pwe oupwe föri? A chök mochen pwe oupwe meniniti i o föri meinisin mine a allük ngenikemi. Oupwe echeni o angang ngeni seni unusen lelukemi me unusen ngünümi. Iwe, oupwe aleasochisi än ewe Samol mi Lapalap allük me pwüüng üa allük ngenikemi lon ei rän pwe oupwe feiöch.” (Tut. 10:12, 13) Iei atun le sáráfoom, filatá ewe sókkun angang epwe atufichuk le tongei me angang ngeni Jiowa ‘seni unusen lelukom’ me unusen manawom. Ka tongeni lúkúlúk pwe kopwe kúna “feiöch” ika ka féri ena sókkun kefil.

9. Áweweei ewe popun eli epwe weires ngeni Moses an epwe apwénúetá wisan we.

⁹ Moses a “meefi pwe an kúna itengawen ewe Kraist a aúchea seni wéún Isip.” (Ipru 11:26, NW) Moses a angei ewe wis usun “ewe Kraist,” are “Emén mi Kepit,” pún Jiowa a filatá an epwe wisen emmwenawu ekkewe chón Israel seni Isip. Moses a silei pwe an apwénúetá ei wis epwe weires, epwe pwal mwo nge kúna ‘itengaw’ seni. Emén me lein ekkewe chón Israel a fen esiita i me apasa: “Iö a filuketä pwe kopwe samol me souapwüng wom?” (Eks. 2:13, 14) Lón pwal eú atun Moses pwisin a eisini Jiowa: “Ifa usun, Farao epwe mochen aüselingaei?” (Eks. 6:12) Ren án Moses epwe mmólnetá ngeni ewe koput epwele kúna, a uwawu ngeni Jiowa met a lólileniesini me niwokkus ren. Ifa usun Jiowa a álisi Moses le apwénúetá wisan we mi weires?

10. Ifa usun Jiowa a atufichi Moses pwe epwe tongeni apwénúetá wisan we?

¹⁰ Áeúin, Jiowa a pwon ngeni Moses: “Ngang üpwe etuk.” (Eks. 3:12) Oruuan, a pwal apworai ren an áwewe ngeni eú napanap lón weween itan we: “Ngang Upwe Wiliti Met Ua Pwisin Filatá.” * (Eks. 3:14, NW) Aúlúngátin, a ngeni Moses tufichin an epwe féri manaman epwe ánnetatá pwe I a tiinaato. (Eks. 4:2-5) Arúáánún, Jiowa a filatá Aaron an epwe fiti Moses pwe epwe aweni awan me álisi pwe epwe tongeni apwénúetá wisan we. (Eks. 4:14-16) Lesópwólóón manawen Moses, i a fókkun lúkú pwe Kot epwe atufichi Néún kewe chón angang ar repwe apwénúetá minne chék Epwe ewisa ngeniir, ina minne a tongeni ereni Josua, ewe epwe wii lón wisan: “Ewe Samol mi Lapalap i epwe akom mwom, epwe etuk, nge esap tümwününgau ngonuk, esap pwal likituk. Kosap niuokus ika rükö.”—Tut. 31:8.

11. Pwata Moses a fókkun aúcheani wisan we?

¹¹ Ren án Jiowa álillis, Moses a fókkun aúcheani wisan we mi weires lap seni “wéún Isip.” Aúchean an epwe angang ngeni Farao ese akkarap ngeni aúchean an epwe angang ngeni ewe Kot mi Unusen Manaman. Epwe ifa lamoten an epwe emén sou nemenemen Isip ika sia alélé ngeni an epwe emén mi fil me ren Jiowa le emmweni Israel? Kot a efeiéchú Moses ren an eáni ekiek pwúng. A pwapwaiti an ririéch ngeni Jiowa, ewe a atufichi le féri ekkewe “föför mi lapalap o eniwokus” lupwen a emmweni chón Israel ngeni ewe Fénúen Pwon.​—Tut. 34:10-12.

12. Menni wis Jiowa a ewisa ngenikich?

¹² Kich a pwal wor wisach. Jiowa a ewisa ngenikich me ren Jesus ewe angangen afalafal, ewe angang aposel Paulus me ekkewe ekkóch ra pwal eáni. (Álleani 1 Timoty 1:12-14.) Wisach meinisin ach sipwe afalafala ewe kapas allim. (Mat. 24:14; 28:19, 20) Ekkóch ra féri ei angangen afalafal full-time. Mi wor pwiich kewe mi ásimaw ra eáni ewe wis chónemmwen ika chónálillisin mwichefel. Iwe nge, eli aramasom  esap iir chón lúkú are pwal ekkóch repwe tipemwaramwareiti aúchean wisom kewe are pwal mwo nge esiita óm angang weires ngeni Jiowa. (Mat. 10:34-37) Ika ra eletipechouk, iwe ka tongeni poputá le tipemwaramwareiti aúchean óm angang ngeni Kot are ika ka wesewesen tongeni apwénúetá. Ika ina, ifa usun óm lúkú epwe álisuk le likiitú?

13. Ifa usun Jiowa a atufichikich pwe sipwe tongeni apwénúetá wisach ngeni I?

¹³ Fán lúkúlúk, tingormaú ngeni Jiowa an álillis. Pwár ngeni óm kewe aúrek me met ka niwokkus ren. Pokiten Jiowa i ewe a ewisa ngonuk ena wis, iwe epwe álisuk óm kopwe sópwéch. Ifa usun? Usun chék an álisi Moses. Áeúin, Jiowa a pwonei: “Üpwe apöchökülok, üpwe pwal alisuk. Üpwe fokun tümwünuk o amanauok.” (Ais. 41:10) Oruuan, a áchema ngonuk pwe ka tongeni lúkúlúk wóón an kewe pwon, a erá: “Ngang üa apasätä, üpwe pwal afisätä. Üa ekiekietä, üpwe pwal apwönüetä.” (Ais. 46:11) Aúlúngátin, Jiowa a ngonuk ewe “tufich mi somwola” pwe kopwe tongeni apwénúetá óm angangen afalafal. (2 Kor. 4:7) Arúáánún, ren án Semach we mi tong epwe elikiituk lón wisom we, a awora ngonuk ewe mwicheichen pwipwi wóón unusen fénúfan, chókkewe ra fel ngeni i me ra ‘akkapöchökülafengeniir o akkalilisfengen lefiler.’ (1 Tes. 5:11) Lupwen ka kúna ifa usun Jiowa a atufichuk le apwénúetá wisom kewe, epwe lapóló óm lúkú me kopwe meefi pwe wisom kewe ra kon aúchea seni wéún fénúfan meinisin.

14. Pwata Moses a fókkun lúkú pwe epwe angei ewe liwin?

¹⁴ Moses “a nenengeni ewe liwin epwe angei me mürin.” (Ipru 11:26) Inaamwo ika Moses ese silei chómmóng mettóch usun met epwe fis lón mwach, nge a mut ngeni minne chék a silei an epwe emmweni an ekiek. Moses a usun chék semelapan we Apraham, a lúkú pwe Jiowa a tongeni amanawasefáli ekkewe mi máló. (Luk. 20:37, 38; Ipru 11:17-19) Án Moses ápilúkúlúkú ekkewe feiéch lón mwachkkan a álisi an esap meefi pwe a fen asolapaaló manawan lón ekkewe 40 ier a opoló seni Isip me ekkewe 40 ier a nónnóm lón ewe fénúpéén. Inaamwo ika ese silei tichikin ifa usun Jiowa epwe apwénúetá an kewe pwon, nge an lúkú a atufichi le kúna ewe liwin epwe angei me mwirin.

15, 16. (a) Pwata a lamot ach sipwe ekkekieki ewe liwin sipwe angei? (b) Fán án Kot we Mwú ikkefa ekkewe feiéch ka mwétéresiti le pwapwaiti?

 ¹⁵ Ka “nenengeni” ewe liwin kopwe angei? Usun chék Moses, sise silei tichikin ifa usun án Kot kewe pwon repwe pwénútá. Áwewe chék, sise “silei inet ewe fansoun” ewe riáfféú mi lapalap epwe fis. (Mark. 13:32, 33) Nge sia silei chómmóng mettóch usun ewe Paratis lap seni met Moses a silei. Inaamwo ika ese unus ach sile, nge mi fen wor chómmóng án Kot kewe pwon sia tongeni ‘nenengeniir’ ra tongeni álisikich le anchangei napanapen manawach fán án Kot we Mwú. Ika a fókkun ffataffatéch lón ekiekich napanapen ena fénúfan sefé, iwe epwe amwékútúkich le akkomwa án Kot we Mwú lón manawach. Ifa usun? Ekieki mwo: Kopwe mééni eú imw nge kese kon lien silei ika ifa napanapan? Aapw! Pwal ina chék usun, sisap áeá ach péchékkúl me manawach le achocho ngeni och mettóch me rech esap wesewesan. Ren ach lúkú, mi lamot epwe wesewesen ffat ngenikich ika epwe ifa usun manawach fán nemenien án Kot we Mwú.

¹⁶ Ren an epwe fataffatéch lón ekiekum napanapen án Kot we Mwú, kopwe “nenengeni,” are akkanchangei ika epwe ifa napanapen manawom lón Paratis. Áwewe chék, atun ka káé pwóróusen ekkewe aramas lóóm lón Paipel mi manaw mwen Jesus, ekieki met ka tongeni eisiniir lupwen ra manawsefál. Anchangei met ra tongeni eisinuk usun manawom lón ekkewe ránin lesópwólóón. Ekieki úkúkún meseikum ika ka chuuri óm kewe lewo chón lóóm lóóm me ka asukuler usun met Kot a fen féri fán iter. Kachitoni óm pwapwaiti le káé napanapen sókkópaten man mi mwacho lón ewe leeni mi kinamwe. Ekieki óm akkarap ngeni Jiowa lupwen ka feffetál ngeni óm kopwele unuséchúló.

17. Ika a ffat lón ekiekich ewe liwin sipwe angei, ifa usun a tongeni álisikich ikenái?

¹⁷ Ika a ffat lón ekiekich ewe liwin sipwe angei lón mwachkkan, iwe epwe álisikich le akkachocho, amwéchú ach pwapwa, me aotaló manawach ngeni ewe sókkun manaw epwe nóm tori feilfeiló. Paulus a mak ngeni ekkewe Chón Kraist mi kepit: “Are sia apilükülükü mine sisap küna mwo, sia witiwit ngeni fän likitü.” (Rom 8:25) Ena wokisin a pwal tongeni weneiti meinisin Chón Kraist mi eáni ewe ápilúkúlúkún manaw esemuch. Inaamwo ika sisaamwo angei ewe liwin, nge ach lúkú a fókkun péchékkúl, iwe sia witiwit fán mosonottam ngeni ‘ewe liwin sipwe angei me mürin.’ Usun chék Moses, sise meefi pwe mi solap ekkewe ier sia angang ngeni Jiowa lón. Nge sia fen lúkúlúk pwe “ekewe mettoch sia tongeni küna repwe müchüla, nge ekewe mettoch sisap tongeni küna repwe nonom tori feilfeilachök.”​—Álleani 2 Korint 4:16-18.

18, 19. (a) Pwata a lamot sipwe angang weires pwe sipwe akkapéchékkúla ach lúkú? (b) Met sipwe káé lón ewe lesen mwirin ei?

¹⁸ Lúkú a atufichikich ach sipwe kúna ekkewe mettóch “sisap tongeni küna.” (Ipru 11:1) Emén mi chék ekkekieki mettóchun aion ese weweiti aúchean án emén angang ngeni Jiowa. Me ren ena sókkun aramas, ena wis mi aúchea “mettochun umwes” chék. (1 Kor. 2:14) Iwe nge kich sia ápilúkúlúkún kúna manaw esemuch me kúna án aramas mi máló manawsefál, ekkewe mettóch chón fénúfan rese mwo nge kúna. Usun chék án ekkewe sou tipachem erá pwe Paulus i emén mi “tiparoch,” ikenái lap ngeni aramas ra ekieki pwe mi lamotongaw ewe ápilúkúlúk sia afalafal usun.​—Föf. 17:18.

¹⁹ Pokiten sia nóm lón ei fénúfan mi ur ren aramas ese wor ar lúkú, mi lamot sipwe angang weires pwe sipwe akkapéchékkúla ach lúkú. Iótek ngeni Jiowa “pwe om lükülük esap ükütiu.” (Luk. 22:32) Kopwe ekkekieki pwúnúngawen án emén ttur lón tipis, watteen aúchean óm angang ngeni Jiowa me óm ápilúkúlúkún manaw esemuch. Nge, esap chék ikkena met Moses a kúna pokiten an lúkú. Lón ewe lesen mwirin ei, sipwe káé ifa usun lúkú a álisi Moses le kúna ewe “Kot sisap tongeni küna.”​—Ipru 11:27.