1, 2. a) ¿Kä nükani 40 Moisés yebiti ye ngwane ja töi mikani dre nuainne kwe? (Üai bämikani kena mikadre ñärärä.) b) ¿Ñobätä Moisés ja töi mikani ja tare nike juta Ngöbökwe yebe?

MOISÉS ie nämene gare kä Egipto yekänti jondron keta kabre rabadre kwe. Niara nämene nüne rei gwirete aune ju nitre ngwian bökäne yekwe nämene tuin ie. “Nitre töbtä krikri Egiptobo, ben Moisékwe ja töitikani”, ni raba niere nämene ja tötike matemáticas, jondron jökrä kä kwinbiti, ju sribedre ño, jondron mada bä sribere aune kukwe mada mada yebätä (Hech. 7:22). Niara rabadre jondron bökäne, rabadre kädekani kri aune sribi ütiäte rabadre kisete, jondron ye erere nitre Egipto mada tö nämene tuai jakwe.

² Faraón ngängän käkwe niara ngübabare aune ririabare ju gobrankäre yete, akwa kä nükani 40 niarabiti ye ngwane ja töi mikani kwe kukwe nuainne ye nitre Egipto mikani töbike. Ñaka ja töi mikani kwe “nüne kwin” nitre Egipto mada ye kwrere, ñakare aune ja töi mikani kwe nüne nitre klabore yebe gwairebe. ¿Ñobätä? Nämene tödeke yebätä (ñäkädre Hebreos 11:24-26 yebätä). Tödeka ye köböire, ñaka ja töi mikani jondron nämene niara bäre abokän nämene tuin ie yebätä. Niara ye nämene dite ja üaire, yebätä “Ngöbö [Jehová] tuen ñakare” kukwe käbämikani ye erere rabai bare yei nämene tödeke (Heb. 11:27).

3. ¿Kukwe meden ketamä ngwantarita abokän mikai gare jai ja tötika nekänti?

³ Ye erere arato jondron tuin nie ye ñan aibebätä ja okwä ketadrete. Ni rabadre ni “tödekaka” ye kwrere (Heb. 10:38, 39). Tödeka nikwe  mikakäre dite, kukwe nieta Hebreos 11:24-26 Moisés yebätä ye ani mike gare jai aune kukwe ngwantarita ne ni raba mike gare: ¿Niara nämene tödeke ye käkwe töi mikani ño jondron kä nebätä tuenmetre? Nitre mada ñaka tö namani ja ketai ben ye ngwane, ¿tödeka ye niara dimikani ño sribi Jehovakwe mike tuin ütiäte jai? ¿Aune ñobätä töi nämene “jändrän bäri kuin biandre ie” yebätä?

4. Kukwe keta kabre käme nuain nämene kä ngwankäre juto jabätä, ¿yebätä dre nükani gare Moisés ie?

⁴ Kukwe keta kabre käme nuain nämene kä ngwankäre juto jabätä ye ñaka nuai raire ye nükani gare Moisés ie tödeka ye köböire. Akwa nitre mada ñan nämene töbike ye erere. ¿Ñobätä? Kä Egipto yekänti jondron üai sribebare ye mika nämene ngöböre jai aune nitre nämene ja mäke chokabe, aune juta ye namani bäri dite kä ye näire, akwa nitre Jehová mikaka täte abokän nämene klabore ye niaratre nämene tuin. Kukwe yebiti ta nükani gare Moisés ie Ngöbö raba kukwe ye ükete. Nitre nämene nüne jondron kä nebätä kräke ye nämene nüne kwin nämene tuin bätätre, akwa nitre käme gaite yei Moisés nämene tödeke. Ye medenbätä, “kä ngwian nuäre jabtä ja mikakäre ngite Ngöbö rüere” ye ñaka nuainbare kwe.

5. ¿Dre nuaindre ne kwe nikwe ñaka “kä ngwian[dre] nuäre jabtä ja mikakäre ngite Ngöbö rüere”?

⁵ ¿Dre nuaindre ne kwe nikwe ñaka “kä ngwian[dre] nuäre jabtä ja mikakäre ngite Ngöbö rüere”? Kukwe keta kabre käme nuainta kä ngwankäre juto jabätä ye ñaka nuai raire ye ngwandre törö jai. Tödeka ye köböire rükadre gare nie, “jändrän jökrä kämekäme Ngöbö rüere mdeita nebe nie, ye abko rikadi jökrä ta” (1 Juan 2:15-17). Nitre ja mikaka ngite abokän ñaka ja töi kwitadre ye kräke dreta ja käne yebätä töbikadre. Niaratre ye tä “kä brimo yekänti” aune kukwe tare tä kräketre (Sal. 73:18, 19). Nane ni törbadre ja mikai ngite ye ngwane ni rabadre ngwentari jai: “¿Kukwe meden ie ti tö ja känenkäre?”.

6. a) ¿Ñobätä Moisés “ñan tö namani rabai Faraón ngänkän ngobo kwrere”? b) ¿Ñobätä raba ruin mäi Moisekwe kukwe bäri kwin diani jai?

⁶ Moisés nämene tödeke ye käkwe jie ngwani kukwe den jai. “Moisés abko namanina ünän angwane, ñan tö namani rabai Faraón ngänkän ngobo kwrere mda, ñobtä ñan angwane nämane tödeke Ngöböbti.” (Heb. 11:24.) Niara tädre sribire gobran gwirete aune tädre ngwian bätä ja die yebiti mräkätre Israel dimike yebätä ñan ja töi mikani kwe, ñakare aune nämene Jehová tarere krubäte yebätä töi nämene kwatibe sribire kräke ja brukwä, ja nire aune ja di tätebiti (Deut. 6:5). Niarakwe kukwe diani nuaindre jai ye köböire kukwe tare ñaka namani krubäte kisete. Jondron ütiäte nämene Egipto ye jökrä bäsi namani nitre Israel yekwe (Éx. 12:35, 36). Faraón mikani ja tare nike bikabätä kri aune Jehovakwe murie ketani (Sal. 136:15). Akwa, Moisés abokän namaninte nire aune Ngöbökwe mikani juta kwe jie ngwen bätä mike kwäre. Niarakwe kukwe ütiäte nuainbare ja nire yebiti.

7. a) Kukwe nieta Mateo 6:19-21 yekänti erere, ¿ñobätä ja töi mikadre kukwe tä ja känenkäre yebätä? b) Kukwe namani bare känti mikata gare jondron ütiäte kä nebätä ye ñaka ja erebe kukwe ja üaire yebe ye mä raba niere keteiti.

⁷ Mä tä bati aune mätä Jehová mike täte, ¿angwane tödeka mäkwe ye mä dimikai ño kukwe den jai? Mäkwe dre nuain ja käne yebätä mäkwe töbika. Ngöböta kukwe käbämike yei mäkwe tödeka aune mäkwe kukwe diain jai ye ngwane mäkwe töbika jondron täi kärekäre yebätä, aune mäkwe ñaka ja töi mika jondron niken jötrö ta yebätä (ñäkädre Mateo 6:19-21 yebätä). Sophie käkwe kukwe diani nuaindre jai yebätä töbike, niara nämene bailare krubäte yebätä beca driebare ie aune nitre sribikä ballet yebätä kä Estados Unidos yekänti käkwe sribi ütiäte driebare ie, sribi yei nitre mada tö nämene. Niara tä niere: “Ti tö nämä ja käikitakama, aune meritre mada nämä ja kite gwaire tibe yebätä ja nämä nemen ruin bäri ütiäte tie. Akwa, kä ñan nämä juto tibätä”. Ye bitikäre, video Los jóvenes preguntan... ¿Qué haré con mi vida? ye tuani kwe. Sophie tä niere: “Tikwe Jehová mikadre täte ja brukwä tätebiti näre, akwa ti nämä jondron kä nebätä känene kä ngwankäre juto jabätä aune nitre ti mrusaikä nämä ti käikitekä ye rükaba gare tie. Tikwe oraba ja brukwä tätebiti aune tikwe ja töi mikaba baile ye tuenmetre”. ¿Ja ruin  ño ie kä nengwane? “Ti nämä dre nuainne käne yebätä ti ñaka ja töi miketa. Kätä bäri juto tibätä. Ti muko aune ti nunta sribi prekursor nuainne. Nun käikitaka ñaka niena kä nengwane aune jondron ñaka krubäte nunkwe; akwa Jehová tä nunbe, nunta nitre ruäre tötike Bibliabätä aune kukwe keta kabre mikata nuaindre nunkwe jai kukwe ja üairebiti. Tikwe kukwe diani nuaindre jai yebätä ja ñaka ruin ngite tie.”

8. ¿Kukwe meden nieta Bibliabätä käkwe monsotre bati dimikai kukwe den nuaindre jai?

⁸ Dre bäri kwin mä kräke ye gare Jehovai. Moisés ngwantaribare: “¿Jehová Ngöbö mäkwe tä dre ribere mäi? Kukwe ne aibe: Jehová Ngöbö mäkwe jürä ngwandre mäkwe jabätä, ji kwe yebiti mäkwe nändre, mäkwe niara taredre, mäkwe niara mikadre täte ja brukwä tätebiti aune ja nire tätebiti; aune Jehová kukwe biani nuaindre aune kukwe ükaninte kwe tita nuainmana mäi matare ye mäkwe mika täte, ne kwe kukwe kwin rabadre mäkwe” (Deut. 10:12, 13). Mä tä bati yebätä mäkwe kukwe dian nuaindre jai ne kwe mäkwe Jehová taredre aune mäkwe sribidre “ja brukwä tätebiti aune ja nire tätebiti” kräke. Mäkwe kukwe ye diain nuaindre jai ye köböire “kukwe kwin raba[i] mäkwe”.

9. ¿Ñobätä ñaka namani nuäre Moisés kräke sribi mikani kisete ye nuainkäre?

⁹ “Kristo kädriebare käme” ye Moisekwe “mikani bäri ütiäte jai jondron ütiäte kri nämene Egipto yebiti ta” (Heb. 11:26, TNM). “Kristo” dianinkä ye erere niara “Dianinkä”, ñobätä ñan aune Jehovakwe niara mikani juta kwe denkä Egipto. Sribi ye ñaka rabai nuäre kräke aune “kädri[edi] käme” o nitre mada rabai ja rüere ben ye namani gare ie. Ni iti Israel käkwe niebare nierare ie: “¿Nirekwe mä mikani gobrane aune kukwe ükete nun kräke?” (Éx. 2:13, 14). Kä nikani ta angwane Moisés arabe käkwe ngwantaribare Jehovai: “[¿]Se ño Faraón rabadre ti kukwe nuin?” (Éx. 6:12). Nitre ja mikai niara rüere yebe ja tuakäre orabare kwe Jehovai aune kä jürä namanibätä aune nämene töbike krubäte ye niebare kwe ie. ¿Niarakwe dimikani ño sribi ñaka nuäre ye nuainkäre?

10. ¿Jehovakwe Moisés tötikani ño sribi mikani kisete ye nuainkäre?

¹⁰ Kena, Jehovakwe kukwe ne käbämikani Moisés ie: “Ti täi mäbe” (Éx. 3:12). Ketebukäre, niara kä ye tä dre mike gare ye mikani gare kwe Moisés ie mikakäre tö ngwen bäri: “Ti Tö Dre Nuain Ye Erere Tikwe Nuain” (Éx. 3:14). * Ketamäkäre, ja di biani kwe ie kukwe ñan tuabare nuainkäre ne kwe rabadre gare niara nämene Moisés juen (Éx. 4:2-5). Ketabokäkäre, Aarón juani mukore aune mikani kwe blite kräke ne kwe rabadre dimike sribi mikani kisete yebätä (Éx. 4:14-16). Moisés krütadre ye käi jatanina nüke ja ken ye ngwane namani gare kwin ie, Ngöböta sribi bien nuaindre nitre niara mikaka täte ie ye ngwane tä tötike nuainkäre, yebätä Moisés niebare Josué ie: “Jehová tä näin mä käne, aune niara täi käre mäbe. Ñaka mä mikaite kwe aune ñaka mä tuainmetre kwe. Ñaka kä jürä ngwan jabätä aune mä ñaka rikaka krubäte” (Deut. 31:8).

11. ¿Sribi biani Moisés ie ye ñobätä namani ütiäte kräke?

¹¹ Jehovakwe Moisés dimikani ye namani gare ie angwane sribi ñaka nuäre nuaindre biani ie ye namani ütiäte kräke aune mikani tuin kwe jai “jändrän kuinkuin ütiäte krikri Egipto yete” yebiti ta. Sribidre kwe ni Bäri Dite Krubäte kräke ye rabadre bäri ütiäte sribidre kwe faraón kräke yebätä. Jehovakwe niara kädekadre nitre Israel jie ngwankäre ye rabadre bäri ütiäte rabadre kädekani kri Egipto ye kräke. Moisés ja töi mikani kukwe kwin nuainne ye köböire jondron kwin biani ie. Ja ketabare kwin kwe Jehovabe aune Ngöbökwe “ja kise dite aune die kwe” yebiti dimikani nitre Israel jie ngwen nemen Kä Käbämikani ietre yekänti (Deut. 34:10-12).

12. ¿Sribi meden ütiäte biani Jehovakwe nie?

¹² Sribi ütiäte biani nuaindre nie arato. Jehová tä Monso kwe mike sribi bien nie, nuainbare kwe apóstol Pablo aune nitre kristiano mada yebätä erere (ñäkädre 1 Timoteo 1:12-14 yebätä). Ni  jökrä tä kukwe kwin driere ye abokän sribi ütiäte nuainta nikwe (Mat. 24:14; 28:19, 20). Ja mräkätre ruäre tä sribire köbö täte Ngöbö kräke, aune ruäre abokän tä kädekani ni sribikä konkrekasionte aune ni umbrere ja mräkätre konkrekasionte dimikakäre. Jehovata sribi bien nie aune nita jondron ruäre tuenmetre sribi ye nuainkäre ye ñan raba nemen tuin ütiäte ni mräkätre ñaka Testiko aune nitre mada yei o raba nemen ñäke ni rüere (Mat. 10:34-37). Ni mräkätre ye ni ngwandre di nekä angwane, ni raba nemen töbike nita ngwarbe ja di ngwen o ni raba nemen nütüre sribi biani nuaindre nie ye ñan raba nemen bare nie. Kukwe ye rabadre bare nibätä angwane, ¿tödeka ye raba ni dimike ño kä ngwen nüke jai?

13. ¿Jehovata sribi bien nie yebätä tä ni dimike ño?

¹³ Tödeka yebiti nikwe ribedre Jehovai ni dimikadre kwe. Kukwe meden tä kä jürä mike nibätä ye mikadre gare ie. Niarakwe sribi biani nie aune ni dimikai kwe nuainne. ¿Nuaindi ño kwe? Niarakwe Moisés dimikani ye erere nuaindi kwe. Kena, tä kukwe ne käbämike nie: “Erametre tikwe mä mikai bäri dite. Tikwe erametre mä dimikai. Jän, erametre ti kise ruinkri kukwe metre nuainkäre yebiti mätä nakani dime tie” (Is. 41:10). Ketebukäre, tä ni mike tö ngwen bäri kukwe käbämikani kwe yei: “Tikwe kukwe ne niebare, aune erere rabai bare. Dreta ti töibätä, erere tikwe mikai nemen bare” (Is. 46:11). Ketamäkäre, “di kri bä nuäre, ütiäte kri” ye tä bien nie (2 Cor. 4:7). Ketabokäkäre, ni Rün ni tarekä tä ni dimike kä ngwen nüke jai sribi biani kwe nie ye nuainkäre. Aune tä nuainne ja mräkätre kä jökräbiti tibien tä niara mike täte metre yebiti, nitre ye tä jankunu “ja moto mik[e] nuäre kwärikwäri” (1 Tes. 5:11). Jehová tä ni tötike jankunu sribi biani kwe nie ye nuainkäre, ye köböire ni rabai tödeke bäri ie aune sribi biani kwe nie ye bäri ütiäte jondron kä nebätä yebiti ta ye rükai gare nie.

14. ¿Ñobätä nämene gare metre Moisés ie jondron kwin rabadi kwe?

¹⁴ Moisés töi nämene “jändrän bäri kuin biandre ie [...] yebätä” (Heb. 11:26). Dre nämene ja känenkäre kräke ye ñaka nämene gare krubäte ie, akwa kukwe braibe nämene gare ie ye ererebätä kukwe diani nuaindre kwe jai. Abrahán ye erere niara ie nämene gare metre nitre krütanina ye Jehová raba miketa nire (Luc. 20:37, 38; Heb. 11:17-19). Kukwe kwin rabadre kwe ja känenkäre ie nämene tö ngwen, yebäta ngitiani kä 40 te aune nänbare kwe kä ngwarbe nötare yekänti kä 40 te arato ye ñan nuainbare ngwarbe kwe namani nütüre. Ngöbökwe kukwe käbämikani ye rabadi bare ño ye ñaka nämene gare krubäte ie, akwa nämene  tödeke ye köböire ja töi mikani kwe “jändrän bäri kuin” nämene kräke yebätä.

15, 16. a) ¿Ñobätä ja töi mikadre jondron kwin tä ja känenkäre yebätä? b) ¿Gobran Ngöbökwe dre kwin nuaindi abokän mä tö tuai nemen jakwe?

¹⁵ ¿Ni abokän töita ño? ¿“Jändrän bäri kuin biandre” nie yebätä ni okwäta? Ngöbökwe kukwe käbämikani ye rabai bare ño täte ye ñaka gare nie Moisés erere. Ñodre, kä kitani kukwe tare krubäte kömikakäre ye “ñongwane [rabai bare] gare ñakare” nie (Mar. 13:32, 33). Akwa, Kä Bä Nuäre rabai bare ja känenkäre yebätä kukwe gare krubäte nie Moisés ye ngwä. Dre dre rabadi bare metrere ye ñaka gare jökrä nie, akwa Gobran Ngöbökwe ye köböire nünandi ño ye niena gare nie ye käkwe ni dimikadre ja töi mike kwatibe “jändrän bäri kuin” biain nie yebätä. Nünain ño Kä Bä Nuäre yete ye bämikadre ja töite ye ni töi mikai Gobran Ngöbökwe mike käne. ¿Ñobätä? Ni raba bämike, ni törbadre ju kökai, akwa ju ye sribebare ño ye ñaka gare metre nie angwane ni ñaka raba kökö, ye erere dre tä ja käne yebätä kukwe ñaka gare nie angwane ni tädre tö ngwen ngwarbe. ¿Tödeka nikwe tä ni dimike nünandi Gobran Ngöbökwe yete ye bämike ja töite? Jän, tödeka nikwe ni töi mikadre ye erere.

¹⁶ Kukwe bämikakäre bäri kwin ja töite ni rabadre ja töi mike kwatibe nünandi Kä Bä Nuäre te yebätä, ye abokän “jändrän bäri kuin” biain nie. Ni raba kukwe ne bämike ja töite. Kristo jämi nüke Kä tibienbätä känenkri nitre nünanbare yebätä ni tädre ja tötike angwane, niaratre gaikröta ye ngwane nikwe dre ngwaintari ietre aune niaratre käkwe dre ngwaintari nie, nikwe nünanbare kä krüte te yebätä, ye ni raba bämike ja töite. ¡Ni raba kukwe keta kabre bämike ja töite! Ñodre, nitre nünanbare ni känenkri siklo kwati krubäte te ye rabai gare nie ye kä mikai juto nibätä aune Ngöbökwe dre dre nuainbare niaratre kräke ye nikwe mikai gare ietre; kukwe keta kabre rabai gare nie aune jondron nire rubun rubun tädi jäme ye nikwe tuadi, ngite dianka jatai jökrä nibätä ye ngwane ja rabai ruin bäri Jehová ken nie.

17. ¿Jondron kwin biain nie bämikata ja töite ye raba ni dimike ño?

¹⁷ Jondron kwin biain nie ye nikwe bämikadre ja töite ye käkwe ni dimikai näin ja käne, kä ngwen juto jankunu jabätä aune kukwe kwin tä ja kanenkäre ye ererebätä kukwe den nuaindre jai. Pablo kukwe ne tikani: “Jändrän ngämi nebe ni kisete abko nita ngibiare kisere, ye abko rükadre nie, abkokäre nikwe ngibiadre jäme bätärekä abti rükadre ni kisete” (Rom. 8:25). Kukwe ye niebare kwe nitre kristiano dianinkä nänkäre kä kwinbiti yei akwa ye ütiäte ni kristiano jökrä kräke. Ja nire kärekäre ye jämi nemen nikwe, akwa tödeka nikwe tä dite angwane ye käkwe ni dimikai “jändrän bäri kuin” biain nie ye ngübare bätärekä. Moisés ye erere, gare kwin nie ni ñaka tä kä juen ngwarbe ta Ngöbö mikabätä täte, ñakare aune gare metre nie “jändrän kuin Ngöbökwe tuen ñakare, yebtä n[i] töita, ñobtä ñan angwane jändrän tuen nie kä nebtä, ye abko tä jötrö” (ñäkädre 2 Corintios 4:16-18 yebätä).

18, 19. a) ¿Ñobätä ni rabadre ja di ngwen ne kwe ni tädre tödeke jankunu? b) ¿Kukwe ja tötikara mada yekänti dre mikai gare jai?

¹⁸ Tödeka ye köböire, “jändrän tuen ñakare nie, akwa jändrän ye abko tärä era metre tä nebe ruen nie” (Heb. 11:1). Nitre töita jondron kä nebätä jiebiti ye ñaka tä tödeke, yebätä sribidre Jehová kräke ye ñaka tuin ütiäte ietre. Niaratre yei kukwe ütiäte ja üaire ye “tuen [ütiäte ñakare]” (1 Cor. 2:14). Ni tö nünain kä jutobiti kärekäre ye nita ngübare aune nitre krütanina gaikröta ye ni tö tuai, akwa nitre ñaka Ngöbö mike täte ye ñan kukwe ye bämike ja töite. Nitre filósofo käkwe Pablo kädekani töi ñaka aune ni “blite ngwarbe kwäräkwärä”, ye erere kä nengwane nitre jökrä bäsi tätre nütüre kukwe drieta nikwe ye ñaka ütiäte (Hech. 17:18).

¹⁹ Nitre ñaka tödeke ngätäite nita nüne, aisete nikwe ja di ngwandre ne kwe ni tädre tödeke jankunu. Ni rabadre ribere Jehovai ne kwe “[nikwe] tödekadre janknu” (Luc. 22:32). Ja mika ngite ye köböite kukwe tare tä nemen bare, sribidre Jehová kräke ye ütiäte krubäte, aune tö ngwandre ja nire kärekäre yei, ye Moisekwe ngwani törö jai ye erere ni raba nuainne. ¿Kukwe bämikani kwe ye tä kukwe mada driere nie? Jän. Kukwe ja tötikara mada yekänti tödeka ye niara dimikani ño “Ngöbö tuen ñakare” ye tuin ye rabai gare nie (Heb. 11:27).