Yai panembwa’mba bijipo

Yai paji ndonda ya mitwe

Londelainga lwitabilo lwa kwa Mosesa

Londelainga lwitabilo lwa kwa Mosesa

“Lwitabilo lo lwalengejile Mosesa byo akomene kukana kumutela amba mwana wa mwana wamukazhi wa kwa Felo.”—HEBE. 11:24.

1, 2. (a) Mosesa wafuukwilepo kuba ka byo afikizhe myaka 40? (Monai kipikichala kitanshi.) (b) Mambo ka Mosesa o afuukwijilepo kumanamina pamo na bantu ba Lesa?

MOSESA wayukile bintu byo akonsheshe kwikala nabyo mu Ijipita. Wamonanga mazubo akatampe awama. Waikalanga mu kipango kya mfumu. “Mosesa bamufunjishe maana onse a bena Ijipita.” Kyamweka wafunjile bya kulengalenga, bya tubangabanga, nsamushi, ne bikwabotu bya sayansi. (Byu. 7:22) Bunonshi, bulume, ne bintutu bikwabo bena Ijipita bavula byo batonganga aye kechi byakonsheshe kumukatazha kwikala nabyo ne.

2 Nangwa byonkabyo, byo afikizhe myaka 40, Mosesa wafuukwilepo kintu kyafwainwa kyakumishe Mfumu Felo ne ba mu kisemi kyanji. Wafuukwilepo kwikala bwikalo bwabulanga kwikalapo nangwa bena Ijipita bapanshi, bwikalo bwa kwikala pamo na bazha. Mambo ka? Mambo Mosesa wajinga na lwitabilo. (Tangai Bahebelu 11:24-26.) Na mambo a lwitabilo, Mosesa kechi wamwenengatu bintu bya mu ino ntanda ne. Wajinga na lwitabilo mwi “awa ubula kumweka,” Yehoba, ne kuba’mba milaye ya Lesa ikafika.—Hebe. 11:27.

3. Ñanyi mepuzho asatu asakukumbulwa mu uno mutwe?

3 Ne atweba kechi twafwainwa kumonangatu bintu bya mu ino ntanda ne. Twafwainwa kwikala bantu “baji na lwitabila.” (Hebe. 10:38, 39) Pa kuba’mba tukoseshe lwitabilo lwetu, twayai twisambe pa byambo byanembwa pe Mosesa biji mu Bahebelu 11:24-26. Byo  tusakwisambanga, monai inge mwakonsha kutana mikumbu ya ano mepuzho: Lwitabilo lwalengejile byepi Mosesa kukana bya kusakasaka bya mubiji? Byo bamwendelekelenga, lwitabilo lwamukwashishe byepi kunemeka mwingilo ye ajinga nanji? Kabiji mambo ka Mosesa o atajilengatu “ku mfweto yo akafwetwa”?

WAKAINE BYA KUSAKASAKA BYA MUBIJI

4. Mosesa wayukilepo ka pa “kusekela mu bundengamambo”?

4 Na mambo a lwitabilo, Mosesa wamwene kuba’mba “kusekela mu bundengamambo” kwajinga kwa kakimye kachechetu. Bakwabo bafwainwa balangulukilenga kuba’mba mu Ijipita nangwa kya kuba bapopwelanga bankishi ne mipashi, kino kyalo kyaikele na bulume bukatampe pano pa ntanda ponse, bino bantu ba Yehoba abo saka babena kuyanda mu buzha. Pa kuba Mosesa wayukile kuba’mba Lesa ukalula bintu. Nangwa kya kuba bantu baubilengatu bisaka michima yabo bamwekelenga nobe baikala bulongo, Mosesa aye wajinga na lwitabilo lwa kuba’mba babi bakebonauna. Kyafuminemo ke kya kuba’mba kechi waongwelwe na “kusekela mu bundengamambo bwa pa kakimye kacheche” ne.

5. Ki ka kyakonsha kwitukwasha kuchinuzhuka “kusekela mu bundengamambo bwa pa kakimye kacheche”?

5 Twakonsha kuchinuzhuka byepi “kusekela mu bundengamambo bwa pa kakimye kacheche”? Twafwainwa kuvulukanga kuba’mba lusekelo lwa mu bundengamambo lwa pa kakimye kachechetu. Monainga na meso a lwitabilo kuba’mba “pano pa ntanda pakapita ne bya kusakasaka bijipo.” (1 Yoa. 2:15-17) Langulukainga pa bikamwekela bandengamambo babula kulapila. Baji ‘patezhima kabiji bakonaika.’ (Sala. 73:18, 19) Inge mwaesekwa kuba bintu byatama, mwafwainwa kwiipuzha anweba bene kuba’mba, ‘Nkeba bintu bikekala byepi kulutwe na lwendo?’

6. (a) Mambo ka Mosesa o akañijile “kumutela amba mwana wa mwana wamukazhi wa kwa Felo”? (b) Mambo ka o mwalangulukila’mba Mosesa wafuukwile bulongo?

6 Lwitabilo lwakwashishe Mosesa kusala bulongo bya kuba mu bwikalo. “Lwitabilo lo lwalengejile Mosesa byo akomene kukana kumutela amba mwana wa mwana wamukazhi wa kwa Felo.” (Hebe. 11:24) Mosesa kechi walangulukilenga’mba patanshi akikekale pa kifulo kikatampe mu kipango kya mfumu bino pa akengijilenga Lesa kupichila mu kukwasha balongo banji bena Iselela na mali ne bulume bwanji ne. Bino aye watwajijile kutemwa Yehoba na muchima wanji yense, na mweo wanji yense, ne na bulume bwanji bonse. (Mpitu. 6:5) Kyafuukwilepo Mosesa kyamuzhikijile ku bintu byavula. Bya buneme byavula bya bena Ijipita bebisendele bena Isalela. (Lupu. 12:35, 36) Felo bamulengeshe bumvu ne kumulobesha pa kalunga. (Sala. 136:15) Pano ki ka kyamwekejile Mosesa? Mosesa bamwingijishe kwi Lesa kutangijila ne kupokolola mukoka yense. Bwikalo bwanji bwawamine bingi.

7. (a) Kwesakana na byaamba Mateo 6:19-21, mambo ka o twafwainwa kulangulukilanga pa bintu bya myaka ne myaka? (b) Ambai kyamwekele kibena kumwesha lupusano luji pa kunengezha bintu bya pa kakimye kacheche ne bya myaka ne myaka?

7 Umvwe mwi kalume wa Yehoba wakyanyike, lwitabilo lwakonsha kwimukwasha byepi kusala bulongo nkito? Kyawama bingi kunengezhazha jimo bya kulutwe. Nanchi lwitabilo lwenu mu milaye ya Lesa lukemulengela kuta muchima ku bintu bya kakimye kacheche nyi, inyi bya myaka ne myaka? (Tangai Mateo 6:19-21.) Buno bwipuzho bo bwalangulukilengapo ne Sophie wayukile bingi kuzha. Kwamwekele bakumupaina mali ku sukulu mukatampe, kino kyakonsheshe kumulengela kwikala na kifulo kikatampe mu kampanyi ka ano mazha ka mu kyalo kya United States. Waambile’mba, “Naumvwanga bingi bulongo kutumbalala kukila bakwetu. Nangwa byonkabyo kechi najinga na lusekelo ne.” Sophie byo atambile vidyo wa kuba’mba, Young People Ask—What Will I Do With My Life? waambile’mba: “Popo nayukile kuba’mba kino kyalo kyandengela kutumbalala ku bantu bavula mu kifulo kya kupopwela Yehoba na muchima yense. Nalombele kufuma panshi ya muchima ne kuleka nkito ya kuzha.” Pano wiumvwa byepi pa byo afuukwilepo?  Waambile’mba, “kechi ntonga byo naubanga kala ne. Luno nji bingi na lusekelo. Twingila bupainiya ne bamwatawami. Kechi twatumbalala ne, kabiji tujitu na bintu bicheche. Pano bino tuji na Yehoba, botufunjisha Baibolo, ne bikonkwanyi bya kwingijila Lesa. Kechi nelangulushapotu nangwa pacheche ne.”

8. Ñanyi mafunde a mu Baibolo akonsha kukwasha wakyanyike kusala bulongo bya kuba mu bwikalo?

8 Yehoba wayuka bintu bimuwamina. Mosesa waambile’mba: “I kika kyo akeba ko muji aye Yehoba Lesa wenu, kana konka kumwakamwa, ne kwenda mu mashinda anji onse, ne kumutemwa ne kumwingijila na muchima wenu yense ne na mweo wenu yense, namba mulame mikambizho ya Yehoba ne malamuna anji o mbenakwimukambizha lelo, namba mumone byawama?” (Mpitu. 10:12, 13) Byo mukiji bakyanyike, mwafwainwa kusala bulongo bya kuba mu bwikalo bikemulengela kwingijila Yehoba “na muchima wenu yense ne na mweo wenu yense.” Mwafwainwa kushiinwa kuba’mba kuba bino kukemulengela ‘kumona byawama.’

WANEMEKELE BINGI MWINGILO WANJI

9. Lumbululai ene mambo Mosesa o akebejilenga kukana mwingilo ye bamupele?

9 Mosesa “wanemekele kunenwa byo ajinga Mushingwa kukila bunonshi bwa mu Ijipita.” (Hebe. 11:26) Mu kino kinembelo Mosesa bamutongola’mba, “Kilishitu,” nangwa amba “Mushingwa,” mambo a kuba’mba Yehoba wamusajile kutangijila bena Isalela kufuma mu Ijipita. Mosesa wayukile kuba’mba kwingila uno mwingilo kukakatazha mambo ‘bakamwendelekanga.’ Patanshitu, mwina Isalela umo wamwambijile’mba: “Ñanyi wakupa bufumu nangwa bumutonyi bwa pe atweba?” (Lupu. 2:13, 14) Kabiji mukuya kwa moba Mosesa waipwizhe Yehoba amba: “Nanchi Felo añumvwe byepi?” (Lupu. 6:12) Pa kuba’mba akonshe kuchinchika myendeleko, Mosesa wabujile Yehoba mu lulombelo bintu byamulengejile kwakamwa. Yehoba wakwashishe byepi Mosesa kwingila uno mwingilo wakatazha?

10. Yehoba wakwashishe byepi Mosesa kwingila mwingilo ye amupele?

10 Kitanshi, Yehoba waambijile Mosesa kuba’mba: “Nkekala nobe.” (Lupu. 3:12) Kya bubiji, Yehoba wamulengejile kuchinchika byo amubujile mwatala jizhina janji amba: “Nkekala mo nkakebela.” * (Lupu. 3:14) Kya busatu, Mosesa bamupele bulume bwa kuba bya kukumya, kino kyamwesheshengatu patoka kuba’mba Lesa ye wamutumine. (Lupu. 4:2-5) Kya buna, Yehoba wapele Mosesa, Alona wa kwingila nanji ne kumwambilako, pa kuba’mba akengile bulongo mwingilo ye amupele. (Lupu. 4:14-16) Byo ajinga pepi kufwa, Mosesa washiinwe kuba’mba Lesa ufunjisha bakalume banji bya kwingila mingilo yo ebapa. O ene mambo o abujijile Yoshua wamuswaine amba: “Yehoba i ye ukatangilanga palutwe yobe; ukekalanga nobe, kechi ukakusha bunke bobe ne, nangwa kukuleka ne; kechi ube moyo ne, nangwa kukakilwa ne.”—Mpitu. 31:8.

11. Mambo ka Mosesa o anemekejile mwingilo ye bamupele?

11 Na bukwasho bwa Yehoba, Mosesa wanemekele bingi mwingilo wakatazha ye bamupele, “kukila bunonshi bwa mu Ijipita.” Nanchi kwingijila Felo kwakonsheshe kwesakana pamo na kwingijila Lesa Wabulume bonse nyi? Abya kwikala mwana mfumu mu Ijipita kwakonsheshe kwesakana pamo na kwikala “Kilishitu” nangwa’mba mushingwa wa Yehoba nyi? Mosesa bamupesheshe bingi pa muchima wanji wakunemeka mwingilo ye bamupele. Wajinga na bulunda bwawama ne Yehoba, ne aye wamupele “bulume bukatampe” byo atangijilenga bena Isalela kuya mu Ntanda ya Mulaye.—Mpitu. 34:10-12.

12. Ñanyi mingilo itupa Yehoba yo twafwainwa kunemeka?

12 Ne atweba betupa mwingilo. Kupichila mu Mwananji, Yehoba witupa mwingilo wa kusapwila waingijilepo mutumwa Paulo ne bakwabo.  (Tangai 1 Timoti 1:12-14.) Atweba bonse tuji na jishuko ja kusapwila mambo awama. (Mat. 24:14; 28:19, 20) Bamo bengila mwingilo wa kimye kyonse. Balongo babatizhiwa bafikilamo bengila mwingilo wa bunkwasho mu kipwilo ne bukulumpe. Bino balongo benu babula kwitabila ne bakwabotu bakonsha kumona nobe ino mingilo kechi yanema ne. Bakonsha ne kwimwendeleka pa byo mwipana kwingijila Yehoba. (Mat. 10:34-37) Inge kya kuba bemulefula mwakonsha kutendeka kuzhinauka kuba’mba kana kwipana kwenu kwanema nyi, nangwa mwakonsha kukeba kuleka kwingila mingilo yo bemupa. Inge kino kimumwekela, lwitabilo lwakonsha kwimukwasha byepi kutwajijila kuchinchika?

13. Yehoba witukwasha byepi kwingila mingilo yanji?

13 Ikalai na lwitabilo pa kulomba kwi Yehoba pa kuba’mba emukwashe. Mubulai byo mwiumvwa ne byonse biji ku muchima wenu. Yehoba ye wimupa mwingilo, onkao mambo ukemukwasha. Pano ukemukwasha byepi? Byonka byo akwashishe Mosesa. Kitanshi, Yehoba wimulaya’mba; “Amiwa nkakukosesha; kine, nkakukwasha; kine, nkakulama na kuboko kwami kwa kilujo kwa lushinjilo.” (Isa. 41:10) Kya bubiji, wimuvululamo kuba’mba milaye yanji yakishinka. Waamba’mba: “Abya byo naamba nkebifikizha: kabiji abya byo nafukula, nkebyuba.” (Isa. 46:11) Kya busatu, Yehoba wimupa “bulume bwakila bwa bantu” bwa kwimukwasha kwingila mingilo yanji. (2 Ko. 4:7) Kya buna, wimukwasha kuchinchika pa kwingila mingilo yo emupa. Shetu wa mwiulu wimupa bwanabwankazhi bwa ntanda yonse, pakuba’mba ‘mwikoseshenga ne kwikomesha anwe bene na bene.’ (1 Tesa. 5:11) Lwitabilo lwenu lukoselako pa kumona Yehoba byo emukwasha kwingila mingilo yanji. Ne kikafumamo mukanemeka mingilo yo emupa kukila bunonshi bwa mu ino ntanda.

“WATAJILENGA KU MFWETO YO AKAFWETWA”

14. Mambo ka Mosesa o aketekejile kuba’mba bakamufweta?

14 Mosesa “watajilenga ku mfweto yo akafwetwa.” (Hebe. 11:26) Byayukile Mosesa pa bya kulutwe nangwa byakepele byamutangijilanga pa kufuukula bya kuba mu bwikalo. Byonka byajinga mushakulu wanji aye Abalahama, Mosesa washiinwe kuba’mba Yehoba ukasangula bafwa. (Luka 20:37, 38; Hebe. 11:17-19) Luno luketekelo lwa bintu byawama bya kulutwe lwalengejile Mosesa kubula kumona nobe watayile kimye pa myaka 40 yo anyemene kufuma ku Ijipita, ne pa myaka ikwabo 40 yapwijile mu kiselebwa. Nangwa kya kuba kechi wayukile byonse pa bikafika milaye ya Lesa ne, bino na meso a lwitabilo, Mosesa wamwene mfweto ya kulutwe.

15, 16. (a) Mambo ka o twafwainwa kutela muchima ku mfweto yo tukatambula? (b) Ñanyi bintu byawama byo mukebesha kukeyowa mu kimye kikalamanga Bufumu?

 15 Nanchi ne anweba ‘mutala ku mfweto yo mukafwetwa’ nyi? Byonka byajinga Mosesa, ne atweba kechi twayuka byonse pa milaye ya Lesa ne. Kya kumwenako, kechi twayuka “kimye kyatongolwa” kya malwa akatampe ne. (Mako 13:32, 33) Bino twayuka byavula pa bikekala mu Paladisa kukila byayukile Mosesa. Nangwa kya kuba kechi twayuka byonse ne, bino twayuka milaye ya Lesa imwesha bikekala bwikalo mu Bufumu bwa Lesa yo twafwainwa ‘kutalangako,’ ko kuba’mba kufwanyikizha bikekala bintu mu ntanda ipya. Inge ke tufwanyikizhe bino bintu, kiketutundaika kukeba buno Bufumu patanshi mu bwikalo bwetu. Mu ñanyi jishinda? Akilangulukai pa kino: Nanchi mwakonsha kupota nzubo yo mwabula kuyuka bulongo nyi? Ine. Kyo kimotu, kechi twakonsha kunemeka luketekelo lo tuzhinauka mu bwikalo bwetu ne. Lwitabilo lwitulengela kufwanyikizha bikekala bwikalo mu kimye kikalamanga Bufumu.

Kwisamba na bakalume bakishinka nabiji Mosesa kuketuletelanga bingi lusekelo! (Monai jifuka 16)

16 Pa kuba’mba mufwanyikizhe bikekala mu Bufumu bwa Lesa, mwafwainwa ‘kutalangako,’ ko kuba’mba kufwainyikizha bikekala bwikalo mu Paladisa. Kya kumwenako, inge mwatanga mashimikila a bantu bajingako Yesu saka akyangye kwiya pano pa ntanda, mwafwainwa kulangulukapo mepuzho o mukebepuzha inge basangulwa. Kabiji langulukai ne pa mepuzho o bakemwipuzha pa byajinga bwikalo mu moba akupelako. Fwanyikizhai byo mukasangalala pa kumona bashakulu benu ne kwibafunjisha pa bibobila Lesa. Fwanyikizhainga ne byo mukasangalala pa kumona banyama bamungye bavula bapitañananga pano pa ntanda mu mutende. Kabiji langulukainga ne pa byo mukafwenya kwipi ne Yehoba byo mukayanga na kwikala balumbuluka pachepache.

17. Kulanguluka pa mfweto yo tukatambula kwitukwasha byepi mu ano moba?

17 Kulanguluka pa mfweto ya kulutwe kwitulengela kutwajijila kuchinchika ne kwikala na lusekelo, ne kufuukula bintu bimwesha kuba’mba tuji na luketekelo lwa kwikala myaka ne myaka. Paulo wanembejile bena Kilishitu bashingwa amba: “Umvwe twaketekela kintu kyo tubula kumona, twikipembelela na muchima yense saka twachinchika.” (Loma 8:25) Bino byambo bibena kwamba pa bena Kilishitu bonsetu. Nangwa kya kuba kechi twatambula kala mfweto yetu ne, lwitabilo lwakosa lwitulengela kupembelela saka twatekanya ‘mfweto yo tukafwetwa.’ Byonka byajinga Mosesa ne atweba kechi tumona myaka yo twaingijila Yehoba nobe twatayatu kimye ne. Twashiinwa kuba’mba, “bintu byo tumona byo bya pa kakimye kacheche, pakuba bintu byo tubula kumona byo bya myaka ne myaka.”—Tangai 2 Kolinda 4:16-18.

18, 19. (a) Mambo ka o twafwainwa kutwajijila kulamawizha lwitabilo lwetu? (b) Tukesamba pa ka mu mutwe walondelapo?

18 Lwitabilo lwitulengela kuyuka ‘kiyukilo kimwesha amba akya kyo twaitabila kya kine nangwa kya kuba kechi twikimona ne.’ (Heb. 11:1) Muntu wa buntunshi kechi umona buneme bwa kwingijila Yehoba ne. Ku muntu wa uno mutundu kwingijila Lesa “bo bumbulwamaana kwi aye.” (1 Ko. 2:14) Pakuba atweba twaketekela kuba’mba tukekala na bumi bwa myaka ne myaka kabiji tukamonako bafwa byo bakasangulwa. Bino bintu bantu ba mu ino ntanda kechi bebifwanyikizhapo ne. Byonka byajinga bantu baendelekanga Paulo amba “kyabauki,” ne bantu bavula mu ano moba nabo bamona luketekelo lo tusapwila nobe bumbulwamaana.—Byu. 17:18.

19 Twafwainwa kulamawizhanga lwitabilo lwetu mambo twikala mu ntanda muji bantu babula lwitabilo. Lombai Yehoba kwimukwasha pa kuba’mba ‘lwitabilo lwenu lutwajijile kukosa.’ (Luka 22:32) Vulukainga bintu bifuma mu bundengamambo, buneme bwa kwingijila Yehoba, ne luketekelo lwetu lwa kwikala na bumi bwa myaka ne myaka. Mosesa wajinga na lwitabilo lwamulengejile kumona bintu byakila pa bino. Mu mutwe walondelapo tukesamba pa lwitabilo byo lwakwashishe Mosesa kumona “awa ubula kumweka.”—Hebe. 11:27.

^ par. 10 Shayuka wa Baibolo umo wanembele pa byambo biji mu Kulupuka 3:14 amba: “Kafwako nangwa kimo kyakonsha kumulengela kubula kuba kyo afuukula ne . . . Jino jizhina [ja kuba’mba Yehoba] kyo kyajinga kyamba kya kufyamamo bena Isalela, momo bafwainwe kuketekela mu bintu byonse, kabiji jajinga ja kwibatekenesha.”