1, 2. (a) Kumbi Mosese wangusankhanji wati wafika vyaka 40? (Wonani chithuzi cho che pachanya.) (b) Nchifukwa wuli Mosese wangusankha kusuzgikiya limoza ndi ŵanthu aku Chiuta?

 MOSESE waziŵanga kuti watingi wakhupukengi ukongwa m’charu cha Egipiti. Iyu wawonanga nyumba zikuluzikulu zakutowa zo ŵanthu akukhupuka ajangamu. Mosese wajanga munyumba yachifumu ndipu ‘wangusambizika zeru zosi za Aegipiti,’ kusazgapu vo ŵanthu ayanjanga kuchita, kusanda vinthu vakuchanya, masamu ndipuso vinthu vinyaki va sayansi. (Mac. 7:22) Chifukwa cha vo wangusambira watingi wakhupukengi, wajengi ndi mazaza kweniso udindu, vo ŵanthu anyaki a ku Egipiti ŵengavi.

² Mosese wati wafika vyaka 40, wangusankha vinthu vo vinguziziswa banja lachifumu lo lamuleranga ku Egipiti. Iyu wangusankha kuja nge ŵanthu a ku Egipiti cha kweni nge Ayisraele wo ŵenga aŵanda. Nchifukwa wuli wanguchita viyo? Chifukwa chakuti wenga ndi chivwanu. (Ŵerengani Ŵahebere 11:24-26.) Chivwanu chingumuwovya kuwona vinthu vakunthazi. Kuja pa ubwezi ndi Yehova, kunguwovya Mosese kuvwana mwaku iyu “yo ngwambula mawoneka” ndipuso kuti malayizgu ngaki ngazamufiskika.​—Ŵah. 11:27.

3. Kumbi ndi mafumbu ngatatu nanga ngo ngamukikengi mu nkhani iyi?

³ Nasi tikhumbika kuja ndi “chivwanu” kuti tilereski vinthu  vakunthazi vo sonu tingaviwona cha. (Ŵah. 10:38, 39) Kuti chivwanu chidu chije chakukho, tiyeni tikambiskani nkhani yaku Mosese yo ye pa Ŵahebere 11:24-26. Asani tikambiskana, tisaniyi kwamuka kwa mafumbu yanga: Kumbi chivwanu chinguwovya wuli Mosese kuti wakani chilakalaka cha liŵavu? Nanga chingumuwovya wuli kuwona uteŵeti waki kuti wenga wakuzirwa pa nyengu yo amunyozanga? Nchifukwa wuli Mosese “wangulereskaku ku chilambulamphotu” pamwenga kuti wangulereska pa mphotu?

4. Kumbi Mosese waziŵanganji pa nkhani ya “malikondwa nga uheni”?

⁴ Chivwanu chinguwovya Mosese kuziŵa kuti “malikondwa nga uheni” ngenga nga kanyengu kamanavi. Anyaki awonanga viyo cha. M’charu cha Egipiti, ŵanthu anandi asopanga angoza ndi kugomezga mizimu ndipu charu cho chenga chakutchuka ukongwa kweni ateŵeti aku Yehova ŵenga mbwenu aŵanda. Chinanga kuti venga viyo, Mosese wanguziŵa kuti Chiuta wasinthengi vinthu. Ŵanthu wo achitanga vo mtima wawu wakhumbanga, awonekanga kuti vinthu vitiŵayende kweni Mosese wenga ndi chigomezgu kuti ŵanthu ŵenaŵa, alutiriyengi cha. Mwaviyo, iyu wangupusisika cha “ndi malikondwa nga uheni.”

5. Nchinthu wuli cho chingakuwovyani kuti mukhwechi “malikondwa nga uheni”?

⁵ Kumbi mungangakhwecha wuli “malikondwa nga uheni”? Mungaluwanga cha kuti ubudi ukondwesa kanyengu kamanavi. Chivwanu chingakuwovyani kuziŵa kuti “charu chikungunuka, ndi chilakalaka chaki.” (1 Yoh. 2:15-17) Ŵanaŵaniyani vo vichitikiya ŵanthu wo alapa cha. Yiwu ŵe “m’malu ngakutelemuka . . . asikiya ku umari wakofya!” (Sumu 73:18, 19) Asani muteseka kuti muchiti ubudi, jifumbeni kuti: ‘Kumbi asani ndachita ubudi, umoyu wangu uŵengi wuli?’

6. (a) Nchifukwa wuli Mosese “wangukana kutamulika mwana wa [mwana] munthukazi waku Farao”? (b) Nchifukwa wuli muwona kuti Mosese wangusankha vinthu mwazeru?

⁶ Chivwanu chinguwovya so Mosese kusankha nchitu yakuti wazigwiri. Bayibolo likamba kuti: “Ndi chivwanu Mosese, wati waŵa mura, wangukana kutamulika mwana wa [mwana] munthukazi waku Farao.” (Ŵah. 11:24) Mosese wanguŵanaŵanapu cha kuti wangateŵete Chiuta we munyumba yachifumu, wangagwiriskiya nchitu chuma kweniso udindu kuti wawovyi abali ŵaki achiyisraele. M’malu mwaki, wayanjanga ukongwa Yehova ndichu chifukwa chaki wamuteŵetiyanga ndi mtima waki wosi, umoyu waki wosi ndipuso nthazi zaki zosi. (Mar. 6:5) Vo iyu wangusankha, vingumuwovya kuti waleki kusuzgika. Vinthu vinandi vakuzirwa vo wanguleka mu Egipiti, vingutoleka ndi Ayisraele. (Chit. 12:35, 36) Pavuli paki, Farao wangulengeskeka ndi kubayika. (Sumu 136:15) Mwakupambana ndi Farao, Mosese wangupona ndipu Chiuta wangumugwiriskiya nchitu kupozomoska mtundu wa Ayisraele. Iyu wangugwiriskiya nchitu umampha umoyu waki.

7. (a) Mwakukoliyana ndi Mateyu 6:19-21, nchifukwa wuli tikhumbika kulereska vakunthazi? (b) Konkhoskani chakuwoniyapu cho chilongo kupambana kwa kuchita vinthu vakuliŵavu ndi kuchita vo vikondwesa Chiuta.

⁷ Asani ndimwi muteŵeti wampupuka, kumbi chivwanu chingakuwovyani wuli kusankha nchitu? Mungachita umampha kunozgeke limu. Kumbi kugomezga malayizgu ngaku Chiuta kukuwovyeningi kuja ndi umoyu wa kanyengu kamanavi pamwenga umoyu wamuyaya? (Ŵerengani Mateyu 6:19-21.) Fumbu lenili ndilu wangujifumba Sophie, yo waziŵanga ukongwa kuvina. Makampani nga ku United States ngo ngatovya ŵanthu akuvina, ngangumulayizga kuti ngamulipiliyengi sukulu ndipuso ngamusaniliyengi nchitu yapachanya mu makampani ngawu. Iyu wangukamba kuti: “Vija vakukondwesa kuziŵa kuti ndiwi wakutchuka. Ndajiwonanga kuti ndaluskanga anyangu wosi kweni ndakondwanga cha.” Pavuli paki, Sophie wanguwonere vidiyo yakuti: Zimene Achinyamata Amadzifunsa-Kodi Ndingapeze Bwanji Anzanga Abwino? Iyu wanguti: “Ndinguziŵa kuti charu chinguchitiska kuti ndiluti panthazi ndipu kutchuka kungusere m’malu mwa kusopa Yehova. Ndinguromba ndi mtima wosi. Pavuli paki, ndingureka nchitu yakuvina.” Kumbi iyu watuvwa wuli chifukwa cha vo wakusankha? Iyu wangulutirizga kukamba kuti: “Ndidandawula cha kuti  ndikuleka kuvina. Mazuŵa nganu, ndikondwa ukongwa. Ndichita upayiniya ndi murumu wangu. Ndisi akutchuka cha, te ndi vinthu vimanavi. Kweni te ndi Yehova, ŵanthu wo tisambira nawu Bayibolo ndipuso pe vinthu vo tikhumba kuchita kuti titeŵete Yehova. Ndidandawula chechosi cha.”

8. Kumbi ndi ulongozgi wuli wa m’Bayibolo wo ungawovya wampupuka kusankha vo wangachita pa umoyu waki?

⁸ Yehova waziŵa vo vingakuwovyani. Mosese wangukamba kuti: “Cho Ambuya Chiuta winu wakhumba kwaku imwi nkhopa Ambuya Chiuta winu kwenda mu nthowa zaki zosi, kumwanja, kuteŵete Ambuya Chiuta winu ndi mtima winu wosi, ndi umoyu winu wosi, ndi kusunga marangu ndi visambizu va Ambuya, vo ndimulanguliyani zuŵa linu, kuti kumuŵiyeni umampha.” (Mar. 10:12, 13) Mweche anamana sankhani nchitu yo yingazikuwovyani kwanja Yehova ndi kumuteŵete “ndi mtima winu wosi, ndi umoyu winu wosi.” Mungaja ndi chigomezgu kuti ‘vikuŵiyeningi umampha’ asani mungachita viyo.

9. Konkhoskani chifukwa cho Mosese watingi watondekiyengi kufiska nchitu yaki.

⁹ Mosese ‘wangweska tozu lo laku Khristu yo, uromba ukulu ku usambasi wa mu Egipiti’ pamwenga kuti kunyozeka chifukwa chaku Khristu kwenga kwamampha kuluska chuma chosi cha ku Egipiti. (Ŵah. 11:26) Iyu wenga “Khristu” pamwenga kuti “Wakusankhika” chifukwa wangusankhika ndi Yehova kuti walongozgi Ayisraele kutuwa ku Egipiti. Mosese wanguziŵa kuti kwatingi kuŵengi kwakusuzga kugwira nchitu yeniyi chifukwa watingi ‘watozekengi.’ Munthu munyaki wachiyisraele ndipu wamunyozapu kali mwakukamba kuti: “Njani wangukumika iwi kuŵa nduna ndi kweruzga ifwi?” (Chit. 2:13, 14) Pavuli paki, Mosese wangufumba Yehova kuti: “Na Farao wanditegherezgengi uli?” (Chit. 6:12) Kuti wakakunthiyepu kunyozeka, Mosese wangukambiya Yehova vo vamuwofyanga ndipuso kumufipiska mtima. Kumbi Yehova wangumuwovya wuli kuti wafiski nchitu yakusuzga yeniyi?

10. Kumbi Yehova wangumuwovya wuli Mosese kuti wafiski nchitu yo wangupaskika?

¹⁰ Chakwamba, Yehova wangukambiya Mosese kuti: “Ndikaŵanga pamoza nawi.” (Chit. 3:12) Chachiŵi, wangumuchiska mwakumukonkhoske vo chigaŵa chinyaki cha zina laki ching’anamuwa. Iyu wanguti: “Ndichita vo ndakhumba.” a (Chit. 3:14, NW) Chachitatu, Chiuta wangumupaska nthazi kuti wachiti vakuziziswa vo vingulongo kuti Mosese wangutumika nadi ndi iyu. (Chit. 4:2-5) Chachinayi, Yehova wangusankha Aroni kuti wakamuŵereŵete ndipuso wakamuwovyi kufiska nchitu yo wangupaskika. (Chit. 4:14-16) Mosese we pafupi kufwa, wanguziŵa kuti Chiuta watovya ateŵeti ŵaki kufiska nchitu yeyosi yo apaskika, ndichu chifukwa chaki wangukambiya Yoswa, yo wangusere m’malu mwaki kuti: “Ambuya [Yehova] atikudanjiriyani, akaŵanga pamoza namwi, kuti akatondekanga cha chingana nkhumurekani mwija: Mungopanga cha chingana nkhudonda cha.”—Mar. 31:8.

11. Nchifukwa wuli Mosese wawonanga kuti nchitu yo wangupaskika yenga yakuzirwa?

¹¹ Chinanga kuti nchitu yaki yenga yakusuzga, Yehova wangumuwovya ndipu Mosese wayiwonanga kuti wenga “uromba ukulu ku usambasi wa mu Egipiti.” Iyu wanguwona kuti kuteŵete Chiuta Wanthazizosi kwenga kwakuzirwa kuluska kuteŵete Farao. Ndipu wanguwona so kuti kuja “Khristu” pamwenga wakusankhika waku Yehova wenga mwaŵi ukulu ukongwa kuluska kuja mwana wa mwana munthukazi wa karonga. Mosese wangutumbikika chifukwa chakuja ndi maŵanaŵanu ngamampha. Iyu wenga pa ubwezi wakukho ndi Yehova, vo vinguchitiska kuti wachiti “machitidu ngakuru . . . ndi ngakofya” pa nyengu yo walongozganga Ayisraele kuluta ku Charu Chakulayizgika.—Mar. 34:10-12.

12. Kumbi ndi nchitu wuli zo Yehova watipaska zo tikhumbika kuwonga?

¹² Nasi tapaskika nchitu. Kuporote mu Mwana  waki, Yehova watipaska uteŵeti nge mo wanguchitiya ndi Paulo kweniso anyaki. (Ŵerengani 1 Timote 1:12.) Tosi te ndi mwaŵi wakupharazga uthenga wamampha. (Mat. 24:14; 28:19, 20) Anyaki achita uteŵeti wanyengu zosi. Abali wo ŵe pa ubwezi wakukho ndi Chiuta ateŵete nge ateŵeti akovya ndipuso ŵara mu mpingu. Nyengu zinyaki abali ŵidu wo mbakaboni cha pamwenga ŵanthu anyaki angawona kuti maudindu ngenanga ngalivi nchitu ndipu angakunyozani chifukwa cha kujipereka kwinu. (Mat. 10:34-37) Asani mungavwisiya vo akamba, mungayamba kukayikiya kuti kujipereka kwinu nkhwakuzirwa kweniso mungakayikiya kuti mufiskengi uteŵeti winu. Kumbi chivwanu chingakuwovyani wuli kuti mukunthiyepu asani venivi vitikuchitikiyani?

13. Kumbi Yehova watitiwovya wuli kuti tifiski nchitu yo watipaska?

¹³ Mupempheni Yehova kuti wakuwovyeni kuja ndi chivwanu. Mukambiyeni vo mutopa ndipuso vo mufipa navu mtima. Kumbukani kuti Yehova ndiyu wakukupaskani nchitu yeniyi ndipu wakuwovyeningi kuti muyifiski. Kumbi iyu wangachita wuli venivi? Wangakuwovyani nge mo wanguchitiya ndi Mosese. Chakwamba, Yehova watikukambiyani kuti: “Ndikakukhomeskanga, ndikakovyanga, ndikakusunganga ndi janja langu, lakuryiya [lamaryi] la upundi.” (Yes. 41:10) Chachiŵi, watikukumbuskani kuti malayizgu ngaki ngazamufiskika. Iyu wakamba kuti: “Ndalongoro, ndipu ndikafiskanga; ndanozga kuchichita ndipu ndikachitangadi.” (Yes. 46:11) Chachitatu, Yehova wakupaskani “nthazi yo yijumpha vinthu vosi” kuti mufiski nchitu yo wakupaskani. (2 Ŵakor. 4:7) Chachinayi, kuti mulutirizgi nchitu yo mwapaskika, Yehova wakupaskani abali ndi azichi pacharu chosi chapasi kuti ‘muchiskanengi, ndi kuzengana.’ (1 Ŵat. 5:11) Po iyu watikuwovyani kuti mufiski nchitu yo wakupaskani, chivwanu chinu chikhongi ndipuso muwonengi kuti uteŵeti winu ngwakuzirwa kuluska chuma cha pacharu chapasi.

14. Nchifukwa wuli Mosese wangugomezga kuti wazamulonde mphotu?

¹⁴ Mosese “wangulereskaku ku chilambulamphotu.” (Ŵah. 11:26) Vinthu vimanavi vo Mosese waziŵanga vingumuwovya kusankha vinthu mwakwenere. Mwakuyanana ndi Abrahamu, yo wenga mbuyaki, Mosese wenga ndi chigomezgu kuti Yehova wazamuyuska akufwa. (Luka 20:37, 38; Ŵah. 11:17-19) Vitumbiku vo watingi wazilondiyengi kunthazi, vingumuwovya kuleka kujiwona nge munthu wakuthaŵa kwawu ndipuso nge kuti wangutaya ŵaka nyengu vyaka 40 vo wanguja  mubozwa. Mosese waziŵanga vosi cha vakukwaskana ndi mo Chiuta watingi wafiskiyengi malayizgu ngaki kweni chifukwa cha chivwanu, waziŵanga kuti ngafiskikengi chinanga kuti malayizgu ngo watingi wangawonengi cha.

15, 16. (a) Nchifukwa wuli tikhumbika kulereska pa mphotu yidu? (b) Kumbi ndi vitumbiku wuli vo mukhumbisiska kuzilonde mu Ufumu waku Chiuta?

¹⁵ Kumbi imwi ‘mulereska ku chilambulamphotu’? Nge mo venge ndi Mosese, tiziŵa vosi cha vakukwaskana ndi vo Chiuta walayizga. Mwakuyeruzgiyapu, tiziŵa cha “nyengu yo” suzgu yikulu yiziyengi. (Marko 13:32, 33) Kweni tiziŵa kuti kunthazi kwazamukuŵa Paradayisu, vo Mosese waviziŵanga cha. Chinanga kuti tiziŵa vosi cha, Chiuta watitilayizga mo umoyu wazamuŵiya mu Ufumu waki wo titiwulindizga. Asani tiŵanaŵaniya mo charu chifya chazamuŵiya, vitiwovyengi kudanjizga nchitu za Ufumu. Nchifukwa wuli tikamba viyo? Mwakuyeruzgiyapu: Kumbi mungagula nyumba yo muleka kuyiziŵa? Kukamba uneneska mungagula cha! Mwakuyanana ŵaka, tingamaliya cha nyengu yidu yosi pa vinthu vo tileka kuviziŵa. Mwaviyo, chivwanu chidu chitiwovyi kuziŵa mo umoyu wazamuŵiya mu Ufumu waku Chiuta.

¹⁶ Kuti muziŵi mo Ufumu waku Chiuta wazamuwusiya, mutenere ‘kulereska’ mo umoyu winu wazamuŵiya m’Paradayisu. Mwakuyeruzgiyapu, po muŵerenga nkhani m’Bayibolo za ŵanthu wo ŵengaku Yesu wechendazi, ŵanaŵaniyani vo mungaziŵafumba asani aziyuskika ndipuso vo angazikufumbani, vakukwaskana ndi vo mwachitanga m’mazuŵa ngakumaliya. Ŵanaŵaniyani so mo mwazamukondwe kukumana ndi ambuyamwi wo akufwa kali ndi kuŵasambiza vosi vo Chiuta waŵachitiya. Yeruzgiyani kuti mwe m’charu chifya, mukondwa kuwona nyama zinandi za kudondu ndipu musambira mo zijaliya. Ŵanaŵaniyani ubwezi wakukho wo mwazamuja nawu ndi Yehova muchisintha kamanakamana mpaka po mwazamujaliya akufikapu.

17. Kumbi kuŵanaŵaniya vinthu vo techendaviwoni, vo tazamulonde kungatiwovya wuli mazuŵa nganu?

¹⁷ Kuŵanaŵaniya vinthu vo techendaviwoni kutitiwovya kuti tilutirizgi kuteŵete Chiuta, tije ndi likondwa ndipuso tisankhengi vinthu mwakukoliyana ndi mo vinthu vazamuŵiya m’charu chifya. Paulo wangulembe Akhristu akusankhika kuti: ‘Asani tigomezga chenicho tilivi kuwona ndi chizizipizgu titichilereze.’ (Ŵar. 8:25) Fundu yeniyi, yikwaska Akhristu wosi wo alindizga kuzilonde umoyu wambula kumala. Chinanga kuti techendalonde mphotu yidu kweni te ndi chivwanu chakukho ndichu chifukwa chaki tilindizga “chilambulamphotu.” Nge mo venge ndi Mosese, nasi tiwona kuti vyaka vosi vo tateŵete Yehova, nkhutaya ŵaka nyengu cha. M’malu mwaki, tigomezga kuti ‘vakuwoneka vakanyengu; kweni vambula kuwoneka vamuyaya.’​—Ŵerengani 2 Ŵakorinte 4:18.

18, 19. (a) Nchifukwa wuli titenere kulutirizga kuja ndi chivwanu? (b) Kumbi mu nkhani yakulondopu tikambiskanengenji?

¹⁸ Chivwanu chititiwovya kuziŵa ‘vinthu vo vazamufiskika nadi vo tileka kuviwona.’ (Ŵah. 11:1) Munthu yo we pa ubwezi cha ndi Chiuta waziŵa cha kuti kuteŵete Yehova nkhwakukhumbika ukongwa, iyu wawona kuti ‘nkhupusa.’ (1 Ŵakor. 2:14) Mwakupambana ndi venivi, isi tilindizga kuzija ndi umoyu wamuyaya ndipuso kuziwona ŵanthu achiyuskika, vinthu vo charu ichi chitiviziŵa cha. Nge mo venge mu nyengu yaku Paulo, ŵanthu wo ajiwonanga kuti mbazeru amunenanga kuti ndi m’bulu ‘wakubwebweta.’ Mazuŵa nganu, ŵanthu anandi wo titiŵapharazgiya aŵanaŵana kuti vo tilindizga vaboza.​—Mac. 17:18.

¹⁹ Pakuti te m’charu cho mwe ŵanthu ambula chivwanu, tikhumbika kulutirizga kuja ndi chivwanu. Mwaviyo, mumuŵeyeriyengi Yehova kuti ‘chingapereŵe cha chivwanu chinu.’ (Luka 22:32) Ziŵani uheni wakuchita ubudi, umampha wakuteŵete Yehova ndipuso chilindizga cha umoyu wamuyaya. Mosese wawonanga vinthu vambula kuwoneka ndi masu chifukwa chakuti wenga ndi chivwanu. Mu nkhani yakulondopu tikambiskanengi mo chivwanu chingumuwovye kuwona ‘yo ngwambula mawoneka.’​—Ŵah. 11:27.