1, 2. а) Нәјә ҝөрә Мусанын һәјаты тәһлүкә алтында ола биләрди? (Мәгаләнин әввәлиндәки шәклә бах.) б) Нә үчүн Муса падшаһын гәзәбиндән горхмурду?

ФИРОН мисирлиләр үчүн һејбәтли һөкмдар вә јашајан аллаһ иди. Бир мәнбәјә әсасән, халгын ҝөзүндә о, «јердәки бүтүн ҹанлылардан мүдриклијинә вә ҝүҹүнә ҝөрә гат-гат үстүн иди» («When Egypt Ruled the East»). Өз тәбәәләрини горху алтында сахламаг үчүн фиронун таҹынын үзәриндә санҹмаға һазыр олан кобра тәсвир олунмушду. Бу, падшаһын дүшмәнләринин дәрһал мәһв едиләҹәјинә ишарә едирди. Буна ҝөрә дә тәсәввүр ет: Јеһовадан: «Сәни фиронун јанына ҝөндәрирәм ки, халгым Исраил өвладларыны Мисирдән чыхарасан», — ҝөстәришини алан Муса һансы һиссләри кечирирди (Чых. 3:10).

² Һеч нәјә бахмајараг, Муса галхыб Мисирә ҝетди вә Аллаһын хәбәрини чатдырды. Бу һәрәкәтилә фиронун гәзәбинә туш ҝәлди. Һәмин дијара доггуз бәла ҝөндәриләндән сонра фирон Мусаны һәдәләди: «Бир дә мәним ҝөзүмә ҝөрүнмә. Јенә дә ҝөзүмә ҝөрүнсән, өләҹәксән» (Чых. 10:28). Фиронун сарајыны тәрк етмәздән әввәл Муса билдирди ки, онун илк оғлу өләҹәк (Чых. 11:4—8). Сонра ҝедиб бүтүн исраил аиләләринә бир тоғлу вә ја чәпиш  кәсиб ганыны гапыларынын јан вә үст дирәкләринә сүртмәји тапшырды. Бу һејванлары мисирлиләр Ра адлы аллаһларына гурбан ҝәтирирдиләр (Чых. 12:5—7). Ҝөрәсән, Фирон нә едәҹәкди? Бу, Мусанын һеч веҹинә дејилди. Ахы о, Јеһоваја иманла табе олур, «падшаһын гәзәбиндән горхмурду, чүнки Ҝөзәҝөрүнмәз Аллаһы ҝөрүрмүш кими мәтин иди». (Ибраниләрә 11:27, 28 ајәләрини оху.)

3. Мусанын иманы барәдә нәләри арашдыраҹағыг?

³ Ҝөрүнмәз Аллаһы ҝөрә биләҹәк гәдәр иманын вармы? (Матта 5:8). Руһани ҝөзләримизи елә итиләмәлијик ки, «Ҝөзәҝөрүнмәз Аллаһы» ҝөрә биләк. Бу саһәдә Мусанын нүмунәси бизә көмәк едә биләр. Јеһоваја иманы ону инсан горхусундан неҹә горумушду? О, Аллаһын вәдләринә иман етдијини неҹә ҝөстәрмишди? Халгы илә бирликдә тәһлүкә алтында оларкән «Ҝөзәҝөрүнмәз Аллаһы» иман ҝөзү илә ҝөрмәси ону неҹә мөһкәмләндирмишди?

4. Инсан ҝөзү илә өлчсәк, Муса Фиронун гаршысында һансы вәзијјәтдә иди?

⁴ Инсан ҝөзү илә өлчсәк, Муса фирона бата билмәзди. Мусанын һәјаты вә ҝәләҹәји, санки, фиронун әлиндә иди. Һәтта Муса өзү Јеһовадан сорушмушду: «Ахы мән кимәм ки, фиронун јанына ҝедиб Исраил өвладларыны Мисирдән чыхарым?» (Чых. 3:11). Тәхминән 40 ил әввәл Муса Мисирдән гачаг дүшмүшдү. О дүшүнә биләрди: «Јенидән Мисирә гајыдыб һәјатымы рискә атмаг нә дәрәҹәдә ағыллы һәрәкәтдир?»

5, 6. Мусаја фирондан јох, Јеһовадан горхмаға нә көмәк етди?

⁵ Муса Мисирә гајытмаздан өнҹә Аллаһ она ваҹиб бир принсип өјрәтди вә о, бу принсипи сонралар «Әјјуб» китабында гәләмә алды: «Рәбб горхусу һикмәтдир» (Әјјуб 28:28). Мусанын бу ҹүр горхуја јијәләнмәси вә ағылла давранмасы үчүн Јеһова она инсанларла Күлли-Ихтијар Аллаһ арасындакы фәрги ајдын тәсвир етди. О сорушду: «Ағзы инсана ким вериб? Инсаны лал, кар, кор јахуд ҝөзлү едән кимдир? Буну едән Мән Рәбб дејиләмми?» (Чых. 4:11).

⁶ Бу сөзләрин ҹаны нә иди? Мусанын горхмасы үчүн һеч бир сәбәб јох иди. Чүнки фирона хәбәрдарлыг етмәси үчүн ону Јеһова ҝөндәрмишди, архасында да дағ кими дураҹагды. Үстәлик, фирон һеч вахт Јеһова илә саваша билмәзди. Һәр шејдән әлавә, Муса Мисир падшаһы тәрәфиндән өлүмлә һәдәләнән илк мөмин инсан дејилди. Ола билсин, Муса әввәлки фиронларын идарә етдији дөврдә Јеһованын Ибраһими, Јусифи, һәтта онун өзүнү неҹә горудуғу үзәриндә дүшүнүрдү (Јар. 12:17—19; 41:14, 39—41; Чых. 1:22—2:10). «Ҝөзәҝөрүнмәз» Аллаһына иманы сајәсиндә Муса ҹәсарәтлә фиронун һүзуруна ҝәлиб Јеһованын әмр етдикләрини бир-бир она чатдырды.

7. Јеһоваја иман бир баҹыны инсан горхусундан неҹә горуду?

⁷ Јеһоваја иман Елла адлы баҹыны да инсан горхусуна гапылмагдан горуду. 1949-ҹу илдә КГБ әмәкдашлары Елла баҹыны Естонијада һәбс етдиләр вә сонра ҝәнҹ полис забитләринин ҝөзү гаршысында сојундурдулар. Баҹы дејир: «Мән өзүмү алчалдылмыш һисс едирдим. Амма Јеһоваја дуа етдикдән сонра дахилимә сакитлик чөкдү». Сонра ону үч ҝүн бирнәфәрлик камерада сахладылар. О бөлүшүр: «Полис забитләри бағырырдылар: “Биз елә едәҹәјик ки, бир дә Естонијада Јеһова ады чәкилмәсин! Сән дүшәрҝәјә ҝедәҹәксән, о бириләрсә Сибирә!” Әлә салырдылар: “Һаны сәнин Јеһован?”» Бу вәзијјәтдә Елла баҹы нә едәҹәкди? Инсан горхусуна дүшәҹәкди, јохса Јеһоваја ҝүвәнәҹәкди? Диндирилән вахт баҹы ону әлә саланлара горхмадан деди: «Азад јашајыб Аллаһын ҝөзүндән дүшмәкдәнсә, өмрүмүн сонуна кими һәбсдә галыб Аллаһла достлуғуму горујарам». Елла үчүн Јеһова гаршысында дајанан адамлар гәдәр реал иди. О, иманы сајәсиндә нөгсансызлығыны горуду.

8, 9. а) Инсан горхусунун дәрманы нәдир? б) Сәндә инсан горхусу варса, диггәтини кимә ҹәмләмәлисән?

 ⁸ Јеһоваја иман сәнә горхуларына галиб ҝәлмәјә көмәк едәҹәк. Әҝәр сәлаһијјәтли шәхсләр сәнин Аллаһа ибадәт етмәк азадлығына мәһдудијјәт гојмаға чалышсалар, елә ҝөрүнә биләр ки, һәјатын вә ҝәләҹәјин онлардан асылыдыр. Һәтта онларын гәзәбинә туш ҝәлмәмәк үчүн Јеһоваја хидмәти дајандырмаг фикринә дүшә биләрсән. Амма унутма: инсан горхусунун дәрманы Аллаһа имандыр! (Сүлејманын мәсәлләри 29:25 ајәсини оху.) Јеһова сорушур: «Фани инсандан, от кими солан бәшәр оғлундан горхан ҝөр сән кимсән?» (Јешаја 51:12, 13).

⁹ Ҝөзүнү гүдрәтли Аллаһдан чәкмә. О, әдаләтсиз рәһбәрләрин әлиндән ҝүн ҝөрмәјән инсанлары ҝөрүр, онларын һалына аҹыјыр, онлар үчүн чалышыр (Чых. 3:7—10). Әҝәр сән сәлаһијјәтли мәмурлар гаршысында иманыны мүдафиә етмәли олсан, Мүгәддәс Китабдакы нөвбәти сөзләри унутма: «Сизи мәһкәмәјә верәндә нәдән вә ја неҹә данышаҹағыныз барәсиндә нараһат олмајын, чүнки нә демәк лазым олдуғу сизә һәмин ан вериләҹәк» (Мат. 10:18—20). Рәһбәрләр вә һөкумәт нүмајәндәләри Јеһова илә саваша билмәзләр. Иманыны мөһкәмләндир, онда Јеһованын сәнә көмәк етмәјә һазыр олан реал Шәхсијјәт олдуғуну ҝөрәҹәксән.

10. а) Ерамыздан әввәл 1513-ҹү илин нисан ајында Јеһова исраиллиләрә һансы ҝөстәриши верди? б) Муса Аллаһын ҝөстәришләринә неҹә јанашды?

¹⁰ Ерамыздан әввәл 1513-ҹү илин нисан ајында Јеһова Мусаја вә Һаруна исраиллиләрә баша салмалары үчүн гејри-ади бир ҝөстәриш верди. Исраиллиләр сағлам еркәк тоғлу вә ја чәпиш сечмәли, ону кәсиб ганыны гапыларынын јан вә үст дирәкләринә сүртмәли идиләр (Чых. 12:3—7). Муса бу ҝөстәришә неҹә јанашды? Сонралар һәвари Павел јазмышды: «О, иманы сајәсиндә Пасханы гејд етди вә гапы дирәкләринә ган чиләди ки, Аллаһын мәләји онларын илкин өвладларыны мәһв етмәсин» (Ибр. 11:28). Муса Јеһованын сөзүнүн үстүндә дуран Аллаһ олдуғуна, Мисирлиләрин илк оғулларынын өлдүрүлмәсинә даир вердији вәдә әмин иди.

11. Муса нә үчүн башгаларына ҝөрә нараһат иди?

¹¹ «Аллаһын мәләји» мисирлиләрин илк өвладларыны мәһв едәндә Мусанын оғуллары, ҝөрүнүр, чох узагда, Мидјанда идиләр * (Чых. 18:1—6). Бунунла белә, о, итаәткарлыг ҝөстәриб илк өвладлары тәһлүкә гаршысында олан Исраил аиләләринә ҝөстәришләр верирди. Ахы сөһбәт инсан һәјатындан ҝедирди, Муса буна ҝөз јума билмәзди. Мүгәддәс Китабда дејилир ки, Муса ҹәлд һәрәкәтә кечди вә «Исраилин бүтүн ағсаггалларыны чағырыб деди: “Пасха гурбаныны кәсин”» (Чых. 12:21).

12. Јеһова бизә һансы ваҹиб хәбәри чатдырмағы тапшырыб?

¹² Јеһованын мүасир халгы да Аллаһын мәләјиндән ваҹиб бир ҝөстәриш алыб: «Аллаһдан горхун, Ону уҹалдын, чүнки Онун һөкм вахты јетишди. Буна ҝөрә дә ҝөјү, јери, дәнизи вә су һөвзәләрини јарадана тәзим един» (Вәһј 14:7). Инди бу хәбәри бәјан етмәјин вахтыдыр. Биз әтрафымыздакы инсанларын Бөјүк Бабилдән чыхмасы үчүн голларымызы чирмәләмәлијик ки, онлар «онун башына ҝәләҹәк бәлалар»а дүчар олмасынлар (Вәһј 18:4). Она ҝөрә дә «башга гојунлар» вә мәсһ олунмушлар әлләриндән ҝәләни едирләр ки, Аллаһдан узаглашмыш кәсләри Онунла барышдыра билсинләр (Јәһ. 10:16; 2 Кор. 5:20).

¹³ Биз «һөкм вахты»нын јетишдијини ҝөрүрүк. Доғрудан да, тәблиғ вә шаҝирд һазырламаг  иши, елә Јеһованын дедији кими, тәҹилидир. Һәвари Јәһја ҝөрдүјү ҝөрүнтү һагда дејир: «Јерин дөрд уҹунда дурмуш дөрд мәләк ҝөрдүм. Онлар јерин дөрд күләјини тутуб сахламышдылар» (Вәһј 7:1). Бәс сән иман ҝөзләри илә һәмин мәләкләрин бу дүнјанын үзәринә ҝәләҹәк бөјүк мүсибәтин дағыдыҹы күләкләрини бурахмаға һазыр олдугларыны ҝөрүрсәнми? Әҝәр бу мәләкләри иман ҝөзү илә ҝөрсән, онда хош хәбәри инсанлара әминликлә чатдыраҹагсан.

14. «Пис адамы өз шәр әмәлиндән» дөндәрмәјә бизи нә тәшвиг едир?

¹⁴ Аллаһын садиг бәндәләри индидән Јеһова илә достлуг мүнасибәтләринә вә әбәди һәјат үмидинә маликдирләр. Буну да дәрк едирик ки, «һәјаты гуртулсун дејә пис адамы өз шәр әмәлиндән дөндәрмәк» мәсулијјәти бизим үзәримиздәдир. (Језекел 3:17—19 ајәләрини оху.) Сөзсүз ки, биз јалныз ган мүгәссири олмамаг үчүн тәблиғ етмирик. Биз буну Јеһованы вә инсанлары севдијимиз үчүн едирик. Иса әсил мәһәббәтин вә мәрһәмәтин нә демәк олдуғуну самаријалы һаггындакы мәсәлиндә тәсвир етмишди. Өзүндән соруш: «Мән самаријалы кими давранырам, јохса каһин вә левили кими өзүмә бәраәт газандырараг “јолун о бири тајына” кечирәм?» (Лука 10:25—37). Аллаһын вәдләринә иман вә инсанлара мәһәббәт бизи, һәлә ки вахт битмәјиб, тәблиғ ишинә бүтүн ҝүҹүмүзү гојмаға тәшвиг едир.

15. Исраиллиләр нә үчүн тәләјә дүшдүкләрини дүшүнүрдүләр?

¹⁵ Ҝөзәҝөрүнмәз Аллаһа иман ҝәтирмәси Мусаја исраиллиләр Мисирдән чыхдыгдан сонра да көмәк  етмишди. Мүгәддәс Китаб хәбәр верир: «Исраил өвладлары бахыб ҝөрдүләр ки, Мисирлиләр онлара доғру ҝәлирләр. Буна ҝөрә дә Исраил өвладлары чох горхду вә Рәббә фәрјад етдиләр» (Чых. 14:10—12). Һәгигәтәнми, онлар чыхылмаз вәзијјәтдә идиләр? Бу, һеч дә белә дејилди. Ахы Јеһова габагҹадан демишди: «Мән... фирону инадкар едәҹәјәм ки, о сизи тәгиб етсин. Сонра фирон вә онун ордусуну мәғлуб едиб иззәтими ҝөстәрәҹәјәм. Бүтүн Мисирлиләр биләҹәкләр ки, Рәбб Мәнәм» (Чых. 14:4). Исраиллиләр анҹаг инсан ҝөзү илә ҝөрүнән шејләри ҝөрүрдүләр: гаршыларында кечилмәз Гырмызы дәниз, архада фиронун дөјүш арабалары, башларында исә 80 јашлы гоҹа бир чобан! Онлара елә ҝәлирди ки, тәләјә дүшүбләр.

16. Гырмызы дәнизин гаршысында иман Мусаны неҹә мөһкәмләндирди?

¹⁶ Лакин Муса горхуја гапылмады. Чүнки о, иман ҝөзләрилә дәниздән вә ордудан даһа гүдрәтли бир шеј ҝөрүрдү. О, Јеһованын ҝәтирәҹәји хиласы ҝөрүрдү. Вә билирди ки, исраиллиләр үчүн Јеһова Өзү савашаҹаг. (Чыхыш 14:13, 14 ајәләрини оху.) Мусанын иманы Аллаһын халгыны ҹуша ҝәтирди. Мүгәддәс Китабда дејилир: «Онлар, иман сајәсиндә, Гырмызы дәнизи санки гурудан кечән кими кечдиләр. Мисирлиләр дә кечмәк истәјәндә суја гәрг олдулар» (Ибр. 11:29). «Исраил халгы Рәббин Мисирлиләрә бөјүк гүввәтлә нә етдијини ҝөрәндә Рәбдән горхду, Она вә гулу Мусаја ҝүвәнди» (Чых. 14:31).

17. Үзләшәҹәјимиз һансы вәзијјәт иманымызы бәркә-боша салаҹаг?

¹⁷ Тезликлә бизим дә һәјатымыз тәһлүкә алтында олаҹаг. Бөјүк мүсибәтин зирвә нөгтәсинә аз галмыш бу дүнјанын сијаси гүввәләри тәшкилатымыздан даһа бөјүк вә үзвләринин сајы даһа чох олан дини тәшкилатлары ләғв едиб тамамилә мәһв едәҹәкләр (Вәһј 17:16). Пејғәмбәрликдә Јеһова һәмин вахт үчүн мүдафиәсиз вәзијјәтимизи белә тәсвир етмишди: «Диварсыз кәндләри олан бир [өлкәнин]... дарвазалары да, сүрҝүләри дә јохдур» (Јез. 38:10—12, 14—16). Инсан ҝөзү илә бахсаг, һәмин вахт бизә елә ҝәлә биләр ки, артыг китабымыз бағланыб. Бәс онда сән нә едәҹәксән?

18. Бөјүк мүсибәт заманы мәтин галмаг үчүн һансы сәбәбимиз вар?

¹⁸ Биз дә горхуја гапылмамалыјыг. Чүнки Јеһова габагҹадан демишди ки, Онун халгына һүҹум едиләҹәк. О, һәмчинин бунун нә илә гуртараҹағыны да демишди. «“О ҝүн Гог Исраил торпағына һүҹум етдији ҝүн гәзәбим аловланаҹаг” дејир Худавәнд Рәбб. “Гысганҹлығымла вә шиддәтли гәзәбимлә дејирәм”» (Јез. 38:18—23). Бәли, Јеһова Өз халгына зәрәр вурмаг истәјән һәр кәси мәһв едәҹәк. «Рәббин мөһтәшәм вә дәһшәтли ҝүнү»н сонунда иман сәнә Јеһованын ҝәтирәҹәји хиласы ҝөрмәјә вә нөгсансызлығыны горумаға көмәк едәҹәк (Јоел 2:31, 32).

19. а) Муса илә Јеһова арасында мүнасибәтләр нә дәрәҹәдә мөһкәм иди? б) Әҝәр бүтүн јолларында Јеһоваја табе олсан, һансы хејир-дуаны дадаҹагсан?

¹⁹ «Ҝөзәҝөрүнмәз Аллаһы ҝөрүрмүш кими мәтин» галмагла өзүнү индидән һәмин әламәтдар һадисәләрә һазырла. Мүнтәзәм арашдырма апармагла вә дуа етмәклә Јеһова илә достлуг мүнасибәтләрини мөһкәмләндир. Мусанын мәһз бу ҹүр достлуг мүнасибәти вар иди. Јеһова ону елә мөһтәшәм ишләрдә истифадә етмишди ки, Мүгәддәс Китабда Јеһованын ону «үз-үзә» таныдығы дејилир (Ганун. т. 34:10). Муса, һәгигәтән дә, тајы-бәрабәри олмајан пејғәмбәр иди. Иман сајәсиндә сән дә Јеһова илә мүнасибәтләрини елә мөһкәмләндирә биләрсән ки, санки Ону доғрудан да ҝөрмүсән. Әҝәр сән Аллаһын Кәламынын тәшвиг етдији кими, «бүтүн јолларында» Јеһоваја табе олсан, «О сәнин јолларыны дүзәлдәр» (Сүл. мәс. 3:6).