Lelo Umwene “Yewa wa Kubulwa Kumweka”?

“Wāimanije nyeke pamo bwa aye umwene Yewa wa kubulwa kumweka.”—BAH. 11:27.

LE KUMONA “YEWA WA KUBULWA KUMWEKA” . . .

kukakukinga ku moyo wa kutyina bantu?

kukakutonona utambile mu busapudi ne pa mfulo?

kukakukwasha wimanije nyeke mu malwa makatampe?

1, 2. (a) Shintulula kine kyādi kimwekela Mosesa bu udi mu kyaka. (Tala kifwatulo kidi ku ngalwilo.) (b) Mwanda waka Mosesa kātyininepo bukalabale bwa mulopwe?

 FELO wādi mulopwe wa bukomo kadi leza mūmi ku bene Edipito. Dibuku dimo (When Egypt Ruled the East) dinena amba, ku meso abo “wādi upityile bipangwa byonso bya pano pa ntanda ku tunangu ne bukomo.” Pa kukwatyija babikalwa bandi moyo, Felo wādi uvwala kilongo kifwatule’po ñando utengele kusumana—kine kyādi kivuluja amba balwana na mulopwe bakonakanibwa lubilolubilo. Penepa fwatakanya’po bidi muswelo weivwene Mosesa kitatyi kyamunene Yehova amba: “Nkakutume kudi Felo amba ukalupujemo bantu bami bāna ba Isalela mu Edipito.”—Div. 3:10.

² Mosesa wāendele mu Edipito kukasapula musapu wa Leza ne kukolomona bukalabale bwa Felo. Bipupo kitema pa kupwa kuponena ntanda, Felo wādyumwine Mosesa amba: “Dyumuka abewa kokakolwa dikwabo kumona mpala yami, mwanda difuku dyokemona ne mpala yami, kufwa ukafwididila.” (Div. 10:28) Kumeso kwa Mosesa kutaluka ku meso a Felo, wālaile amba mwana umbedi wa mulopwe ukafwa. (Div. 11:4-8) Ku mfulo, Mosesa wālombola bisaka byonso bya bene Isalela kutapa mbuji nansha  mukōko mulume—nyema ukola kumeso Ra leza wa bene Edipito—ne kushinga mashi abyo pa ñunji ya bibelo byabo. (Div. 12:5-7) Le Felo wādi wa kulonga’po namani? Mosesa kāzakelepo. Mwanda waka? Mwanda wākōkele Yehova na lwitabijo, “kātyininepo bulobo bwa mulopwe, mwanda wāimanije nyeke pamo bwa aye umwene Yewa wa kubulwa kumweka.”—Tanga Bahebelu 11:27, 28.

3.Le i bika byotusa kubandaula pa mwanda utala lwitabijo lwādi na Mosesa mudi “Yewa wa kubulwa kumweka”?

³ Lelo lwitabijo lobe i lukomo pamo’nka na abe ‘umwene Leza’? (Mat. 5:8) Pa kulumbulula mumweno wetu wa ku mushipiditu amba tubwanye kumona “Yewa wa kubulwa kumweka,” tulangulukilei bidi padi Mosesa. Le lwitabijo lwandi mudi Yehova lwāmukingile namani ku kityino kya muntu? Le wālombwele lwitabijo mu milao ya Leza muswelo’ka? Le bukomo bwa Mosesa bwa kumona “Yewa wa kubulwa kumweka,” bwāmukomeje namani kitatyi kyaādi mu kyaka aye ne bantu bandi?

KĀTYININEPO “BUKALABALE BWA MULOPWE”

4.Na meso’tu otwitala’a, le Mosesa wādi na kyepelo’ka kumeso a Felo?

⁴ Na meso’tu otwitala’a, Mosesa kādipo pamo na Felo. Būmi bwa Mosesa, ndoe yandi ne būmi bwandi bwa kumeso byādi bimweka bu byādi mu makasa a Felo. Mosesa aye mwine wāipangwile Yehova amba: “Lelo amiwa nami ne ani le? Amba ñende kudi Felo, kadi nkalupuje bāna ba Isalela mu Edipito?” (Div. 3:11) Kintu kya myaka 40 kunyuma, Mosesa wānyemene mu Edipito. Wādi padi wiipangula’mba, ‘le bine i kya tunangu netolele ku Edipito ne kukolomona bulobo bwa mulopwe?’

5, 6. Le i bika byākweshe Mosesa akamwe Yehova pa kyaba kya kwakamwa Felo?

⁵ Kumeso kwa Mosesa kujokela ku Edipito, Leza wāmufundije musoñanya wa mvubu, musoñanya umo onka wāsonekele Mosesa mwenda mafuku mu mukanda wa Yoba amba: “Kwakamwa [Yehova] yo ñeni.” (Yoba 28:28) Pa kukwasha Mosesa ekale na kuno kwakamwa ne kulonga bintu na tunangu, Yehova wālombwele kwishila kudi pa bukata bwa bantu ne Leza Mwine Bukomo Bonso. Wāipangwile amba: “Lelo wapele muntu kyakanwa i ani le? Ne ulonga bu-kamama, ne kitwi, nansha ne batala meso, nansha bampofu, le ke amiwa Yehovapo’ni?”—Div. 4:11.

⁶ Le i ñeni’ka yotuboila’ko? Mosesa kādipo ufwaninwe kwivwana moyo. Wātuminwe na Yehova, mwine wādi wa kupa Mosesa byonso byasakilwa mwanda wa kusapwila Felo musapu wa Leza. Kadi, Felo kādipo pamo na Yehova. Ne kadi, uno kewādipo musunsa mubajinji wa bengidi ba Leza kwikala mu kyaka mu buludiki bwa bene Edipito. Padi Mosesa wālangulukile pa muswelo wākingile Yehova Abalahama, Yosefa ne aye mwine Mosesa mu imbikalo ya Bafelo ba kala. (Ngo. 12:17-19; 41:14, 39-41; Div. 1:22–2:10) Mosesa byaādi na lwitabijo mudi Yehova “Yewa wa kubulwa kumweka,” wāendele na bukankamane kumeso a Felo ne kumusapwila binenwa byonso byāmusoñenye Yehova kunena.

7. Le lwitabijo mudi Yehova lwakingile kaka umo namani?

⁷ Kadi lwitabijo mudi Yehova lwakingile kaka umo witwa bu Ella ku kuponena mu kityino kya bantu. Mu 1949, kaka Ella wakutyilwe mu Estoni na ba KGB, bamuvūla mutaka ne kubandilwa na bakomanda ba bampulushi bankasampe. Wanene amba,“naivwene bumvu. Ino, ami pa kulombela kudi Yehova, kupwa naikala mu ndoe ne mutyima wauntūka.” Kupwa, kaka Ella wakutwa mafuku asatu mu kifungo kya bunka. Unena amba: “Bakomanda badi batūta kyungwe amba: ‘Tusa kulonga uno muswelo mwanda wa dijina Yehova dileke kukavulukwa mu Estoni! Usa kwenda mu komponi, kadi bakwabo basa kwenda ku  Sibérie!’ Babweja’ko na kibengo amba, ‘le Yehova obe udi kwepi?’” Le kaka Ella wadi wa kutyina bantu’ni nansha wa kukulupila mudi Yehova? Kitatyi kyobadi bamwipangula, wesambile na diwi ditunduke pa kubulwa moyo, na kulombola bano ba kibengo amba: “Nadi nangulukila pa uno mwanda bininge, nkekala mu kifungo mwanda wa kulama kipwano kyami na Leza kupita’ko kukutululwa ne kuleka kwitabijibwa nandi.” Kudi kaka Ella, Yehova wādi’ko pamo bwa bantu bemene kumeso andi. Kupityila ku lwitabijo, walama bululame bwandi.

8, 9. (a) Le kinyuma kya kutyina bantu i bika? (b) Shi ubaikala pa ditompo dya kutyina bantu, le ufwaninwe kuta mutyima kudi ani?

⁸ Lwitabijo mudi Yehova lukakukwasha unekenye moyo obe. Shi balupusa babukomo bakimba kukalakanya bwanapabo bobe bwa kutōta Leza, bibwanya kumweka amba būmi bobe, ndoe, ne būmi bobe bwa kumeso bidi mu makasa a muntu. Ubwanya padi’nka ne kwiipangula shi i kya tunangu kwendelela kwingidila Yehova ne kulobeja balupusa. Vuluka amba: Kinyuma kya kityino kya bantu i kwitabija mudi Leza. (Tanga Nkindi 29:25.) Yehova wipangula amba: “Lelo wi ani byokwatwa muntu moyo ukafwa ne mwana muntu ukalongwa kadi bwa kiyombo?”—Isa. 51:12, 13.

⁹ Ta mutyima obe kudi Shobe mwine bukomo bonso. Umonanga, kwivwana lusa, ne kulonga bintu pangala pa boba basusuka mu buludiki bwa bukondame. (Div. 3:7-10) Nansha shi munenwe kubingija lwitabijo lwenu kumeso a balupusa ba bukomo, “kemwakikambakanyai mityima pa muswelo omukanena nansha pa byomukanena, mwanda bya kunena bikemupebwa pa kine kitatyi’kya.” (Mat. 10:18-20) Balopwe ba bantu ne balupusa ba buludiki kebadipo pamo na Yehova. Shi ukomeje lwitabijo lobe pano, ubwanya kumona Yehova bu Muntu udi’ko bine usaka kukukwasha.

WĀLOMBWELE LWITABIJO MU MILAO YA LEZA

10. (a) Le Yehova wāpele bene Isalela bulombodi’ka mu kweji wa Nisane 1513 K.K.K.? (b) Mwanda waka Mosesa wākōkele bulombodi bwa Leza?

¹⁰ Mu kweji wa Nisane 1513 K.K.K., Yehova wālombwele Mosesa ne Alone bape bene Isalela buno bulombodi bwa pa bula amba: Tongai mukōko mulume mukomo nansha mbuji, tapai’byo ne kushinga mashi pa ñunji ya bibelo byenu. (Div. 12:3-7) Lelo Mosesa wālongele’po namani? Mutumibwa Polo wāsonekele mwenda mafuku myanda yandi amba: “Pa lwitabijo wāsobele masobo a Pashika ne kushinga mashi, amba yewa wa kyonakanya wākasanshija babo bana babedi.” (Bah. 11:28) Mosesa wādi uyukile’mba Yehova i ukulupilwa, kadi wālombwele lwitabijo mu mulao wa Yehova wa kwipaya bana babedi mu Edipito.

11. Mwanda waka Mosesa wādyumwine bakwabo?

¹¹ Bimweka bu bana ba Mosesa bādi ku Midyana, kulampe na ‘wa kyonakanya.’ * (Div. 18:1-6) Inoko, wālombwele na kikōkeji bisaka bikwabo bya bene Isalela ba bana babedi bādi mu kyaka. Būmi bwādi mu kyaka, kadi Mosesa wādi usenswe bantu-nandi. Bible unena amba, Mosesa, “waita bakulumpe bonso ba Isalela kēbanena’mba: . . . mutape Pashika.”—Div. 12:21.

12. Le Yehova i mwitupe kusapula musapu’ka wa kamweno?

¹² Na buludiki bwa ba mwikeulu, bantu ba Yehova basapulanga musapu wa kamweno amba: “Akamwai Leza, mutumbijei ntumbo, mwanda kitatyi kya butyibi bwandi kibafika, nanshi tōtai Yewa walongele diulu ne ntanda ne dijiba ne masulo a mema.” (Kus. 14:7) Kino i kitatyi kya kusapula uno musapu. Tufwaninwe kudyumuna bakwetu batambe mu Babiloni Mukatampe, kutyina “[ba katambula] ku mpupo yandi.” (Kus. 18:4) “Mikōko mikwabo” izenzanga  pamo na bene Kidishitu bashingwe māni boba bapalukile kudi Leza ‘bapwane’ nandi.—Yoa. 10:16; 2 Ko. 5:20.

13. Le i bika bikatamija mutyima wetu wa kusapula myanda miyampe?

¹³ Tukulupile amba, “kitatyi kya butyibi” kibafika. Kadi twitabije amba Yehova kapelakanyangapo bininge mwingilo wetu wa kusapula ne kulonga bana babwanga. Mutumibwa Yoano wāmwene mu kimonwa “bamwikeulu baná bemene pa mafinko aná a ntanda.” (Kus. 7:1) Le umwene na lwitabijo bano bamwikeulu beteakanya kulekelela mvula ya malwa makatampe ya konakanya ino ntanda? Shi umwene bano ba mwikeulu na meso obe a lwitabijo, ukekala na bukomo bwa kusapula myanda miyampe na kikulupiji.

14. Le i bika bitutononanga tudyumune “mubi ku dishinda dyandi dibi”?

¹⁴ Bene Kidishitu ba bine badi kala mu kipwano na Yehova, kadi badi na lukulupilo lwa būmi bwa nyeke. Inoko, tuyukile amba tudi na kiselwa kya “kudyumuna mubi ku dishinda dyandi dibi, [ne] kupandija būmi bwandi.” (Tanga Ezekyele 3:17-19.) Na bubine, ketusapulangapo’tu mwanda wa kutyina kulambikwa mashi. Ino tusenswe Yehova ne bakwetu. Yesu wālombwele mwine mushintulwila buswe ne lusa mu lukindi lwandi lwa mwine Samadia. Tubwanya kwiipangula amba, ‘le ngidi na “lusa” pamo bwa mwine Samadia, lwa kusapula bukamoni?’ Ne kadi, ketukasakepo kwikala pamo bwa kitobo ne mwine Levi wa mu lukindi, na kwibingija ne kwenda “mutamba mukwabo.” (Luka 10:25-37) Kwitabija mu milao ya Leza ne kusanswa bakwetu kuketutonona tutambile ne pa mfulo mu mwingilo wa busapudi pano po kukidi kitatyi.

 “BĀPITYILE PA DIJIBA DITYILA”

15. Mwanda waka bene Isalela bēmwene bu bapye mu dikinga?

¹⁵ Lwitabijo lwa Mosesa mudi “Yewa wa kubulwa kumweka,” lwāmukweshe kitatyi kyādi bene Isalela mu kyaka pa kupwa kutamba mu Edipito. Bible unena amba: “Bāna ba Isalela babandula meso abo, ino monapo bidi, bene Edipito aba bebalonda; penepa bakwatwa na moyo byamwiko, kabidi bāna ba Isalela baabija kudi Yehova.” (Div. 14:10-12) Le ino yādi ngikadilo mikomo ya mu kitulumukila? Mhm. Yehova wālaile amba: “Nkakomeja mutyima wa Felo kadi ukebalonda; ino ami nkatumba ntumbo padi Felo ne pa divita dyandi dyonso; kadi bene Edipito bakayuka byo ndi amiwa ne Yehova.” (Div. 14:4) Inoko, bene Isalela bāmwene enka byādi kumeso abo—Dijiba Dityila kedyabukwa dyādi kumeso abo, makalo a bulwi a Felo a lubilo ādi kunyuma kwabo, ne mukumbi wa myaka 80 wādi wibendeja! Bēmwene bu bapye mu dikinga.

16. Le lwitabijo lwākomeje Mosesa namani pa Dijiba Dityila?

¹⁶ Inoko, Mosesa kāivwenepo moyo. Mwanda waka? Mwanda meso andi a lwitabijo ādi amwene kintu kya bukomo kutabuka dijiba ne kibumbo kya bulwi. Wāmwene “bupandiji bwa Yehova,” kadi wādi uyukile’mba Yehova ukalwila bene Isalela. (Tanga Divilu 14:13, 14.) Lwitabijo lwa Mosesa lwāpele bantu ba Leza bukomo. Bible unena amba: “Pa lwitabijo bāpityile pa Dijiba Dityila pamo’nka bwa pa nshi myūmu, ino bene Edipito pa kusomonwa, bāminwa kubyu.” (Bah. 11:29) O mwanda “bantu’ba [bāmwakaminwe] Yehova, ne kwitabija bamwitabija, ne mwingidi wandi mwine kumo Mosesa.”—Div. 14:31.

17. Le i kinkumenkume’ka kya mu mafuku a kumeso kikatompa lwitabijo lwetu?

¹⁷ Panopano ponka, būmi bwetu busa kumweka bu budi mu kyaka. Malwa makatakata poakafika, maludiki a ino ntanda akasala ne konakanya fututu malongolodi a bipwilo ādi makata ne mavule kwitupita. (Kus. 17:16) Yehova wātelele mu bupolofeto ngikadilo ya bulanda yotudi’mo bu “ntanda ya bibundi byampikwa masakwa . . . , [byampikwa] masakwa, kwikalapo nansha ne mikabo, nansha bibelo.” (Ezk. 38:10-12, 14-16) Na ano etu meso’a, bikamweka bu ketudipo na dyese dya kupanda. Le ukalonga namani?

18. Shintulula muswelo otubwanya kwimanija mu malwa makatampe.

¹⁸ Ketufwaninwepo kwivwana moyo. Mwanda waka? Mwanda Yehova wālaile kuno kutambwa kwa bantu bandi. Kadi wālaile ne bipa bya kulupuka’ko. “Mu dyodya difuku’dya, Koka pa kutamba ntanda ya Isalela; i Mfumwenu [Yehova] unena; bulobo bupitepite bwami bukakanda mu myulu yami. Mwanda mu mukao wami ne mu mudilo wa bukalabale bwami [nkesamba].” (Ezk. 38:18-23) Penepa Yehova Leza ukonakanya boba bonso basaka kususula bantu bandi. Lwitabijo lobe mu bintu bikalupuka ku “difuku dikatakata dya kitenteji dya Yehova” lukakukwasha ‘umone lupandilo lwa Yehova’ ne kulama bululame bobe.—Yoe. 2:31, 32.

19. (a) Le ba Mosesa ne Yehova bādi bapwane namani? (b) Le i madyese’ka okekala nao shi ulonda Yehova mu mashinda obe onso?

¹⁹ Shi ke pano, witeakanye ku bino binkumenkume bisangaja na kwimanija nyeke pamo bwa abe “umwene Yewa wa kubulwa kumweka”! Ningija kipwano kyobe na Yehova Leza kupityila ku kwifunda kitatyi ne kitatyi ne kulombela. Mosesa wādi mu kipwano kya uno muswelo na Yehova, kadi wāmwingidije bininge monka munenena Bible amba Yehova wāyukile Mosesa “mpala na mpala.” (Kup. 34:10) Mosesa wādi mupolofeto wakutendelwa. Inoko, kupityila ku lwitabijo nobe ubwanya kuyuka Yehova bya binebine’nka na abe umumwene. Shi umulonda “mu mashinda obe onso,” na mukukankamikila Kinenwa kya Leza kulonga, “ukōlolanga tushinda tobe.”—Nki. 3:6.

[Kunshi kwa dyani]

[Bipangujo bya Kifundwa]