Neke ki te tumu manako rikiriki

Neke ki te ngai o te au tumu tuatua

Te Kite ra Ainei Koe “i Tei Kore e Kitea Kia Akara Ra”?

Te Kite ra Ainei Koe “i Tei Kore e Kitea Kia Akara Ra”?

“I maroiroi rava atura aia i te akara anga atu iaia, i tei kore e kitea kia akara ra.”—EBE. 11:27.

1, 2. (a) I te akara anga, eaa te tumu i o ei a Mose ki roto i te kino? (Akara i te tutu mua o teia atikara.) (e) Eaa te tumu kare a Mose i mataku ana i te tu riri o te ariki?

E TUTARA rongonui a Pharao, e kua akamori to Aiphiti iaia ei atua no ratou. Akakite mai te puka When Egypt Ruled the East e, ki to Aiphiti, e teitei atu te “pakari e te mana” o Pharao i to tetai ua atu tangata. Inangaro a Pharao kia mataku to Aiphiti iaia, no reira kua aao aia i tetai korona e tiki to runga no tetai ovi kua papa i te kakati. E akamaaraanga teia e ka takore vivikiia te au enemi o te ariki. No reira, e akamanako i to Mose tu te akakite anga a Iehova kiaia e: “E tono au ia koe kia Pharao ra, e naau e arataki mai i toku iti-tangata, i te tamariki a Iseraela, mei Aiphiti mai.”—Exo. 3:10.

2 Kua aere a Mose ki Aiphiti e kua akakite aia kia Pharao i te karere a te Atua. Riri tikai a Pharao. Muri ake te akautungaia anga a Aiphiti ki te au mate e iva, no te tu riri o Pharao kua akamatakite aia ia Mose e: “Auraka roa koe e kite akaou mai i toku mata; ei te rā e kite ei koe i toku nei mata, ka mate roa ïa koe.” (Exo. 10:28) I mua ake te akaruke anga a Mose, kua totou aia e ka mate te tama mua a te ariki. (Exo. 11:4-8) E oti kua akakite a Mose ki te au ngutuare o Iseraela kia ta i tetai puakanio me kore tetai toa mamoe e kia pipi i te toto ki runga i te au kopa ngutupa. Ko te toa mamoe, e manu tapu teia ki te atua o Aiphiti, ko Ra. (Exo. 12:5-7) Eaa ta Pharao ka rave? Kare roa a Mose i mataku ana i ta Pharao ka rave. No teaa ra? No tona tu akarongo e tona kauraro anga kia Iehova, kare aia “i mataku i te riri o te ariki ra: i maroiroi rava atura aia i te akara anga atu iaia, i tei kore e kitea kia akara ra.”E tatau ia Ebera 11:27, 28.

3. Eaa te au uianga ta tatou ka uriuri no runga i to Mose irinakianga i roto i “tei kore e kitea kia akara ra”?

3 E ririnui ainei toou akarongo mei te mea rai e te “kite ra koe i te Atua”? (Mata. 5:8) Ei akaketaketa i to tatou akarongo kia kite i “tei kore e kitea kia akara,” ka uriuri ana tatou i te akaraanga o Mose. Akapeea tona irinaki anga i roto ia Iehova i te paruru anga iaia kia kore e mataku i te tangata? Akapeea aia i te akaari anga e kua irinaki tikai aia i roto i te au taputou a te Atua? E akapeea te kite anga i “tei kore e kitea kia akara ra” te akaketaketa anga ia Mose e tona iti tangata te rokoia anga ratou e te kino?

KARE AIA I MATAKU I “TE RIRI O TE ARIKI”

4. Ia Mose i mua ia Pharao, eaa ta te aronga kare o ratou akarongo i manako ana?

4 Ki te aronga kare o ratou akarongo, penei ka manako ratou e kare o Mose mana me akaaiteia atu kia Pharao. Tei roto te oraanga o Mose i te rima o Pharao. Kua ui a Mose kia Iehova e: “Koai oki au, ka tae ei au kia Pharao ra, e ka arataki mai ei au i te tamariki a Iseraela mei Aiphiti mai?” (Exo. 3:11) Mei te 40 mataiti i topa, kua oro ke a Mose mei Aiphiti mai ei tuitarere. Penei kua manako aia e, ‘E meitaki ainei noku i te oki ki Aiphiti e kia akariri atu i te ariki?’

5, 6. Eaa tei tauturu ia Mose kia mataku ia Iehova, kare ia Pharao?

5 Kua apii te Atua ia Mose i tetai apiianga puapinga i mua ake i tona oki anga ki Aiphiti. I muri mai, kua tata a Mose no runga i taua apiianga ra i roto i te puka o Iobu: “Ko te mataku i te Atu ra, ko te pakari ïa.” (Iobu 28:28) Ei tauturu ia Mose kia kite e eaa tikai te mataku, kua akaaite a Iehova i te tangata kiaia uaorai, te Atua Mana Katoatoa. Kua ui Aia e: “Naai i anga i te vaa tangata nei? e koai tei akariro iaia ei murare, e ei turi, e ei matapuera, e ei matapo? kare ainei ko au ko Iehova?”—Exo. 4:11.

6 Eaa te apiianga? Kua tonoia a Mose e Iehova, no reira kare aia e anoanoia kia mataku. Ka oronga te Atua i te mana kia Mose kia akakite i te karere a te Atua kia Pharao. Kare ko te taime mua teia i rokoia ai te au tavini o te Atua i te kino i Aiphiti. Penei kua akamaara a Mose e akapeea a Iehova i te paruru anga ia Aberahama, Iosepha, e ia Mose mei te au Pharao o mua ana. Kare o Pharao mana me akaaiteia atu kia Iehova. (Gene. 12:17-19; 41:14, 39-41; Exo. 1:22–2:10) No te mea kua kite a Mose i “tei kore e kitea kia akara ra,” kua aere aia kia Pharao ma te tu ngakau toa e kua akakite aia kiaia i te karere a Iehova.

7. Akapeea te akarongo i roto ia Iehova te paruru anga i tetai tuaine?

7 Na roto i te tu akarongo i roto ia Iehova, kua paruruia tetai tuaine, ko Ella tona ingoa, kia kore e mataku i te tangata. I te mataiti 1949, kua tapekaia aia e te KGB i Estonia. Kua kiriti ratou i tona kakau, e kua akara matariki te au akava iaia. “Kua taakama tikai ratou iaku,” i karanga ai aia. “Tera ra, i muri ake te pure anga au kia Iehova, kua tupu te au ki toku ngakau e kua maru mai au.” E oti, kua akaruke ratou ia Ella e toru ra i roto i tetai pia poiri e te meangiti o te are auri, koia anake ua. Karanga aia e: “Kua ava mai te au tiaki mouauri e: ‘Kare roa te ingoa o Iehova e akamaara akaouia i Estonia! Ka aere koe ki tetai ngai puakapa noo ei, e ka aere te katoatoa ki Siberia!’ Kua ava katoa ratou e, ‘Teiea to Atua ra ko Iehova?’” Ka irinaki ainei a Ella ki roto i te tangata, me ko Iehova? Te tukuia anga aia ki mua i te aronga mana, kare roa aia i mataku ana i te akakite kia ratou e: “I manako ua ana rai au no runga i teia, e ka mataora au i te noo i roto i te are auri i te akono i toku pirianga ki te Atua i to te tukuia anga au kia aere e kia akamareka kore Iaia.” Kare e ekoko e e Atua tika tikai a Iehova kia Ella. Kua vai tiratiratu aia kia Iehova no te mea kua tuku aia i tona akarongo ki roto Iaia.

8, 9. (a) Eaa taau e anoano ra kia kore koe e mataku i te tangata? (e) Me timataia koe kia mataku i te tangata, eaa taau ka inangaro i te akamanako?

8 Me e akarongo toou i roto ia Iehova, kare koe e mataku i te tangata. Me tauta te aronga mana i te tāpu ia koe mei taau akamorianga i te Atua, penei i te akara anga, te akaaere ra ratou i toou oraanga. Penei e ui kia koe uaorai e: ‘E meitaki tikai ainei noku kia tavini ua atu rai ia Iehova e i taua taime rai i te akariri atu i te aronga mana?’ E akamaara i teia: Me tuku koe i te akarongo ki roto i te Atua, kare koe e mataku i te tangata. (E tatau ia Maseli 29:25.) Te ui maira a Iehova e: “Koai oki koe i mataku ei koe i te tangata te ka mate, e te tamaiti a te tangata nei, te ka riro ei ngangaere ua ra?”—Isa. 51:12, 13.

9 E akamanako ua rai i toou Metua i te rangi. Te kite maira aia i te aronga pouroa tei takinokinoia e te tangata. Te inangaro maira e te tauturu maira aia ia ratou. (Exo. 3:7-10) Me ka anoanoia koe i te paruru i toou akarongo i mua i te aronga mana, te akakite maira te Pipiria e: “Auraka e taitaia i te tu o ta kotou ka karanga atu; e akakiteia mai kotou i te tuatua i reira ra.” (Mata. 10:18-20) Me akaaiteia atu teia aronga kia Iehova, kare o ratou mana. Me akaketaketa i toou akarongo i teianei, ka riro a Iehova ei Atua tika tikai tei inangaro i te tauturu ia koe.

IRINAKI AIA I TE AU TAPUTOU A TE ATUA

10. (a) Eaa te au ikuikuanga ta Iehova i oronga ki te ngati Iseraela i te marama o Nisana 1513 M.T.N.? (e) Eaa te tumu i akono ei a Mose i te au ikuikuanga a te Atua?

10 I roto i te marama o Nisana 1513 M.T.N., kua akaue a Iehova ia Mose raua ko Aarona kia akakite ki te ngati Iseraela kia ta i tetai toa mamoe me kore tetai puakanio, e kia pipi i te toto ki runga i te au kopa ngutupa. (Exo. 12:3-7) I te mea e kare roa te ngati Iseraela i rave ana i te reira i mua ana, kua tata te apotetoro ko Paulo e no to Mose tu akarongo i “akono ei aia i te pasa, e te pîpî anga toto ra, kia kore tei ta i te tama mua ra kia rave katoa mai ia ratou ra.” (Ebe. 11:28) Kua kite a Mose e ka akatupuia te au taputou a Iehova e ka mate te au tama mua i Aiphiti.

11. Eaa te tumu i akamatakite ei a Mose i te ngati Iseraela?

11 Noatu tei Midiana te nga tamariki tamaroa a Mose e kare raua e rokoia e te kino, kua akamatakite aia i te au ngutuare tangata Iseraela e penei ka tamateia ta ratou tama mua. * (Exo. 18:1-6) No tona inangaro maata no te tangata tupu, “kua tiki aturā Mose i te aronga pakari katoa o Iseraela, e kua karanga atura kia ratou,. . . ka ko ei i te pasa.”—Exo. 12:21.

12. Eaa te karere ta Iehova i akakite kia tatou kia tutu aere?

12 Ma te tauturu a te au angera, te akakitekite nei te iti tangata o Iehova i teia karere puapinga: “Ka mataku i te Atua, e akakakā iaia; kua tae oki ki te ora akautunga anga nana; e akamori kotou iaia i tei anga i te rangi, e te enua, e te tai, e te au vai pupui ra.” (Apo. 14:7) Teia te taime ka anoanoia tatou kia akakitekite i teia karere. Ka anoano katoaia tatou i te akamatakite i to tatou tangata tupu kia akaatea mai ki vao mei ia Babulonia Maata koia oki, te au akonoanga pikikaa, kia kore ratou “e mate katoa i tona ra au mate.” (Apo. 18:4) Te pati nei te au Kerititiano akatainuia e te “mamoe ke atu” i te au tangata kia riro mai ei oa no te Atua.—Ioa. 10:16; 2 Kori. 5:20.

Me e akarongo toou i roto ia Iehova, ka tupu toou inangaro kia tutu aere i te tuatua meitaki (Akara i te parakarapa 13)

13. Eaa te ka tauturu ia koe kia tupu toou inangaro kia tutu aere i te tuatua meitaki?

13 Irinaki papu tatou e kua tae mai “te ora akautunga anga.” Papu katoa ia tatou e e puapinga tikai te angaanga tutuanga mei ta Iehova i akakite mai. Na roto i tetai orama, kua kite te apotetoro ko Ioane e “e toko a puke angela i te tu anga i nga tuanga e a o te enua nei, i te tāpu anga i nga matangi e a o te ao nei.” (Apo. 7:1) Te kite ra ainei koe i taua au angera kua papa i te tuku i te matangi o te mate maata ei takore i teianei ao? Me koia ia, ka tupu toou inangaro kia tutu aere i te tuatua meitaki ki tetai ke.

14. Eaa te tumu ka ‘ako atu ei tatou i te tangata kino i tona ra aerenga kino’?

14 E pirianga vaitata to tatou kia Iehova e e manakonakoanga katoa no te oraanga mutu kore, inara te kite nei tatou e na tatou te apainga kia ‘ako atu i te tangata kino i tona ra aerenga kino, e kia ora aia.’ (E tatau ia Ezekiela 3:17-19.) E tika, kare ko teia ua te tumu maata i tutu aere ei tatou. Mari ra, te rave nei tatou i teia angaanga no to tatou inangaro ia Iehova e no te au tangata tupu. I roto i tana akatutuanga o te tangata Samaria, kua apii mai a Iesu ia tatou kia marama e eaa tikai te aiteanga e kia akaari i te inangaro e te tu akaaroa. Penei ka ui kia tatou uaorai e: ‘Kua aite rai toku tu ki te tangata Samaria, me kore ki te kau taunga e te tangata ngati Levi? E tu puareinga ainei toku kia oronga i tetai akakitekiteanga, me kore te rave ra au i te au kotoenga kia kore e tutu aere?’ (Luka 10:25-37) Me irinaki tatou i roto i te au taputou a te Atua e te inangaro ra tatou i to tatou tangata tupu, ka akakeu te reira ia tatou kia rave i te ka rauka i roto i te angaanga orometua i mua ake ka tae mai ei te openga.

KUA NA RARO TO ISERAELA “I TE TAI KUTEKUTE”

15. Eaa ra te ngati Iseraela i manako ei e ka rokoia ratou e te kino?

15 No to Mose irinaki i roto i “tei kore e kitea kia akara ra,” kua tauturu te reira iaia te rokoia anga te ngati Iseraela e te kino i muri ake te akaruke anga ratou ia Aiphiti. Akakite mai te Pipiria e: “Kua nānā akera te tamariki a Iseraela i to ratou mata ki runga, e i na, te aruia maira ratou e to Aiphiti; mataku roa akera ratou: e kua kapiki nui atura te tamariki a Iseraela kia Iehova.” (Exo. 14:10-12) Tano anga ka tapapa te ngati Iseraela i te reira kia tupu no te mea kua akakite a Iehova kia ratou e: “E akaketaketa ua atura au i to Pharao ngakau, kia aruaru mai aia ia ratou; e ka akangateiteiia au ki runga ia Pharao, e te nuku katoa nana ra; kia kite oki to Aiphiti e, ko au ko Iehova.” (Exo. 14:4) Noatu kua akamatakite a Iehova i te ngati Iseraela, kare o ratou akarongo. Kua kite ua ratou i te Tai Kutekute i mua ia ratou, te au kariota vaeau o Pharao e arumaki ra ia ratou, e tetai tangata tiaki mamoe e 80 ona mataiti te arataki anga ia ratou. Manako ratou e ka rokoia ratou e te kino.

16. Akapeea to Mose akarongo te akaketaketa anga iaia i ko i te Tai Kutekute?

16 Kare roa a Mose i mataku ana no te mea e tu akarongo tona e kua kite aia e ka akaoraia ratou. Kua kite aia i “te ora a Iehova,” e kua kite katoa aia e ka tamaki atu a Iehova no te ngati Iseraela. (E tatau ia Exodo 14:13, 14.) No te tu akarongo o Mose, kua akaketaketa e kua akamaroiroi te reira i te iti tangata o te Atua. Te akakite maira te Pipiria e: “No te akarongo i tae ei ratou na raro i te Tai Kutekute mei te mea e e enua marō: e kia timata to Aiphiti ra i te aru, maremo atura ïa.” (Ebe. 11:29) I muri ake i te reira, kua “mataku iora te au tangata ia Iehova, e kua akarongo ia Iehova, e tona tavini ia Mose.”—Exo. 14:31.

17. Eaa tetai tupuanga a te tuatau ki mua te ka timata i to tatou akarongo?

17 Kare e roa atu, i te akara anga ka rokoia tatou e te kino. Me akamata a Aramakito, kua takore te au kavamani o teianei ao i te au akonoanga e mana maata to ratou ki to tatou. (Apo. 17:16) I roto i tetai totou, kua akakite a Iehova e kare e rauka ia tatou i te paruru ia tatou uaorai, e ka aite tatou mei ‘tetai enua vila koro koreia ra; ma te patu kore, kare o ratou tea, kare oki e pa.’ (Eze. 38:10-12, 14-16) Te aronga kare e irinaki ki roto ia Iehova, penei ka manako ratou e kare tatou e ora. Eaa taau ka rave?

18. Akamarama mai e eaa te tumu ka vai ketaketa to tatou akarongo i te tuatau o te mate maata.

18 Auraka e mataku. No teaa ra? No te mea kua totou a Iehova e ka takinokinoia tona iti tangata, tera ra ka akaora Aia ia ratou. “Kia tae ki taua tuatau ra, i te rā e aere ei a Goga ki runga i te enua o Iseraela, te tuatua maira te Atu ra ko Iehova, e kake katoa mai ïa toku riri otooto ki toku nei mata. E no toku vareae, e no te ai o toku riri, i tuatuaʼi au.” (Eze. 38:18-23) Ka takore te Atua i te aronga pouroa tei inangaro i te takinokino i te iti tangata o Iehova. Me irinaki koe e ka paruru mai a Iehova ia koe i te tuatau o tona “rā maata e te rikarika,” ka kite i reira koe i “te ora a Iehova,” e ka vai ketaketa toou akarongo.—Ioela 2:31, 32.

19. (a) Eaa te tu pirianga vaitata i rotopu ia Iehova e Mose? (e) Me kauraro koe kia Iehova “i toou katoa ra au aerenga,” eaa te au akameitakianga te ka rauka ia koe?

19 Teia te tuatau kia akateateamamao no te au tupuanga a te tuatau ki mua e kia vai ‘maroiroi rava i te akara anga atu i tei kore e kitea kia akara ra’! E riro ei oa piri vaitata kia Iehova na te apii anga no runga iaia e na roto i te pure putuputu. Kua akatupu a Mose i tetai pirianga vaitata kia Iehova e kua taangaanga meitakiia aia e Iehova, e kua tuatua te Pipiria no runga iaia e kua kite pu a Iehova ia Mose. (Deu. 34:10) E peroveta rongonui tikai a Mose. Me e akarongo toou, ka rauka katoa ia koe tetai pirianga vaitata kia Iehova mei te mea rai e te kite mata ra koe iaia. Me kauraro koe ki te Atua “i toou katoa ra au aerenga,” mei ta te Tuatua a te Atua e akakite maira kia tatou kia rave, “nana e akakite kia koe i toou ra au arataa.”—Mase. 3:6.

^ para. 11 Kua tono a Iehova i te au angera kia tamate i te au tama mua o Aiphiti.—Sala. 78:49-51.