1, 2. (a) Aiseā e foliga mai ai na iai Mose i se tulaga lamatia? (Tagaʻi i le ata i luga aʻe o le matua.) (e) Aiseā e leʻi fefe ai Mose i le toʻatamaʻi o le tupu?

SA AVEA Farao ma taʻitaʻi malosi, ma na tapuaʻi i ai tagata Aikupito e pei o se atua. Ua faamatalaina i se tusi le manatu o tagata Aikupito iā Farao e faapea, “e sili atu lona atamai ma lana pule i lo o se isi lava tagata po o meaola.” (When Egypt Ruled the East) Na faamataʻu e Farao tagata Aikupito, e ala i le pulouina o se pulou o loo iai le faatusa o se gata feʻai ua sauni e osofaʻi atu. O lenā faatusa sa faamanatu atu ai o le a vave ona fasiotia fili o le tupu. Seʻi manatu la i faalogona o Mose ina ua fetalai atu i ai Ieova: “Ou te auina atu oe iā Farao, ma ia e aumaia loʻu nuu o le fanauga a Isaraelu mai i Aikupito.”​—Eso. 3:10.

² Na matuā ita Farao ina ua faailoa atu i ai e Mose le feʻau a le Atua. Ina ua uma ona taia Aikupito i mala e iva, na atili ai ona toʻatamaʻi Farao ma ia lapataʻia Mose e faapea: “Aua e te toe taumafai e vaai mai iā te aʻu, auā o le aso e te vaai ai iā te aʻu o le a e oti ai.” (Eso. 10:28) A o leʻi tuua e Mose Farao, sa ia valoia le fasiotia o le atalii ulumatua a Farao. (Eso. 11:4-8) Mulimuli ane, na faatonu e Mose aiga uma o Isaraelu ia fasi se ʻoti po o se mamoe  poʻa, ma sausau le toto o na manu i faitotoʻa o o latou fale. Sa avea le mamoe poʻa o se manu e paia i ē na tapuaʻi i le atua o Aikupito o Ra. (Eso. 12:5-7) Po o le a fefe ai Mose i le tali mai a Farao? O le faatuatua o Mose ma le usitaʻi iā Ieova, ʻe leʻi fefe ai i le toʻatamaʻi o le tupu, ae sa tūmausalī pea o ia e pei ua ia iloa atu Lē e lē o vaaia.’​—Faitau le Eperu 11:27, 28.

3. O ā fesili o le a tatou iloiloina e faatatau i le faatuatua o Mose i “Lē e lē o vaaia”?

³ Po o malosi lou faatuatua e peiseaʻī o loo e “iloa atu le Atua”? (Mata. 5:8) Seʻi o tatou iloiloina le faaaʻoaʻoga a Mose, ina ia faamalosia ai lo tatou faatuatua ma mafai ai ona iloa atu “Lē e lē o vaaia.” Sa faapefea i lona faatuatua ona puipuia ai o ia mai i le fefe i tagata? Sa faapefea ona ia faaalia lona matuā talitonuina o folafolaga a le Atua? Sa faapefea i le iloaina atu o “Lē e lē o vaaia” ona faamalosia ai Mose, ina ua lamatia o latou ola ma ona tagata?

4. I le vaaiga faaletagata, o le ā le tulaga o Mose pe a faatusatusa atu iā Farao?

⁴ I le vaaiga faaletagata, e matuā leai lava se malosi o Mose pe a faatusatusa atu iā Farao. E foliga mai na faalagolago le ola ma le lumanaʻi o Mose iā Farao. Na oo lava foʻi ina fesili atu Mose iā Ieova: “O ai aʻu ou te alu atu ai iā Farao ma ou aumai le fanauga a Isaraelu mai i Aikupito?” (Eso. 3:11) I le pe ā ma le 40 tausaga ua mavae, na sola ese ai Mose mai i Aikupito ma fesolasolataʻi solo. Atonu na taumānatu o ia, ʻPe e atamai ona ou toe foʻi atu i Aikupito ma lamatia ai loʻu ola, e ala i le faapogaia o le ita o le tupu?’

5, 6. O le ā na fesoasoani iā Mose ina ia mataʻu ai iā Ieova ae lē o le fefe iā Farao?

⁵ Na aʻoaʻoina e le Atua Mose i se lesona tāua, a o leʻi toe foʻi atu i Aikupito. Na faamauina mulimuli ane e Mose lenā lesona i le Iopu 28:28: “O le mataʻu iā Ieova, o le atamai lea.” Ina ia fesoasoani iā Mose e maua le mataʻu tatau ma gaoioi ma le atamai, na faia ai e Ieova se faaeseesega i le va o tagata ma ia o Lē e ona le malosi uma lava. Na fesili atu Ieova iā Mose: “O ai na faia le gutu o le tagata, po o ai foʻi na faia o ē e gūgū, o ē e tutuli, o ē e lelei le vaai, po o ē ua pō le vaai? Pe e le o aʻu ea, o Ieova na faia ia mea?”​—Eso. 4:11.

⁶ O le ā le lesona? Sa lē tatau ona fefe Mose, auā na auina atu o ia e Ieova. Sa mafai e Ieova ona foaʻi atu le malosi iā Mose ina ia faaoo atu ai Lana feʻau. E lē o le taimi muamua foʻi lea ua lamatia ai ola o tagata o le Atua i Aikupito. Atonu na manatua e Mose le auala na puipuia ai e Ieova Aperaamo, Iosefa, faapea foʻi ma ia i taimi o pulega a isi Farao ua mavae atu. O lea, e matuā leai lava se mana o Farao pe a faatusatusa atu iā Ieova. (Kene. 12:17-19; 41:14, 39-41; Eso. 1:22–2:10) O le faatuatua o Mose iā Ieova o “Lē e lē o vaaia,” na alu atu ai ma le lototele iā Farao, ma faailoa atu i ai upu uma na poloaʻi mai ai Ieova e fai atu.

7. Na faapefea i le faatuatua iā Ieova ona puipuia ai se tuafafine?

⁷ O le faatuatua iā Ieova na puipuia ai foʻi se tuafafine e igoa iā Ella, mai i le lolo atu i le fefe i tagata. I le 1949, na taofia ai o ia e le KGB i Estonia. Na latou talai ese ona lavalava, ona faataupupula atu lea o leoleo talavou iā te ia. Na ia faapea mai: “Sa ou matuā māsiasi. Peitaʻi, ina ua uma ona ou tatalo iā Ieova, na ou lagona le toʻafilemu.” Ina ua māeʻa, ona loka toʻatasi lea o Ella i le sela mo aso e tolu. Na ia taʻua: “Na feʻei mai leoleo iā te aʻu e faapea: ʻO le a matou faia le mea e lē toe manatua ai le igoa o Ieova i Estonia. O le a auina atu oe i nofoaga mo faasalaga, ae auina atu isi i Siberia.’ Na latou taufaifai mai: ʻO fea la lou Atua o Ieova?’” Po o le a fefe Ella i tagata, pe faatuatuaina Ieova? Ina ua fesiligia o ia, sa tali atu ma le lē fefe: “Sa ou matuā mafaufau e faatatau i lenei tulaga, ma e sili iā te aʻu loʻu nofo  i le falepuipui ae o loo iai pea la ma faiā ma Ieova, nai lo o le saʻoloto ae e lē o maua lona finagalo malie.” Sa matuā moni Ieova iā Ella e pei lava o leoleo o loo tutū i ona luma. O lona faatuatua na mafai ai ona ia tumau ma le faamaoni iā Ieova.

8, 9. (a) O le ā le auala e foʻia ai le fefe i tagata? (e) O le ā e tatau ona taulaʻi atu i ai lou mafaufau pe afai ua amata ona e lolo atu i le fefe i tagata?

⁸ E mafai ona e manumalo mai le fefe i tagata pe afai e te faatuatua iā Ieova. Pe a taumafai taʻitaʻi o le malo e taofia oe mai le tapuaʻi atu iā Ieova, e foliga mai o loo latou pulea lou olaga ma lou lumanaʻi. E te ono taumānatu foʻi po o se mea atamai ona e auauna pea iā Ieova, e ui ina feita mai taʻitaʻi o le malo. Ia manatua: O le auala e foʻia ai le fefe i tagata, o le faatuatua lea i le Atua. (Faitau le Faataoto 29:25.) Ua fesili mai Ieova pe aiseā e tatou te fefefe ai “i le tagata e oti, ma le atalii o le tagata o lē o le a iʻu ina avea ma vao muʻa.”​—Isa. 51:12, 13.

⁹ Ia taulaʻi atu lou mafaufau i le Tamā silisili ese. E silafia mai e ia i latou uma o loo mafatia i faiga lē tonu, ma e manatu mamafa mai o ia ma fesoasoani iā i latou. (Eso. 3:7-10) E tusa lava foʻi pe e tatau ona e tali atu i taʻitaʻi o le malo e tusa ai o lou faatuatua, ua faalaeiau mai le Tusi Paia: “Aua tou te popole pe faapefea ma po o ā foʻi upu tou te tautatala atu ai, auā o le a tuuina atu i lenā lava taimi upu tou te tautatala atu ai.” (Mata. 10:18-20) E matuā leai se malosi o taʻitaʻi o malo pe a faatusatusa atu iā Ieova. Pe afai e faamalosia lou faatuatua i le taimi nei, o le a e iloa ai e moni Ieova ma o loo naunau e fesoasoani mai iā te oe.

10. (a) O ā faatonuga na tuu atu e Ieova i tagata Isaraelu iā Nisani 1513 T.L.M.? (e) Aiseā na usitaʻi ai Mose i faatonuga a Ieova?

¹⁰ Iā Nisani i le 1513 T.L.M., na faatonu ai e Ieova Mose ma Arona e fai atu i tagata Isaraelu, ia aumai se tamaʻi mamoe poʻa e matuā lelei po o se ʻoti, ona fasi lea ma sausau le toto i faitotoʻa o o latou fale. (Eso. 12:3-7) O le ā na faia e Mose? Na mulimuli ane tusi Paulo e faatatau iā Mose e faapea: “O le faatuatua na ia faia ai le paseka ma sausauina pou i le toto, ina neʻi oo atu lē e na te faaoo le oti i o latou ulumatua.” (Epe. 11:28) Sa iloa e Mose e maufaatuatuaina Ieova, ma na faatuatua o ia o le a taunuu le folafolaga a Ieova e fasiotia atalii ulumatua uma o Aikupito.

11. Aiseā na lapataʻia ai e Mose isi?

¹¹ E foliga mai sa iai atalii o Mose i Mitiana, e mamao mai i “lē e na te faaoo le oti.” * (Eso. 18:1-6) E ui i lea, sa alofa Mose i ona uso a tagata Isaraelu, ma lapataʻia ai isi aiga sa lamatia ola o o latou atalii ulumatua. Ua taʻua i le Esoto 12:21: “Ona aami loa lea e Mose o toeaina o Isaraelu,” ma sa ia faapea atu ʻia latou fasia ia manu mo le paseka.’

12. O le ā le feʻau tāua ua faatonuina i tatou e Ieova e faalauiloa atu?

¹² E ala i le taʻitaʻiga a agelu, ua mafai ona faalauiloa atu ai e tagata o Ieova le feʻau tāua lenei: “Ia matataʻu i le Atua ma ia faamamaluina o ia, auā ua oo mai le itula o lana faamasinoga, ma ia tapuaʻi i Lē na faia le lagi, ma le lalolagi, ma le sami, ma vaipuna.” (Faaa. 14:7) O le taimi lenei e tatau ona tatou faalauiloa atu ai lenā feʻau. E tatau ona lapataʻia o tatou tuaoi ia ō ese mai iā Papelonia le Aai Tele, ina ia lē “aafia i ona mala.” (Faaa. 18:4) O loo aufaatasi Kerisiano faauuina ma “isi mamoe” e ʻaiʻoi atu i ē ua vavaeese mai i le Atua, ia toe foʻi mai ma “toe lelei” ma le Atua.​—Ioa. 10:16; 2 Kori. 5:20.

13. O le ā e fesoasoani ina ia atili ai ona e naunau e taʻu atu le tala lelei?

¹³ E tatou te mautinoa ua tatou ola i le vaitaimi o le ʻitula o le faamasinoga.’ E tatou te mautinoa foʻi ua matuā faanatinati le galuega  talaʻi e pei ona fetalai ai Ieova. E ala i se faaaliga, na iloa atu e le aposetolo o Ioane “agelu e toʻafā o loo tutū i tulimanu e fā o le lalolagi, o loo taofimau i matagi e fā o le lalolagi.” (Faaa. 7:1) E ala i le faatuatua, po o e iloa atu na agelu ua sauni e faamatuu mai matagi o le faaumatiaga, o lenei lalolagi i le puapuaga tele? Pe afai e te iloa atu na agelu ona o le faatuatua, o le a mafai ona e folafola atu ma le mautinoa le tala lelei.

14. O le ā e uunaʻia ai i tatou e ʻlapataʻia lē e amioleaga ia liliuese mai i ona ala leaga’?

¹⁴ Ua maua e Kerisiano moni i aso nei se faauōga ma Ieova, ma le faamoemoe o le ola e faavavau i le lumanaʻi. Peitaʻi ua tatou iloa foʻi o lo tatou tiute tauave, le ʻlapataʻia o lē e amioleaga ia liliuese mai i ona ala leaga, ina ia faasaoina ai o ia.’ (Faitau le Esekielu 3:17-19.) O le mea moni, e tatou te lē mananaʻo e nofosala i toto o isi. Peitaʻi, e lē na o le pau lea o le māfuaaga e tatou te talaʻi ai. O se isi māfuaaga e tatou te talaʻi ai, ona o le alolofa iā Ieova ma o tatou tuaoi. Sa faataʻitaʻia mai e Iesu le uiga moni o le agalelei ma le alofa mutimutivale, i lana talafaatusa i le tuaoi Samaria. Atonu e tatou te fesili ifo iā i tatou lava: ʻPo o oʻu pei o le Samaria, pe e pei o le ositaulaga ma le sa Levī? Po o oʻu lotomalie i taimi uma e molimau atu, po o oʻu faia ni faamolemolega e lē talaʻi atu ai i isi? (Luka 10:25-37) O le faatuatua i folafolaga a le Atua ma le alofa i tuaoi, o le a uunaʻia ai i tatou e faia se sao atoatoa i le talaʻiga manū o lava le taimi.

15. Aiseā na manatu ai tagata Isaraelu ua leai so latou faamoemoe?

¹⁵ O le faatuatua o Mose i “Lē e lē o vaaia,” na fesoasoani iā te ia ina ua iai  tagata Isaraelu i se tulaga lamatia, ina ua latou tuua Aikupito. Ua taʻua i le Tusi Paia: “Ona tetepa aʻe lea o le fanauga a Isaraelu, ma iloa ai tagata Aikupito o loo tuliloa mai i latou; ua matuā fefefe le fanauga a Isaraelu ma alalaga atu iā Ieova.” (Eso. 14:10-12) Sa tatau ona faatalitalia e tagata Isaraelu lenei tulaga, auā na valoia e Ieova: “O le mea lea, ou te tuu ai pea Farao e faamaaa i lona loto, e na te tuliloa i latou, ma e faamamaluina ai aʻu i le faatoʻilaloina o Farao ma ana ʻautau; ma e iloa ai e tagata Aikupito, o aʻu lava o Ieova.” (Eso. 14:4) E ui i lea, e leʻi faatuatua tagata Isaraelu. E pau mea na gata mai ai la latou vaai, o le poloka mai o i latou i le Sami Ulaula, tuliloa mai e ʻautau a Farao, ma o loo taʻitaʻia i latou e se leoleo mamoe ua 80 ona tausaga. Na latou manatu ua leai so latou faamoemoe.

16. Na faapefea i le faatuatua ona faamalosia ai Mose a o iai i le Sami Ulaula?

¹⁶ Peitaʻi, e leʻi fefe Mose. O lona faatuatua sa ia iloa atu ai se mea e sili atu nai lo o le sami po o se ʻautau. Sa mafai ona ia ʻvaai atu i le faaolataga mai iā Ieova.’ (Faitau le Esoto 14:13, 14.) O le faatuatua o Mose na faamalosia ai tagata o Ieova. Ua taʻua i le Eperu 11:29: “O le faatuatua na latou savavali atu ai i le Sami Ulaula e pei ona savavali i le laueleele mātūtū, ae ina ua taumafai i ai le ʻau Aikupito, na malelemo ai i latou.” Mulimuli ane, “ua matataʻu le nuu iā Ieova ma ua faatuatua iā Ieova ma lana auauna o Mose.”​—Eso. 14:31.

17. O le ā le mea o le a tupu i le lumanaʻi o le a tofotofoina ai lo tatou faatuatua?

¹⁷ Ua lata mai le taimi e foliga mai ai ua i se tulaga lamatia o tatou ola. E oo atu i le tumutumuga o le puapuaga tele, ua faaumatia aʻiaʻi e malo o lenei lalolagi faalapotopotoga faalelotu, ia sa sili atu ona toʻatele ma malolosi nai lo o i tatou. (Faaa. 17:16) Na valoia e Ieova o le a pei ua leai so tatou fesoasoani, e pei o le ʻlaueleele ua iai nuu e lē o puipuia, e aunoa ma ni pā puipui, ma e leai foʻi ni laau faalava ma faitotoʻa.’ (Eseki. 38:10-12, 14-16) I le vaaiga faaletagata, o le a foliga mai e lē mafai ona faasaoina o tatou ola. O le a faapefea ona e tali atu?

18. Faamatala le pogai e mafai ai ona tatou tumau faamaoni i le taimi o le puapuaga tele.

¹⁸ E lē tatau ona tatou fefefe auā na valoia e Ieova o le a osofaʻia ona tagata, ae o le taimi e tasi o le a ia laveaʻia foʻi i latou. “ʻO le mea lenā e tupu i lea aso, i le aso o le a sau ai Koku i le eleele o Isaraelu,’ ua fetalai mai ai le Alii Pule Silisili Ese o Ieova, ʻo le a iloa ai loʻu ita tele i oʻu foliga. O loʻu maelega tele ma le afi o loʻu ita tele, ou te tautala atu ai.’” (Eseki. 38:18-23) O le a faaumatia e Ieova i latou uma e mananaʻo e osofaʻia ona tagata. Pe afai e te faatuatua o le a puipuia e Ieova oe i le taimi o lona “aso tele ma le mataʻutia,” o le a mafai la ona e ʻvaai atu i le faaolataga mai iā Ieova’ ma tumau faamaoni.​—Ioe. 2:31, 32.

19. (a) Sa faapeʻī le faiā a Ieova ma Mose? (e) O ā faamanuiaga o le a e maua pe afai e te manatua Ieova i ou ala uma?

¹⁹ Ia nofosauni nei loa mo mea mataʻina o le a tutupu, e ala i le ʻtūmausalī pea e pei o loo e iloa atu Lē e lē o vaaia.’ Ia faamalosia la oulua faauōga ma Ieova le Atua e ala i le suʻesuʻe ma tatalo e lē aunoa. Sa iai se faauōga māfana a Mose ma Ieova, ma ona na mataʻina le auala na faaaogā ai o ia e Ieova e faataunuu lona finagalo, ua taʻua ai i le Tusi Paia sa peiseaʻī na la “fesagaʻi.” (Teu. 34:10) Sa matuā mataʻina le tulaga o Mose o se perofeta. Pe afai e te faatuatua, e mafai foʻi ona e maua se faauōga māfana ma Ieova, e pei lava o loo e iloa moni atu o ia. Pe afai e te manatua pea Ieova “i ou ala uma,” e pei ona faalaeiau mai ai le Afioga a le Atua, o le iʻuga o le a ia ʻfaasaʻoina ou ala.’ O lona uiga, o le a ia faamanuia mai ma taʻitaʻia oe.​—Faata. 3:6.