1, 2. (a) Oni sakingo pa gupai naasa Moize ko du ngbapai. (Oni bi bambata sura.) (b) Tipagine Moize aagundenga be ga bakindo zinga ti ni ya?

FARO angia gu bazogo naadu na ome gbe na aEzipeto anaairisoko ni mbori. Buku sa nape pa gu zogarago nangia ga aEzipeto niya aboro anaabi Faro ni “gu boro naadu na tatamana gbiati ome kisusi agu ahe dunduko du auru kpotosende du na ome unga rogoho.” (When Egypt Ruled the East) Faro anaavo kpakpari riko yo naadu na sura basuru ti ni nyerẽ rindiru ka de boro. Gere adu tipa kaa tingida aboro na gupai nga ko nanyasariipa avurako ni kina ipo. Mo berẽnga pa wai tie Moize adu ho Yekova aya ni fuko: “Mo ye tie, mi ki kedi ro koyo du Faro ni, mo kusi gimi aboro nga awiri aYisaraere Ezipeta yo.”—Gate 3:10.

² Moize aguari ki ndu ku Ezipeta yo, ki gumba sangba Mbori fu Faro, na gipai re agara ga Faro zinga kuriko. Fuo ye agberãngbi ribua kurii Ezipeta, Faro afura ni zinga fu Moize ki ya: “Ka mo bí nga kpakpure berewe ya; bambiko ni gu uru mo ka bi kpakpure mo akpí akpi.” (Gate 10:28) Mbata fu guari Moize barabangiri Faro, ko ape gupai fuko nga bambata wiriko nika kpi akpi. (Gate 11:4-8) Ni yangaraha, Moize aya fu aYisaraere dunduko i imi meme watadu wiri bakandoro, nga gu nya airisi  gu ga aEzipeto mbori nangia Ra anaabi ru ni ziazia he. Si adu nga i imi gu nya re ki migidi kureru ti gayo angua pangbadimo. (Gate 12:5-7) Moize aagundenga te. Tipagine? Ko agisangba Yekova ni idapase, “ka ko agunde nga be ga bakindo zinga ya; bambiko ko aru nyanyaki, nibi gu ko ka bangirise abi nga ko ya.”—Oni gedi AEbere 11:27, 28.

3. Gini apai ani ka wisigoho tipa ga Moize idapase tipa “gu ko ka bangirise abi nga ko ya”?

³ Ya mo gamo idapase ni nyanyakihe si ki du wa mo ‘nabi Mbori’ abi? (Mt. 5:8) Tipa ani nyakasi gaani idapase kini bi “gu ko ka bangirise abi nga ko ya,” ani wisigingo agu apai naadu tipa Moize. Wai gako idapase kuti Yekova abanda ko ka ko gundenga be boro ya? Rogo gini agene ko ayugu idapase kuti ga Mbori akidohe? Wai pa bi Moize “gu ko ka bangirise abi nga ko ya” anyakasi ko ho ko na gako aboro adu ni rogo kpakarapai?

4. Ho Moize andu ni ku barabangiri Faro, ko adu wa gine bangiri agu aboro adunga na idapase ya?

⁴ Moize aawiranga gu boro narengbe kaa sakapai na Faro te. Ga Moize raka na padu ko wenengai adu kpabe Faro yo. Moize nitiko asana Yekova ki ya: “Da nga mi, ka ndu koyo du Faro ni, ka kusa awiri aYisaraere Ezipeta yo?” (Gate 3:11) Agarã 40 kusayo, Moize aima ora Ezipeta yo mbiko i aagbata ko ka imoko. Si wa ko aima bakabangiriko nga, ‘Ya mo si ni patatamana fere mi ndu berewe ku Ezipeta yo nga gupai rengbe arengba ka zingisa ga bakindo zinga?’

5, 6. Gine naundo Moize ko gunde ti Yekova, angianga ka gunde be Faro ya?

⁵ Mbata fu Moize karagatiko ku Ezipeta yo, Mbori ayugu nyanyakipa pai fuko nga gu kina boro Moize aru ki kehe kusa rogo gu kitabu nga Eyobo nga: “Gunde ti Mbori, si nga tatamana.” (Eyo. 28:28) Yekova amangipai tipa ka sa Moize ko gunde tiko na ki mangipai ni tatamana. Ko ayugu gu kparakparapai fuko du dagba aboro na gu Mbori Du na Tanduapai Dũ. Ko asana Moize ki ya: “Da namangi ngba aboro? Da nasa boro ni irabubo, watadu ni irangbianga, watadu gu boro nangera, watadu iravurari? A nga mi nga Yekova, te?”—Gate 4:11.

⁶ Ginipai Yekova ayuguhe na gipai re? Si aaidanga Moize nigunde te. Yekova du nakedi ko, na ko narengbe ka undo ko ko gumba gako pangbanga fu Faro. Kurigure, Faro aarengbanga na Yekova te. Na berewe, anga bambata regbo nangia gure ga Mbori amoyambu adu ngbapai tii gu zogarago nga ga aEzipeto te. Isoke Moize aima berãkurii pa wai Yekova abanda Abarayama, Yosefa, na Moize nitiko ti regbo agu azogarago nga ga agu aFaro naadu mbata fu gu regbo re. (Bam. P. 12:17-19; 41:14, 39-41; Gate 1:22–2:10) Moize adu na bakere idapase kuti “gu ko ka bangirise abi nga ko ya,” si ki sa ko ko ndu ku barabangiri Faro ka gumba gupai fuko Yekova aruguko na ni.

7. Wai idapase kuti Yekova abanda wirina sa?

⁷ Idapase kuti Yekova abanda wirina rimori angia Ella ka ri tinga be gunde be aboro. Rogo 1949, agu apurusi nangia ga Estonia yo azi Ella i aayamba yo nga KGB, ki uru aroko tiri, na aguyo nga aparanga kini iki kuti ri kini mamu. Sangbari nga: “Mi aima du ni payasipayasi re gbe. Ono ho mi akpari ni fu Yekova, zereda aukadi re na kpotoreyo.” Fuo gure, i akisi Ella ku rogo bambu nisari tipa arame biata. Fugori nandu ku mbatayo niya: “Agu apurusi re aya: ‘Ani ka mangapai tipa ka boro tingidinga rimo Yekova berewe ku mbatayo vuru Estonia ya! Ani nandu na oni ku bataya zizi aboro yo, ki ndu na akuraroni ku Siberia yo. Gaoni Yekova re wari?’” Ya mo Ella agunde be aboro watadu ri agunde ti Yekova? Ho i asasana ri ni na dungu asanahe, ri afura fu abasasana ri zanga gunde ki ya: “Mi ima berãkurii  gipai re wenengai, na gupai mi nada kuti ni nga ka raka bambukiso no gimi pagume na Yekova ki nye ni kina wenehe kuba gu nga ka gberesa gimi pagume na ko tipa ka kura.” Ella aabi Yekova abi nzunzu ni idapase a wa ri aabi agu akumba naafura na ri re. Gari idapase aundo ri ri nye ni ruru ri.

8, 9. (a) Ginihe rengbe ka undo rani ka ani gundenga be aboro ya? (b) Ka si dunga oni ngba asada ka ti be gunde be aboro, da si aida oni moi berãroni fuoni?

⁸ Idapase kuti Yekova nika undo ro mo dibe gamo gunde. Ka si du nga agbia zegino nazahe ti gupai nga mo irisi Yekova Mbori, si rengbe ka wira gupai nga gamo raka na padu mo wenengai kina kpabeyo yo. Mo ima rengba ka bakabangiro singia si ni pa tatamana ka ndu ku mbatayo na iriso Yekova na kini sa airangbii i zingi. Mo tingidi gupai nga: Idapase kuti Mbori rengbe ka undo rani ka ani gundenga be aboro ya. (Oni gedi Asanza 29:25.) Yekova asanahe nga: “Ada nga oni ya oni nagunde be boro nikakpi akpi, na be wiri boro nanyasa wa kina nvuo?”—Yes. 51:12, 13.

⁹ Oni moi berãroni fuo gu Baroni Du na Tanduapai Dũ. Ko nabi agu aboro abi narungo be iraira abazogo na kini mangipai kuti ni. (Gate 3:7-10) Ka si vura du nga si naida oni fura tipa gaoni idapase barabangiri abazogo, “ka oni báki nga bangironi ya oni ayá wãi na gini pai oni ka gumba ha ya; bambiko i afú agu apai fu roni oni ka gumba ni gu rago re.” (Mt. 10:18-20) Abazogo arengbanga na Yekova te. Ka oni nyakasi gaoni idapase awere, oni nika ye ka bi Yekova wa ndikidi boro nga guni naida ka undo roni.

10. (a) Ginipai Yekova aya fu aYisaraere i mangihe rogo Nisana 1513 Mbata fu Batikayo Kristo? (b) Tipagine Moize airisi sangba Mbori ti ni?

¹⁰ Rogo gu diwi nangia Nisana 1513 Mbata fu Batikayo Kristo, Yekova aya fu aMoize na Arona i gumba gupai fu aYisaraere naima iriwo, nga: I sia wene wiri bakandoro watadu wiri bameme, ki imi ru, ki migidi kureru ti angua gayo angbadimo. (Gate 12:3-7) Moize amangi wai fuo gumba Yekova gipai re? Gu mokedi nangia Pauro akepai tipa ko ki ya: “Mbiko idapase ko amangi pumbo susiri, na pa migida kure, ya ka baimi bambata avungu zadi nga yo ya.” (Eb. 11:28) Moize aima ino gupai nga ga Mbori akidohe nika da ada ti rengo, na ko aima ida kuti gupai nga Yekova nika imo agu abambata vungu aimo nga ga aEzipeto yo.

11. Tipagine Moize arugu aYisaraere ti ni i mangipai ni ipo?

¹¹ Si nawira gupai nga awiri Moize naadu ue adu kina Midiana yo ti gu regbo re, tuturũ ti “baimi bambata vungu.” * (Gate 18:1-6) Ono wa si avura duwo, ko arugu aYisaraere dunduko nga aguyo gayo abambata vungu adu ngbapai. Moize aima kpinyemu gako aboro gbe. Tipa ka batasa abambata vungu be baimi bambata vungu, Moize ayambu “ga aYisaraere abaakumba dunduko ki ya fu yo, ‘Oni sía awiri akandoro ki rogo ra tipa roni ringbisi ra na gaoni aborokporo, gu ni niimi kina gani ru ni wiri kandoro susiri.’”—Gate 12:21.

12. Yekova rugu rani ani tungusi gini pangbanga?

¹² Ga Yekova aboro natungusa gu pangbanga amaraika aruga pa mangaha. Gu pangbanga re nga: “Oni gúnde ti Mbori, ki taasi rimoko; bambiko rago gako sapangbanga da; oni írisi gu ko naamangi ngbangbaturũ na kpotosende, na baime, na agugaabi aime.” (Yugo. 14:7) Awere nga regbo ani tungusi gu pangbanga re. Si naida ani zungodi aboro i kuru kusayo rogo Bakere Babera, i andu ka “dia gari gberãngbi.” (Yugo. 18:4) “Kura akandoro” namangasunge a na mbedimbedi aKristano ka  zungadi agu aboro du ni kparakpara yo ti Mbori i mbakadipai dagbayo na ko.—Yo. 10:16; 2 Kor. 5:20.

13. Gine rengbe ka sonosa nyemu tungusa wene pangbanga rogoraniyo?

¹³ Ani ima ida kuti gupai wenengai nga ‘rago sapangbanga’ ima da. Ani ima bi gupai a nga anga kungbo abiapai du Yekova aabiaha ki ya ani mangi sunge tungusapai na sunge sa aboro ni abawiriki ni ipo te. Gu mokedi nangia Yoane abi yuguyugupai ku mbatayo. Ko abi “amaraika biama i rundu ti durugaduruga digida kpotosende biama, i ki zadi agu ayuge biama nga ga kpotosende.” (Yugo. 7:1) Ka mo mo nabi agu amaraika re ni idapase i narundu na agu ayuge beyo nga ga bakere gberãngbi nga gu i naima mbeda ka za beyo ti ni? Ka mo bi agu amaraika re ni idapase, si nika sa ro mo ni tungusi wene pangbanga na kido.

14. Gine nafõngbaduraniyo ani za ‘gbegberẽ boro ti gani gbegberẽpai’?

¹⁴ Ndikidi aKristano ima du na wene pagume dagbayo na Yekova na i na maabangirise tipa nyenye unga. Ono ani inihe a nga gaani sunge du nga ka za ‘gbegberẽ boro ti gani gbegberẽpai ka batasa ungani.’ (Oni gedi Yezekere 3:17-19.) Ono ani atungusanga pai gbua tipa ka he dia kure aboro kurirani te. Ani nakpinyemu Yekova, na ani nakpinyemu aboro. Yesu ayugu guhe nzunzu nga nyemuse na inapai rogo gu sanza nga ga wene boro Somorona. Ani sananga tirani nga, ‘Ya mo mi wa gu wene boro Somorona re, “nunga aboro nazio re” mi mangi dezirepai?’ Ani aidanga kadu wa gu boromotumo na boro Revi du rogo gu sanza re te, nga aguyo nane gu kumba ane abatuka ata ko. (Rk. 10:25-37) Idapase kuti agu akidohe nga ga Mbori  na nyemuse tipa akuarani nafõngbaduraniyo ani fu tirani wenengai sa sunge tungusapai mbata fu digo regbo.

15. Tipagine aYisaraere abi tiyo ti ni nga apai ima kengeda yo?

¹⁵ Ga Moize idapase kuti “gu ko ka bangirise abi nga ko ya” naundo ko ho aYisaraere adu ni ngba kerepai fuo kura yo Ezipeta yo. Ziazia Kekeapai nape gupai namangi niya: “Awiri aYisaraere ki tuka bangiriyo, oni ngere, aEzipeto niye fuo yo kpua; i ki nigunde agunde gbe. Awiri aYisaraere ki poi ku ari fu Yekova.” (Gate 14:10-12) Ya mo aYisaraere aainongo nga pai nika manga wo te? Wagusa te. Yekova aima pe gupai nga: “Mi anyakasa kpoto Faro yo, ko ki peke fuo yo. Mi ki du ni irisiirisi re mbiko Faro na mbiko gako rimbasa aborosovura dunduko; aEzipeto ki ini he ya mi nga Yekova!” (Gate 14:4) Wa si avura duwo, aYisaraere aabi kina guhe bangirise abihe, nga bakere Zamba Baime, ga Faro ipiipi angbagidavura, na gu gbinza kumba nangia Moize nga guko naanungusa yo! I abi tiyo nga apai ima kengeda yo.

16. Wai idapase anyakasi Moize Zamba Baime yo?

¹⁶ Ono Moize aagundenga te. Tipagine? Bangiriko aabi “gu bata nga ga Yekova,” na ko aima inoho nga Yekova nika sovura aso tipa aYisaraere. (Oni gedi Gate 14:13, 14.) Ga Moize idapase aima nyakasa ga Mbori aboro. Ziazia Kekeapai naya: “Mbiko idapase i andu rogo Zamba Baime wa kina ugu sende, nga gu aEzipeto aasadi ka manga ha i ki kpiki akpika ime yo.” (Eb. 11:29) Fuo gure, “aboro ki nigunde ti Yekova; i ki idi pa Yekova, na pa gako moyambu nangia Mose.”—Gate 14:31.

17. Gini bakerepai du ku mbatayo nga gu nika asada gaani idapase?

¹⁷ Fuo regbo ngbutuko, gaani raka nika du ngba kerepai. Ti regbo bakere gberãngbi, agbia zegino nika gbarasa agu apambori dunduko kii kisusi gaani na du na badungu aboro rogoho. (Yugo. 17:16) Yekova aya wẽ ani nika du ti gu regbo re wakina “gu ringara zanga ngapa pati akporo ho . . . [avuruhe araka] zanga ngapa bakporo pati yo, adu nga na ngbongbo susu watadu akpuguru bakporo ti ni ya.” (Yeze. 38:10-12, 14-16) Ni gu bangirise nga ga borose, si nika du wa gene berani wa ka ani bati te. Ani ka manga wai ti gu regbo re?

18. Oni sakingo gupai si nika ida ani ru ti ni nyanyaki ti regbo bakere gberãngbi.

¹⁸ Si aidanga ani kio be gunde te. Tipagine? Bambiko Yekova ima gumba gupai nga i nika zubo ga Mbori aboro. Ko ima gumba sangbanaha a. “Ni gu rago re, wo poi Gbia Mbori, ho Gogo ka ye ni kuti gu ringara nga ga aYisaraere, gi ngariangaria zinga adu ni zingisizingisi he.” (Yeze. 38:18-23) Gu regbo re gu Mbori nika nyasariipa agu aboro dunduko nika ida ka manga gako aboro gbegberẽ. Gamo idapase kuti paye “gu bakere iiriwo rago nga ga Yekova” re nika undo ro mo bi “gu bata nga ga ­Yekova” na ki nye ni ruru ro.—Yoe. 2:31, 32.

19. (a) Gu pagume naadu dagba aYekova na Moize adu wai? (b) Ka mo aara fu Yekova rogo gamo apai dunduko, gini maku ka mo gbiaha?

¹⁹ Mo mbakadi tiro awere tipa gu iiriwoapai du ku mbatayo re ni ‘bi gu ko ka boro abi nga ko ya’! Mo nyakasi gamo pagume na Yekova rogo dedede wisigopai yo na kparakpee. Moize adu na gu ngbatunga wene pagume re na Yekova Mbori, na Yekova amangisunge na ko ni bakerehe gbe si ki dati gupai nga i ya wẽ “Yekova aini ko i ki ningere bangiriyo.” (Pa Rug. 34:10) Moize angia gu nebi naima du kia gbe. Mbiko idapase, mo rengbe arengba a ka ino Yekova wenengai si ki du wa mo nabiko abi. Ka mo aara fuko “rogo gamo apai dunduko,” a wa Fugo Mbori angarasa ro tipa mo mangihe, “ko arúga gamo apai foro nzunzu.”—Snz. 3:6.