1-3. (a) Unsang pinansiyal nga problema ang giatubang sa daghang pamilya karon, ug unsay nahunahunaan sa uban nga solusyon niini? (Tan-awa ang hulagway.) (b) Kon mo-abroad, unsang mga problema ang motungha bahin sa pagmatutog anak?

“KADA adlaw, ang akong banang si James mouli gikan sa trabaho nga kapoy na kaayo, apan ang iyang kita igo ra gyod sa among adlaw-adlawng panginahanglan,” matod ni Marilyn. * “Gusto nako siyang tabangan aron dili kaayo siya mabug-atan, ug gusto sab nakong mapalitan ang among anak, si Jimmy, ug maayong mga butang nga nabatonan sa iyang mga eskolmet.” Gusto sab tabangan ni Marilyn ang iyang mga paryente ug magtigom para sa umaabot. Daghan sa iyang mga higala ang mi-abroad aron mokitag dako. Apan dihang gipamalandong niya kini, dili siya segurado kon unsay iyang himoon. Ngano?

² Maguol si Marilyn nga maghunahunang biyaan ang iyang minahal nga pamilya ug mapasagdan ang ilang espirituwalidad. Bisan pa niana, siya nangatarongan nga mi-abroad man pod ang uban, ug morag maayo ra man ang ilang espirituwalidad. Apan naghunahuna pod siya kon unsaon niya pag-atiman si Jimmy kon tua siya sa layo. Iya bang mamatuto ug matudloan ang iyang anak sa pag-alagad kang Jehova pinaagig Internet?—Efe. 6:4.

³ Nagpatambag si Marilyn. Dili gusto sa iyang bana nga mo-abroad siya, apan dili sab siya pugngan niini kon mo-abroad siya. Gitambagan siya sa mga ansiyano ug sa uban diha sa  kongregasyon nga dili mobiya, apan may mga sister nga nagdasig niya sa pag-abroad. Sila miingon: “Kon nahigugma ka sa imong pamilya, mo-abroad ka. Makaalagad man gihapon ka kang Jehova.” Bisag nagduhaduha, siya nanamilit kang James ug Jimmy ug mi-abroad. “Di lagi ko magdugay,” siya misaad.

4. Nganong daghan ang nag-abroad? Kinsay sagad nag-atiman sa ilang mga anak?

⁴ Dili gusto ni Jehova nga magkalisod pag-ayo ang iyang mga alagad. (Sal. 37:25; Prov. 30:8) Sukad pa niadto, ang pagbalhin sa laing dapit maoy usa na ka solusyon. Aron dili magutman, gisugo ni Jacob ang iyang mga anak sa pagpalit ug pagkaon didto sa Ehipto. * (Gen. 42:1, 2) Apan karon, daghan sa mga mi-abroad wala mobiya sa ilang pamilya kay walay makaon. Sila mi-abroad kay naputos sa utang. Gusto sab sa uban nga moharuhay ang kinabuhi. Aron mahimo kini, daghan ang mibalhin sa mga lugar o nasod nga arang-arang ang ekonomiya, bisag layo sa ilang pamilya. Sagad, ipaatiman nila ang ilang mga anak sa ilang ginikanan, igsoon, apohan, paryente, o higala. Bisag sakit para sa mga mi-abroad nga biyaan ang ilang kapikas o mga anak, daghan ang moingon nga wala silay laing kapilian.

5, 6. (a) Unsay gitudlo ni Jesus bahin sa kalipay ug kasegurohan? (b) Unsang materyal nga butang ang gitudlo ni Jesus nga iampo sa iyang mga sumusunod? (c) Sa unsang paagi si Jehova nagpanalangin kanato?

⁵ Sa panahon ni Jesus, daghan ang pobre. Naghunahuna sila nga kon daghan silag kuwarta, sila mas malipayon ug dili mabalaka. (Mar. 14:7) Apan dili buot ni Jesus nga mosalig sila sa temporaryong mga butang. Gusto niyang mosalig sila kang Jehova, ang Tuboran sa dumalayong mga bahandi. Sa iyang Wali sa Bukid, gisaysay ni Jesus nga ang tinuod nga kalipay ug kasegurohan wala magdepende sa materyal nga mga butang, ni sa kaugalingon natong paningkamot, kondili sa atong relasyon kang Jehova.

⁶ Sa modelong pag-ampo ni Jesus, gitudloan ta niya nga iampo, dili ang pinansiyal nga kasegurohan, kondili ang atong adlaw-adlawng panginahanglan, ang ‘atong tinapay alang niining adlawa.’ Prangka niyang giingnan ang iyang mamiminaw: “Hunong na kamo sa pagtigom ug mga bahandi alang kaninyo dinhi sa yuta . . . Hinunoa, pagtigom kamo ug mga bahandi alang kaninyo sa langit.” (Mat. 6:9, 11, 19, 20) Makasalig kita nga panalanginan ta ni Jehova sumala sa iyang gisaad. Ang panalangin sa Diyos naglangkit ug labaw pa kay sa iya lang pag-uyon. Itagana niya kon unsa gyoy atong gikinahanglan. Oo, ang bugtong paagi nga atong maangkon ang tinuod nga kalipay ug kasegurohan mao ang pagsalig sa atong mahigugmaong Amahan imbes sa kuwarta.—Basaha ang Mateo 6:24, 25, 31-34.

7. (a) Kinsay gihatagan ni Jehova ug obligasyon sa pagmatuto sa mga anak? (b) Nganong kinahanglang magtinabangay ang mga ginikanan sa pagmatuto sa ilang mga anak?

⁷ Kon atong ‘gipangita pag-una ang pagkamatarong sa Diyos’ atong atimanon ang atong obligasyon sa pamilya sumala sa gidahom ni Jehova. May prinsipyo sa Balaod ni Moises nga mapadapat sa mga Kristohanon: Kinahanglang bansayon sa mga ginikanan ang ilang mga anak sa pag-alagad kang Jehova. (Basaha ang Deuteronomio 6:6, 7.) Ang gihatagan sa Diyos niini nga obligasyon mao ang mga ginikanan, dili ang mga apohan o ang uban. Si Haring Solomon miingon: “Anak ko, pamatia ang disiplina sa imong amahan, ug ayaw talikdi ang balaod sa imong inahan.” (Prov. 1:8) Gusto ni Jehova nga magtinabangay ang mga ginikanan  sa paggiya ug pagtudlo sa ilang mga anak. (Prov. 31:10, 27, 28) Dihang madungog sa mga anak ang ilang ginikanan nga maghisgot bahin kang Jehova ug makita sila nga nag-alagad kaniya adlaw-adlaw, sila makakat-on sa pagsundog niini.

8, 9. (a) Unsay sagad mahitabo kon ang ginikanan mahilayo sa pamilya? (b) Unsang mga problema ang motungha kon ang mga ginikanan ug mga anak dili mag-ubag puyo?

⁸ Ang mga nagplanong mo-abroad nahibalo nga duna gyoy motunghang mga problema tungod sa ilang desisyon. Apan pipila lang ang nasayod sa tanang posibleng epekto niini sa ilang pamilya. (Prov. 22:3) * Wala madugay human makalarga si Marilyn, gimingaw siya pag-ayo sa iyang pamilya. Kana usab ang gibati sa iyang bana ug anak. Kanunay siyang pangutan-on ni Jimmy, “Nganong gibiyaan man ko nimo?” Plano ni Marilyn nga pipila lang siya ka bulan sa abroad apan gidangtan kinig mga tuig, ug namatikdan niya ang dili maayong mga kausaban sa iyang pamilya. Si Jimmy panagsa na lang makig-estorya niya ug dili na mopahayag sa iyang gibati. Si Marilyn magul-anong miingon: “Wala na siya mahigugma nako.”

⁹ Kon dili mag-ubag puyo ang ginikanan ug mga anak, moresulta kinig lainlaing problema. * Kon gagmay pa ang mga bata ug dugay kaayo silang mahilayo sa ilang ginikanan, mas dako ang problema. Giingnan ni Marilyn si Jimmy nga siya nagsakripisyo para sa kaayohan niini. Apan para kang Jimmy, gipasagdan siya sa iyang inahan. Sa sinugdan, mingawon siya sa iyang Mama. Apan sa kadugayan, kon mouli si Marilyn, dili na ganahang makakita si Jimmy niya. Sama sa daghang kabataan nga gibiyaan sa ilang ginikanan, gibati ni Jimmy nga dili na niya angayng tahoron ug mahalon ang iyang inahan.—Basaha ang Proverbio 29:15.

10. (a) Kon ang ginikanan magpadala lag mga regalo imbes sa iyang panahon ug atensiyon, unsay epekto niini sa mga anak? (b) Unsay dili mahimo sa ginikanan kon layo siya sa iyang mga anak?

¹⁰ Kay layo man si Marilyn kang Jimmy, mobawi lang siya pinaagi sa pagpadalag kuwarta ug mga regalo. Apan iyang nakita nga misamot na hinuog kalayo ang buot ni Jimmy kaniya ug iya na hinuon kining gitudloan nga mas higugmaon ang kuwarta imbes ang iyang pamilya o si Jehova. (Prov. 22:6) Giingnan siya ni Jimmy, “Ayaw na lag uli. Padala na lang pirmeg mga regalo.” Naamgohan ni Marilyn nga dili niya mamatuto ang iyang anak pinaagi lag mga sulat, tawag sa telepono, o video chat. Siya miingon, “Dili nimo magakos o mahagkan ang imong anak diha sa Internet.”

11. (a) Kon magkalagyo ang magtiayon tungod sa trabaho, sa unsang paagi kini makaapektar sa ilang kaminyoon? (b) Kanus-a naamgohan sa usa ka sister nga kinahanglan na siyang mouli sa iyang pamilya?

 ¹¹ Naapektohan usab ang relasyon ni Marilyn kang Jehova ug sa iyang bana nga si James. Kas-a lang siya makatambong ug makasangyaw sa usa ka semana, ug usahay dili pa gyod. Kinahanglang sab niyang balibaran ang pagpanghagad sa iyang amo nga makigsekso niya. Kay dili man magkaestoryahanay si James ug Marilyn sa ilang personal nga mga problema, adto nila kini isulti sa uban ug hapit na hinuon silang makapanapaw. Miingon si Marilyn nga bisag wala gyod sila makapanapaw, wala nila masunod ang sugo sa Bibliya nga ihatag ang emosyonal ug seksuwal nga panginahanglan sa usag usa. Dili dayon sila makapahayag sa ilang pagbati, dili dayon sila makakita sa tam-is nga pahiyom sa usag usa, ug dili dayon sila makaparayganay ingong magtiayon. (Awit 1:2; 1 Cor. 7:3, 5) Dili usab sila makasimba kang Jehova uban sa ilang anak. Si Marilyn miingon: “Dihang nadunggan nako sa kombensiyon nga hinungdanon ang regular nga pamilyahanong pagsimba aron maluwas sa dakong adlaw ni Jehova, akong naamgohan nga kinahanglan na kong mouli. Kinahanglan nakong palig-onon pag-usab ang akong espirituwalidad ug ang akong pamilya.”

12. Unsang tambag sa Bibliya ang makatabang niadtong nagtrabaho layo sa ilang pamilya?

¹² Lainlain ang reaksiyon nga nadawat ni Marilyn dihang midesisyon siya nga mouli. Gidayeg siya sa mga ansiyano sa kongregasyon tungod sa iyang pagtuo ug kaisog. Apan gikombinsir siya sa uban nga dili lang mouli. Sila miingon: “Mobalik ra gihapon ka dayon dinhi. Kon mouli ka, mokita ka bag dako didto?” Apan imbes mohatag ug dili makapadasig nga komento, angayng tambagan sa isigka-Kristohanon ang “batan-ong mga babaye . . . sa paghigugma sa ilang mga bana, sa paghigugma sa ilang mga anak,” sa pagtrabaho sa kaugalingon nilang panimalay, “aron ang pulong sa Diyos dili mapasipalahan.”—Basaha ang Tito 2:3-5.

13, 14. Nganong nagkinahanglag pagtuo aron mauna sa usa si Jehova imbes ang kagustohan sa pamilya? Iilustrar.

¹³ Daghan sa mga nag-abroad ang nagdako sa tradisyon nga unahon ang obligasyon sa pamilya, ilabina ngadto sa mga ginikanan. Busa gikinahanglan sa usa ka Kristohanon ang lig-ong pagtuo aron iyang mauna si Jehova imbes ang kagustohan sa pamilya.

¹⁴ Tagda ang giasoy ni Carin: “Dihang natawo ang among anak nga si Don, nagtrabaho mi sa akong bana sa abroad, ug bag-o lang kong nagtuon sa Bibliya. Gidahom sa  akong pamilya nga akong ipaatiman si Don sa akong ginikanan hangtod nga makatigom na mig igong kuwarta.” Dihang miingon si Carin nga siya na lay mag-atiman kang Don, gikataw-an siya sa iyang bana ug mga paryente ug giingnang tapolan. “Sa tinuod lang, dili pod ko segurado niadto kon sayop bang ipaatiman si Don sa akong ginikanan sa pipila lang ka tuig,” miingon si Carin. “Pero nahibalo ko nga gihatag ni Jehova kanamo ang responsabilidad sa pag-atiman sa among anak ingong iyang ginikanan.” Dihang namabdos na pod si Carin, giingnan siya sa iyang dili-Saksing bana nga ipakuha ang iyang gisabak. Apan tungod sa naunang maayong desisyon ni Carin, milig-on ang iyang pagtuo, ug mihimo na usab siyag desisyon nga nakapalipay kang Jehova. Karon siya, ang iyang bana, ug ang ilang mga anak malipayong nag-ubag puyo. Kon iya pang gipaatiman sa uban ang usa o ang duha niya ka anak, lagmit lahi ang kahimtang sa iyang pamilya.

15, 16. (a) Unsay kasinatian ni Vicky sa bata pa siya? (b) Nganong dili niya gustong padak-on ang iyang anak sa samang paagi?

¹⁵ Ang usa ka Saksi nga si Vicky miasoy: “Sulod sa pipila ka tuig, nagdako ko sa akong lola, samtang ang akong manghod nga babaye nagdako sa akong ginikanan. Dihang miipon na ko sa akong ginikanan, lahi ang akong pagbati kanila. Ang akong manghod dali rang makasulti sa iyang gibati ngadto kanila, makagakos kanila, ug suod siya kanila. Dili ko suod sa akong ginikanan, ug bisag dako na ko, malisdan gihapon ko sa pagsulti kanila sa akong gibati. Gipasaligan namo ang among ginikanan nga atimanon namo sila inigkatigulang nila. Apan ang pangunang rason nga ako nang himoon maoy tungod sa obligasyon, samtang ang sa akong manghod maoy tungod sa gugma.”

¹⁶ “Karon gusto ni Mama nga ipaatiman nako kaniya ang akong anak, sama nga iya kong gipaatiman kang Lola. Matinahoron kong mibalibad,” miingon si Vicky. “Gusto namo sa akong bana nga kami ang magtudlo sa among anak sa paghigugma kang Jehova. Ug dili ko gustong madaot ang akong relasyon sa akong anak.” Nahibalo si Vicky nga magmalamposon lang siya kon unahon niya si Jehova ug ang Iyang mga prinsipyo imbes ang materyal nga mga butang ug ang kagustohan sa iyang pamilya. Si Jesus tin-awng nag-ingon: “Walay usa nga mahimong ulipon sa duha ka agalon,” sa Diyos ug sa Bahandi.—Mat. 6:24; Ex. 23:2.

17, 18. (a) Nganong ikaingon nga ang mga Kristohanon kanunayng may kapilian? (b) Unsang mga pangutana ang tubagon sa sunod artikulo?

¹⁷ Ang atong Amahan, si Jehova, nagsaad nga iyang ihatag ang tanang tinuod natong gikinahanglan kon unahon nato ang Gingharian ug ang iyang pagkamatarong. (Mat. 6:33) Busa ang matuod nga mga Kristohanon kanunayng may kapilian. Si Jehova nagsaad nga bisag unsang problema ang atong maatubang, siya magtaganag “kalingkawasan” aron dili nato makompromiso ang mga prinsipyo sa Bibliya. (Basaha ang 1 Corinto 10:13.) Ang atong mga pag-ampo ug pagkamasinugtanon kang Jehova nagpakita nga kita may pagsalig kaniya. (Sal. 37:5, 7) Panalanginan gyod ni Jehova ang atong mga paningkamot sa pag-alagad lamang kaniya ingong atong Agalon. Kon unahon nato si Jehova, siya ‘magpalampos’ sa atong kinabuhi.—Itandi ang Genesis 39:3.

¹⁸ Unsay mahimo aron masulbad ang mga problemang mitungha kay nagkalagyo ang pamilya? Sa unsang paagi matagan-an ang materyal nga panginahanglan sa atong pamilya nga dili mistil motrabaho sa layo? Ug sa unsang paagi nato madasig ang uban sa paghimog hustong desisyon bahin niini? Tubagon kini sa sunod artikulo.