1-3. (a) Bantu mingi ke kutanaka ti nki bampasi na yina me tala mbongo? (Tala kifwanisu yina kele na luyantiku ya disolo.) (b) Inki bampasi ke basikaka na yina me tala kusansa bana?

MARILYN * ke tuba nde: “Konso kilumbu, bakala na mono James vandaka kuvutuka na nzo ya kulemba, kansi mbongo yina bo vandaka kufuta yandi na kisalu vandaka kulunga ve sambu na kulungisa bampusa na beto ya konso kilumbu. Mono vandaka na mfunu ya kusadisa yandi mpi kusumbila mwana na beto Jimmy, bima ya nkaka ya kitoko yina banduku na yandi ya nzo-nkanda vandaka ti yo.” Marilyn vandaka mpi na mfunu ya kusadisa bampangi na yandi ya dibuta mpi kubumba mwa mbongo sambu na bilumbu ke kwisa. Banduku na yandi mingi kwendaka na bansi ya nkaka sambu na kusosa mbongo. Kansi ntangu yandi yindulaka diambu yango, yandi kumaka kudiyula kana yandi fwete kwenda to ve. Sambu na nki?

² Marilyn vandaka kuwa boma ya kuyambula dibuta na yandi yina yandi vandaka kuzola mingi mpi mambu ya kimpeve yina bo vandaka kusala na kimvuka. Yandi monaka nde bampangi ya nkaka me kwendaka na bansi ya nkaka sambu na mwa ntangu mpi yo ke monana nde mabuta na bo ke sadila Yehowa. Kansi yandi vandaka kudiyula mutindu yandi lendaka kusansa Jimmy na ntama. Keti yandi ta nunga na kusansa yandi “na malongi mpi balukebisu ya Yehowa” na nzila ya Internet?—Baef. 6:4.

 ³ Marilyn sosaka lusadisu. Bakala na yandi buyaka nde yandi kwenda, ata yandi zabisaka Marilyn nde yandi ta kanga yandi ve na ngolo. Bankuluntu mpi bampangi ya nkaka na dibundu longisilaka yandi na kukwenda ve, kansi bampangi-bankento mingi na dibundu siamisaka yandi na kukwenda. Bo songaka yandi nde: “Kana nge ke zolaka dibuta na nge, nge fwete kwenda. Nge ta landa kusadila Yehowa kuna.” Ata yandi vandaka ti baketi-keti, Marilyn yambaka James ti Jimmy, pesaka bo beze mpi kwendaka kusosa kisalu na insi ya nkaka. Yandi silaka bo nde: “Mono ta sukinina ve.”

4. Sambu na nki bantu mingi ke kwendaka na bansi ya nkaka, kansi mbala mingi banani ke bikalaka kusansa bana na bo?

⁴ Yehowa ke zolaka ve nde bansadi na yandi kuzinga na kinsukami ya ngolo kibeni. Tuka ntama, bantu ke kwendaka na bansi ya nzenza sambu na kukatuka na kinsukami. (Nk. 37:25; Bing. 30:8) Sambu na kufwa ve nzala, Yakobi, tata ya mabuta tindaka bana na yandi na Ezipte sambu na kusumba madia. * (Kuy. 42:1, 2) Bubu yai, bantu mingi yina ke kwendaka na bansi ya nkaka ke salaka yo ve sambu na kutina nzala. Kansi, ziku bo ke vandaka na mfunu ya kusala kisalu ya ngolo sambu na kufuta bamfuka ya mingi yina bo ke vandaka ti yo. Bankaka ke zolaka kaka nde mabuta na bo kuvanda ti luzingu mosi ya kuluta mbote. Sambu na kulungisa balukanu na bo, bantu mingi yina ke zingaka na bansi yina kele na bampasi ya mbongo ke kabwanaka ti mabuta na bo mpi ke kwendaka bisika ya nkaka, yo lenda vanda na kati ya insi na bo to na bansi ya nkaka. Mbala mingi, bo ke yambulaka bana na bo ya fioti na maboko ya kibuti mosi, mpangi mosi ya mbuta, ba-nkaka, bampangi ya nkaka ya dibuta, to banduku. Ata bantu yina ke kwendaka na bansi ya nkaka ke waka mpasi na kuyambula nkwelani to bana na bo, mingi na bo ke monaka nde kele ve ti mwaye ya nkaka ya kusala.

5, 6. (a) Yezu longaka nki na yina me tala kuvanda na kiese mpi ngemba? (b) Yezu longaka balongoki na yandi na kusamba sambu na nki bima? (c) Inki mutindu Yehowa ke sakumunaka beto?

⁵ Na bilumbu ya Yezu, bantu mingi vandaka bansukami mpi ti luzingu ya mpasi, mpi ziku bo yindulaka nde bo zolaka kuvanda na kiese mpi na ngemba kana bo vandaka ti mbongo mingi. (Mar. 14:7) Kansi, Yezu vandaka kuzola nde bantu kutula kivuvu na bo na kima ya nkaka. Yandi zolaka nde, bo tula kivuvu na bo na Yehowa, Nto ya bimvwama ya kukonda nsuka. Na Disolo na yandi na Zulu ya Ngumba, Yezu monisaka nde kiese ya kieleka mpi ngemba ke katukaka ve na bima ya kinsuni, to na bikesa na beto mosi, kansi na bangwisana na beto ya mbote ti Tata na beto ya zulu.

⁶ Na kisambu na yandi ya mbandu, Yezu longaka beto ve na kusamba sambu na kuvanda ti mbongo mingi kansi sambu na bampusa ya konso kilumbu, disongidila ‘madia na beto ya bubu yai.’ Yandi zabisaka balongoki na yandi pwelele nde: “Beno bika kufulusa sambu na beno mosi bima ya ntalu na ntoto . . . Kansi, beno fulusa sambu na beno mosi bima ya ntalu na zulu.” (Mat. 6:9, 11, 19, 20) Beto lenda tula ntima nde, Yehowa ta sakumuna beto mutindu yandi me sila. Balusakumunu ya Nzambi ke tendula kaka ve nde beto me ndimama na yandi, kansi yo ke tendula mpi nde yandi ta pesa beto bima yina beto kele na yo mfunu. Yo yina, mutindu mosi kaka yina beto lenda vanda na kiese ya kieleka mpi na ngemba, kele na kutulaka ve ntima na mbongo kansi na Yehowa, Tata na beto yina ke lungisaka bampusa na beto.—Tanga Matayo 6:24, 25, 31-34.

7. (a) Yehowa me pesaka banani mukumba ya kusansa bana? (b) Sambu na nki tata ti mama fwete pesana maboko na kusansa bana na bo?

⁷ ‘Kusosa ntete lunungu ya Nzambi’ ke tendula mpi kutadila mikumba ya dibuta mutindu Yehowa ke tadilaka yo. Nsiku ya Moize kele ti munsiku mosi yina ke tadila Bakristu yonso: Bibuti fwete longa bo mosi bana na bo mambu ya Yehowa. (Tanga Kulonga 6:6, 7.) Nzambi me pesaka mukumba yina na bibuti, kansi ve na ba-nkaka to na bantu ya nkaka. Ntotila Salomo tubaka nde: ‘Mwana  na mono, wa disipline ya tata na nge, mpi kubuya ve malongi ya mama na nge.’ (Bing. 1:8) Dibanza ya Yehowa kele nde, tata mpi mama kuvanda kisika mosi sambu na kupesana maboko na yina me tala kutwadisa mpi kulonga bana na bo. (Bing. 31:10, 27, 28) Mambu mingi yina bana ke longukaka na bibuti na bo, mingi-mingi mambu ya kimpeve, ke katukaka na masolo yina bana ke waka ntangu bibuti ke solula mambu ya Yehowa konso kilumbu mpi ntangu bo ke monaka mbandu ya bibuti na bo.

8, 9. (a) Inki bansoba ke basikaka mbala mingi kana kibuti mosi ke zinga ntama ti dibuta? (b) Kuzinga ntama ti dibuta lenda nata nki bampasi na yina me tala mabanza mpi bikalulu ya bana?

⁸ Na ntwala ya kukwenda na insi ya nkaka, bantu mingi ke tadilaka mambote mpi bibansa ya kukwenda kuna, kansi bantu fioti mpamba ke monaka na ntwala bigonsa ya kuzinga ntama ti mabuta na bo. (Bing. 22:3) * Ntangu kaka Marilyn kwendaka, yandi yantikaka kuwa mpasi sambu yandi kabwanaka ti dibuta na yandi. Bakala na yandi ti mwana na yandi mpi yantikaka kuwa mpasi yina. Jimmy vandaka kuyula yandi ntangu yonso nde: “Sambu na nki nge yambulaka mono?” Mpi sambu bangonda yina Marilyn kanaka na kusala kuna kumaka bamvula, yandi monaka nde bansoba ya mbi kotaka na dibuta na yandi. Jimmy vandaka kuzola diaka ve kusolula ti yandi mpi kukangudila yandi ntima. Na mawa yonso, Marilyn ke tuba nde: “Zola na yandi sambu na mono manaka.”

⁹ Kana bibuti mpi bana ke zinga ve kumosi, bo lenda niokwama na mabanza mpi na mawi. * Kana bana kele fioti kibeni mpi bo me kabwana ti bibuti na bo sambu na ntangu ya nda, bo ta niokwama ngolo. Marilyn zabisaka Jimmy nde, yandi ke sala bibansa sambu na yandi. Kansi, Jimmy monaka nde mama na yandi losaka yandi. Na luyantiku, Jimmy vandaka kuwa makasi sambu mama na yandi vandaka ve kisika mosi ti yandi. Kansi na nima, ntangu yandi kwisaka kutala bo, Jimmy waka makasi ntangu yandi monaka yandi. Kaka bonso bana yina bibuti ke losaka, Jimmy kumaka kudimona nde diambu yina mama na yandi salaka pusaka yandi na kuzitisa yandi diaka ve mpi na kuzola yandi ve.—Tanga Bingana 29:15.

¹⁰ Ata Marilyn vandaka kusosa kuyidika bangwisana na yandi ti Jimmy na kutindilaka yandi mbongo mpi bakado, Marilyn bakisaka nde yandi vandaka kaka ya kukabwana ti mwana na yandi mpi kukonda kuzaba, yandi vandaka kulonga Jimmy na kutula bima ya kinsuni na ntwala ya bangwisana na yandi ya dibuta mpi ya mambu ya kimpeve. (Bing. 22:6) Jimmy vandaka kuzabisa yandi nde: “Kuvutuka ve, tindilaka mono kaka bima.” Marilyn kwisaka kubakisa nde, yandi  lendaka ve kusansa mwana na yandi na nzila ya mikanda, telefone, to na masolo ya Internet. Marilyn ke tuba nde: “Na Internet, nge lenda yamba ve mwana na nge to kupesa yandi beze sambu na kuzodila yandi mpimpa ya mbote.”

¹¹ Bangwisana ya Marilyn ti Yehowa mpi bakala na yandi James, vandaka diaka ve ngolo. Marilyn kumaka kukwenda na dibundu mpi na kisalu ya kusamuna mbala mosi na mposo to nkutu ve, mpi yo lombaka nde yandi telamina patro na yandi yina vandaka kulomba yandi na kuvukisa nitu. Sambu bo zole vandaka ve kisika mosi sambu na kusadisana na ntangu ya mpasi, Marilyn ti James kumaka na bangwisana ya ngolo ti bantu ya nkaka mpi yo bikalaka fioti sambu bo bwa na bizumba. Marilyn kwisaka kubakisa nde ata yandi ti bakala na yandi salaka ve bizumba, sambu bo vandaka ve kuzinga kisika mosi, bo lendaka ve kusadila ndongisila ya Biblia yina ke lombaka bankwelani na kuzolana mpi kulungisana bampusa na bo ya kuvukisa nitu. Bo lendaka mpi ve kupesana bangindu kukonda kusukinina kana diambu mosi me basika, kutalana na zola yonso, kuseka, kusimbana na maboko, kupesana beze, to ‘mitindu ya kumonisana zola’ mpi kulungisa “banzala” ya konso nkwelani. (Kit. 1:2; 1 Bak. 7:3, 5) Diaka, bo lendaka ve kusambila Yehowa kumosi ti mwana na bo. Marilyn ke tuba nde: “Ntangu mono waka na lukutakanu mosi ya distrike nde kusala lusambu ya dibuta mbala na mbala kele mfunu sambu beto guluka na kilumbu ya nene ya Yehowa, mono bakisaka nde mono fwete vutuka na nzo. Yo lombaka nde mono yantika diaka kuyidika bangwisana na mono ti Yehowa mpi dibuta na mono.”

12. Inki ndongisila beto lenda pesa na bantu yina me kwendaka kuzinga ntama ti mabuta na bo?

¹² Ntangu Marilyn bakaka lukanu ya kuvutuka na insi na yandi, bantu ya nkaka sepelaka kansi bankaka sepelaka ve. Bankuluntu ya dibundu yina yandi vandaka sikisaka yandi sambu na lukwikilu mpi kikesa na yandi. Kansi, bampangi ya nkaka yina vandaka kuzinga ntama ti bankwelani mpi mabuta na bo sepelaka ve. Na kisika ya kulanda mbandu na yandi ya mbote, bo sosaka kubuyisa yandi. Bo songaka yandi nde: “Kana nge kwenda, nge ta sukinina ve na kuvutuka awa. Na wapi nge ta zwa mbongo ya kuzingila kana nge vutuka na insi na nge?” Na kisika ya kutuba mambu ya mutindu yina ya ke lembisa, bampangi-Bakristu fwete ‘longisila baleke ya bankento na kuzola babakala na bo, kuzola bana na bo, kuvanda bantu ya ke salaka bisalu na nzo,’ na nzo na bo mosi “sambu bantu kuvweza ve ndinga ya Nzambi.”—Tanga Tito 2:3-5.

13, 14. Sambu na nki lukwikilu kele mfunu sambu na kutula Yehowa na ntwala ya mambu yina bantu ya dibuta ke zolaka? Pesa mbandu.

¹³ Bantu mingi yina me kwendaka na bansi ya nkaka me yelaka na bisika yina binkulu mingi ke lombaka bantu na kupesa mikumba na dibuta, mingi-mingi na bibuti. Sambu Mukristu kubuya kulanda mambu yina bantu mingi ke salaka to yina  bantu ya dibuta ke zolaka sambu na kusepedisa Yehowa, yandi fwete vanda ti lukwikilu ya ngolo.

¹⁴ Beto tadila disolo ya Carin. Yandi ke tuba nde: “Ntangu mwana na beto ya bakala, Don butukaka, mono ti bakala na mono vandaka kusala na insi ya nzenza, mpi ntama mingi ve mono yantikaka kulonguka Biblia. Bantu yonso ya dibuta vandaka kuvingila nde mono tinda Don na bibuti na mono sambu na kusansa yandi tii ntangu beto ta kuma ti mbongo mingi.” Ntangu Carin tubaka kaka nde yandi mosi ta sansa Don, bampangi na yandi ti bakala na yandi bingaka yandi zoba mpi sekaka yandi. Yandi ke tuba nde: “Na kutuba masonga, mono zabaka ve na ntangu yina inki vandaka mbi na kutinda Don na bibuti na mono sambu na mwa bamvula. Kansi, mono zabaka nde Yehowa me pesaka beto bibuti mukumba ya kusansa mwana na beto.” Ntangu Carin bakaka diaka divumu, bakala na yandi yina vandaka ve Mbangi ya Yehowa zabisaka yandi na kubasisa yo. Desizio ya mbote yina Carin bakaka na mbala ya ntete kumisaka lukwikilu na yandi ngolo, mpi yandi bikalaka ya kwikama na Yehowa. Bubu yai, Carin, bakala na yandi ti bana na bo kele na kiese sambu bo ke zinga kumosi. Kana Carin tindaka mwana na yandi mosi to bo zole sambu nde bantu ya nkaka kusansa bo, mbala ya nkaka mambu zolaka ve kuvanda mutindu yina.

15, 16. (a) Pesa mbandu ya mpangi-nkento mosi yina bibuti na yandi kabwanaka ti yandi. (b) Sambu na nki yandi bakaka lukanu ya kusansa yandi mosi mwana na yandi ya nkento?

¹⁵ Mpangi-nkento mosi na zina ya Vicky ke tuba nde: “Nkaka na mono ya nkento sansaka mono na nsungi ya mwa bamvula, mpi bibuti na mono bikalaka ti leke na mono ya nkento. Ntangu mono vutukaka na bibuti na mono, bangwisana na mono ti bo sobaka. Leke na mono vandaka kusolula ti bo kukonda mpasi, kuyamba bo mpi vandaka na bangwisana ya ngolo ti bo. Mono vandaka kudimona ntama ti bo, mpi ata ntangu mono kumaka mbuta, yo vandaka mpasi sambu na kukangudila bo ntima. Mono ti leke na mono zabisaka bibuti na beto nde beto ta tanina bo ntangu bo ta kuma minunu. Mono ta salaka yo kaka sambu yo kele mukumba na beto, kansi leki na mono ta sala yo sambu na zola.”

¹⁶ Vicky ke yika nde: “Ntangu yai mama na mono ke zola nde, mwana na mono ya nkento kukwenda kuzinga ti yandi, kaka mutindu yandi tindaka mono na nkaka na mono. Mono buyaka na mayele yonso. Mono ti bakala na mono ke zola kusansa mwana na beto na banzila ya Yehowa. Mpi mono ke zola ve kubebisa bangwisana na mono ya bilumbu ke kwisa ti mwana na mono.” Vicky kwisaka kubakisa nde, mutindu mosi kaka ya kununga na luzingu kele ya kutula Yehowa mpi minsiku na yandi na ntwala ya mbongo mpi mambu yina bantu ya dibuta ke zolaka nde beto sala. Yezu tubaka pwelele nde: “Ata muntu mosi ve lenda sala bonso mpika sambu na bamfumu zole,” disongidila Nzambi mpi kimvwama.—Mat. 6:24; Kub. 23:2.

17, 18. (a) Na nki diambu Bakristu fwete vanda ntangu yonso ti nsola ya kusala? (b) Inki bangiufula beto ta tadila na disolo yina ke landa?

¹⁷ Yehowa, Tata na beto ya zulu, me sila nde yandi ta sadisa beto na kuzwa bima yina beto kele na yo mfunu kana beto tula Kimfumu mpi lunungu na yandi na kisika ya ntete na luzingu na beto. (Mat. 6:33) Yo yina, Bakristu fwete vanda ntangu yonso ti nsola ya kusala. Yehowa ke sila nde, yandi ta yidikila beto “nzila” yina ta sadisa beto na kufwa ve minsiku ya Biblia, yo vanda beto ke kutana ti bampasi ya nki mutindu. (Tanga 1 Bakorinto 10:13.) Kana beto ‘ke vingila Yehowa ti kivuvu yonso,’ ke ‘tudila yandi ntima’ mpi ke samba yandi sambu na kupesa beto mayele ti lutwadisu mpi kana beto ke zitisa bantuma na yandi, ‘yandi ta sala mambu sambu na mambote na beto.’ (Nk. 37:5, 7) Yehowa ta sakumuna kibeni bikesa na beto kana beto ke sadila kaka yandi bonso Mfumu na beto. Kana beto ke tula yandi na kisika ya ntete na luzingu na beto, yandi ta sala nde luzingu na beto ‘kununga.’—Fwanisa ti Kuyantika 39:3.

¹⁸ Inki beto lenda sala sambu na kuyidika bangwisana yina bebaka sambu beto kabwanaka ti dibuta? Inki mambu beto lenda sala sambu na kulungisa bampusa ya dibuta na beto kukonda kukwenda kuzinga ntama ti bo? Mpi nki mutindu beto lenda siamisa bankaka na kubaka badesizio ya mbote na diambu yai? Disolo yina ke landa ta pesa mvutu na bangiufula yai.