1-3. (a) Andũ aingĩ makoragwo na moritũ marĩkũ ma mbeca, na amwe mageragia kũhiũrania namo atĩa? (Rora mbica kĩambĩrĩria-inĩ gĩa gĩcunjĩ gĩkĩ.) (b) Rĩrĩa aciari mareciria gũthamĩra bũrũri ũngĩ-rĩ, nĩ ũndũ ũrĩkũ matangĩkagĩra wĩgiĩ ũreri wa ciana?

MWARĨ WA ITHE WITŨ ũmwe wĩtagwo Marilyn oigire atĩ o mũthenya, mũthuri wake James, aainũkaga kuuma wĩra-inĩ arĩ mũnogu mũno, ĩndĩ mbeca iria aathũkũmaga ciaiganaga mabataro mao ma o mũthenya tu. * Marilyn nĩ eendaga kũhũthahũthĩria mũthuriwe mũrigo, na mwana wao Jimmy agĩe na indo njega ta iria ciana iria maathomaga nacio ciakoragwo nacio. Ningĩ nĩ eendaga gũteithagia andũ a famĩlĩ yao na kwĩigagĩra mũthithũ nĩ ũndũ wa rũciũ. Arata ake aingĩ nĩ maathamĩire mabũrũri mangĩ nĩguo magathũkũme mbeca nyingĩ. Ĩndĩ, rĩrĩa we eciria ũhoro wa gũthamĩra bũrũri ũngĩ nĩ aaiguaga arĩ na mathangania. Nĩkĩ?

² Marilyn nĩ onaga arĩ ũndũ mũritũ gũtiga famĩlĩ yake endete, na gũtiganĩria maũndũ ma kĩĩroho marĩa maamenyerete gwĩka marĩ hamwe. O na kũrĩ ũguo, nĩ eeĩkagĩra hinya atĩ kũrĩ andũ maanathamĩra bũrũri ũngĩ kwa ihinda, na famĩlĩ ciao no cioonekaga igĩthiĩ wega kĩĩroho. No nĩ aarigagwo ũrĩa angĩahotire kũrera Jimmy arĩ kũraya nake. Hihi nĩ angĩahotire kũrera  mwana wao na “mũrutanĩre o na mũtaarĩre ũrĩa wa Mwathani” akĩhũthĩra Intaneti?—Ef. 6:4.

³ Marilyn nĩ aacaririe ũtaaro. Mũthuri wake oigire atĩ ndangĩamũgiririe athiĩ o na gũtuĩka ũcio tiguo warĩ wendi wake. Athuri a kĩũngano o hamwe na andũ angĩ kĩũngano-inĩ maamũtaraga ndagathiĩ, ĩndĩ aarĩ a Ithe witũ amwe maamwĩkagĩra ngoro athiĩ. Maamwĩraga ũũ: “Angĩkorũo nĩ wendete famĩlĩ yaku, wagĩrĩirũo ũthiĩ na no ũrĩtungatagĩra Jehova.” O na gũtuĩka aarĩ o na mathangania, Marilyn aakiugĩra James na Jimmy ũhoro na agĩthiĩ bũrũri ũngĩ. Aamerire ũũ: “Ndigũikara ihinda iraya.”

4. Andũ aingĩ mathamagĩra bũrũri ũngĩ nĩkĩ, na kaingĩ nĩa matigagwo makĩrora ciana ciao?

⁴ Jehova ndendaga ndungata ciake igiĩke nĩ ũndũ wa ũthĩni. Kũrĩ hĩndĩ ndungata cia Jehova cianathamĩra mabũrũri mangĩ ikĩeherera ũthĩni. (Thab. 37:25; Thim. 30:8) Nĩguo matigakue nĩ ng’aragu, Jakubu aatũmire ariũ ake Misiri makagũre irio. * (Kĩam. 42:1, 2) Mahinda-inĩ maya andũ aingĩ matithamagĩra mabũrũri mangĩ atĩ tondũ nĩ marakua nĩ ng’aragu. Rĩngĩ na rĩngĩ mahota gũkorũo na mathiirĩ manene. Angĩ nao makoragwo makĩenda kwagagĩria mũtũũrĩre wa famĩlĩ ciao. Nĩ ũndũ wa gũkorũo magĩikara kũndũ kũrĩ na mathĩna ma mbeca, aingĩ mathamagĩra kũndũ kũraya na famĩlĩ bũrũri-inĩ wao, kana bũrũri-inĩ ũngĩ nĩguo mahote kũhingia mĩoroto yao. Kaingĩ matigaga twana twao tũnini tũkĩrorũo nĩ mũciari ũmwe, mwana ũrĩa mũnenanene, cũcũ na guka, andũ angĩ a famĩlĩ, kana arata ao. O na gũtuĩka arĩa marathamĩra bũrũri ũngĩ nĩ maiguaga ũũru mũndũ agĩtiga ũrĩa mahikanĩtie nake kana ciana, aingĩ moigaga matirĩ na ũndũ ũngĩ wa gwĩka.

5, 6. (a) Jesu aarutanire atĩa igũrũ rĩgiĩ gĩkeno na ũgitĩri? (b) Nĩ indo irĩkũ cia kĩĩmwĩrĩ Jesu eerire arũmĩrĩri ake mahoyage? (c) Jehova atũrathimaga na njĩra ĩrĩkũ?

⁵ O na rĩrĩa Jesu aarĩ gũkũ thĩ, andũ aingĩ maarĩ athĩni, na ũngĩarĩ ũndũ mũhũthũ gwĩciria atĩ nĩ mangĩagĩire na gĩkeno kĩnene na ũgitĩri mangĩagĩire na mbeca nyingĩ. (Mar. 14:7) Ĩndĩ, Jesu ndeendaga andũ maige mwĩhoko wao harĩ mbeca. Eendaga mehokage Jehova tondũ nĩwe Kĩhumo kĩa ũtonga wa gũtũũra. Thĩinĩ wa Mahunjio make ma Kĩrĩma-inĩ, Jesu aarutanire atĩ gĩkeno na ũgitĩri wa ma itiumanaga na indo cia kĩĩmwĩrĩ, kana kĩyo giitũ, ĩndĩ ciumanaga na gũkorũo na ũrata hamwe na Ithe witũ wa igũrũ.

⁶ Thĩinĩ wa ihoya rĩa Mwathani, Jesu ndaatũrutire tũhoyage ũgitĩri wa indo cia kĩĩmwĩrĩ, ĩndĩ aatũrutire tũhoyage mabataro ma o mũthenya, ‘irio citũ cia ũmũthĩ.’ Eerire athikĩrĩria ake ũũ: “Tigagai kwĩigĩra ũtonga gũkũ thĩ, . . . no mwĩigagĩrei ũtonga Igũrũ.” (Mat. 6:9, 11, 19, 20) Tũrĩ na ma biũ atĩ Jehova nĩ arĩtũrathimaga o ta ũrĩa eranĩire. Makĩria ma gwĩtĩkĩrĩka nĩwe, Ngai nĩ atwĩrĩire na ma atĩ nĩ arĩtũheaga mabataro maitũ mothe. Ma nĩ atĩ, ũndũ ũrĩa tu ũngĩtũrehera gĩkeno kĩa ma na ũgitĩri, nĩ kwĩhoka Jehova no ti kwĩhoka mbeca.—Thoma Mathayo 6:24, 25, 31-34.

7. (a) Nĩa Jehova aheete wĩra wa kũrera ciana? (b) Aciari erĩ marabatara gũkoragwo hamwe na ciana ciao nĩkĩ?

⁷ ‘Kwamba gũcaria ũthingu wa Ngai’ nĩ hamwe na gũkorũo na mawoni ta ma Jehova maũndũ-inĩ marĩa twĩhokeirũo famĩlĩ-inĩ. Thĩinĩ wa Watho wa Musa nĩ harĩ ũtaaro ũyũ Akristiano mangĩhũthĩra: Aciari nĩo magĩrĩirũo nĩ kũruta ciana ciao maũndũ ma kĩĩroho. (Thoma Gũcokerithia Maathani 6:6, 7.) Ngai aheete aciari wĩra ũcio, no ti cũcũ na guka kana mũndũ ũngĩ o wothe. Mũthamaki Suleimani oigire ũũ: ‘Mũrũ wakwa, igua ũtaari wa thoguo, na ũmenye gũgatigana na kĩrĩra kĩa  nyũkwa.’ (Thim. 1:8) Mũbango wa Jehova warĩ aciari erĩ makoragwo hamwe na ciana ciao, nĩguo manyitanagĩre gũcitongoria na gũciruta. (Thim. 31:10, 27, 28) Rĩrĩa ciana iraigua aciari ao makĩaria ũhoro wa Jehova na ikeyonera ũrĩa mamũtungatagĩra, no ciĩrute gwĩka o tao.

8, 9. (a) Nĩ mogarũrũku marĩkũ magĩaga rĩrĩa mũciari araikara kũraihu na famĩlĩ yake? (b) Famĩlĩ ĩgĩaga na mathĩna marĩkũ aciari na ciana mangĩaga gũikarania hamwe?

⁸ Andũ aingĩ magĩthamĩra bũrũri ũngĩ nĩ mageragia kũrora mathĩna na maũndũ marĩa mekwĩima nĩguo mathame, no nĩ anini monaga kabere moimĩrĩro mothe ma gũtiga famĩlĩ. (Thim. 22:3) * Kahinda kanini thutha wa Marilyn gũthaamĩra bũrũri ũngĩ, nĩ aambĩrĩirie gũthumbũka mũno nĩ ũndũ wa gũkorũo arĩ kũraihu na famĩlĩ yake. O na mũthuri wake na mwana wao no maathumbũkaga. Mwana wao aatindaga akĩmũria ũũ: “Wandigire nĩkĩ?” Marilyn aabangĩte gũikara mĩeri mĩnini, ĩndĩ mĩeri yatuĩkire mĩaka. Nĩ aambĩrĩirie kũmaka nĩ kuona ũrĩa maũndũ maacenjagia thĩinĩ wa famĩlĩ yake. Jimmy nĩ aambĩrĩirie kwaga gũtindanĩra nake. Marilyn oigaga ũũ arĩ na kĩeha: “Wendo wake harĩ niĩ nĩ wathirĩte.”

⁹ Aciari na ciana mangĩaga gũikarania hamwe marĩ ta famĩlĩ, no magĩe na mathĩna ma kĩĩmeciria na ma kĩĩmĩtugo. * O ũrĩa ciana irĩ nini na o ũrĩa mũciari egũikara haraya nacio ihinda iraya, noguo moimĩrĩro makoragwo marĩ moru mũno. Marilyn eeraga Jimmy atĩ aathamĩte nĩguo ahote kũmũrera wega, ĩndĩ Jimmy onaga nyina ta arĩ kũmũtiganĩria aamũtiganĩirie. Kĩambĩrĩria-inĩ Jimmy nĩ aaiguaga ũũru mũno nĩ kwaga nyina, no thutha wa ihinda, nyina oka gũceera, Jimmy ndeendaga aikarange. O ta ũrĩa ciana nyingĩ iria itigagwo nĩ aciari cionaga, Jimmy ndoonaga nyina aarĩ na kĩhooto gĩa gwathĩkĩrũo na kwendwo nĩwe.—Thoma Thimo 29:15.

10. (a) Moimĩrĩro mangĩkorũo marĩ marĩkũ harĩ ciana mũciari angĩikara kũraihu nacio acitũmagĩre o iheo? (b) Nĩ maũndũ marĩkũ mũciari atangĩhota gwĩka angĩkorũo ararera ciana arĩ kũraihu?

¹⁰ O na gũtuĩka Marilyn nĩ aageragia kũniina ihooru rĩa mwana wake na njĩra ya kũmũtũmagĩra mbeca na iheo, nĩ aakinyire handũ akĩona atĩ no kũraihanĩrĩria araihanagĩria na mwana wake. Akĩona atĩ aamũrutaga kwenda mbeca gũkĩra Jehova kana famĩlĩ yao. (Thim. 22:6) Jimmy aamwĩraga ũũ: “Hatirĩ bata ũcoke gũkũ, thiĩ na mbere kũndũmagĩra iheo.” Marilyn nĩ aambĩrĩirie kuona atĩ ndangĩahotire kũrera mwana wake thimũ-inĩ, marũa-inĩ, kana intaneti-inĩ. Oigire ũũ: “Ndũngĩhota kũhĩmbĩria kana kũmumunya mwana waku thĩinĩ wa Intaneti.”

11. (a) Mũthuri na mũtumia gũikara maraihanĩrĩirie nĩ ũndũ wa wĩra kũngĩkorũo na moimĩrĩro marĩkũ? (b) Marilyn onire atĩa bata wa gũcoka kũrĩ famĩlĩ yake?

 ¹¹ Ũkuruhanu wa Marilyn na Jehova wathiaga ũgĩthũkaga. Aanyitanagĩra na kĩũngano mĩcemanio-inĩ kana ũtungata-inĩ o mũthenya ũmwe tu harĩ kiumia kana o na ũkaga gũkinya mũthenya mũgima. Ningĩ no mũhaka angĩerutanĩirie kũregana na ũhoro wa mũmwandĩki tondũ nĩ eendaga makomanie. Nĩ ũndũ wa gũkorũo o mũndũ arĩ kũraihu na ũrĩa ũngĩ, Marilyn na James matingĩomanĩrĩirie hĩndĩ ya mathĩna na nĩ ũndũ ũcio nĩ maambĩrĩirie gũtuma ndũgũ na andũ angĩ. Maarĩ hakuhĩ kũgũa ũtharia-inĩ. Marilyn nĩ onire atĩ, o na gũtuĩka marĩ na mũthuri wake matiagũire ũtharia-inĩ, rĩrĩa maikaraga o mũndũ kũraihu na ũrĩa ũngĩ, matingĩahotire kũrũmĩrĩra ũtaaro wa Bibilia wa o mũndũ kũhingĩria ũrĩa ũngĩ mabataro make ma ngoro-inĩ na ma ngomanio. Nĩ ũndũ wa gũkorũo maraihanĩrĩirie, matingĩagĩire na mĩeke ya gũkorũo marĩ o erĩ, ũndũ ũrĩa ũbataranagia harĩ mũthuri na mũtumia. (Rũĩm. 1:2; 1 Kor. 7:3, 5) Ningĩ matingĩahotire gũtungatĩra Jehova marĩ hamwe na mwana wao. Marilyn oigire ũũ: “Thĩinĩ wa kĩrũrũngano kĩmwe nĩ ndeerutire atĩ ũthathaiya wa famĩlĩ ũtaratĩrĩrio nĩ wa bata harĩ ithuĩ nĩguo tũkaahonoka mũthenya wa Jehova, nĩ ũndũ ũcio ngĩona atĩ nĩ harĩ bata njoke mũciĩ. No mũhaka ingĩambĩrĩirie gũthondeka rĩngĩ maũndũ makwa ma kĩĩroho na mũtũũrĩre wa famĩlĩ yakwa.”

12. Nĩ ũtaaro ũrĩkũ wa Kĩĩmandĩko ũngĩheo arĩa maikaraga kũraihu na famĩlĩ ciao?

¹² Rĩrĩa andũ maaiguire atĩ Marilyn nĩ atuĩte itua rĩa gũcoka kwao, maaiyũkirie ũndũ ũcio na njĩra itiganĩte. Athuri a kĩũngano a bũrũri ũcio aathamĩire nĩ maamũgathĩrĩirie nĩ ũndũ wa kuonania wĩtĩkio na ũmĩrĩru. Ĩndĩ, andũ amwe arĩa o nao maaikaraga kũraihu na famĩlĩ ciao matiakenire. Handũ ha kũrũmĩrĩra kĩonereria gĩake kĩega, maageragia kũmũiguithia ndagacoke. Maamwĩraga ũũ: “No kahinda kanini tũkuone o haha. Rĩu ũrĩrutaga mbeca kũ wacoka mũciĩ?” Handũ ha kwaria mĩario ta ĩyo ya kũũraga mũndũ ngoro-rĩ, Akristiano magĩrĩirũo ‘kũmenyagĩria atumia arĩa ethĩ ũrĩa mangĩendaga athuri ao o na ciana ciao, na marutage wĩra o wa kwao mũciĩ, nĩ getha Ũhoro wa Ngai ndũkanacambio.’—Thoma Tito 2:3-5.

13, 14. Wĩtĩkio nĩ wa bata nĩkĩ nĩguo mũndũ aige Jehova mbere ya matanya ma andũ a famĩlĩ? Taarĩria.

¹³ Andũ aingĩ arĩa mathamagĩra kũndũ kũngĩ, makoragwo moimĩte kũndũ andũ mekĩrĩire mũno ũndũire wao, andũ a famĩlĩ na makĩria aciari, gũkĩra ũndũ ũngĩ o wothe. Mũkristiano arabatara gũkorũo na wĩtĩkio mũrũmu nĩguo ahote kũregana na mũtugo ũrũmagĩrĩrũo mũno, kana wendi wa andũ a famĩlĩ angĩkorũo nĩ mũgarũ na wendi wa Jehova.

 ¹⁴ Ta wĩcirie ũhoro wa mwarĩ wa Ithe witũ Carin. Oigire ũũ: “Mwana witũ Don agĩciarũo, tũrĩ na mũthuri wakwa twarutaga wĩra bũrũri-inĩ ũngĩ, na ndakoretwo o hĩndĩ ndĩrambĩrĩirie kwĩruta Bibilia. Andũ othe thĩinĩ wa famĩlĩ meerĩgagĩrĩra ndware Don mũciĩ akarerũo nĩ aciari akwa nginya rĩrĩa tũgaikara wega kĩĩmbeca.” Rĩrĩa Carin onanirie atĩ arenda kwĩrerera mwana wake arĩ we, andũ a famĩlĩ ciao, o hamwe na mũthuriwe, mooigire nĩ mũgũũta na makĩmũnyũrũria. Carin oigire ũũ: “Kwaria ma, hingo ĩyo ndiataũkĩirũo harĩa thĩna warĩ wa gũtwara Don agaikare na aciari akwa o mĩaka mĩnini. Ĩndĩ nĩ ndaamenyaga tũrĩ aciari nĩ ithuĩ Jehova aheete wĩra wa kũrera mwana witũ.” Rĩrĩa Carin aagĩire nda ĩngĩ, tondũ mũthuri wake ndaakoretwo etĩkĩra ũhoro wa ma, aamwĩraga amĩrute. Itua rĩega rĩrĩa aatuĩte hau kabere nĩ rĩekĩrĩte wĩtĩkio wake hinya, nĩ ũndũ ũcio, o rĩngĩ akĩrũgama wega mwena wa Jehova. Rĩu marĩ na mũthuriwe na ciana ciao nĩ makenaga mũno tondũ othe nĩ maaikarire hamwe. Korũo Carin nĩ aatwarire mwana ũmwe kana o cierĩ ikarerũo nĩ andũ angĩ, moimĩrĩro mangĩarĩ moru mũno.

15, 16. (a) Vicky aarerirũo atĩa arĩ mwana? (b) Nĩ kĩĩ gĩatũmire atue itua rĩa kwaga kũrera mwana wake na njĩra ta ĩyo?

¹⁵ Mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe wĩtagwo Vicky oigire ũũ: “Kwa ihinda rĩa mĩaka mĩnini ndarerirũo nĩ cũcũ, nake mwarĩ wa maitũ ũrĩa mũnini aaikaraga na aciari aitũ. Rĩrĩa ndacokire kũrĩ aciari akwa, wendo wakwa kũmerekera nĩ wanyihĩte. Mwarĩ wa maitũ nĩ aahotaga kwaria nao atarĩ na guoya, akamahĩmbĩria, na agakenera gũkorũo na ũkuruhanu wa hakuhĩ nao. Ndaaiguaga ndaihanĩrĩirie mũno na aciari akwa, na o na ndatuĩka mũndũ mũgima, warĩ ũndũ mũritũ kũmaitũrũrĩra ngoro yakwa. Tũrĩ na mwarĩ wa maitũ, nĩ twĩrĩte aciari aitũ atĩ nĩ tũkaamatungata maakũra. Ĩndĩ, niĩ ngamatungata nĩguo hingie watho, no mwarĩ wa maitũ akamatungata nĩ ũndũ wa wendo.”

¹⁶ Vicky aathire na mbere kuga ũũ: “Kũrĩ hĩndĩ mami eendaga ndĩmũtwarĩre kairĩtu gakwa anderere, o ta ũrĩa aandwarĩte gwa cũcũ. Ĩndĩ nĩ ndaregire na njĩra ya ũũgĩ. Tũrĩ na mũthuri wakwa twendaga kwĩrerera mwana witũ na njĩra cia Jehova. Ndingĩenda gũthũkia ũkuruhanu wakwa na mwana wakwa.” Vicky nĩ amenyete atĩ ũndũ ũrĩa mwega biũ, nĩ kũiga Jehova na wendi wake mbere ya mĩoroto ya kĩĩmwĩrĩ kana matanya ma andũ a famĩlĩ. Jesu oigire ũũ: ‘Gũtirĩ mũndũ ũngĩhota gũtungatĩra aathani erĩ,’ Ngai na ũtonga.—Mat. 6:24; Tham. 23:2.

17, 18. (a) Nĩ itua rĩrĩkũ Akristiano a ma mabataraga gwĩtuĩra hingo ciothe? (b) Nĩ ciũria irĩkũ tũkaarĩrĩria gĩcunjĩ-inĩ kĩrĩa kĩrũmĩrĩire?

¹⁷ Jehova Ithe witũ, nĩ atwĩrĩire atĩ nĩ arĩtũheaga kĩrĩa gĩothe tũrabatara angĩkorũo nĩ tũrĩigaga Ũthamaki na ũthingu wake mbere ũtũũro-inĩ witũ. (Mat. 6:33) Kwoguo, hingo ciothe Akristiano a ma magĩrĩirũo nĩ gwĩtuĩra kana nĩ mekũiga Ũthamaki na ũthingu wake mbere. Jehova atwĩrĩire atĩ o na tũngĩcemania na mathĩna marĩkũ, nĩ ‘arĩtuonagia njĩra ya kũhonokera,’ ũndũ tũtekwagarara motaaro ma Bibilia. (Thoma 1 Akorintho 10:13.) ‘Tũngĩetagĩrĩra Jehova tũtegũthethũka,’ ‘tũkamwĩhokaga’ na njĩra ya kũmũhoya ũũgĩ na ũtongoria wake, na ningĩ na njĩra ya gwathĩkĩra maathani na motaaro make, nĩ ‘arĩtũthondekagĩra njĩra citũ.’ (Thab. 37:5, 7) Nĩ arĩrathimaga kĩyo gitũ gĩa kuuma ngoro tũkĩmũtungatĩra o we wiki arĩ we Mwathi witũ. Twamũiga mbere, nĩ arĩtũmaga mũtũũrĩre witũ ‘ũgaacĩre.’—Ringithania Kĩambĩrĩria 39:3.

¹⁸ Tũngĩka atĩa nĩguo tũthondeke kũrĩa kũngĩkorũo gũthũkĩte nĩ ũndũ wa andũ thĩinĩ wa famĩlĩ gũikara maraihanĩrĩirie? Nĩ maũndũ marĩkũ tũngĩka nĩguo tũhingagĩrie famĩlĩ citũ mabataro ma cio gũtarĩ mũndũ ũgũthamĩra kũndũ kũngĩ? Na tũngĩteithia andũ arĩa angĩ atĩa gũtua matua marĩa magĩrĩire ũndũ-inĩ ũcio? Gĩcunjĩ kĩrĩa kĩrũmĩrĩire nĩ kĩarĩrĩirie ciũria icio.