1-3. (a)Nkia mpasi benwananga zau esi nzo zayingi mu kuma kia nzimbu? Aweyi bevavilanga singika diambu diadi? (Tala e fwaniswa va ntandu.) (b) Nkia ngindu zikubatokanesanga mu kuma kia sansa wana?

 MARILYN wavova vo: “E lumbu yawonso vava nkaz’ame James kavutukanga kuna nzo, wayoya kakalanga. * Kansi, e nzimbu kafutwanga ke zafwananga ko mu lungisa e nsatu zeto za lumbu ke lumbu. Yazola vo yavevola zitu diandi yo sumbila mwan’eto Jimmy e lekwa yambote ina akundi andi a sikola bakala yau.” Marilyn wazola mpe vo kasadisa yitu yau yankaka yo lunda e zaka nzimbu. Ayingi mun’akundi andi bayaluka mu nsi zankaka kimana bakala ye nzimbu zayingi. Kansi, vava e ngindu za yaluka zanlwakila, wayantika tokana. Ekuma?

² Marilyn watokananga vava kayindulanga dina dilenda bwa avo osisidi esi nzo andi. Yau awonso muna nzo, bakalanga ye kiese kia sambila Yave vamosi. Aweyi badi kwamanena wo vanga avo yalukidi? Wasungamena akaka ana basisa esi nzo zau, kansi bakwamanana sadila Yave. Nga olenda sansa mwan’andi yo kunlonga oma ma Yave muna Internete?—Ef. 6:4.

³ Marilyn wayenda vava lusadisu. O nkaz’andi kazola ko vo kayaluka. Kansi, wavova vo ke kunsima ko avo ozolele  kaka kwenda. Akuluntu ye mpangi zankaka muna nkutakani banlukisa kimana kalembi yaluka. Kansi, mpangi zakaka z’akento bankasakesanga vo kenda kuna nsi a kinzenza. Bamvovesa vo: “Avo ozolanga kikilu esi nzo aku, ofwete kwenda. Kuyambula kwaku sadila Yave ko.” Kana una vo lukatikisu kakala lwau, Marilyn wakanina James yo mwan’au Jimmy yo kwenda vava e salu mu nsi ya kinzenza. Wasia nsilu vo: “Kizingila ko.”

4. Ekuma wantu ayingi beyalukilanga? Nkumbu miayingi kwa nani besisanga wan’au?

⁴ Yave ke zolanga ko vo selo yandi bazingilanga muna usukami. Nkumbu miayingi, nkangu a Yave wayalukanga mu vava katuka muna usukami. (Nku. 37:25; Nga. 30:8) Muna lembi fwa mu kuma kia nzala, Yakobo watuma wan’andi benda sumba madia kuna Engipito. * (Etu. 42:1, 2) Kansi, ayingi beyalukanga o unu ke mu kuma kia nzala ko. Beyalukanga mu kuma kia mfuka. Akaka mu nsi za usukami bezingilanga. Wau vo zingu kiambote bazolele, besisanga esi nzo zau yo kwenda mu nsi zina balenda vwila nzimbu zayingi. Nkumbu miayingi mase ana beyalukanga, besisanga wan’au kwa ngudi yovo se, kwa mpangi zau zambuta, kwa nkaka zau, yitu yovo kw’akundi. Kana una vo diankenda dikalanga mu sisa esi nzo, ayingi mun’awana beyalukanga beyindulanga vo ke bena diaka ye dina balenda vanga ko.

5, 6. (a) Adieyi kalonga Yesu muna kala ye kiese kiasikila? (b) Nkia lekwa kayika o Yesu bafwete lomba alandi andi muna sambu? (c) Yave aweyi kekutusambulwilanga?

⁵ Muna lumbu ya Yesu, wantu ayingi bakala asukami. Nanga bayindulanga vo muna kala ye zingu kiambote bafwete kala ye nzimbu zayingi. (Maku 14:7) Kansi, Yesu kazola ko vo wantu babunda e vuvu muna lekwa ya kolo kiandwelo. Wazola vo babunda e vuvu muna Yave una vo i Nto a kimvwama kiasikila. Muna Longi diandi vana Mongo, Yesu wasasila vo e lutaninu ye kiese kiasikila ke kitukanga mu mavwa ko ngatu mu ngolo za yeto kibeni, kansi muna kala ye ngwizani ambote yo Yave.

⁶ Muna sambu ki’Es’eto, Yesu kavova ko vo twalombanga nzimbu, kansi twasambanga mu kuma kia nsatu za lumbu ke lumbu, i sia vo “dia kweto kwa lumbu.” Wavovesa awana banwanga vo: “Ke nusadila lusalu lueno ova nsi ko, . . . Nusadil’aka lusalu lueno kun’ezulu.” (Mat. 6:9, 11, 19, 20) Tulenda kala ye vuvu vo Yave olungisa nsilu andi wa kutusambula. O kala ye nsambu za Nzambi ke mpasi tondakana kaka ko kwa yandi. Kansi i kala ye ziku vo okutuvana konso kina tuvwidi kikilu o mfunu. Vana ntandu, e mpila imosi kaka tulenda kadila ye kiese kiasikila i bund’e vuvu muna Yave wa S’eto anzodi ke mu nzimbu ko. Tanga—Matai 6:24, 25, 31-34.

7. (a)O Yave kwa nani kavana e mbebe ya sansa o wana? (b) Ekuma o se yo ngudi bafwete sansila wan’au vamosi?

⁷ ‘O tombel’ekulu e ndungidi a Nzambi’ divavanga vo twalungisa e nsatu za esi nzo nze una Yave kekutukanikinanga. Muna Nsiku a Mose muna ye nkanikinu wamfunu ulenda sadilwa kwa Akristu: Mase bafwete vana luludiku lwa mwanda kwa wan’au. (Tanga Nsiku 6:6, 7.) Nzambi kwa mase kavana kiyekwa kiaki ke kwa nkaka ko ngatu kwa muntu ankaka. Solomo wa ntinu wavova vo: “E mwan’ame, w’elongi di’es’aku, kulembwa nsiku a ngw’aku ko.” (Nga. 1:8) Yave ozolele vo se yo ngudi bakalanga vamosi muna sansa wan’au yo kubalonga. (Nga. 31:10, 27, 28) Vava wana bewanga mase mau bemokenanga oma ma Yave yo mona e ngolo bevanganga muna kunsadila, balenda tanginina mbandu au.

8, 9. (a) Nkia nsobani zivangamanga muna nzo vava mase ke bezingilanga vamosi ko yo wan’au? (b) Nkia vonza dilenda twasa vava mase ke bezingilanga vamosi ko yo wana?

 ⁸ Awana bekwendanga sadila mu nsi za kinzenza, nanga beteka yindulanga e mpasi ye vonza dilenda kubatwasila, kansi akete kaka beyindulanga e mfwilu dilenda twasa avo basisidi esi nzo zau. (Nga. 22:3) * Vava Marilyn kayaluka, ke vavioka kolo ko wayantika mona e mpasi muna ntima wau kasisa esi nzo andi. O nkaz’andi mpe yo mwana, bamona e mpasi. Nkumbu miayingi, o Jimmy wa mwan’andi wanyuvulanga. “Ekuma wansisila?” Marilyn ngonde zakete kaka kazola kala kuna nsi ya kinzenza, kansi ekolo mvu miaviokanga, wakendalalanga kikilu mu kuma kia nsobani yavangama muna esi nzo andi. O mwan’andi Jimmy wasoba kikilu, kavovanga diaka kwayingi ko. Kuna nkenda zawonso Marilyn wavova vo: “O zola kwandi muna mono kwafokoka.”

⁹ Vava mase yo wana ke bezingilanga vamosi ko, dilenda twasa mpasi mu ntima yo yivisa e fu ya nkal’ambote. * E mpasi zazi ziwokela avo mase basisidi o wan’au ekolo bakinu wan’akete. Marilyn wasasila kwa Jimmy vo mawonso kavanganga i mu wete diandi. Kansi, Jimmy wayindulanga vo ngudi andi bembola kambembola. Kuna lubantiku, Jimmy wakendalala vava ngudi andi kayaluka. Kansi kuna kwalanda, kayangalelanga diaka ngudi andi ko vava kayizanga kubakingula. Nze una divangamanga kwa wana akaka besiswanga kwa mase mau, Jimmy wamona vo ngudi andi kafwanukina diaka zolwa ko ngatu lemvokelwa.—Tanga Ngana 29:15.

10. (a) Adieyi dilenda bwa vava mase bevananga kaka tukau kwa wan’au lembi kubavana e ntangwa yo kubasia sungididi? (b) Adieyi dibwilanga esi nzo vava mosi muna mase kekwenda sadilanga muna nsi ya kinzenza?

¹⁰ Muna vuvika o ntim’a mwan’andi kalembi tokana wau kansisa yo kwenda kuna nsi ya kinzenza, Marilyn wavanganga mawonso mu kuntwikila nzimbu ye tukau. Lembi wo zaya Marilyn walonga mwan’andi e fu kia sia mavwa va fulu kiantete ke mu ngwizani andi ambote ko yo Yave y’esi nzo. (Nga. 22:6) Diankenda kikilu vo Jimmy wavovesa ngudi andi vo: “Kuvutuki diaka ko, untwikilanga kaka tukau.” Marilyn wabakula vo kalendi sansila mwan’andi mu nkanda ko ngatu mu telefone yovo mu Internete. Marilyn wavova vo: “Muna Internete kulendi simba mwan’aku ko ngatu kumbimba.”

11. (a) O sisa nkaz’aku yo kwenda sadila mu nsi ya kinzenza nkia mpasi dilenda twasa muna longo? (b) Nkia ntangwa Marilyn kabakula o mfunu wa kala vamosi y’esi nzo andi?

 ¹¹ Marilyn wasia e ngwizani andi ambote yo Yave mu vonza. Nkumbu mosi kaka kayendanga mu salu kia umbangi ye mu tukutakanu muna lumingu, ezak’e ntangwa kayendanga ko. Wasia mpe ngwizani andi yo nkaz’andi mu vonza. Wanwananga ye ntonta za tá e zumba yo mfumu andi a salu. Wau vo James yo Marilyn ke bamokenanga diaka mambu ma longo lwau ko, konso muntu mu yau wamokenanga yo muntu ankaka, fioti fiasala nga batá e zumba. Marilyn wabakula vo kanele vo ke batá zumba ko e longo lwau mu vonza kiampwena lwakala. Nkand’a Nzambi uvananga luludiku kw’akazi lwa lunga-lunga muntu yo nkw’andi yo lungisa e nsatu za vukana. Wau vo James yo Marilyn ke bazingilanga diaka vamosi ko, ke bakala ye una balenda sila e sungididi kwa muntu yo nkw’andi ko ngatu mona kiese kitukanga muna longo. (Nku. Nku. 1:2; 1 Kor. 7:3, 5) Ke bakala mpe ye una balenda sadila Yave kumosi ko yo mwan’au. Marilyn wavova vo: “Vava yawá muna lukutakanu lwa mvivu vo o kalanga ye nsambila ya esi nzo mfunu dina mu vuluka muna lumbu kianene kia Yave, yabakula vo mfwete vutuka kuna nsi ame. Yayantika vangulula kimwanda kiame ye zingu kia esi nzo.”

12. Nkia luludiku lwa Nkand’a Nzambi lulenda vewa kw’awana besisanga esi nzo au yo kwenda sadila muna nsi za kinzenza?

¹² Vava Marilyn kabaka e nzengo za vutuka kuna nsi andi, akaka bamvana malongi mambote akaka malongi mambi. Akuluntu a nkutakani andi muna nsi ina kakala bansanisina mu kuma kia unkabu yo lukwikilu lwandi. Kansi akaka ana basisa mpe akazi au yo zingila mu nsi ya kinzenza ke bankasakesa ko. Vana fulu kia landa e mbandu andi ambote, bateza kumvukumuna. Bamvovesa vo: “Ke kolo ko se wavutuka diaka okwaku. Aweyi olungisila e nsatu za esi nzo aku avo ovutukidi kuna nsi aku?” Vana fulu kia vova e mvovo miami miyoyesanga, Akristu bafwete ‘long’akento bazol’akazi au, bazola wan’au, . . . minkubika-nzo za yau kibeni kimana e diambu dia Nzambi dialembi tiangunwa.’—Tanga Tito 2:3-5.

13, 14. Ekuma divavilanga lukwikilu lwasikila muna sia Yave va fulu kiantete ke mu zolela ya yitu ko? Yika e nona.

¹³ Ndonga mun’awana besisanga esi nzo zau yo kwenda sadila muna nsi za kinzenza, basansukila muna zunga itoma zitisanga e fu ya kisi nsi yo sia zolela ya yitu va fulu kiantete musungula zolela ya mase mau. Muna kuma kiaki, o Nkristu kafwete kala ye lukwikilu lwasikila muna yangidika Yave vana fulu kia sia zolela ya yitu yandi va fulu kiantete.

 ¹⁴ Badika nona kia Carin. Wavova vo: “Vava Don wa mwan’ame kawutuka, mono yo nkaz’ame mu nsi ya kinzenza twasadilanga. I bosi, yayantika longoka o Nkand’a Nzambi. E yitu yame bazola vo yafila Don kuna nsi ame kimana kasanswa kwa mase mame yavana twadi kala ye nzimbu zafwana.” Wau vo Carin kazola ko, e yitu yandi kumosi yo nkaz’andi banyikilanga vo molo ye bayantika kunseva. Carin wavova vo: “Muna vova e ludi, kiatoma bakula ko e mbi ya sansisa Don kwa mase mame mu fikolo. Kansi yazaya wo vo Yave kwa yeto mase kavana kiyekwa kia sansa mwan’eto.” Vava Carin kayimita diaka, o nkaz’andi wa mundembi kwikila wazola vo kakatula e vumu. E nzengo zambote kateka baka Carin, zakumika lukwikilu lwandi yo kunsadisa mu baka diaka nzengo zina zayangidika Yave. Owau, Carin yo nkaz’andi kumosi yo wan’au, bena ye kiese kiayingi kia kala vamosi yau awonso. Kele vo Carin kayambula vo wan’andi basanswa kwa wantu ankaka, ke badi kala ye kiese ko kina bena kiau owau.

15, 16. (a) Aweyi Vicky kasansilwa vava kakala nleke? (b) Ekuma kazolela sansila mwan’andi mu mpila yau ayimosi ko?

¹⁵ Mpangi mosi ankento oyikilwanga vo Vicky wavova vo: “Yasanswa kwa nkaka ame mu fikolo ekolo nleke ame kakala kwa mase mame. Kuna lubantiku yazolanga mase mame, kansi kuna kwalanda kiabayangalelanga diaka ko. O nleke ame wamokenanga ye mase mame konso diambu diantokanesanga yo kubabimba. Wakala ye ngwizani ambote yo yau. Diampasi diakala mu mokena ye mase mame. Kana nkutu vava yakituka mbuta, kialendanga kubazayisa ko mana mantokanesanga. Omono yo nleke ame twasia nsilu kwa mase meto vo tusinga kubalunga-lunga vava benuna. Kansi ekolo nleke ame kadi wo vangila kuna zola, omono yadi wo vangila kaka muna lungisa e mbebe ame.”

¹⁶ Vicky wavova vo: “O ngudi ame wazola vo yafila mwan’ame ankento kansansa nze una kamfidila kwa ngudi andi. Kuna ndekwa zawonso yamvovesa vo ke dilendakana ko. Omono yo nkaz’ame twazola sansila mwan’eto muna nzila za Yave. Kiazola sia ngwizani ambote yo mwan’ame ko mu vonza.” Vicky wabakula vo e zingu kiasikila ke kitukanga mu mavwa ko ngatu mu lungisa e zolela ya yitu, kansi mu sia Yave va fulu kiantete ye nkanikinu miandi. Yesu watoma kiesesa vo: “Ke ven’on’olenda sadila mfumu zole ko,” i sia vo, Nzambi ye Mavwa.—Mat. 6:24; Luv. 23:2.

17, 18. (a) Mu nkia mambu Akristu bafwete solelanga dina bevanga? (b) Nkia yuvu tubadika muna longi dilanda?

¹⁷ Yave wa S’eto ezulu, osiang’o nsilu wa kutuvana ina tuvwidi kikilu o mfunu avo tusidi Kintinu ye unsongi wandi va fulu kiantete muna zingu kieto. (Mat. 6:33) E lumbu yawonso divavanga vo Akristu akieleka basola dina bevanga. Kana nkutu vava bewanananga ye mambu mampasi, bevanganga mawonso muna yangidika Yave yo lemvokela nkanikinu mia Nkand’a Nzambi. Yave osianga nsilu wa ‘kututetela e nzila.’ (Tanga 1 Korinto 10:13.) Vava ‘tutadilanga’ Yave yo bunda vuvu kieto kwa yandi muna lombanga ngangu ye luludiku lwandi muna sambu yo lemvokela nkanikinu miandi, ‘oyandi ovanganga diambu muna wete dieto.’ (Nku. 37:5, 7) Yave osambula e ngolo tuvanganga za kunsadila, okutuvana konso kina tuvwidi o mfunu. Avo tunsidi va fulu kiantete, e zingu kieto kisikila.—Tezanesa ye Etuku 39:3.

¹⁸ Adieyi dilenda vangwa mu singika e mpasi zibwanga muna longo lw’awana besisanga akazi au yo kwenda sadila muna nsi za kinzenza? Adieyi tulenda vanga muna lungisa e nsatu za esi nzo eto lembi kwenda sadila muna nsi za kinzenza? Aweyi tulenda kasakesela akaka mu baka nzengo zambote muna diambu diadi? Elongi dilanda divana mvutu za yuvu yayi?