1-3. (a) Sortu moni problema furu sma abi na ini a ten disi èn fa son sma e pruberi fu lusu den problema? (Luku a prenki na a bigin fu na artikel.) (b) Efu wan papa noso mama wani froisi go na wan tra kondre fu wroko, dan sortu broko-ede a abi te a e prakseri den pikin?

„IBRI dei te mi masra James ben e kon na oso, a ben weri. Ma a moni di a ben e meki, no ben sari fu pai gi ala den sani di wi ben abi fanowdu ibri dei,” na so Marilyn e taki. * „Mi ben wani meki sani kon moro lekti gi en èn mi ben wani yepi en fu bai wan tu moi sani gi mi boi Jimmy, neleki den sani di den skoromati fu Jimmy ben abi.” Marilyn ben wani yepi den tra famiriman fu en tu èn a ben wani poti moni na wan sei. Furu mati fu Marilyn ben froisi go na tra kondre fu wroko moro moni. Ma di a prakseri a tori, a ben e tweifri. Fu san ede?

² Marilyn ben frede san ben kan pasa te a ben o libi en lobi osofamiri na baka. Den ben abi a gwenti fu anbegi Yehovah makandra leki osofamiri. Ma fa den ben o man du disi efu a ben o de so fara? Na a tra sei, a ben e prakseri den sma di ben gowe libi den famiri tu èn a ben gersi leki den ben e dini Yehovah ete. Fa a ben o man kweki a boi fu en „nanga a leri èn nanga den rai fu Yehovah”? A ben o man du dati nanga yepi fu Internet?—Ef. 6:4.

³ Marilyn go suku rai. En masra no ben wani taki a gowe, ma a no pruberi fu tapu en tu. Den owruman nanga wan tu trawan na ini a gemeente gi en a rai fu no gowe. Ma wan tu sisa taigi en fu gowe. Den taki: „Efu yu lobi yu famiri, yu o go. Yu kan dini Yehovah  drape tu.” Aladi Marilyn ben e tweifri, toku a taigi James nanga Jimmy adyosi èn a go na wan tra kondre fu go wroko. A pramisi den: „Mi no o tan langa.” *

4. (a) Fu san ede furu sma e froisi go na wan tra kondre? (b) Suma e kisi a frantwortu nofo tron fu sorgu gi den pikin fu den sma disi?

⁴ Yehovah no wani taki den futuboi fu en e pina so te taki den e dede fu angri. Sensi owruten, futuboi fu Yehovah ben abi a gwenti fu froisi go na tra kondre fu di den no ben wani libi wan pôti libi (Ps. 37:25; Odo 30:8). A famiri-edeman Yakob no ben wani dede fu angri. Dati meki a seni den manpikin fu en go na Egepte fu bai nyanyan (Gen. 42:1, 2). * Ma na ini a ten disi, furu sma di froisi go na wan tra kondre no e dede fu angri. Dan fu san ede den e froisi? Furu fu den abi bigi paiman. Trawan e libi na ini wan pôti kontren. Fu di den wani taki den famiri abi wan moro bun libi, meki den e froisi go na wan presi pe a moro makriki fu meki moni. Nofo tron den e libi den yongu pikin fu den gi a trowpatna fu den, gi wan fu den bigi pikin, gi a granpapa nanga a granmama, gi tra famiriman noso gi mati. Aladi furu sma e sari taki den e gowe libi den patna noso den pikin fu den, toku den feni taki tra fasi no de.

5, 6. (a) Fa wi kan de koloku èn fa sani o waka bun gi wi, soleki fa Yesus leri wi? (b) San Yesus leri en bakaman fu begi? (c) Na sortu fasi Yehovah e blesi wi?

⁵ Na ini a ten fu Yesus, furu sma ben pôti. Kande den ben denki taki den ben o de moro koloku èn taki a libi fu den ben o waka moro bun efu den ben abi moro moni (Mark. 14:7). Ma Yesus ben wani taki sma musu poti den frutrow na tapu wan tra sani. A ben wani taki den musu frutrow na tapu Yehovah, a sma di kan gi wi gudu noso blesi di e tan fu têgo. Na ini a takimakandra di Yesus hori na tapu a bergi, a sori fa sma kan de koloku trutru èn fa a libi fu den kan waka bun. A no te wi abi gudu èn a no te wi e wroko tranga, wi o de koloku, ma na te wi de wan mati fu wi hemel Tata.

⁶ Di Yesus leri den bakaman fu en fa fu begi, a no leri den fu begi gi furu gudu, ma gi den sani di den abi fanowdu ibri dei, dati na „a brede di wi abi fanowdu gi a dei disi”. A taigi den arkiman fu en krin: „No kibri yu gudu moro na grontapu . . . Ma kibri yu gudu na ini hemel” (Mat. 6:9, 11, 19, 20). Wi kan de seiker taki Yehovah o blesi wi soleki fa a pramisi. A blesi fu Gado no wani taki nomo dati a feni wi bun, ma taki a e gi wi den sani tu di wi abi fanowdu trutru. A wan-enkri fasi fa wi kan de koloku èn fa sani o waka bun gi wi, na te wi e frutrow na tapu wi lobi-ati Tata na presi fu frutrow na tapu moni.—Leisi Mateyus 6:24, 25, 31-34.

7. (a) Suma Yehovah gi a frantwortu fu kweki pikin? (b) Fu san ede papa nanga mama musu du ala san den man fu gi den pikin leri?

⁷ Fu ’suku Gado en retidu fosi’ wani taki dati wi musu si wi osofamiri frantwortu leki fa Yehovah e si en. A Wèt fu Moses abi wan rai di e fiti gi Kresten tu èn dati na taki papa nanga mama musu leri den eigi pikin fu dini Yehovah. (Leisi Deuteronomium 6:6, 7.) Na papa nanga mama, Gado gi a frantwortu fu sorgu gi den pikin. A no gi a frantwortu disi na granmama, granpapa, noso na wan tra sma. Kownu Salomo ben taki: „Mi manpikin, gi yesi na a leri di yu papa e gi yu èn no drai baka gi a wèt fu yu mama” (Odo 1:8). Yehovah wani taki papa nanga mama e tan nanga den osofamiri so taki den kan yepi den pikin fu den èn den kan gi den leri (Odo 31:10, 27, 28). Te pikin e yere fa den papa nanga mama e taki fu Yehovah èn te den e si fa den  e dini en ibri dei, dan den kan leri fu du a srefi tu.

8, 9. (a) San e pasa nofo tron te wan papa noso mama no e libi moro nanga en osofamiri? (b) Te papa noso mama nanga den pikin fu den no e libi nanga makandra, dan sortu takru bakapisi dati kan abi gi na osofamiri?

⁸ Furu sma di wani libi den osofamiri fu go suku wan wroko na wan tra presi, e kon si taki a bosroiti fu den kan tyari problema kon. Ma nowan sma man sabi omeni problema so wan bosroiti kan tyari kon gi wan osofamiri (Odo 22:3). * Di Marilyn libi en osofamiri, a ben hati en srefisrefi taki a du dati. En masra nanga a boi fu en ben firi en tu. Ibri tron baka a boi fu en ben e aksi en: „Fu san ede yu gowe libi mi?” Marilyn ben abi na prakseri fu tan wan tu mun nomo, ma te fu kaba a tan omeni yari èn a skreki di a kon si fa na osofamiri fu en kon kenki. En boi Jimmy no ben de moro leki fa a ben sabi en. A no ben e taki so furu moro nanga en èn a no ben wani taigi en moro fa a ben e firi. Marilyn e taki: „Mi boi no ben lobi mi moro.”

⁹ Te papa, mama nanga pikin no e libi nanga makandra, dan dati kan abi krakti na tapu den firi fu den. A kan pasa srefi taki den no e si krin moro san bun èn san ogri. * O moro den pikin yongu èn o moro langa den no de nanga den papa noso mama, o moro den e firi den takru bakapisi fu dati. Marilyn ben taigi Jimmy taki a ben o gowe fu a bun fu en. Ma gi Jimmy, a ben gersi leki en mama gowe libi en. Na a bigin, en ati ben e bron taki en mama no ben de nanga den. Ma bakaten, te en mama ben e kon luku den, Jimmy ati ben e bron taki en mama ben de nanga den. Neleki fa a de nanga furu pikin di musu tan sondro papa noso mama, na so a ben de tu nanga Jimmy. A ben feni taki en mama no ben abi a reti moro fu taigi en san fu du èn a ben feni tu taki a no ben abi fu lobi en mama moro.—Leisi Odo 29:15.

10. (a) Sortu bakapisi a kan abi te papa noso mama e gi den pikin kado, na presi fu de nanga den? (b) San wan pikin no man kisi te wan papa noso mama e pruberi fu kweki en aladi a de na wan fara presi?

¹⁰ Fu di Marilyn ben de so fara fu Jimmy, meki a ben e seni moni nanga kado gi en fu meki a firi bun. Ma a kon si taki safrisafri a boi fu en no ben lobi en moro. Marilyn ben e leri en boi fu lobi moni, na presi fu lobi en famiri noso Yehovah srefi (Odo 22:6). Son leisi Jimmy ben taigi en: „Yu no abi fu kon moro, ma yu kan tan seni kado kon.” Marilyn kon si taki a no ben o man kweki en boi te a ben o skrifi brifi gi en, te a ben o bèl en noso te a ben o taki nanga en nanga yepi fu Internet. A  e taki: „Yu no man brasa yu pikin noso bosi en te yu e taki nanga en na Internet.”

11. (a) Sortu bakapisi a kan abi gi a trowlibi te wan fu den trowpatna go wroko na wan fara presi? (b) Fa Marilyn kon si taki a ben musu go baka na en osofamiri?

¹¹ A matifasi di Marilyn ben abi nanga Yehovah ben kon swaki tu. A ben e go na a gemeente fu en soso wán leisi na ini a wiki, noso son leisi a no ben e go srefi. Boiti dati, en nanga en masra no ben de so bun moro nanga makandra. Ala yuru a ben abi fu kakafutu gi a basi fu en di ben wani abi seks nanga en. Fu di James nanga Marilyn no ben man taki nanga makandra fu den problema fu den, meki den go taki nanga tra sma fa den e firi èn den misi fu fadon na ini hurudu. Marilyn kon si taki aladi den no du hurudu, toku a trowlibi fu den no ben e waka bun. Bijbel e gi trowpaar a rai fu poti prakseri na makandra èn fu gi makandra san den abi reti na tapu te a abi fu du nanga seks. Ma fu di Marilyn nanga James ben de so fara fu makandra, meki den no ben abi ten gi makandra èn den no ben e poti prakseri na makandra soleki fa trowpaar gwenti du (Singi 1:2; 1 Kor. 7:3, 5). Boiti dati, den no ben man anbegi Yehovah makandra nanga a boi fu den. Marilyn e taki: „Di mi yere na wan kongres taki a prenspari fu hori na osofamiri anbegi ala wiki efu wi wani pasa a bigi dei fu Yehovah, dan mi kon frustan taki mi ben musu go na oso baka.” Marilyn ben musu du muiti fu meki sani kon bun baka nanga en osofamiri èn nanga Yehovah.

12. Sortu rai fu Bijbel kan yepi den wan di e libi fara fu den osofamiri?

¹² A no ala sma ben agri taki Marilyn teki a bosroiti fu drai go baka na oso. Den owruman na ini a gemeente pe a ben e go, prèise en taki a ben sori bribi èn taki a ben abi a deki-ati fu drai go baka. Ma trawan di ben gowe libi den osofamiri tu fu wroko na wan tra kondre, no ben breiti. Na presi fu teki a bun eksempre fu en, den pruberi fu meki a tan drape. Den taigi en: „Fosi yu denki, yu o kon baka. Fa yu o du te yu o go na oso baka?” Na presi fu taki sani di kan meki wan tra brada noso sisa firi brokosaka, Kresten musu „leri den yongu uma fu lobi den masra, fu lobi den pikin fu den, . . . [èn] fu wroko na oso”, dati wani taki na den eigi oso, „so taki sma no kan taki takru fu a wortu fu Gado”.—Leisi Titus 2:3-5.

13, 14. Fu san ede wi abi bribi fanowdu fu du san Yehovah wani, na presi fu du san famiriman wani? Gi wan eksempre.

¹³ Furu sma di froisi go na wan tra presi, gro kon bigi na ini wan kulturu pe sma feni taki den gwenti nanga den sani di den musu du gi famiriman, spesrutu gi papa nanga mama, na a moro prenspari sani. Wan Kresten di wani plisi Yehovah, na presi fu du san sma na en lontu gwenti du noso san en famiri wani, e sori trutru bribi.

 ¹⁴ Luku a tori fu Carin: „Di mi boi gebore, mi nanga mi masra ben e wroko na wan tra kondre èn mi no ben e studeri Bijbel langa. Ala sma na ini mi famiri ben wani taki mi seni mi boi go na mi papa nanga mama fu den kweki en teleki wi ben abi nofo moni.” Di Carin bosroiti fu kweki en boi en srefi, den famiriman fu en èn en masra srefi taigi en taki a no wani wroko tranga fu di a lesi èn den lafu en. Carin e taki: „Fu taki en leti, na a ten dati mi no ben man frustan bun fu san ede mi no ben man libi mi boi gi mi papa nanga mama wan tu yari. Ma mi ben sabi taki Yehovah gi wi leki en papa nanga mama a wroko fu kweki en.” Di Carin kon de nanga bere baka, en masra di no ben de na bribi taigi en taki a musu puru a bere. Ma a bosroiti di Carin teki fu kweki en boi, ben tranga a bribi fu en èn dati meki disi leisi a ben man teki wan bun bosroiti baka, di ben o plisi Yehovah. Now en, en masra nanga den pikin fu en breiti taki den tan nanga makandra. Efu Carin ben teki a bosroiti fu seni wan fu den pikin noso ala tu pikin go na den famiri fu en fu kweki den, dan sani ben o waka heri tra fasi.

15, 16. (a) Fruteri na ondrofenitori fu wan sisa di kweki na en granmama di a ben de wan pikin. (b) Fu san ede a bosroiti fu no kweki en umapikin na srefi fasi?

¹⁵ Wan Kotoigi di nen Vicky e fruteri: „Wan tu yari langa mi granmama kweki mi, aladi mi papa nanga mama tan kweki mi pikin sisa. Na a ten di mi ben de nanga mi papa nanga mama baka, mi no ben lobi den so furu moro. Mi sisa ben firi fri fu taki nanga den, fu brasa den èn fu abi wan bun matifasi nanga den, ma mi no ben de so krosibei nanga den. Srefi di mi kon bigi, a no ben makriki gi mi fu sori den fa mi e firi. Mi nanga mi sisa taigi mi papa nanga mama taki wi o sorgu den te den kon owru. Mi sisa o sorgu den fu di a lobi den, ma mi o du en nomo fu di na mi frantwortu.”

¹⁶ „Now mi mama wani taki mi seni mi umapikin gi en fu a kweki en, neleki fa a ben seni mi go na en mama. Na wan lespeki fasi mi taigi en taki mi no o du dati,” na so Vicky e taki. „Mi nanga mi masra wani kweki wi eigi pikin na a fasi fa Yehovah wani. Mi no wani taki mi nanga mi umapikin kon pori.” Vicky kon si taki a wan-enkri bun fasi fu kweki pikin, na te yu e si Yehovah nanga den rai fu en leki a moro prenspari sani na ini yu libi, na presi fu feti na baka moni noso fu du san famiriman wani. Yesus ben taki krin: „Nowan sma kan dini tu masra leki srafu.” Dati wani taki wi no man dini Gado èn dini Gudu na a srefi ten.—Mat. 6:24; Eks. 23:2.

17, 18. (a) Sortu pramisi tru Kresten man frutrow ala ten? (b) Sortu aksi wi o luku na ini a tra artikel?

¹⁷ Wi Tata Yehovah pramisi wi taki a o gi wi den sani di wi abi fanowdu, efu wi e poti a Kownukondre nanga en retidu na a fosi presi na ini wi libi (Mat. 6:33). Sobun, wi no man taki dati tra fasi no de, fu di tru Kresten man teki bun bosroiti ala ten. Yehovah pramisi wi taki „a o yepi” wi na so wan fasi taki wi kan gi yesi na Bijbel rai ala ten, awinsi sortu problema miti wi. (Leisi 1 Korentesma 10:13.) Te wi e ’tan wakti Yehovah nanga wi heri ati’ èn wi e „frutrow tapu en”, dan wi o begi en fu gi wi koni èn wi o aksi en fu yepi wi. Boiti dati, wi o gi yesi na en èn wi o teki a rai fu en. Na so wi kan de seiker taki ’ensrefi o yepi wi’ (Ps. 37:5, 7). Yehovah o blesi a muiti di wi e du fu dini en wawan leki a wan-enkri tru Masra. Te wi e poti en na a fosi presi na ini wi libi, dan a o meki sani „waka bun” gi wi.—Luku Genesis 39:3.

¹⁸ San wi kan du fu meki sani kon bun baka nanga wi osofamiri efu wi ben gowe libi den fu go wroko na wan fara presi? San wi kan du fu sorgu gi wi osofamiri sondro fu froisi go na wan fara presi? Fa wi kan gi trawan deki-ati na wan lobi-ati fasi fu teki yoisti bosroiti te a abi fu du nanga a tori disi? Na ini a tra artikel wi o luku den aksi disi.