1, 2. Мүһаҹирләрин әксәријјәти евә гајыданда һансы чәтинликләрлә үзләширләр? (Мәгаләнин әввәлиндәки шәклә бах.)

«ХАРИҸДӘ јахшы ишдә ишләјир, јахшы да пул газанырдым. Лакин Јеһованын Шаһидләри илә Мүгәддәс Китабы арашдырмаға башлајанда анладым ки, мәним даһа ваҹиб мәсулијјәтим вар: онларын тәкҹә мадди еһтијаҹларыны јох, руһани еһтијаҹларыны да өдәмәлијәм. Буна ҝөрә дә евә, аиләмин јанына гајытмаг гәрарына ҝәлдим», — дејә Едуардо * бөлүшүр (Ефес. 6:4).

² Едуардо аиләсинин јанына гајытмагла Јеһованы разы салдығына әмин иди. Лакин әввәлки мәгаләдә һаггында бәһс олунан Мерилин кими, Едуардо да аиләси илә мүнасибәтини бәрпа етмәк үчүн һәлә чох чалышмалы, диҝәр тәрәфдән исә, аиләсини доландырмаг үчүн дашдан пул чыхартмалы иди. О, бунлары неҹә едәҹәкди? Бәс һәмиманлылары она неҹә көмәк едә биләрди?

3. Валидејнин јохлуғу ушаглара неҹә тәсир едир?

³ Едуардо үрәјини бошалдыр: «Балаларым ата тәрбијәсинә вә нәвазишинә даһа чох еһтијаҹ дујдуглары бир вахтда мән онлары бу шејләрдән мәһрум гојмушдум. Онларла бирҝә нә Мүгәддәс  Китаб һекајәләри охумушдум, нә дуа етмишдим, нә дә онлары бағрыма басыб ојунлар ојнамышдым» (Ганун. т. 6:7). Онун бөјүк гызы Анна дејир: «Атам јанымызда олмајанда өзүмү јетим кими һисс едирдим. О гајыданда бизә онун јалныз үзү вә сәси таныш иди. О, мәни гуҹаглајанда дахилимдә һеч бир доғмалыг һисси јаранмады».

4. Әрин јохлуғу аиләдә башчылыг ролуну иҹра етмәсинә неҹә тәсир едир?

⁴ Атанын јохлуғу аиләдә башчы кими өз ролуну јеринә јетирмәсинә дә мане олур. Едуардонун арвады Руби дејир: «Мән ушагларым үчүн һәм ана, һәм ата идим, аиләмизлә бағлы гәрарларын чохуну өзүм вермәли олурдум. Едуардо евә гајыданда аилә башчысына табе олмағын нә демәк олдуғуну өјрәнмәли олдум. Һәтта инди дә һәрдән өзүмә хатырладырам ки, башымын үстүндә әрим вар» (Ефес. 5:22, 23). Едуардо әлавә едир: «Гызларым нәсә етмәк үчүн анҹаг аналарындан иҹазә алырды. Бир валидејн кими дәрк едирдик ки, ушагларымыза даһа јахын олмалыјыг. Мән дә мәсиһчијә јарашан тәрздә башчылығы өз үзәримә ҝөтүрмәји өјрәнмәли идим».

5. Бир ата јохлуғунун вурдуғу зәрәри неҹә арадан галдырмаға чалышды вә нәтиҹәси нә олду?

⁵ Едуардо аиләси илә мүнасибәтләрини дүзәлтмәјә вә онлары руһани ҹәһәтдән мөһкәмләндирмәјә гәти гәрарлы иди. О дејир: «Мәгсәдим о иди ки, һәм сөздә, һәм дә әмәлдә, јәни садәҹә Јеһованы севдијими демәклә јох, ҝөстәрмәклә ушагларымы һәгигәтә ҹәлб едим» (1 Јәһ. 3:18). Бәс Јеһова Едуардонун ҹәһдләринә хејир-дуа вердими? Анна ҹаваб верир: «Онун јахшы ата олмаг үчүн әлиндән ҝәләни етмәси вә јенидән бизә бағланмасы аиләмиздәки аб-һаваны әмәлли-башлы дәјишди. Онун јығынҹагда мәсулијјәтләрә ҹан атдығыны ҝөрәндә фәрәһләнирдик. Дүнја бизи Јеһовадан узаглашдырмаға чалышса да, валидејнләримизин һәгигәтдән бәрк-бәрк јапышдыгларыны ҝөрәндә, биз дә бу ҹүр давранмаға чалышырдыг. Атам сөз вермишди ки, бир даһа бизи тәрк етмәјәҹәк, елә сөзүнүн үстүндә дә дурду. Әҝәр дурмасајды, бәлкә дә, мән инди Јеһованын тәшкилатында олмаздым».

6. Мүһарибә заманы бәзи валидејнләр нәји дәрк етдиләр?

⁶ Бәзи нүмунәләр ҝөстәрир ки, Балкан мүһарибәси заманы һәјат шәраити чәтин олса да, орадакы мәсиһчиләрин ушаглары хошбәхт анлар јашајырдылар. Чүнки валидејнләри ишә ҝедә билмәдикләри үчүн галыб онларла арашдырма апарыр, ојунлар ојнајыр вә даһа чох үнсијјәт едирдиләр. Бундан нә нәтиҹә чыхармаг олар? Ушағын пулдан вә ја һәдијјәләрдән чох ата-анасынын онун јанында олмасына еһтијаҹы вар. Һәгигәтән дә, Мүгәддәс Китабда дејилдији кими, валидејнин тәлим-тәрбијәси ушаға даһа чох хејир ҝәтирир (Сүл. мәс. 22:6).

7, 8. а) Евә гајыдан бәзи валидејнләр һансы сәһвә јол верирләр? б) Валидејн өвлады илә арасындакы сојуглуғу неҹә арадан галдыра биләр?

⁷ Тәәссүфләр олсун ки, евләринә ҝери гајыдан бәзи валидејнләр ушағындан сојуглуг ҝөрәндә белә дејирләр: «Адам нашүкүр олмаз, ҝөрмүрсән, ҝеҹә-ҝүндүз сәнин үчүн әлләшиб-вурушурам?» Лакин ушағын сојуг мүнасибәт ҝөстәрмәсинин сәбәби валидејнинин ону гојуб ҝетмәси ола биләр. Бәс валидејн вурдуғу јараны неҹә сағалда биләр?

⁸ Илк өнҹә, о, аилә үзвләрини даһа јахшы баша дүшмәк үчүн Јеһовадан көмәк истәмәлидир. Сонра аиләси илә сөһбәт едәркән проблемин јаранмасында онун да пајы олдуғуну етираф етмәлидир. Белә ки, сәмими үзрхаһлыг вәзијјәти јүнҝүлләшдирә биләр. Һәјат јолдашы вә өвладлары онун вәзијјәти дүзәлтмәк үчүн әлиндән ҝәләни етдијини ҝөрәндә сәмимијјәтинә инанаҹаглар. Ирадәли вә сәбирли олмагла о, тәдриҹән аиләсинин мәһәббәтини вә һөрмәтини јенидән газанаҹаг.

9. Нәјә ҝөрә аиләнин гејдинә галмаг үчүн ҝеҹә-ҝүндүз ишләмәјә еһтијаҹ јохдур?

⁹ Һәвари Павел демишди ки, әҝәр јашлы мәсиһчиләр корлуг чәкәрсә, онда ушаглары вә нәвәләри «валидејнләринә вә нәнә-бабаларына гаршы өвладлыг борҹуну јеринә јетирсинләр». Лакин сонракы ајәләрдә Павел бүтүн мәсиһчиләри тәшвиг едирди ки, аиләләринин ҝүндәлик еһтијаҹларыны, јәни јемәк, палтар вә галмаға јери тәмин етсинләр. Амма бу һеч дә о демәк дејил ки, биз комфорт һәјат сүрмәк вә ја ҝәләҹәкдә јағ-бал ичиндә јашамаг үчүн дәридән-габыгдан чыхмалыјыг. (1 Тимотејә 5:4, 8; 6:6—10 ајәләрини оху.) Аиләнин гејдинә галан мәсиһчи диггәтини тезликлә кечиб ҝедәҹәк дүнјада вар-дөвләт топламаға ҹәмләмәмәлидир (1 Јәһ. 2:15—17). Биз јол вермәмәлијик ки, «вар-дөвләтин алдадыҹы гүввәси» вә ја «һәјатын гајғылары» аиләмизин Аллаһын салеһликлә долу јени дүнјасындакы «әсил һәјатдан бәрк-бәрк [јапышмасына]» мане олсун (Марк 4:19; Лука 21:34—36; 1 Тим. 6:19).

10. Борҹа ҝирмәмәк үчүн неҹә мүдрик даврана биләрик?

¹⁰ Јеһова һамымызын пула еһтијаҹ дујдуғуну јахшы билир. Лакин пул бизә илаһи мүдриклик гәдәр сипәр ола билмәз (Ваиз 7:12; Лука 12:15). Амма чох вахт инсанлар хариҹдә ишләмәјин бәдәлинин нә олаҹағына әһәмијјәт вермирләр. Үстәлик, зәманәт дә јохдур ки, һәр хариҹә ҝедәнин әлинә пул ҝәләҹәк. Әксинә, һәр ан адамын башына иш ҝәлә биләр. Бу азмыш кими, мүһаҹирләрин чоху белинә күлли-мигдарда борҹ јығыб гајыдыр. Аллаһа ҝүл кими хидмәт етмәк әвәзинә, онлар борҹ јијәсинә хидмәт едирләр. (Сүлејманын мәсәлләри 22:7 ајәсини оху.) Она ҝөрә дә, јахшысы будур, бәри башдан борҹа ҝирмәјәк.

11. Бүдҹә тәртиб етмәк мадди чәтинлијин өһдәсиндән ҝәлмәјә аиләләрә неҹә көмәк едә биләр?

¹¹ Едуардо билирди ки, һәмишә аиләсинин јанында гала билсин дејә пул мәсәләсиндә гәнаәтҹил олмалыдыр. О, арвады илә бирҝә әслиндә еһтијаҹ дујдуглары шејләрин бүдҹәсини тәртиб етмишди. Онлар ҝөрдүләр ки, инди әввәлкинә нисбәтән гат-гат аз пул хәрҹләјирләр. Аиләдә бөјүкдән-кичијә һамы чалышыр ки, бош-бош шејләрә пул төкмәсин *. Едуардо дејир: «Мәсәлән, мән ушагларымы өзәл мәктәбләрдән чыхарыб, јахшы тәһсил верән дөвләт мәктәбләринә гојдум». Едуардо руһани ишләрә манеә олмајаҹаг бир иш тапмаг истәјирди. Бунун үчүн һәм о, һәм дә аиләси дурмадан дуа едирдиләр. Бәс Јеһова онларын дуаларына неҹә ҹаваб верди?

¹² Едуардо бөлүшүр: «Илк ики или ҝүҹлә доланырдыг. Әлимдәки пул гуртармаг үзрә иди, евә дүз-әмәлли пул ҝәтирә билмирдим, иш дә мәни јоруб әлдән салырды. Лакин бир дәфә дә олсун јығынҹаг ҝөрүшүнү бурахмырдыг, бирҝә хидмәтә чыхырдыг». Едуардо ону ајларла, бәлкә дә, илләрлә аиләсиндән ајыраҹаг иши ағлынын уҹундан белә кечирмирди. О дејир: «Әксинә, мән мүхтәлиф пешәләрә јијәләнирдим ки, биринә аид иш тапмајанда, о бирисинин гулпундан јапышым».

12, 13. Аиләсини доландырмаг үчүн бир ата һансы аддымлар атды вә Јеһова онун садә һәјат сүрмәклә бағлы вердији гәрары неҹә хејир-дуаландырды?

¹³ Едуардо борҹуну һиссә-һиссә гајтармалы олдуғу үчүн о, ҝөтүрдүјү пулдан әлавә фаиз дә өдәмәли иди. О ҝөрүрдү ки, аиләсини нормал доландырмаг үчүн јердә галан аз пул да кифајәт едир. Јеһова да валидејнләрдән елә буну ҝөзләјир. Едуардо дејир: «Инди мән хариҹдә газандығымын һеч 10 фаизини дә газанмырам, амма аҹ галмырыг. Доғрудан да, Јеһованын “әли гыса дејил”. Беләҹә, биз пионер олмаг гәрарына ҝәлдик. Мараглысы одур ки, бундан сонра пул сарыдан сыхынтыларымыз даһа да  азалды, инди раһатҹа доланырыг» (Јешаја 59:1).

14, 15. Аиләләр мадди шејләрлә бағлы гоһумларын тәзјигинә неҹә таб ҝәтирә биләрләр вә онларын ҝөзәл нүмунәси нә илә нәтиҹәләнә биләр?

¹⁴ Бир чох јерләрдә инсанлар гоһумларына вә достларына пул вә һәдијјәләр вермәји өзләринә борҹ билирләр. Едуардо бөлүшүр: «Биз бөлүшмәји хошлајырыг, бу, мәдәнијјәтимизә хас олан бир шејдир». Лакин о әлавә едир: «Бунун да һәдди вар. Мән јахын гоһумларыма нәзакәтлә изаһ едирәм ки, өз аиләмин руһани тәләбатларына вә ишләринә хәләл ҝәтирмәмәк шәрти илә, ҝүҹүм чатаны сизин үчүн едәҹәм».

¹⁵ Евинә гајыдан мүһаҹирләр, о ҹүмләдән аиләсини гојуб хариҹә ҝетмәк фүрсәтини әлдән верәнләр чох вахт онларын әлинә бахан гоһумларынын гәзәбинә, гынағына, һәтта тәһгирләринә туш ҝәлир, «веҹсиз» дамғасыны алырлар (Сүл. мәс. 19:6, 7). Едуардонун гызы Анна гејд едир: «Бунунла белә бәзи гоһумларымыз руһани ишләри пула сатмадығымызы ҝөрәндә әввәл-ахыр мәсиһчи һәјатынын ваҹиблијини дәрк едәҹәкләр. Јох әҝәр биз онларын сөзү илә отуруб дурсаг, онлар чәтин ки, бу гәнаәтә ҝәлсинләр. (1 Петер 3:1, 2 ајәләри илә мүгајисә ет.)

16. a) Инсан «јанлыш фикирләрә гапылыб» өзүнү неҹә алдада биләр? (Јаг. 1:22) б) Јеһова һансы гәрарлара хејир-дуа верир?

¹⁶ Әрини вә ушагларыны гојуб варлы өлкәјә иш далынҹа ҝедән баҹы ағсаггаллара белә демишди: «Бура ҝәлмәјим үчүн биз чох шејдән кечмәли олдуг. Әрим һәтта ағсаггал кими хидмәтини дајандырмалы олду. Мән үмид едирәм ки, Јеһова бурада ишими аванд едәҹәк». Јеһова јалныз имана әсасән верилән гәрарлара хејир-дуа верир. Ахы О, ирадәсинә зидд ҝедән, хүсусилә дә мүгәддәс хидмәти бада верән гәрарлара неҹә хејир-дуа верә биләр? (Ибраниләрә 11:6; 1 Јәһја 5:13—15 ајәләрини оху.)

17. Нәјә ҝөрә биз Јеһованын рәһбәрлијини гәрар вермәздән өнҹә ахтармалыјыг вә буну неҹә едә биләрик?

¹⁷ Јеһованын рәһбәрлијини гәрар вермәздән өнҹә ахтармалысан, сонра јох. Дуада Ондан мүгәддәс руһ, мүдриклик вә рәһбәрлик дилә (2 Тим. 1:7). Өзүндән соруш: «Һансы вәзијјәтләрдә мән Јеһоваја  табе олмаға һазырам? Бәс тәгибләр заманы?» Јахшы, бәс зәрури олан шејләрлә јашамалы олсан, сән јенә дә Јеһоваја табе олмаға һазырсан? (Лука 14:33). Ағсаггаллардан көмәк истә вә онларын Мүгәддәс Китаба әсасән вердији мәсләһәтләрә ујғун давран. Бу јолла Јеһованы сәнә көмәк етмәк вәдинә етибар етдијини ҝөстәрәҹәксән. Дүздүр, ағсаггаллар сәнин јеринә гәрар верә билмәзләр, анҹаг сәнә узун мүддәт хошбәхтлик ҝәтирән гәрар вермәјинә көмәк едә биләрләр (2 Кор. 1:24).

18. Аиләнин гејдинә галмаг мәсулијјәти кимин үзәриндәдир вә һансы шәраитләрдә башгаларынын онлара көмәк етмәк имканы јарана биләр?

¹⁸ Јеһова аилә башчысынын үзәринә аиләсинин даим гејдинә галмаг мәсулијјәти гојуб. Лакин биз чәтинликләрә вә тәгибләрә бахмајараг, арвад-ушагларыны тәрк етмәдән бу мәсулијјәти иҹра едәнләри тәрифләмәли вә онлар үчүн дуа етмәлијик. Ҝөзләнилмәз вәзијјәтләрдә, мәсәлән, бәдбәхтлик баш верәндә вә ја тибби јардыма еһтијаҹ дујдуглары заман бизим әсил мәсиһчи мәһәббәтини тәзаһүр етдирмәк, бир-биримизин дәрдинә шәрик олмаг имканымыз вар (Галат. 6:2, 5; 1 Пет. 3:8). Бәс сән һәмиманлына бәдбәхтлик заманы мадди јардым ҝөстәрә вә ја јашадығы әразидә иш тапмасына көмәк едә биләрсән? Белә етсән, онда онлары аиләләрини гојуб башга јердә иш ахтармаг мәҹбуријјәтиндән гуртармыш оларсан (Сүл. мәс. 3:27, 28; 1 Јәһ. 3:17).

19, 20. Нәјә ҝөрә мәсиһчиләр Јеһованын онлара көмәк едәҹәјинә әмин ола биләрләр?

¹⁹ Мүгәддәс Јазылар бизи тәшвиг едир: «Һәјатынызда пулпәрәстлијә јер гојмајын, әлиниздә олан шејләрлә гане олун, чүнки Аллаһ дејиб: “Сәни һеч бир вәҹһлә атмарам вә һеч вахт тәрк етмәрәм”. Буна ҝөрә дә биз ҹәсарәтлә дејирик: “Јеһова мәнә дајагдыр, әсла горхмарам. Инсан мәнә нә едә биләр?!”» (Ибр. 13:5, 6). Бәс буну әмәлдә неҹә ҝөстәрә биләрик?

²⁰ Инкишаф етмәкдә олан өлкәләрин бириндә узун мүддәтдир ағсаггал кими хидмәт едән бир гардаш дејир: «Чох вахт инсанлар Јеһованын Шаһидләринин хошбәхт халг олдуғу һагда ағыздолусу данышырлар. Онлар һәмчинин гејд едирләр ки, һәтта касыб Шаһидләр дә гәшәнҝ ҝејинир вә диҝәрләриндән ҝери галмырлар». Бу, Исанын Падшаһлығы биринҹи јерә гојанлара вердији вәдә там ујғун ҝәлир (Мат. 6:28—30, 33). Бәли, сәмави Атан Јеһова сәни севир вә һәм сәнин, һәм дә ушагларынын јахшылығыны истәјир. «Рәббин ҝөзләри јер үзүнү сејр едир ки, үрәји бүтүнлүклә Онунла оланлары гүввәтләндирсин» (2 Салн. 16:9). О, аилә һәјаты вә мадди тәләбатлар да дахил олмагла, һәјатымызын һәр саһәсинә даир фајдалы ҝөстәришләр верир. Бунлара ујғун јашамагла биз Ону севдијимизи вә Она етибар етдијимизи ҝөстәрмиш олуруг. «Чүнки Аллаһы севмәк Онун әмрләринә риајәт етмәк демәкдир, Онун әмрләри исә ағыр дејил» (1 Јәһ. 5:3).

21, 22. Нә үчүн сән Јеһоваја етибар етмәјә гәти гәрарлысан?

²¹ Едуардо сөзүнә белә јекун вурур: «Арвад-ушағымдан ајры дүшдүјүм о илләри һеч ҹүр ҝери гајтара билмәрәм. Амма өмүр боју пешманчылыг һисси илә дә јашамаг истәмирәм. Көһнә иш јолдашларым инди варлы олсалар да, хошбәхт дејирләр. Аиләләри проблемләр ичиндә боғулур. Амма мәним аиләм чох хошбәхтдир. Өлкәмиздә һәтта касыб баҹы-гардашларын руһани ишләри биринҹи јерә гојдугларыны ҝөрәндә вәҹдә ҝәлирәм. Һәр биримиз Исанын вәдинин һәгигәт олдуғуну өз һәјатымыздан ҝөрүрүк». (Матта 6:33 ајәсини оху.)

²² Ҹәсарәтли ол! Јеһоваја табе олмағы вә етибар етмәји сеч. Гој Аллаһа, һәјат јолдашына вә ушагларына олан мәһәббәтин сәни аилән гаршысындакы руһани ишләрлә бағлы мәсулијјәтини јеринә јетирмәјә тәшвиг етсин. Онда сән дә дејә биләҹәксән: «Јеһова мәнә дајагдыр».