1, 2. Anong mga kadipisilan an napapaatubang sa dakul na nagtatrabaho sa ibang nasyon pagpuli ninda sa saindang pamilya? (Hilingon an ritrato sa kapinunan kan artikulo.)

“KAN magtrabaho ako sa ibang nasyon, marahay an trabaho ko saka halangkaw an suweldo,” an nagigirumduman ni Eduardo. * “Pero kan magpuon akong makipag-adal nin Bibliya sa mga Saksi ni Jehova, narealisar ko na may mas mahalaga akong responsabilidad—an pag-asikaso sa sakong pamilya sa espirituwal na paagi, bako sanang sa pisikal. Kaya nagpuli ako sa pamilya ko.”—Efe. 6:4.

² Aram ni Eduardo na napaugma niya si Jehova kan magpuli siya sa saiyang pamilya. Pero, arog ni Marilyn na nasambitan sa sinundan na artikulo, kaipuhan ni Eduardo na punan an halawig na proseso tanganing mapakarhay an relasyon niya sa saiyang pamilya. Aatubangon man niya an kadipisilan na suportaran an saiyang agom asin mga aki sa nasyon na mas maluya nanggad an ekonomiya. Paano siya mahanap nin pagbuhay? Anong tabang an maaasahan niya sa saiyang mga kakongregasyon?

3. Paano nakakaapektar sa mga aki an pagigin harayo nin sarong magurang?

³ “Aram ko na napabayaan ko an sakong mga aki kan kaipuhan nindang  marhay an sakong paggiya asin pagpadangat,” an inadmitir ni Eduardo. “Mayo ako tanganing basahan sinda nin mga istorya sa Bibliya, mamibi kaiba ninda, kuguson sinda, asin makikawat sa sainda.” (Deut. 6:7) Nagigirumduman kan matua niyang aki na si Anna: “Bakong pamugtak an buot ko na dai mi kaiba sa harong an samong ama. Kan magpuli siya, midbid mi lang siya sa lalawgon asin boses. Garo mayo lang sa sako pag kinukugos niya ako.”

4. Paanong an pagigin harayo sa pamilya nin sarong agom na lalaki nakakaapektar sa kakayahan niyang gibuhon an papel niya bilang payo kan pamilya?

⁴ Kun mayo sa harong an ama, dai niya nagigibo an papel niya bilang payo kan pamilya. Nagpaliwanag an agom ni Eduardo na si Ruby: “Kinaipuhan kong gibuhon an duwang papel—magin Mama asin Papa—saka natuod ako na ako an naggigibo kan kadaklan sa mga desisyon kan pamilya. Kan magpuli si Eduardo, kinaipuhan kong manudan kun ano talaga an kahulugan kan Kristiyanong pagpapasakop. Dawa ngunyan, may mga pagkakataon na kaipuhan kong ipagirumdom sa sadiri ko na yaon na an agom ko.” (Efe. 5:22, 23) Sinabi pa ni Eduardo: “Natuod na an mga aki na maghagad nin permiso sa saindang ina kun may gigibuhon sinda. Bilang mga magurang, narealisar mi na kaipuhan ming ipahiling sa mga aki na nagkakasaro kami, asin dapat kong manudan na manginot sa Kristiyanong paagi.”

5. Paano pinunan na pakarhayon nin sarong ama an danyos na ibinunga kan paghali niya, asin ano an nagin resulta?

⁵ Determinado si Eduardo na gibuhon an gabos tanganing pakarhayon an relasyon niya sa saiyang pamilya asin pakusugon an espirituwalidad ninda. “Pasuhan kong itukdo sa mga aki an katotoohan paagi sa tataramon asin halimbawa—bako sanang sabihon na namumutan ko si Jehova kundi ipahiling iyan.” (1 Juan 3:18) Binendisyunan daw ni Jehova an ipinahiling na pagtubod ni Eduardo? “Dakula an nagin epekto sa samo kan mahiling mi an gabos na paghihinguwa niya na magin marahay na ama asin magin dayupot giraray sa samo,” an simbag ni Anna. “Kan mahiling mi siyang naghihinguwa sa kongregasyon, nakamati kami nin pag-orgulyo. Pinupurbaran kan kinaban na irayo kami ki Jehova. Pero nahiling mi na nakapokus sa katotoohan an mga magurang mi, kaya hinihinguwa mi man na gibuhon iyan. Nangako si Papa na dai niya na kami nuarin man babayaan giraray, asin dai man nanggad. Ta kun iyo, tibaad mayo ako sa organisasyon ni Jehova ngunyan.”

6. Anong leksiyon an nanudan nin nagkapirang magurang kan panahon nin giyera?

⁶ Ipinapahiling kan nagkapirang eksperyensiya sa panahon kan giyera sa mga nasyon sa Balkan na dawa masakit an kamugtakan, maugma an mga aki kan mga Saksi ni Jehova sa lugar na idto. Taano? Huling an mga magurang na dai makalaog sa trabaho nagdanay sa harong, asin nagtukdo, nakikawat saka nakipag-ulay sa saindang mga aki. An leksiyon kaini? Urog pa sa kuwarta o mga regalo, kaipuhan kan mga aki na makaibanan an mga magurang ninda. Iyo, arog kan sinasabi kan Tataramon nin Diyos, makikinabang an mga aki kun tatawan sinda nin atensiyon asin pagsasanay kan saindang mga magurang.—Tal. 22:6.

7, 8. (a) Anong sála an nagigibo nin nagkapirang nagpuruling magurang? (b) Paano matatabangan nin mga magurang an saindang mga aki na mapangganahan an negatibong mga pagmati?

⁷ Makamumundo, kan mahiling kan nagkapirang nagpuruling magurang an paghinanakit o pagkadaing labot kan mga aki ninda, sinda nakapagsabing, “Ta’no ta dai kamong utang na buot sa gabos na sakripisyo ko sa saindo?” Minsan siring, an negatibong paggawi kan mga aki tibaad huli sa pagbaya sa sainda kan mga magurang. Ano an puwedeng gibuhon nin magurang tanganing mapakarhay an naraot na relasyon?

⁸ Maghagad nin tabang ki Jehova na mas masabutan mo an saimong mga kapamilya. Dangan, kun nakikipag-ulay sa saimong pamilya, admitiron asin akuon na nagin kabtang ka kan problema. Puwedeng makatabang an sinserong paghagad nin dispensa. Mantang nahihiling kan saimong agom asin mga aki na pirmi mong pinagmamaigutan na itanos an mga bagay-bagay, mahihiling ninda na talagang sinsero ka. Kun magigin determinado asin mapasensiya ka, tibaad luway-luway mong maibalik an pagkamuot asin respeto kan saimong pamilya.

9. Taano ta an ‘pag-ataman’ sa mga sadiri niyato dai nangangaipo na magparamaigot kitang magkaigwa nin mas dakul na materyal na mga bagay?

⁹ Sinabi ni apostol Pablo na kun dai na kayang sustentuhan kan may edad nang mga Kristiyano an sadiri ninda, an mga aki asin makuapo ninda an maninigong “magbalos” sa saindang mga magurang saka lolo asin lola kan mga bagay na nanunungod sa sainda. Pero sinadol ni Pablo an gabos na Kristiyano na magin kontento sa saindang pang-aroaldaw na mga pangangaipo—kakanon, gubing, asin istaran. Maninigong dai kita magparamaigot na magkaigwa nin halangkaw na klase nin pamumuhay o pinansiyal na seguridad para sa puturo. (Basahon an 1 Timoteo 5:4, 8; 6:6-10.) Tanganing ‘maataman’ o masustentuhan an mga sadiri niya, dai kaipuhan nin sarong Kristiyano na magpayaman sa kinaban na ini na madali nang maglihis. (1 Juan 2:15-17) Dapat na dai ta pagtugutan na isapeligro kan mapandayang kapangyarihan nin “kayamanan” o ‘kahaditan sa buhay’ an ‘pangangapot nin marigon’ kan satong pamilya sa “tunay na buhay” sa matanos na bagong kinaban nin Diyos!—Mar. 4:19; Luc. 21:34-36; 1 Tim. 6:19, NW.

10. Paano ta maipapahiling an diyosnon na kadunungan kun manungod sa pagkaigwa nin dakul na utang?

¹⁰ Aram ni Jehova na kaipuhan ta nin kuwarta. Pero an kuwarta dai makakaprotektar asin makakatabang sa sato arog kan magigibo nin diyosnon na kadunungan. (Par. 7:12; Luc. 12:15) Sa dakul na kamugtakan, dai nakakarkulong marhay kan mga indibidwal an gastos kan pagtrabaho sa ibang nasyon, asin mayo nin garantiya na magkakakuwarta sinda duman. Sa katunayan, may grabeng peligro. Dakul sa mga nagtrabaho sa ibang nasyon an nagpuli na mas dakula pa ngani an utang. Imbes na makapaglingkod sa Diyos na daing ulang, sinda nagin lingkod kan mga pinagkakautangan ninda. (Basahon an Talinhaga 22:7.) An madunong na gibuhon iyo na likayan na mangutang sa primero pa sana.

11. Paano makakatabang sa pamilya an pagsunod sa badyet tanganing mabawasan an pinansiyal na kasakitan?

¹¹ Aram ni Eduardo na tanganing magin mapanggana sa desisyon niyang magdanay na kaiba kan saiyang pamilya, kaipuhan niyang magin praktikal kun dapit sa kuwarta. Naggibo sindang mag-agom nin badyet basado sa kun ano an talagang mga kaipuhan ninda. Natural sana na mas limitado an badyet na iyan kisa sa napagkatudan kan pamilya. Pero nakikooperar an gabos sa sainda asin dai naggastos nin kuwarta sa mga bagay na dai kaipuhan. * “Halimbawa,” an sabi ni Eduardo, “hinali ko sa pribadong mga eskuwelahan an mga aki ko asin nakakua ako nin marahay na pampublikong mga eskuwelahan para sa sainda.” Namibi siya asin an saiyang pamilya na makakua siya nin trabaho na dai makakaulang sa espirituwal na rutina ninda. Paano sinimbag ni Jehova an pamibi ninda?

12, 13. Anong praktikal na mga lakdang an ginibo nin sarong ama tanganing masuportaran an saiyang pamilya, asin paano binendisyunan ni Jehova an saiyang determinasyon na papagdanayon na simple an saindang buhay?

¹² “Sa inot na duwang taon, haros igo sana an nakukua ming pagbuhay,” an nagigirumduman ni Eduardo. “Nagpaparadikit an tipon ming kuwarta, dai pirming natataparan kan dikit kong ginaganar an mga gastos mi, saka pagalon ako. Pero nakakaatender kami sa gabos na pagtiripon asin iriba kaming nakakapaglingkod sa langtad.” Nagdesisyon si Eduardo na dai man lamang pag-isipan na akuon an alok na trabaho na marayo sa saiya sa pamilya niya sa laog nin dakul na bulan o taon. “Imbes,” an sabi niya, “nakanuod ako nin lain-lain na trabaho tanganing kun daing bakante sa sarong klase nin trabaho, may iba pa akong puwedeng gibuhon.”

¹³ Huling kaipuhan ni Eduardo na hulog-hulugan an saiyang utang, mas dakul na interes an kaipuhan niyang bayadan. Pero para sa saiya, sadit sanang kantidad ini tanganing makaibanan an pamilya niya sa gabos na aspekto kan saindang buhay, arog kan gusto ni Jehova na gibuhon nin mga magurang. “An ginaganar ko ngunyan dai pang 10 porsiyento kan nakukua ko sa ibang nasyon,” an sabi ni Eduardo, “pero dai man kami nagugutom. ‘Bakong halipot an kamot ni Jehova.’ Sa katunayan, nagdesisyon kaming magpayunir. Pambihira nanggad, pagkatapos kaiyan nabawasan an sakit mi sa pagbuhay asin mas madali mi nang nakukua an samong materyal na mga pangangaipo.”—Isa. 59:1.

14, 15. Paano aatubangon nin mga pamilya an panggigipit na inuton an materyal na mga bagay kisa sa espirituwal na mga gibuhon, asin ano an puwedeng magin resulta kan marahay nindang halimbawa?

¹⁴ Sa dakul na lugar, naniniwala an mga tawo na obligado sindang magtao nin kuwarta asin mga regalo sa mga paryente asin mga katuod. “Parte iyan kan kultura mi, asin nauugma kaming magtao,” an sabi ni Eduardo, pero idinugang niya: “May limitasyon iyan. Mataktika kong ipinaliwanag sa iba ko pang kapamilya na matao ako sagkod sa makakaya ko na dai isinasapeligro an espirituwal na mga pangangaipo asin rutina kan mismong pamilya ko.”

¹⁵ An mga nagpuruli sa pamilya asin an mga nagsayumang bayaan an saindang pamilya tanganing magtrabaho sa ibang nasyon, parating napapaatubang sa pagkaanggot, pagtuya, asin pagkadisganar kan mga paryente na naglalaom sa sainda bilang parasustento. An nagkapira inapod sindang bakong mamumuton. (Tal. 19:6, 7) “Minsan siring,” an sabi kan aki ni Eduardo na si Anna, “kun masayuma kaming isakripisyo an espirituwal na mga bagay para sa materyal na pakinabang, tibaad sa huri marealisar kan mga paryente mi kun gurano talaga kahalaga kan samong buhay bilang Kristiyano. Pero paano nanggad ninda iyan masasabutan kun mapadara kami sa mga hinahagad ninda?”—Ikumparar an 1 Pedro 3:1, 2.

16. (a) Paano puwedeng ‘dayaon’ nin sarong tawo an saiyang sadiri paagi sa putik na pangangatanusan? (Sant. 1:22) (b) Anong klaseng mga desisyon an binebendisyunan ni Jehova?

¹⁶ Kan mag-abot sa mas mauswag na nasyon an sarong sister na dai kaiba an agom asin mga aki niya, sinabi niya sa mga elder: “Kinaipuhan ming gumibo nin dakulang pagsasakripisyo tanganing makadigdi ako. Kinaipuhan pa ngani kan agom ko na maghali sa pagka-elder. Kaya talagang naglalaom ako na bebendisyunan ni Jehova an desisyon ming ini.” Pirming binebendisyunan ni Jehova an mga desisyon na basado sa pagtubod sa saiya, pero paano niya bebendisyunan an sarong desisyon na kontra sa saiyang kabutan, lalo na kun kalabot diyan an dai man kaipuhan na pagbutas sa sagradong mga pribilehiyo?—Basahon an Hebreo 11:6; 1 Juan 5:13-15.

17. Taano ta kaipuhan tang hagadon an paggiya ni Jehova bago magdesisyon, asin paano ta iyan magigibo?

¹⁷ Hagadon an paggiya ni Jehova bago ka gumibo nin mga desisyon asin mga kapanugaan, bakong pagkatapos na gibuhon iyan. Mamibi para sa saiyang banal na espiritu, kadunungan, asin paggiya.  (2 Tim. 1:7) Haputon an sadiri: ‘Sa anong mga kamugtakan ako andam na magkuyog ki Jehova? Dawa may persekusyon?’ Kun iyo, andam ka daw na magkuyog sa saiya kun iyan mangangahulugan na papasimplehon mo an klase kan saimong pamumuhay? (Luc. 14:33) Maghagad sa mga elder nin sadol na suno sa Kasuratan, asin ipahiling an pagtubod asin tiwala mo sa panuga ni Jehova na tatabangan ka paagi sa pagsunod sa saiyang konseho. An mga elder dai puwedeng magdesisyon para sa saimo, pero matatabangan ka nindang gumibo nin mga pagpili na matao nin kaugmahan pag-abot nin panahon.—2 Cor. 1:24.

18. Kiisay na responsabilidad an pagsuportar sa pamilya, pero sa anong mga kamugtakan may oportunidad an iba na makatabang?

¹⁸ Itinao ni Jehova sa payo nin pamilya an aroaldaw na “pasan” nin pagsuportar sa pamilya. Maninigo tang komendaran asin ipamibi an mga nag-uutob kan responsabilidad na iyan na dai binabayaan an saindang agom o mga aki, sa ibong nin panggigipit asin sugot na gibuhon iyan. An dai linalauman na mga pangyayari, arog kan mga kalamidad o medikal na mga emerhensiya, nagtatao sa sato nin oportunidad na ipahiling an tunay na Kristiyanong pagkamuot asin pakikipagkapwa sa lambang saro. (Gal. 6:2, 5; 1 Ped. 3:8) Makakatao ka daw nin kuwarta kun may emerhensiya o matatabangan mo daw an sarong kapwa Kristiyano na makakua nin trabaho sa lugar nindo? Kun iyo, mababawasan an namamatian niyang panggigipit na bayaan an saiyang pamilya tanganing humanap nin trabaho sa ibang lugar.—Tal. 3:27, 28; 1 Juan 3:17.

19, 20. Taano ta puwedeng magin kontento an mga Kristiyano sa pakaaram na tatabangan sinda ni Jehova?

¹⁹ Sinasadol kita kan Kasuratan: “An saindong pamumuhay dai magin apektado kan pagkamuot sa kuwarta, mantang kamo kontento na sa presenteng mga bagay. Huli ta [an Diyos] nagsabi: ‘Dai taka nuarin man babayaan, asin dai taka nuarin man papabayaan.’ Tanganing magin makusog an buot niyato asin magsabi: ‘Si Jehova an sakong paratabang; dai ako matatakot. Ano an magigibo sa sako nin tawo?’” (Heb. 13:5, 6, NW) Paano ta ini magigibo sa totoong buhay?

²⁰ “Parating nagkokomento an mga tawo dapit sa kun gurano kaugma an mga Saksi ni Jehova,” sabi nin haloy nang elder sa sarong nagpoprogresong nasyon. “Naririsa man ninda na marahay an pagbado dawa kan mga Saksing pobre saka garo baga mas marahay an buhay ninda kisa sa iba.” Kauyon ini kan ipinanuga ni Jesus sa mga iniinot an Kahadian. (Mat. 6:28-30, 33) Iyo, namumutan ka kan saimong langitnon na Ama, si Jehova, asin an gusto niya sana iyo an pinakaikakarahay mo asin kan saimong mga aki. ‘An mga mata ni Jehova naghihiling sa bilog na daga’ tanganing ipahiling an saiyang kusog para sa ‘mga igwa nin sangkap na puso sa saiya.’ (2 Cron. 16:9) Itinao niya sa sato an saiyang mga pagbuot—kaiba an dapit sa pamilya asin materyal na mga pangangaipo—para sa kapakinabangan ta. Kun sinusunod ta an mga iyan, ipinapahiling ta na namumutan ta siya asin nagtitiwala kita sa saiya. ‘Ini iyo an pagkamuot nin Diyos, na kita mag-utob kan saiyang mga tugon; asin an saiyang mga tugon bakong magabat.’—1 Juan 5:3.

21, 22. Taano ta determinado kang ipahiling an pagtitiwala ki Jehova?

²¹ “Aram kong dai ko na ikakabalik an panahon na binayaan ko an sakong agom asin mga aki,” an sabi ni Eduardo, “pero dai ko na pigpaparaisip an mga pinagbabasulan ko. Dakul sa mga nakatrabaho ko an mayayaman na pero bako sindang maugma. Grabe an mga problema kan pamilya ninda. Pero, an pamilya mi maugmang marhay! Asin hanga nanggad ako sa ibang mga tugang sa nasyon na ini, na dawa ngani pobre, pirming inot sa saindang buhay an espirituwal na mga bagay. Naeeksperyensiyahan mi gabos an pagigin totoo kan panuga ni Jesus.”—Basahon an Mateo 6:33.

²² Kusugi an buot mo! Pilion an pagkuyog ki Jehova asin magtiwala sa saiya. An pagkamuot mo sa Diyos, sa saimong agom, asin sa saimong mga aki magpahiro lugod sa saimo na utubon an espirituwal na responsabilidad mo sa saimong pamilya. Bilang resulta, maeeksperyensiyahan mo na ‘si Jehova an saimong paratabang.’