1, 2. ?From wanem i no isi long olgeta we oli wok ovasi, blong oli gobak long famle blong olgeta? (Yu luk pija long stat blong stadi.)

EDUARDO, * i stap wok ovasi, mo i winim plante mane. Be taem hem i lanem trutok, hem i kasem save se i no mane nomo we hem i mas givim long famle blong hem. Hem tu i mas stap wetem olgeta blong lukaot gud long olgeta. Ale, hem i gobak long famle blong hem.—Efes. 6:4.

² Eduardo i save se hem i mas gobak long famle blong hem. Be bambae i no isi. Hem i mas traehad blong mekem famle blong hem, i fren gud bakegen wetem hem. Mo hem i mas wok strong blong winim mane blong givim samting we famle i nidim. ?Bambae hem i mekem olsem wanem? ?Ol narafala long kongregesen bambae oli givhan long hem?

3. ?Taem papa i stap longwe long famle, samting ya i mekem wanem long ol pikinini?

³ Eduardo i talem se: “Mi mi no stap taem ol pikinini oli wantem se mi lavem olgeta mo givim advaes long olgeta. Mi no stap blong ridim ol stori blong Baebol long olgeta, prea wetem olgeta, holemtaet olgeta, mo pleplei wetem olgeta.” (Dut. 6:7) Bigfala gel  blong hem, Anna, i talem se: “Mi mi harem nogud taem Papa i no stap wetem mifala. Mo taem hem i kambak mo i putum han blong hem i goraon long mi, mi mi harem se i narakaen.”

4. ?Taem papa i stap longtaem long ovasi, from wanem i no isi blong hem i lidim famle?

⁴ Sipos papa i stap longtaem tumas long ovasi, bambae hem i no save lidim famle blong hem. Rubi, woman blong Eduardo, i talem se: “Mi mekem tu wok wantaem, wok blong mama mo wok blong papa. Mi mekem bighaf blong ol desisen long famle, mo mi lan long fasin ya. Be taem Eduardo i kambak, mi mas lanem blong obei long hem. Naoia yet, mi mas tingbaot se hem i stap wetem mifala.” (Efes. 5:22, 23) Eduardo i talem se: “Taem ol gel oli wantem wan samting, oltaem oli go luk mama blong olgeta. Be naoia, taem mitufala i mekem desisen, oli mas save se mitufala tugeta i agri long hem. Mo mi mas lanem blong lidim famle.”

5. ?Eduardo i mekem wanem blong hem i joen gud wetem famle blong hem bakegen? ?Wanem frut i kamaot?

⁵ Eduardo i mekem evri samting we hem i naf blong mekem, blong hem i joen gud bakegen wetem famle blong hem, mo blong oli fren gud wetem Jehova. Hem i no talem nomo, be hem i soemaot tu se hem i lavem Jehova. Long rod ya, hem i tijim ol pikinini blong hem. (1 Jon 3:18) ?Olsem wanem? ?Jehova i blesem wok blong Eduardo? Anna i talem se: “Hem i traehad blong mekem gud wok blong hem olsem wan papa, mo i pulum mifala blong mifala i joen gud bakegen. Ol samting ya oli givhan bigwan long mifala. Mifala i glad tumas taem mifala i luk we hem i traehad blong kasem wok long kongregesen. Wol i traem pulum mifala i gowe long Jehova. Be Papa mo Mama tufala i stap tingbaot trutok nomo, ale mifala i traem mekem sem mak. Papa i promes se neva bambae hem i lego mifala bakegen, mo hem i holem promes ya. Sipos hem i no bin mekem, bambae mi mi no stap long trutok.”

6. ?Wanem samting i hapen long taem blong faet, mo ol papa mo mama oli lanem wanem?

⁶ Ol pikinini oli nidim we papa mo mama i stap wetem olgeta. Taem i gat faet long ol kantri blong Balkan, plante brata mo sista oli no save go wok, ale oli stap long haos wetem ol pikinini blong olgeta. Oli pleplei, oli toktok, mo oli stadi wetem olgeta. Ol pikinini ya oli laekem tumas samting ya, mo oli glad moa i bitim bifo. ?Samting ya i tijim ol papa mo mama ya long wanem? Ol pikinini oli wantem tumas we papa mo mama blong olgeta i stap wetem olgeta, i bitim we oli wantem mane, mo ol presen. Olsem Baebol i talem, sipos papa mo mama, tufala i spenem taem wetem pikinini, mo tufala i tijimgud hem, samting ya bambae i mekem i gud long pikinini.—Prov. 22:6.

7, 8. (1) ?Taem papa no mama i kambak, hem i sek long wanem? (2) ?Yu save mekem wanem blong stretem problem ya?

⁷ Sam papa no mama we oli kambak long famle blong olgeta, oli sek taem pikinini i no moa wantem save long olgeta, mo i no moa trastem olgeta. Ale, maet oli talem long pikinini se: “!Mi mi mekem evri samting blong givhan long yu, be yu yu no kea nating!” Be pikinini ya i harem nogud from we papa no mama i lego hem. ?Papa no mama i save mekem wanem blong stretem problem ya?

⁸ I gud yu askem long Jehova blong i givhan long yu blong yu kasem save long tingting blong famle blong yu, mo blong yu soemaot se yu kea long olgeta. Biaen, taem yu toktok wetem famle blong yu, yu mas luksave se yu tu yu gat fol from problem ya. Sipos yu talem sore, hemia i save givhan. Taem famle i luk se yu stap traehad blong yufala i joen gud moa, bambae oli save se yu no giaman long olgeta. Mo sipos yu gat longfala tingting mo yu gohed blong givhan  long olgeta, sloslo bambae oli lavem yu mo oli respektem yu bakegen.

9. ?From wanem yumi mas harem gud long ol samting we yumi gat?

⁹ Aposol Pol i talem se taem ol olfala Kristin oli no moa naf blong wok blong kasem ol samting we oli nidim, ol pikinini mo smol bubu blong olgeta oli mas givhan long olgeta. Be Pol i soemaot se ol samting we yumi rili nidim, hemia kakae, klos, mo ples blong slip. Sipos yumi gat ol samting ya, yumi mas harem gud long olgeta. (Ridim 1 Timoti 5:4, 8; 6:6-10.) Sipos wan Kristin i wantem ‘lukaot long famle blong hem,’ i no nid blong hem i kam rijman long wol ya we bambae i lus i no longtaem. (1 Jon 2:15-17) Yumi no mas ting se mane i save stretem olgeta trabol blong yumi. Mo yumi no mas letem ol wari blong laef i spolem famle blong yumi, nao oli lusum “laef ya we i prapa wan” long niufala wol blong God.—Mak 4:19; Luk 21:34-36; 1 Tim. 6:19.

10. ?From wanem i waes blong yumi no mekem kaon?

¹⁰ Jehova i save se yumi nidim sam mane. Be mane nomo i no save givhan mo protektem yumi, olsem we waes blong God i mekem. (Pri. 7:12; Luk 12:15) Plante taem, ol man oli no luksave se i sas tumas blong go ovasi. Mo oli no save tu se sipos oli stap longwe, bambae oli winim mane no nogat. Taswe, i no sef blong go ovasi. Plante oli kambak, be kaon blong olgeta i bigwan moa. Nao oli no moa gat taem blong mekem wok blong God, be oli mekem wok blong ol man ya we oli kaon long olgeta. (Ridim Ol Proveb 22:7.) I moa waes sipos oli no mekem kaon nating.

11. ?Sipos ol famle oli raetem wan plan blong yusum gud mane, hemia i givhan long olgeta olsem wanem?

¹¹ Eduardo i save se blong lukaot gud long famle, hem i mas meksua se oli no westem mane olbaot. Hem mo Rubi tufala i raetem wan plan blong oli save yusum gud mane, blong oli pem ol samting nomo we oli rili nidim. * I tru se bambae oli no save pem plante samting olsem bifo, be evriwan long famle oli sapotem plan ya. Eduardo i talem se: “Mi tekemaot ol gel long praevet skul, mo mi putum olgeta long pablik skul.” Hem mo famle blong hem, oli prea blong hem i faenem wan wok we i no blokem olgeta blong oli wosipim Jehova. ?Jehova i ansa long prea blong olgeta olsem wanem?

12, 13. ?Eduardo i mekem wanem blong lukaot long famle blong hem, mo Jehova i blesem hem olsem wanem?

¹² Afta we Eduardo i kambak, hem i wok be mane blong hem i smol tumas, ale oli mas yusum ol mane we oli bin sevem. Mo hem tu i taed we i taed. Be hem i talem se: “Mifala evriwan i save go long olgeta miting mo long wok blong prij.” Hem i mekem desisen se bambae hem i no go long narafala ples blong wok. Hem i talem se: “Mi lanem blong mekem ol defdefren wok. Olsemia, mi save mekem enikaen wok.”

¹³ I tekem longtaem blong Eduardo i pembak kaon blong hem, taswe hem i mas pem bigfala intres blong mane ya we hem i kaon long hem. Be Eduardo i glad nomo blong mekem samting ya, from we hem i save joen wetem famle blong hem blong mekem wok blong Jehova. Hem i talem se: “Naoia, mane we mi kasem i daon moa long mane we mi kasem ovasi. Be mifala i no hanggri. Han blong Jehova i no sot. Blong talem stret, mifala i jusum blong mekem wok blong paenia.” I no longtaem afta, mane long ples blong olgeta i ron gud moa, ale i moa isi blong Eduardo i lukaot long famle blong hem.—Aes. 59:1.

14, 15. ?Yumi mas mekem wanem taem ol narafala famle oli wantem se yumi tingbaot mane fastaem? ?Wanem i save hapen taem yumi soemaot gudfala eksampol?

¹⁴ Sam man oli harem se oli mas givim mane mo presen long ol narafala famle blong olgeta. Eduardo i talem se: “Kastom blong mifala i olsem, mo mifala i glad blong givim presen long ol narafala famle. Be mifala i no mas bitim mak long fasin ya.” Hem i eksplenemgud long ol narafala famle blong hem se, sipos hem i naf, bambae hem i givim presen long olgeta. Be fastaem, hem i mas givim samting we famle blong hem i nidim, mo hem i mas givhan long olgeta blong oli mekem wosip long Jehova.

¹⁵ Sipos wan man i no wantem go wok ovasi, no hem i kambak long ples blong hem, maet ol narafala famle oli no glad long hem. Maet oli talem se hem i no lavem olgeta mo i stap tingbaot hem wan nomo. Oli talem olsem from we oli wantem se hem i givim mane long olgeta. (Prov. 19:6, 7) Anna i talem se sipos famle blong olgeta i tingbaot Jehova fastaem, ol narafala famle ya bambae oli kasem save se Jehova i impoten, i no mane. Be sipos oli no mekem olsem, bambae oli neva kasem save long samting ya.—Skelem 1 Pita 3:1, 2.

16. (1) ?Wanem rong tingting we yumi save gat? (Jem. 1:22) (2) ?Wanem desisen we Jehova i save blesem?

¹⁶ Wan sista we i go wok ovasi, i talem long ol elda longwe se: “Mi mo famle blong mi, mifala i mas lego plante samting blong mi save kam long ples ya. Man blong mi tu i mas lego wok blong elda. Taswe, mi bilif se Jehova bambae i blesem mifala.” Jehova i no save blesem ol desisen we oli no laenap wetem tingting blong hem. Mo bambae hem i no glad sipos yumi lego tabu wok blong hem from risen we i no stret. Sipos yumi bilif long Jehova mo yumi mekem ol desisen we oli laenap wetem tingting blong hem, bambae hem i blesem yumi.—Ridim Hibrus 11:6; 1 Jon 5:13-15.

17. ?From wanem yu mas lukaotem advaes blong Jehova bifo we yu mekem desisen, mo yu mekem samting ya olsem wanem?

¹⁷ Yu mas lukaotem advaes blong Jehova bifo we yu mekem wan desisen, olsemia bambae yu no harem nogud biaen. Yu  mas prea from tabu spirit, waes, mo advaes blong Baebol. (2 Tim. 1:7) I gud yu askem se: ‘?Mi mi rere blong obei long evri samting we Jehova i askem? ?Bambae mi obei long hem, ale mi stap wetem famle blong mi, nating se bambae laef i no isi?’ (Luk 14:33) Yu askem long ol elda blong oli givhan long yu, mo yu folem advaes blong Baebol we oli givim. Sipos yu mekem olsem, yu stap soemaot se yu trastem Jehova se bambae hem i givhan long yu. Ol elda bambae oli no talem samting we yu mas mekem. Be bambae oli givhan long yu blong yu mekem desisen we i waes, blong yu stap glad.—2 Kor. 1:24.

18. ?Hu i mas givim samting we famle i nidim? ?Yumi save mekem wanem blong givhan long olgeta?

¹⁸ Jehova i talem se hed long famle i mas gohed blong givim samting we famle i nidim. Plante oli mekem gud wok ya, nating se ol narafala oli talem se oli mas go wok ovasi. Yumi mas prea from olgeta ya mo yumi mas leftemap tingting blong olgeta. Mo sipos wan trabol i kasem olgeta no oli sik, yumi mas mekem sam samting blong givhan long olgeta. (Gal. 6:2, 5; 1 Pita 3:8) ?Yu yu save givhan long olgeta blong oli faenem wan wok long ples blong olgeta? ?Yu yu save givim sam samting we oli nidim, olsem mane mo kakae? Sipos yu mekem olsem, bambae oli no go wok long narafala ples.—Prov. 3:27, 28; 1 Jon 3:17.

19, 20. ?From wanem ol Kristin oli save se Jehova bambae i givhan long olgeta?

¹⁹ Baebol i talem se: “I nogud yufala i laekem mane tumas. Sipos yufala i gat wanem samting, be yufala i mas harem gud long hem, from we God i talem se, ‘Bambae mi mi no save livim yu yu stap yu wan. Bambae mi mi no save lego yu samtaem.’ Nao from samting ya, yumi save mekem tingting blong yumi i strong blong talem se, ‘Hae God i stap givhan long mi, nao bambae mi mi no save fraet. Man i no save mekem wan samting blong spolem mi.’” (Hib. 13:5, 6) ?Yumi save folem advaes ya olsem wanem?

²⁰ Wan elda we i stap long wan kantri we i pua, i talem se: “Ol man oli stap talem se ol Witnes blong Jehova oli hapi oltaem. Mo oli luk se ol Witnes we oli pua, oli jenis gud oltaem mo oli gat evri samting we oli nidim.” Tok blong hem i laenap wetem promes blong Jisas. (Mat. 6:28-30, 33) Jehova i lavem yumi mo i givhan long yumi. Hem i intres tumas long olgeta man blong hem, mo hem i “givim paoa” blong givhan long olgeta. (2 Kron. 16:9) Taswe hem i givim loa long ol famle, mo i talem samting we yumi mas mekem blong yumi kasem ol samting we yumi nidim. Taem yumi obei long ol loa ya, yumi stap soemaot se yumi lavem Jehova mo yumi trastem hem. “Sipos yumi lavem God, hemia i min se yumi stap folem ol tok blong hem. Mo ol tok blong hem i no strong tumas blong folem.”—1 Jon 5:3.

21, 22. ?From wanem yu yu trastem Jehova?

²¹ Eduardo i save se olgeta taem ya we hem i stap longwe long famle blong hem, hem i no save tekembak. Be hem i no letem samting ya i spolem tingting blong hem. Plante long ol man we hem i wok wetem olgeta bifo, oli kam rij be oli no glad. Oli gat plante trabol long famle blong olgeta. !Be famle blong Eduardo i glad we i glad! Nating se oli pua, be famle blong hem mo ol narafala Kristin famle, oli trastem Jehova se bambae hem i givhan long olgeta. Eduardo i talem se: “Mifala evriwan i luk se promes ya blong Jisas i tru we i tru.”—Ridim Matiu 6:33.

²² !Yu no mas fraet! Yu mas obei long Jehova mo yu trastem hem. Yu save mekem gud wok blong yu blong lidim famle, sipos yu lavem Jehova, woman blong yu, mo ol pikinini blong yu. Ale, bambae yu luk se Jehova i stap givhan long yu.