1, 2. Unsang mga hagit ang giatubang sa daghang nag-abroad dihang sila miuli? (Tan-awa ang hulagway.)

“SA DIHANG nag-abroad ko, maayo kog trabaho ug dako kog suweldo,” miingon si Eduardo. * “Apan dihang nagtuon ko sa Bibliya uban sa mga Saksi ni Jehova, nasabtan nako nga may mas hinungdanon kong responsabilidad—ang pag-atiman sa akong pamilya sa espirituwal, dili lang sa pisikal. Busa miuli ko.”—Efe. 6:4.

² Nahibalo si Eduardo nga nalipay si Jehova sa iyang pag-uli. Apan sama kang Marilyn, nga gihisgotan sa nag-unang artikulo, kinahanglan niyang palig-onon pag-usab ang iyang relasyon sa iyang asawa ug mga anak. Kinahanglan usab niyang mokita aron matagan-an ang ilang panginahanglan. Unsay iyang panginabuhian? Makatabang ba kaniya ang kongregasyon?

3. Unsay epekto diha sa mga anak kon dili nila kauban sa balay ang ilang ginikanan?

³ “Nahibalo ko nga napasagdan nako ang akong mga anak dihang gikinahanglan nila ang akong giya ug gugma,” miingon si  Eduardo. “Wala ko aron basahan silag mga estorya sa Bibliya, mag-ampo uban nila, gakson sila, ug makigdula kanila.” (Deut. 6:7) Nahinumdom ang iyang kamagulangang anak, si Anna: “Na-insecure ko dihang dili namo kauban si Papa. Pag-uli niya, nailhan lang namo siya sa nawong ug tingog. Dili ko komportable kon iya kong gakson.”

4. Nganong malisdan ang usa ka amahan sa pagtuman sa iyang papel ingong ulo kon dili niya kauban ang iyang pamilya?

⁴ Malisdan usab ang usa ka amahan sa pagtuman sa iyang papel ingong ulo kon dili niya kauban ang iyang pamilya. Si Ruby, ang asawa ni Eduardo, miingon: “Duha ang akong papel—Mama ug Papa—ug naanad ko sa paghimog mga desisyon alang sa pamilya. Dihang miuli si Eduardo, kinahanglan nakong tun-an kon unsay gipasabot sa Kristohanong pagpasakop. Bisan karon, kinahanglan nakong pahinumdoman usahay ang akong kaugalingon nga anaa na ang akong bana.” (Efe. 5:22, 23) Si Eduardo midugang: “Naanad na ang akong mga anak nga didto mananghid sa ilang Mama. Ingong ginikanan, kinahanglan namong ipakita sa among mga anak nga nagkahiusa mi sa paghimog desisyon, ug kinahanglan kong makakat-on sa pagpanguna sa Kristohanong paagi.”

5. Unsay gihimo ni Eduardo aron mapalig-on pag-usab ang iyang pamilya, ug unsay resulta?

⁵ Determinado si Eduardo nga buhaton ang tanan aron mapalig-on niya ang iyang pamilya ug ang ilang espirituwalidad. “Tumong nako nga itudlo ang kamatuoran sa akong mga anak pinaagi sa pulong ug panig-ingnan—dili lang basta moingon nga gihigugma nako si Jehova kondili ipakita kini.” (1 Juan 3:18) Gipanalanginan ba ni Jehova ang pagtuo ni Eduardo? “Nakita namo ang tanan niyang paningkamot nga mahimong maayong amahan ug masuod pag-usab kanamo, ug kana dako kaayog tabang,” mitubag si Anna. “Dihang nakita namong nangab-ot siyag pribilehiyo sa kongregasyon, nalipay mi. Gusto sa kalibotan nga mahilayo mi kang Jehova. Apan nakita namong dasig kaayo sa pag-alagad ang among ginikanan, maong amo silang gisundog. Misaad si Papa nga dili na mi niya biyaan pag-usab, ug gituman niya kadto. Kay kon mibiya pa siya, lagmit wala ko sa organisasyon ni Jehova karon.”

6. Unsang leksiyon ang nakat-onan sa mga ginikanan panahon sa gubat sa Balkans?

⁶ Gipakita sa pipila ka eksperyensiya nga panahon sa gubat sa Balkans, ang mga anak sa mga Saksi ni Jehova didto malipayon bisag lisod ang kahimtang. Ngano? Kay ang mga ginikanan, nga dili makagawas aron motrabaho, anaa ra sa balay ug nakigdula, nakig-estorya, ug nagtuon uban sa ilang mga anak. Unsay leksiyon niini? Mas gikinahanglan sa mga anak ang ilang ginikanan kay sa kuwarta o mga regalo. Gani, ang Pulong sa Diyos nag-ingon nga makabenepisyo ang mga anak kon ang ilang ginikanan maggahin ug panahon ug magbansay kanila.—Prov. 22:6.

7, 8. (a) Unsang posibleng kahimtang ang makapasubo inigbalik sa ginikanan? (b) Unsay himoon sa mga ginikanan aron mahibalik ang ilang maayong relasyon sa ilang mga anak?

⁷ Ikasubo, pagbalik sa ubang ginikanan, wala nay tahod o dili na ganahan kanila ang ilang mga anak. Maong makaingon sila, “Mao ba nay inyong ibalos sa akong pagsakripisyo para ninyo?” Apan ang tinuod, nasakitan ang mga bata sa pagbiya sa ilang ginikanan. Unsay mahimo sa ginikanan aron masulbad kini nga problema?

⁸ Pag-ampo kang Jehova nga tabangan kang mahimong mas masinaboton sa imong pamilya. Dayon, kon makigsulti kanila, dawata nga nakaamot pod ka sa problema. Makatabang ang pagpangayog pasaylo. Dihang maobserbahan sa imong kapikas ug mga anak nga naningkamot kang sulbaron ang inyong problema, makita nila nga sinsero ka. Kon determinado ka ug mapailobon, lagmit  mahibalik ra ang ilang gugma ug pagtahod kanimo.

9. Nganong angay kitang magmakontento sa atong pagkinabuhi?

⁹ Si apostol Pablo miingon nga kon nanginahanglag tabang ang tigulang nang mga Kristohanon, ang ilang mga anak ug mga apo kinahanglang ‘maghatag sa angayng balos ngadto sa ilang mga ginikanan ug mga apohan.’ Apan gitambagan usab ni Pablo ang tanang Kristohanon nga magmakontento sa ilang adlaw-adlawng panginahanglan—pagkaon, besti, ug puy-anan. Dili kita mangamas pag-ayo aron lang moharuhay ang kinabuhi o madato. (Basaha ang 1 Timoteo 5:4, 8; 6:6-10.) Aron matagan-an sa usa ka Kristohanon ang iyang pamilya, dili siya kinahanglang magpadato niining kalibotana nga hap it nang mahanaw. (1 Juan 2:15-17) Dili gayod nato tugotan nga tungod sa “malimbongong gahom sa mga bahandi” o sa “mga kabalaka sa kinabuhi” ang atong pamilya dili na “makapangupot pag-ayo sa tinuod nga kinabuhi” sa bag-ong kalibotan sa Diyos!—Mar. 4:19; Luc. 21:34-36; 1 Tim. 6:19.

10. Nganong maalamong likayan ang pagpangutang?

¹⁰ Nahibalo si Jehova nga nanginahanglan tag kuwarta. Apan limitado ra ang proteksiyon ug tabang nga ikahatag niini kon itandi sa kaalam sa Diyos. (Eccl. 7:12; Luc. 12:15) Sagad, wala hunahunaa sa uban kon unsa ka dakong kantidad ang gikinahanglan aron maka-abroad, ug dili pa segurado kon makakuwarta ba sila didto. Gani, may kapeligrohan ang pag-abroad. Daghan sa mga nanguli ang naputos sa utang. Imbes mas dakog panahon sa pag-alagad sa Diyos, kinahanglan nilang alagaran ang ilang mga giutangan. (Basaha ang Proverbio 22:7.) Busa maalamong likayan ang pagpangutang.

11. Sa unsang paagi makatabang sa pamilya ang pagbadyet?

¹¹ Nahibalo si Eduardo nga aron molampos ang iyang desisyon nga magpabilin sa iyang pamilya, kinahanglan siyang magdaginot. Siya ug ang iyang asawa naghimog badyet base sa kon unsa gyoy ilang gikinahanglan. Siyempre, mas gamay na karon ang ilang badyet. Apan mikooperar ang tanan ug wala magpatakag gasto. * “Pananglitan,” si Eduardo miingon, “gibalhin nako ang akong mga anak gikan sa private school ngadto sa dekalidad nga public school.” Giampo niya ug sa iyang pamilya nga makakita siyag trabaho nga dili makababag sa ilang espirituwal nga rutina. Sa unsang paagi gitubag ni Jehova ang ilang mga pag-ampo?

12, 13. Unsay gihimo sa usa ka amahan aron matagan-an ang iyang pamilya? Sa unsang paagi gipanalanginan ni Jehova ang iyang determinasyon nga himoong simple ang ilang kinabuhi?

¹² “Sa unang duha ka tuig, nagkalisodlisod mi,” matod ni Eduardo. “Anam-anam nga nahurot ang akong tinigom, usahay dili makasapar ang akong gamayng kinitaan sa among galastohan, ug kapoy kaayo ko. Apan makatambong mi sa tanang tigom ug makasangyaw nga magkauban.” Determinado si Eduardo nga dili mangitag trabaho nga magpahilayo kaniya sa iyang pamilya sulod sa pipila ka bulan o tuig. Siya miingon, “Nagtuon kog lainlaing trabaho aron kon dili puwede ang usa, naa pa koy laing matrabaho.”

¹³ Tungod kay ginagmay ra man ang iyang mabayad sa iyang utang, mas dakong interes ang kinahanglan niyang bayran. Apan giisip niya kini nga gamay ra nga sakripisyo aron makauban niya kanunay ang iyang pamilya, sumala sa gusto ni Jehova. “Ang akong kita karon wala ray 10 porsiyento sa akong suweldo sa abroad,” matod ni Eduardo, “apan wala man pod mi magutmi. ‘Ang kamot ni Jehova dili mubo.’ Nakapayunir pa gani mi. Ang nakanindot, kay wala madugay human niadto miarang-arang ang among kahimtang.”—Isa. 59:1.

14, 15. Unsay himoon sa mga pamilya kon presyuron sila nga unahon ang materyal nga mga butang kay sa espirituwal, ug unsay mahimong resulta sa ilang maayong panig-ingnan?

¹⁴ Ang uban mibating obligado silang mohatag ug kuwarta ug regalo sa mga paryente ug higala. “Kultura ni namo, ug malipay ming mohatag,” matod ni Eduardo, apan siya midugang: “May limitasyon ni. Matinahoron nakong gipatin-aw sa akong mga paryente nga mohatag ko kutob sa akong mahimo basta dili mapasagdan ang espirituwal nga panginahanglan ug rutina sa akong pamilya.”

¹⁵ Sagad, kon ang usa mouli na o dili mo-abroad aron dili mabiyaan ang pamilya, ang mga paryente nga nagsalig kaniya masuko ug mahigawad. Tingali isipon pa nila siya nga dili mahigugmaon. (Prov. 19:6, 7) “Bisan pa niana,” matod sa anak ni Eduardo nga si Anna, “kon dili namo ibaylo ang espirituwal nga mga butang sa materyal nga mga butang, basin makasabot ra ang among mga paryente kon unsa ka hinungdanon ang among Kristohanong kinabuhi. Kay unsaon man nila pagkasabot kon paundayonan namo ang ilang gusto?”—Itandi ang 1 Pedro 3:1, 2.

16. (a) Sa unsang paagi mahimong ‘malimbongan sa usa ang iyang kaugalingon pinaagi sa bakak nga pangatarongan’? (Sant. 1:22) (b) Unsa nga mga desisyon ang panalanginan ni Jehova?

¹⁶ Ang usa ka sister nga mibiya sa iyang pamilya aron mo-abroad miingon sa mga ansiyano: “Dako mig gisakripisyo aron makaanhi ko dinhi. Mi-step down pa gani ang akong bana sa pagka-ansiyano. Busa naglaom gyod ko nga panalanginan ni Jehova kini nga desisyon.” Panalanginan gyod ni Jehova ang mga desisyon nga nagpakitag pagtuo kaniya, apan panalanginan ba niya ang desisyon nga supak sa iyang kabubut-on, ilabina kon may gisakripisyong mga pribilehiyo?—Basaha ang Hebreohanon 11:6; 1 Juan 5:13-15.

17. Nganong angay kitang mangayog giya kang Jehova sa dili pa mohimog mga desisyon, ug sa unsang paagi nato kana mahimo?

¹⁷ Pangayog giya kang Jehova sa dili pa mohimog desisyon aron dili ka magmahay sa ulahi. Pag-ampo alang sa balaang espiritu ug kaalam. (2 Tim. 1:7) Pangutan-a ang kaugalingon: ‘Unsa ko kaandam mosunod kang  Jehova? Bisan bag lutoson ko?’ Kon mao, andam ka bang mosunod kaniya bisan pag mogamay ang imong kita? (Luc. 14:33) Pangayog tambag sa mga ansiyano, ug ipakita ang imong pagtuo ug pagsalig sa saad ni Jehova nga tabangan ka niya kon sundon nimo siya. Ang mga ansiyano dili mohimog desisyon alang kanimo, apan makatabang sila kanimo sa paghimog desisyon nga motultol sa malipayong kinabuhi.—2 Cor. 1:24.

18. Kinsa ang may responsabilidad sa pagtagana sa pamilya? Unsa nga mga kahimtang nga makatabang ang uban?

¹⁸ Gihatagan ni Jehova ug responsabilidad ang ulo sa pamilya nga tagan-an ang iyang panimalay sa tanang panahon. Angay natong komendahan ug iampo kadtong nagtuman sa maong responsabilidad ug wala mobiya sa ilang kapikas o mga anak, bisan pa sa mga pagpit-os ug tentasyon sa paghimo niana. Ikapakita usab nato ang atong gugma sa maong matinumanong mga igsoon dihang mahitabo ang mga katalagman o medikal nga mga emerhensiya. (Gal. 6:2, 5; 1 Ped. 3:8) Makahatag ka ba nilag kuwarta o pagkaon o makatabang nila sa pagpangitag trabaho? Kon mao, basig dili na niya kinahanglang mobiya sa iyang pamilya aron motrabaho sa layo.—Prov. 3:27, 28; 1 Juan 3:17.

19, 20. Nganong makaseguro ang mga Kristohanon nga si Jehova motabang kanila?

¹⁹ Ang Bibliya nag-awhag kanato: “Himoa ang inyong paagi sa pagkinabuhi nga mahigawas sa gugma sa salapi, samtang kamo magmakontento sa presenteng mga butang. Kay [ang Diyos] nag-ingon: ‘Dili ko gayod ikaw pagabiyaan ni sa bisan unsang paagi pagatalikdan.’ Sa ingon kita magmaisogon ug makaingon: ‘Si Jehova ang akong magtatabang; dili ako mahadlok. Unsay arang mabuhat sa tawo kanako?’” (Heb. 13:5, 6) Unsaon nato kini pagpadapat?

²⁰ “Sagad ang mga tawo moingon nga malipayon kaayo ang mga Saksi ni Jehova,” matod sa usa ka dugay nang ansiyano sa kabos nga nasod. “Namatikdan usab nila nga bisan ang pobreng mga Saksi pirmeng nindot ug pamesti ug daw mas arangan tan-awon kay sa uban.” Mao gayod kini ang gisaad ni Jesus. (Mat. 6:28-30, 33) Oo, gihigugma ka sa imong langitnong Amahan, si Jehova, ug gusto niya ang labing maayo alang kanimo ug sa imong mga anak. “Kon mahitungod kang Jehova, ang iyang mga mata nagalibotlibot sa tibuok nga yuta aron ipakita ang iyang kusog alang niadtong kansang kasingkasing maoy bug-os alang kaniya.” (2 Cron. 16:9) Gihatagan kita niya ug mga sugo—lakip na ang may kalabotan sa pamilyahanong kinabuhi ug materyal nga mga panginahanglan—alang sa atong kaayohan. Kon ato kining sundon, atong gipakita nga kita nahigugma ug may pagsalig kaniya. “Kini ang kahulogan sa paghigugma sa Diyos, nga atong bantayan ang iyang mga sugo; ug bisan pa ang iyang mga sugo dili mabug-at.”—1 Juan 5:3.

21, 22. Nganong determinado kang mosalig kang Jehova?

²¹ “Nahibalo ko nga dili na nako mabalik pa ang panahon nga nahimulag ko sa akong asawa ug mga anak,” matod ni Eduardo, “apan wala na ko magsigeg hunahuna ana. Daghan sa kanhi nakong mga kauban sa trabaho nangadato na apan dili malipayon. May bug-at nga mga problema ang ilang pamilya. Apan ang among pamilya malipayon kaayo! Ug nakadayeg ko sa ubang igsoon sa among nasod kay, bisag pobre, ilang giuna ang espirituwal nga mga butang. Among nasinati nga tinuod gayod ang gisaad ni Jesus.”—Basaha ang Mateo 6:33.

²² Magmaisogon! Sunda si Jehova ug salig kaniya. Tugoti nga ang imong gugma sa Diyos, sa imong kapikas, ug sa imong mga anak magtukmod nimo sa pagtuman sa imong espirituwal nga responsabilidad sa imong pamilya. Sa ingon, imong masinati nga ‘si Jehova ang imong magtatabang.’