1, 2. Anto ray kaukolan ya arapen na saray nan-abroad no onsempet la ra? (Nengnengen so litratod sayan pahina.)

“NEN wala ak nid abroad, atagey so posisyon kod trabaho tan baleg so sueldok,” so kuan nen Eduardo. * “Balet nen iyaaralan ak la na Biblia na saray Tasi nen Jehova, diman ko anengneng ya wala ni mas importantin responsabilidad ko—kaukolan kon asikasoey espiritualidad na pamilyak, aliwa labat ya say pisikal ya pankaukolan da. Kanian sinmempet ak.”—Efe. 6:4.

² Amta nen Eduardo ya no onsempet lad pamilya to, napaliket toy Jehova. Balet singa si Marilyn ya abitlad imbeneg ya artikulo, dakel so kaukolan ya gawaen nen Eduardo pian nipawil toy maong ya relasyon ed pamilya to. Mair-irap so mananap na pambilay ed lugar da, tan kaukolan ton legpeten so asawa tan ananak to. Anto lay magmaliw ya anapan to? Wala kasi nailaloan ton tulong ed kongregasyon?

3. Antoy epektod ananak no inmarawi so ateng?

³ “Antak ya apaulyanan ko ray anako no kapigan kakkaukolan day panangigiya tan panangarok,” so inamin nen Eduardo.  “Anggapo ak diman ya mangibasad sikaray istoryad Biblia, manpikasin kaiba ira, manlakap tan migalaw ed sikara.” (Deu. 6:7) Oniay imbaga na panguloan ya anak ton bii ya si Anna: “Singa walay kulang ed siak nen agmi kaibay tatay mid abung. Nen sinmempet ira, boses tan lupa da labat so kabat mi. Singa agak apasal ya lakapen da ak.”

4. No inmarawi so asawan laki, antoy epekto na satan ed panumpal tod responsabilidad to?

⁴ No abayag ya inmarawi so ama, nairapan lad responsabilidad to bilang ulo na pamilya. Oniay imbaga na asawa nen Eduardo ya si Ruby: “Dati siak so Nanay tan Tatay, tan apasal ak ya siak so mandedesisyon ed pamilya mi. Nen sinmempet lay Eduardo, kaukolan kon aralen ya ipanengneng so Kristianon panagpasakop. Anggad natan et nalilingwanan ko nin siansia ya wadia lay asawak.” (Efe. 5:22, 23) “Apasal iray ananak min say pampataniran da et si nanay da,” so kuan nen Eduardo. “Kaukolan kon aralen ya idaulo ira diad Makristianon paraan.”

5. Antoy ginawa na sakey ya ama pian nipawil toy maong a relasyon ed pamilya ra, tan antoy resulta?

⁵ Ginawa nen Eduardo so anggaay nayarian to pian nipawil so maong a relasyon ed pamilya to tan pabiskegey espiritualidad da. “Labay kon ipurek so katuaan ed saray anako panamegley na salita tan alimbawa—ya agko labat ibaga ya inarok si Jehova, noagta ipanengneng ko itan.” (1 Juan 3:18) Kasin benendisyonan nen Jehova so sagpot nen Eduardo? “Baleg so epektod sikami nen anengneng mi pansasagpot dan magmaliw ya maong ya ama tan onapit ed sikami,” so kuan nen Anna. “Nen anengneng mi ya ondadampot iray pribilehyo diad kongregasyon, pap-proud kamid sikara. Iyaarawi kami na sayan mundo ed si Jehova. Balet nanenengneng min akapokus ed katuaan iray atateng mi, kanian aaligen mi ra. Im-promise nen Papa ya agda kami lan balot taynan, tan tinoor da. No tinaynan da kami lamet, seguro anggapo ak ed organisasyon nen Jehova natan.”

6. Antoy naaralan na saray atateng nen walay guerra diad Balkan Peninsula?

⁶ Ipapanengneng na pigaran eksperiensya ya nen walay guerra diad Balkan Peninsula, saray ananak na saray Tasi diman et maliket anggano mairap so situasyon. Akin? Saray atateng ya agmakapantrabaho et wala labat ed abung kanian naibaan da ray ananak dan manaral, manggalaw, tan napitongtongan da ra. Antoy naaralan ed saya? Aliwan say kuarta o regalo so mas kaukolan na ananak, noagta mas importantid sikara ya nakaibay atateng da. On, singa imbaga na Biblia, maabig so pansumpalan na ananak no ikdan iray atension na atateng da tan ipasal da ra.—Uli. 22:6.

7, 8. (a) Akin et nabibigla so ateng kasempet tod pamilya to tan antoy nayarin reaksion to? (b) Panon ya nipawil na atateng so maong ya relasyon dad ananak da?

⁷ Wala ray atateng ya nabibigla kasempet dad pamilya da. Nayarin nalikna dan ombabarong o arawi liknaan na ananak da. Lapud satan, ompan ibaga na ateng ya, “Akin et anggapoy utang na linawa yod impansakripisyok parad sikayo?” Balet diad tua, say inyarawi na ateng so manunan rason no akin ya ontan so nalilikna na ananak. Antoy gawaen mo pian naayos so problema?

⁸ Ipikasim ed si Jehova ya tulongan to kan magmaliw ya makatalos. Insan no katongtong moy pamilyam, kaukolan mon aminen tan awaten ya walay lingom kanian linmesa itan ya problema. Kerew kay dispensa. No naobserbaan na asawa tan ananak mo ya gagawaen moy anggaay nayarian mo pian ipetek so lingom, nanengneng dan talagan seryoso ka. No maanos ka tan agka onsuko, kalkalnan ompawil so panangaro tan respeto na pamilyam ed sika.

9. Akin ya agtayo kaukolan ya iyupot so biskeg tayo parad materyal iran bengatla pian ‘nataryaan iray walad pudir tayo’?

⁹ Imbaga nen apostol Pablo ya no agla sarag na saray maedad ya Kristiano ya asikasoey sarili da, saray anak tan apo da so ‘mangiter no antoy manepeg parad saray ateng tan laki tan bai ra.’ Balet pinaseseg met nen Pablo so amin a Kristiano ya mankontento lad inagew-agew ya pankaukolan da—naakan, kawes, tan panayaman. Agtayo kaukolan ya iyupot so biskeg tayo parad mainawan bilay o pian dakel so kuarta tayo. (Basaen so 1 Timoteo 5:4, 8; 6:6-10.) Pian say sakey a Kristiano et ‘nataryaan to ray walad pudir to,’ agto kaukolan ya iyunay materyal ya kayamanan ed sayan mundo ya asingger lan mangangga. (1 Juan 2:15-17) Agtayo aabuloyan ya lapud “mapalikdon pakayari na kaykayamanan” o “kapagaan ed bilay” et ‘agla makabemben a malet’ so pamilya tayo ed “peteg a bilay” diad matunong a balon mundo na Dios!—Mar. 4:19; Luc. 21:34-36; 1 Tim. 6:19.

10. Panon tayon nipanengneng so karunongan no nipaakar ed pipiutang?

¹⁰ Amta nen Jehova ya kaukolan tayo met so kuarta. Balet agniiter na kuarta so tulong tan proteksion ya niiter na karunongan ya nanlapud Dios. (Ecl. 7:12; Luc. 12:15) Kaslakan et agtalaga nakukuenta na saray mana-abroad so kabaleg na nagastos da, tan agsegurado ya makalmo ray kuarta diman. Diad tua, ompan mas naproblema ira. Dakel so mana-abroad ya kapawil da et lalon dinmakel so utang da. Imbes ya bulos iran manlingkor ed Dios, singa ra aripen na samay akautangan da. (Basaen so Uliran 22:7.) Mas maabig sirin no paliisan tayo lay onutang.

11. Panon ya makatulong ed pamilya so pambadyet pian ag-ira naproblemad kuarta?

¹¹ Amta nen Eduardo ya pian maabig so pansumpalan na desisyon ton nakaibay pamilya to, kaukolan ya praktikal irad kuarta. Nanggawa ray badyet nen asawa to base ed no anto labat so talagan kaukolan da. Siempre, mas melag lay badyet da, aliwan singa dati. Balet akitulongan so amin a membro na pamilya tan ag-ira manggagastos no agmet kaukolan. * Imbaga nen Eduardo: “Agko la impanaral iray anako ed private school tan nananap ak lay maong ya public shool.” Impikasi to tan na pamilya to ya makalmo komoy anapan ya agmakaapektod espiritual iran aktibidad da. Panon ya inebatan nen Jehova so pikakasi da?

12, 13. Anto ray praktikal ya ginawa na sakey ya ama pian nasuportaan toy pamilya to, tan panon ya benendisyonan nen Jehova so determinasyon ton pansiansiaen ya simpli so bilay da?

¹² “Diad inmunan duaran taon, melmelag so nanaalmok,” so kuan nen Eduardo. “Nauupot lay tipon ko tan agmagenap so sueldok ed amin ya panggagastosan mi, tan nakekesawan ak ya maong. Balet makakapiaral kamin lanang tan saniiba kamin manpupulong.” Determinado si Eduardo ya agbalot mangawat na trabaho ya mangiyarawid sikato ed pamilya to. Inkuan to: “Naaralan koy nanduruman trabaho pian no anggapo may sakey, wala ni arum.”

¹³ Lapud sandaraiset ya babayaran nen Eduardo iray utang to, mas baleg so interes. Balet ayos labat itan ed sikato, basta say importante et kaiba to lay pamilya ton mandadayew ed si Jehova. “Say aalmoen ko natan et kulang nid 10 porsiento na samay sueldok ed abroad,” so kuan to, “balet agkami met nanaerasan. ‘Aliwan antikey so lima nen Jehova.’ Diad tua, nampayunir kami ni ingen. Maong labat ta kayari na satan et medyo inmaligwas so ekonomya kanian mas mainomay lay mananap na pambilay.”—Isa. 59:1.

14, 15. Antoy nagawaan na pamilya no dedesdesen ira na kakanayon da ya iyunay materyal, tan antoy posiblin resulta na maabig ya alimbawa da?

¹⁴ Diad dakel a lugar, isipen na totoo ya obligado iran mangiter na kuarta tan regalo ed saray kakanayon tan kakaaro da. “Ontan so kultura mi, tan maliket kamin mangiiter,” so kuan nen Eduardo, balet inkuan to ni: “Walay limitasyon. Impaliwawak ed saray kakanayon ko ya gawaen koy anggaay nayarian kon mangiter, balet agko paulyanay espiritual ya pankaukolan na pamilyak.”

¹⁵ Saramay sinmempet manlapud abroad tan saramay agda inawat so oportunidad ya man-abroad et nayarin pampasnokan tan balawen na saray kakanayon ya maniilalon makaawat na suporta manlapud sikara. Ompan ibaga ran masiblet ira odino aliwa ran maaro. (Uli. 19:6, 7) Balet oniay imbaga na anak nen Eduardo ya si Anna: “No agmi isalat so espiritual iran bengatla ed materyal, natalosan met lanlamang na kakanayon mi no panon kaimportante ed sikami so Inkakristiano mi. Balet panon da itan ya natalosan no unoren mi labay da?”—Ikompara so 1 Pedro 3:1, 2.

16. (a) Panon ya say sakey et ‘palikdoen toy sarili to ed palson panagkatunongan’? (Sant. 1:22) (b) Anto ran desisyon so bebendisyonan nen Jehova?

¹⁶ Oniay imbaga na sakey a sister ed saray elder nen inmarawid pamilya to tan linmad mayaman a bansa: “Baleg so insakripisyo mi pian makakar ak dia. Inmekal ni ingen ya elder so asawak. Kanian talagan iilaloan ko ya bendisyonan iya nen Jehova.” Lanang ya bebendisyonan nen Jehova iray desisyon ya pakapatnagay pananisia ed sikato. Balet, bendisyonan to kasi so desisyon ya kontra ed linawa to, lalo la no lapud satan et kaukolan ya ikbanan iray sagradon pribilehyo?—Basaen so Hebreos 11:6; 1 Juan 5:13-15.

17. Akin ya nepeg tayon kerewey panangiwanwan nen Jehova antis tayon mandesisyon, tan panon tayon nagawaan itan?

¹⁷ Kerew kay panangiwanwan ed si Jehova antis kan mandesisyon, aliwan kayari. Ipikasim ya ikdan to kay masanton espiritu, karunongan, tan giya. (2 Tim. 1:7) Tepetan moy sarilim: ‘Anto ray sarag kon isakripisyo pian makapanlingkor ak ed si Jehova? Kasin unoren koy prinsipyo to ya  agko taynay pamilyak, anggano say resulta na satan et aliwan tanton mainaway bilay mi?’ (Luc. 14:33) Kerew kay Makasulatan ya simbawa ed saray elder, tan dengel kad sikara. No ontan so gawaen mo, ipapanengneng mon manmamatalek kad sipan nen Jehova ya tulongan to ka. Agka naidesisyonan na saray elder, balet natulongan da kan manggawa na desisyon ya mangiter na liket ed sika.—2 Cor. 1:24.

18. Siopay akanresponsabilidad ya legpeten so pamilya, balet anto ran pankanawnawa ya makatulong so arum?

¹⁸ Say ulo na pamilya so inikdan nen Jehova na responsabilidad ya manlegpet ed pamilya to. Nepeg tayon komendaan tan ipikasi iramay gagawaen day obligasyon da balet agda tataynanan so asawa o ananak da, anggano wala ray manedesdes o manasagyat ed sikara. Pankanawnawa tayon ipanengneng so tuan Kristianon aro tan pililikna no wala ray ag-iilaloan ya nagawa, singa say kalamidad odino no walay mansakit ed pamilya da. (Gal. 6:2, 5; 1 Ped. 3:8) Kasin makapangiter ka no walay emergency o natulongan mo kasi kaparan Kristiano ya makaanap na trabaho diad lugar yo? No ontan, makatulong ka pian agnadesdes so sakey ya agi ya taynan so pamilya to lapud trabaho.—Uli. 3:27, 28; 1 Juan 3:17.

19, 20. Akin ya makaseguro iray Kristiano ya tulongan ira nen Jehova?

¹⁹ Papasesegen itayo na Kasulatan: “Agkomon napatnagan ed panagbilay yo so panangaro ed kuarta, tan mankontento kayo ed saray bengatlan walad sikayo. Ta inkuan na Dios: ‘Agta kan balot taynanan tan agta kan balot paulyanan.’ Diad ontan et mataletalek itayon mangikuan: ‘Si Jehova so mananulong ko; agak ontakot. Wala ta’y nagawaan na too ed siak?’” (Heb. 13:5, 6) Antoy naaralan tayod satan?

²⁰ “Mabetbet ya ibabaga na totoo ya malikeliket iray Tasi nen Jehova,” so kuan na abayag lan elder ed mairap a bansa. “Nanaimano ra ya anggan saray Tasi ya mairap so bilay da et balibalin lanang so panangawes da tan singa mas maong ni bilay da nen say arum.” Atan so mismon insipan nen Jesus ed saramay iyuuna day Panarian. (Mat. 6:28-30, 33) On, inad-aro ka na Amam ed tawen ya si Jehova, tan labay to ya maong so pansumpalan mo tan saray ananak mo. ‘Saray mata nen Jehova onnenengneng ed amin a dalin, pian mabiskeg ya ontulong ed saramay ayadyari puso ra ed sikato.’ (2 Awa. 16:9) Saray ganggan to—kaiba lay nipaakar ed pangasikasod pamilya tan ed pankaukolan tayo—et parad pankaabigan tayo. No unoren tayo iratan, ipapanengneng tayon inaro tan panmamatalkan tayoy Jehova. “Saya so kabaliksan na panangaro ed Dios, ya unoren tayo iray ganggan to; tan aliwan makapabelat iray ganggan to.”—1 Juan 5:3.

21, 22. Akin et desidido kan manmatalek ed si Jehova?

²¹ “Antak ya agko la nipawil imay panaon ya arawi ak ed asawak tan ananak ko,” so kuan nen Eduardo, “balet aliwan satan lay nononoten ko. Dakel ed saray datin katrabahok so mayaman la balet ag-ira maliket. Maproblemay pamilya da. Balet maliket so pamilya mi! Pandinayewan ko ray arum ya agagi ed sayan bansa ya anggano mairap so bilay da et iyuuna day espiritual iran bengatla. Talagan napapaneknekan mi ya tua imay insipan nen Jesus.”—Basaen so Mateo 6:33.

²² Pabiskeg moy liknaan mo! Pilim so pangunor ed si Jehova tan manmatalek kad sikato. Komon ta say panangarom ed Dios, asawam, tan ananak mo so mamakiwas ed sikan sumpalen so espiritual ya responsabilidad mod pamilyam. No ontan, naliknam ya si ‘Jehova so mananulong mo.’