1, 2. Z jakimi wyzwaniami spotyka się wielu emigrantów po powrocie do domu? (Zobacz ilustrację tytułową).

„ZA GRANICĄ miałem odpowiedzialną pracę i sporo zarabiałem” — wspomina Eduardo *. „Ale kiedy zacząłem studiować Biblię ze Świadkami Jehowy, zrozumiałem, że mam znacznie bardziej odpowiedzialne zadanie — muszę się troszczyć także o duchowe potrzeby mojej rodziny, nie tylko o fizyczne. Dlatego wróciłem do domu” (Efez. 6:4).

² Eduardo wiedział, że jego decyzja o powrocie do rodziny podoba się Jehowie. Ale tak jak Marilyn, wspomnianą w poprzednim artykule, czekał go długi proces odbudowywania więzi rodzinnych. Miał też świadomość, że będzie musiał zapewnić utrzymanie żonie i dzieciom w dużo trudniejszej sytuacji gospodarczej. Jak sobie poradzi? Na jaką pomoc może liczyć ze strony członków zboru?

3. Jak nieobecność któregoś z rodziców odbija się na dzieciach?

³ „Zrozumiałem, że gdy dzieci najbardziej potrzebowały moich rad i ciepłych uczuć, ja je zaniedbywałem” — przyznaje  Eduardo. „Nie było mnie przy nich, żeby czytać im historie biblijne, modlić się z nimi, przytulać je i się z nimi bawić” (Powt. Pr. 6:7). Jego najstarsza córka, Anna, wspomina: „Gdy taty nie było w domu, nie miałam pewności, czy naprawdę mnie kocha. Do jego powrotu znałyśmy go tylko z twarzy i z głosu. Kiedy mnie przytulał, czułam się nieswojo”.

4. Jak nieobecność męża wpływa na jego rolę głowy rodziny?

⁴ Im dłużej ojciec mieszka poza domem, tym trudniej mu wywiązywać się z roli głowy rodziny. Ruby, żona Eduarda, wyjaśnia: „Wcześniej musiałam być jednocześnie matką i ojcem i przyzwyczaiłam się do podejmowania większości decyzji. Gdy Eduardo wrócił, musiałam się nauczyć, co tak naprawdę oznacza chrześcijańskie podporządkowanie. Nawet teraz czasem muszę sobie przypominać, że przecież jest tu mój mąż” (Efez. 5:22, 23). Eduardo dodaje: „Dziewczynki zwykle chodziły pytać o zgodę mamę. Zdaliśmy sobie sprawę, że jako rodzice powinniśmy wypracowywać wspólne stanowisko. A ja musiałem się nauczyć po chrześcijańsku przewodzić rodzinie”.

5. Jak Eduardo zaczął naprawiać szkody spowodowane swoją nieobecnością i z jakim rezultatem?

⁵ Eduardo był zdecydowany zrobić wszystko, żeby naprawić relacje w rodzinie i umocnić ją duchowo. „Chciałem zaszczepiać prawdę w serca dzieci i słowem, i przykładem — nie tylko mówić, że kocham Jehowę, ale też to pokazywać” (1 Jana 3:18). Czy Jehowa pobłogosławił jego działania świadczące o wierze? „Wszystkie jego wysiłki, żeby być dobrym ojcem i się do nas zbliżyć, robiły na nas wielkie wrażenie” — mówi Anna. „Byłyśmy dumne, widząc, jak ubiega się o przywileje w zborze. Świat próbował nas odciągnąć od Jehowy, ale nasi rodzice byli skupieni na prawdzie, więc starałyśmy się iść w ich ślady. Tatuś obiecał, że już nigdy nas nie zostawi — i nie zostawił. Gdyby nie dotrzymał słowa, prawdopodobnie nie byłoby mnie dzisiaj w organizacji Jehowy”.

6. Czego nauczyli się niektórzy rodzice w czasie wojny?

⁶ Niektóre przeżycia z czasów wojny na Bałkanach pokazują, że dzieci tamtejszych Świadków Jehowy były szczęśliwe mimo bardzo ciężkich warunków. Dlaczego? Rodzice, którzy nie mogli wychodzić do pracy, zostawali w domu i z nimi studiowali, bawili się i rozmawiali. Jaki stąd wniosek? Bardziej niż pieniędzy czy prezentów dzieci potrzebują rodziców. Jak mówi Słowo Boże, gdy rodzice będą poświęcać dzieciom uwagę i je szkolić, odniosą one z tego pożytek (Prz. 22:6).

7, 8. (a) Jaki błąd popełniają po powrocie niektórzy rodzice? (b) Jak rodzice mogą pomóc dzieciom przezwyciężyć negatywne uczucia?

⁷ Część rodziców po powrocie z emigracji natrafia na mur niechęci lub obojętności ze strony dzieci. Niestety, niektórzy mówią wtedy: „Tak mi się odwdzięczasz za wszystkie moje poświęcenia?!”. Ale negatywne nastawienie dzieci może być w znacznej mierze wywołane właśnie tym, że rodzica przy nich nie było. Co można zrobić, żeby uzdrowić relacje rodzinne?

⁸ Proś Jehowę, żeby pomógł ci okazywać bliskim większą wyrozumiałość. W rozmowach z rodziną przyznawaj, że też ponosisz odpowiedzialność za wynikłe problemy. Dużo mogą zdziałać płynące z serca przeprosiny. Jeśli twój współmałżonek i dzieci zobaczą, że konsekwentnie starasz się naprawić sytuację, przekonają się o szczerości twoich intencji. Dzięki wytrwałości i cierpliwości zapewne stopniowo odzyskasz ich miłość i szacunek.

9. Dlaczego ‛dbanie o swoich’ nie oznacza, że musimy ciągle zabiegać o więcej rzeczy materialnych?

⁹ Apostoł Paweł wskazał, że dzieci i wnuki starszych wiekiem chrześcijan, którzy nie są w stanie już o siebie zadbać, powinny „oddawać swym rodzicom i dziadkom należne zadośćuczynienie”. Ale nieco dalej Paweł wezwał wszystkich chrześcijan, żeby zadowalali się zaspokajaniem codziennych potrzeb — pożywieniem, odzieżą i schronieniem. Nie powinniśmy ciągle zabiegać o wyższy poziom życia czy o finansowe zabezpieczenie na przyszłość (odczytaj 1 Tymoteusza 5:4, 8; 6:6-10). Aby ‛zadbać o swoich’, chrześcijanin nie musi dążyć do bogactwa materialnego w tym świecie, który lada dzień przeminie (1 Jana 2:15-17). Nie możemy dopuścić, by „zwodnicza moc bogactwa” i „troski życiowe” doprowadziły do tego, że nasze rodziny przestaną się ‛mocno trzymać rzeczywistego życia’ — życia w sprawiedliwym nowym świecie! (Marka 4:19; Łuk. 21:34-36; 1 Tym. 6:19).

10. Dlaczego unikanie długów świadczy o kierowaniu się Bożą mądrością?

¹⁰ Jehowa wie, że potrzebujemy pewnej ilości pieniędzy. Ale nie mogą nam one pomóc ani nas ochronić w takim zakresie, jak mądrość Boża (Kazn. 7:12; Łuk. 12:15). W wielu wypadkach emigranci nie zdają sobie do końca sprawy z kosztów przeprowadzki za granicę; często też nie mają gwarancji, że na miejscu cokolwiek zarobią. W gruncie rzeczy narażają się na ogromne niebezpieczeństwa. Niejeden wraca jeszcze bardziej zadłużony. Zamiast z większą swobodą służyć Bogu, służy swoim wierzycielom (odczytaj Przysłów 22:7). Mądrze jest więc unikać zaciągania długów.

11. Jak trzymanie się budżetu pomaga rodzinom radzić sobie z trudnościami finansowymi?

¹¹ Eduardo wiedział, że jeśli ma zapewnić byt swoim bliskim, musi rozsądnie gospodarować pieniędzmi. Razem z żoną ustalił budżet uwzględniający podstawowe potrzeby rodziny. Oczywiście nie mogli już sobie pozwolić na tyle, co kiedyś. Wszyscy jednak ze sobą współpracowali i ograniczali swoje wydatki *. Eduardo mówi: „Na przykład przeniosłem dzieci ze szkół prywatnych do dobrych szkół publicznych”. Całą rodziną modlili się, by mógł znaleźć pracę, która nie zakłócałaby ich duchowych zwyczajów. Jak Jehowa odpowiedział na te modlitwy?

12, 13. Jakie praktyczne działania podjął Eduardo, żeby utrzymać rodzinę, i jak Jehowa pobłogosławił jego wytrwałe starania zmierzające do uproszczenia życia?

¹² „Przez pierwsze dwa lata z trudem dawaliśmy sobie radę” — wspomina Eduardo. „Oszczędności się kurczyły, skromne zarobki nie zawsze starczały na pokrycie wydatków, a do tego byłem fizycznie zmęczony. Ale za to mogliśmy razem chodzić na wszystkie zebrania i do służby”. Eduardo postanowił sobie w ogóle nie brać pod uwagę ofert pracy, które wymagałyby opuszczenia rodziny na miesiące czy lata. Mówi: „Nauczyłem się wykonywać różne zajęcia, jeśli więc jakaś praca nie była dostępna, to szukałem innej”.

¹³ Ponieważ Eduardo musiał spłacać długi stopniowo, naliczono mu więcej odsetek. Uważał jednak, że jest to niewielka cena za możliwość pełnego uczestniczenia w życiu swojej rodziny — tak jak tego od rodziców oczekuje Jehowa. „Zarabiam teraz mniej niż jedną dziesiątą tego, co za granicą”, wyznaje Eduardo, „ale nie chodzimy głodni. ‛Ręka Jehowy nie jest krótka’. Podjęliśmy nawet służbę pionierską. Co ciekawe, niedługo potem sytuacja gospodarcza się poprawiła i dbanie o podstawowe potrzeby stało się dużo prostsze” (Izaj. 59:1).

14, 15. Jak rodziny mogą radzić sobie z presją, by stawiać rzeczy materialne ponad sprawy duchowe, i jaką korzyść może przynieść ich dobry przykład?

¹⁴ W wielu regionach świata ludzie czują się zobowiązani, żeby dawać pieniądze i prezenty krewnym i przyjaciołom. „Jest to wpisane w naszą kulturę i lubimy podarunki” — mówi Eduardo. Ale dodaje: „Nie można popadać w przesadę. Taktownie wyjaśniam dalszej rodzinie, że będę dawał im tyle, ile mogę bez narażania na szwank potrzeb i zwyczajów duchowych moich najbliższych”.

¹⁵ Powracający emigranci oraz osoby, które decydują się nie opuszczać rodziny i nie wyjeżdżać za granicę, często spotykają się z rozgoryczeniem, gniewem i szyderstwami ze strony krewnych oczekujących materialnego wsparcia. Niekiedy są oskarżani o brak miłości (Prz. 19:6, 7). Anna, córka Eduarda, zauważa: „Jeśli mimo wszystko nie zgodzimy się poświęcić spraw duchowych dla korzyści materialnych, niektórzy krewni mogą w końcu zrozumieć, jaką wartość ma nasz chrześcijański tryb życia. Czy zrozumieliby to, gdybyśmy ulegli ich żądaniom?” (Por. 1 Piotra 3:1, 2).

16. (a) Jak ktoś mógłby ‛zwodzić samego siebie’? (Jak. 1:22). (b) Jakim decyzjom Jehowa błogosławi?

¹⁶ Pewna siostra, która przeniosła się do zamożnego kraju bez męża i dzieci, powiedziała starszym: „Musieliśmy wiele poświęcić, żebym mogła tu przyjechać. Mój mąż musiał nawet zrezygnować z usługiwania jako starszy. Więc naprawdę mam nadzieję, że Jehowa pobłogosławi ten krok”. Jehowa zawsze błogosławi decyzjom opartym na wierze w Niego, ale jak mógłby błogosławić decyzji sprzecznej z Jego wolą — zwłaszcza gdy pociąga to za sobą niepotrzebną rezygnację ze świętych przywilejów? (odczytaj Hebrajczyków 11:6; 1 Jana 5:13-15).

17. Dlaczego powinniśmy zabiegać o wskazówki Jehowy przed podjęciem decyzji i jak możemy to robić?

¹⁷ Zabiegaj o wskazówki Jehowy przed podjęciem decyzji i wzięciem na siebie zobowiązań, a nie po fakcie. Módl się o ducha świętego, mądrość i kierownictwo (2 Tym. 1:7). Zapytaj siebie:  „W jakich okolicznościach jestem gotowy okazywać Jehowie posłuszeństwo? Czy nawet w czasie prześladowań?”. Jeśli tak, to czy jesteś na to gotowy, gdy w grę wchodzi obniżenie poziomu życia? (Łuk. 14:33). Poproś starszych o rady biblijne i się do nich zastosuj. Dowiedziesz tym wiary i zaufania w obietnicę Jehowy, że cię wesprze. Starsi nie podejmą decyzji za ciebie, ale pomogą ci podjąć taką, która na dłuższą metę przyczyni się do twojego szczęścia (2 Kor. 1:24).

18. Kto jest odpowiedzialny za utrzymanie rodziny, ale w jakich okolicznościach mogą też pomóc inni?

¹⁸ Jehowa oczekuje, że głowa rodziny weźmie na siebie ciężar odpowiedzialności za zaspokajanie codziennych potrzeb swoich najbliższych. Powinniśmy modlić się za tych, którzy wywiązują się z tego zadania, i chwalić ich, że nie opuszczają współmałżonków ani dzieci mimo presji i pokusy, by wyjechać. Poza tym jeśli na takie wierne osoby spadnie nieszczęście, na przykład klęska żywiołowa czy kłopoty ze zdrowiem, możemy okazać im zrozumienie i prawdziwą chrześcijańską miłość (Gal. 6:2, 5; 1 Piotra 3:8). Czy nie mógłbyś wesprzeć materialnie współwyznawcy w potrzebie lub pomóc mu znaleźć zatrudnienie w okolicy? Dzięki temu nie będzie się czuł zmuszony do opuszczenia rodziny i szukania pracy daleko od domu (Prz. 3:27, 28; 1 Jana 3:17).

19, 20. Dlaczego chrześcijanie mogą być pewni, że Jehowa im pomoże?

¹⁹ Pismo Święte nawołuje: „Prowadźcie życie wolne od umiłowania pieniędzy, zadowalając się tym, co jest obecnie. (...) [Bóg] bowiem powiedział: ‚Nie pozostawię cię ani nie opuszczę’. Możemy więc być pełni otuchy i mówić: ‚Jehowa jest moim wspomożycielem; nie będę się lękał. Cóż może mi uczynić człowiek?’” (Hebr. 13:5, 6). Jak te słowa sprawdzają się w praktyce?

²⁰ Pewien długoletni starszy z kraju rozwijającego się mówi: „Ludzie często zwracają uwagę, jak szczęśliwi są Świadkowie Jehowy. Dostrzegają też, że nawet ubodzy Świadkowie zawsze są schludnie ubrani i zdają się radzić sobie lepiej niż inni”. Harmonizuje to z obietnicą Jezusa daną tym, którzy stawiają Królestwo na pierwszym miejscu (Mat. 6:28-30, 33). Twój niebiański Ojciec, Jehowa, naprawdę cię kocha i pragnie dla ciebie i twoich dzieci tego, co najlepsze. „Oczy Jehowy przebiegają całą ziemię, by ukazał on swą siłę dla dobra tych, których serce jest wobec niego niepodzielne” (2 Kron. 16:9). Jego przykazania — również te dotyczące życia rodzinnego i potrzeb materialnych — służą naszemu dobru. Stosując się do nich, pokazujemy, że Go kochamy i Mu ufamy. „Miłość do Boga polega na tym, że przestrzegamy jego przykazań; a przecież jego przykazania nie są uciążliwe” (1 Jana 5:3).

21, 22. Dlaczego jesteś zdecydowany ufać Jehowie?

²¹ „Wiem, że nigdy nie odzyskam czasu spędzonego z dala od żony i dzieci”, mówi Eduardo, „ale tego nie roztrząsam. Wielu moich dawnych znajomych jest bogatych, ale nieszczęśliwych. Ich rodziny przeżywają poważne trudności. A nasza rodzina jest bardzo szczęśliwa! Jestem też pod wielkim wrażeniem, jak inni miejscowi bracia, mimo że ubodzy, stawiają sprawy duchowe na pierwszym miejscu w życiu. Wszyscy przekonujemy się o prawdziwości obietnicy Jezusa” (odczytaj Mateusza 6:33).

²² Bądź pełen otuchy! Słuchaj Jehowy i polegaj na Nim. Niech miłość do Boga, partnera małżeńskiego i dzieci pobudza cię do troszczenia się o duchowe potrzeby swojej rodziny. A wtedy przekonasz się, że ‛Jehowa jest twoim Wspomożycielem’.