1, 2. Omanu vana va siata oku ka talavaya kolofeka vikuavo ovitangi vipi va liyaka lavio poku tiukila konjo? (Tala elitalatu kefetikilo liocipama cilo.)

MANJI umue o tukuwa hati Eduardo, * wa popia hati: “Eci nda kala oku talavaya kofeka yikuavo, nda kuata upange umue uwa, kuenda olombongo vialua. Pole, eci nda fetika oku lilongisa Embimbiliya Lolombangi Via Yehova, nda limbuka okuti, nda kuata ocikele ca velapo coku kuatisa epata konepa yespiritu, kuenda oku eca kokuavo ovina va sukila. Omo liaco, nda nõlapo oku tiukila konjo.”—Va Efe. 6:4.

² Manji Eduardo wa limbuka okuti, wa sanjuisa Yehova omo lioku tiukila kepata liaye. Pole, ndeci manji Marilyn wa tukuiwa vocipama ca pita a linga, manji Eduardo wa kuatavo ocikele coku tumbulula ekalo liepata liaye. Eye wa sukilile oku tumbulula ukamba lukãi waye, kumue lomãla vaye. Wa sukililevo oku talavaya oco a kuate olombongo vioku tata epata liaye. Wa ci linga ndati? Anga hẽ wa kevelela ekuatiso lia vamanji vekongelo?

3. Ovitangi vipi omãla va siata oku liyaka lavio eci olonjali viavo vi ka talavaya kolofeka vikuavo?

³ Manji Eduardo wa popia hati: “Sia kapeleko ovisimĩlo viomãla vange eci va sukilile epindiso loku lekisa ocisola kokuavo. Sia kuatele ocituwa coku va tangela ovolandu Embimbiliya, oku likutilila kumue lavo, oku va kuata kapepe, kuenda oku papala lavo.” (Esin. 6:7 ) Omõlaye uveli o tukuiwa hati Anna, wa popia hati: “Omo okuti isietu ka kalele konjo, sia kolelepo. Pole, eci a tiuka tua kũlĩhĩle lika ocipala caye, londaka yaye. Eye wa kala lohele eci a ndi kuata kapepe.”

4. Momo lie ka ci lelukila ku isia umue wa kala ocipãla lepata liaye oku tẽlisa ocikele caye vepata?

⁴ Nda isia o kala ocipãla lepata liaye, ka ci leluka kokuaye oku tẽlisa ocikele caye coku li songuila. Ukãi wa manji Eduardo o tukuiwa hati Ruby wa popia hati: “Nda sukilile oku tẽlisa ovikele vivali ndeci: Ocikele coku kala Isia, kuenda coku kala Ina. Kuenje, ca njikile oku nõla onjila yi kuamiwa vepata. Eci ulume wange Eduardo a tiuka konjo, nda sukilile oku kapako onumbi yoku lekisa epokolo kokuaye. Toke cilo, ndi sukila oku ivaluka okuti, ulume wange o kasi konjo, kuenda o sukila oku tẽlisa ocikele caye. (Va Efe. 5:22, 23) Manji Eduardo wa popia hati: “Omãla vange vakãi va enda oku pinga ku ina yavo ovina va yongola oku linga. Ame kumue lukãi wange, tua likolisilako oku kuatisa omãla oco va limbuke okuti, olonjali viavo via siata oku sokiyila kumosi ovina va yongola oku linga.”

5. Nye manji Eduardo a linga eci a tiuka konjo, oco a tumbulule ukamba lepata liaye? Onima yipi a kuata?

⁵ Manji Eduardo wa likolisilako oku linga ovina a tẽla oco a tumbulule ukamba lepata liaye, kuenda oku li kuatisa oku pamisa ukamba wavo la Yehova. Eye wa popia hati: “Nda kuata ocimãho coku longisa ocili komãla vange lolondaka, kuenda oku lekisa ongangu yiwa okuti, si popi lika okuti ndi sole Yehova, pole, ndi ci lekisa kovilinga viange.” (1 Yoa. 3:18) Yehova wa sumũlũisa hẽ alikolisilo manji Eduardo a lekisa? Omõlaye Anna wa tambulula hati: “Poku limbuka alikolisilo a linga oco a kale isia umue uwa, kuenda oku kuata vali ukamba letu, ca tu kuatisa calua. Eci tu limbuka okuti o kasi oku iya vonjango Yusoma tu kuata esanju lialua. Oluali lua kala oku seteka oku ñyola ukamba wetu la Yehova. Pole, eci tu limbuka okuti olonjali vietu vi pitisa kovaso ocili va lilongisa, ci tu vetiyavo oku linga ovina viaco. Isietu wa tu likuminyile okuti lalimue eteke a ka tu siapo vali, kuenda wa ci tẽlisa. Citava okuti nda ka kalele letu, cilo nda si kasi vocisoko ca Yehova.”

6. Vokuenda kuyaki wa pita kofeka yo Balkans, nye olonjali vimue via lilongisa?

⁶ Ovolandu amue a lekisa okuti, vokuenda kuyaki wa lingiwa vofeka yo Balkans, omãla vamue Volombangi Via Yehova va kala kofeka yaco, va kuata esanju lialua okuti, lina va kuata osimbu uyaki waco ka wa fetikile li sule. Momo lie? Momo olonjali viavo, ka via tẽlele vali oku enda kupange woku sanda eteku, pole, via kuata otembo yalua yoku kala konjo lomãla vavo, oku papala lavo, kuenda oku lilongisa lavo. Ulandu waco u tu longisa nye? Omãla ka va sukila lika olombongo, ale olombanjaile, pole va sukila oku kala lolonjali viavo. Omo liaco, Embimbiliya li lekisa okuti, omãla va kuatisiwa lika nda olonjali viavo via va kapako, kuenda va tambula epindiso va sukila.—Olosap. 22:6.

7, 8. (a) Ovina vipi ka via sungulukile olonjali vimue via siata oku linga eci vi tiuka konjo? (b) Olonjali vialua vi pondola oku kuatisa ndati omãla vavo oku yuvula ovisimĩlo ka via sungulukile?

⁷ Olonjali vimue eci vi tiukila konjo, vi kuata esumuo omo okuti omãla vavo ka va lekisa vali esumbilo kokuavo. Kuenje, pamue onjali yi popia ndoco: “Momo lie ku lekisila olopandu omo liovina viosi nda ku lingila?” Pole, nda olonjali viavo via yanduluka omãla vavo, va kuata ovituwa ka via sungulukile. Nye onjali yi sukila oku linga oco yi tetulule ocitangi caco?

⁸ Pinga ku Yehova oco a ku kuatise oku limbuka ovisimĩlo viepata liove, kuenda lekisa kokuavo okuti, wa va kapako. Poku sapela lepata liove, lekisa kokuavo oco va limbuke okuti, ove wa koka ovitangi. Nda wa pinga ongecelo kepata lutima wosi, ci pondola oku va kuatisa. Nda ohueli yove kumue lomãla va limbuka okuti wa siata oku likolisilako oku linga ovina via sunguluka, ci va kuatisa oku kũlĩha okuti, ove ukuacili. Nda wa lekisa epandi loku amamako oku ci linga, epata liove li fetika oku lekisa ocisola kokuove kuenda oku ku sumbila.

9. Momo lie tu sukilila oku sanjukila ovina tu kuete?

⁹ Upostolo Paulu wa lombolola okuti, nda vamanji va kuka ka va tẽla vali oku linga ovopange amue, omãla vavo kumue lolonekulu, va sukila oku eca ‘ekuatiso kokuavo, omo liovina va va lingila.’ Pole, Paulu wa vetiya Akristão vosi oco va sanjukile ovina va kuete ndeci, okulia, uwalo, kuenda onjo. Pole, tu sukila oku yuvula oku sakalala loku kuata ekalo liwa komuenyo, ale oku kuata olombongo vialua oco vi ka tu kuatise kovaso yoloneke. (Tanga 1 Timoteo 5:4, 8; 6:6-10.) Pole, oco Ukristão ‘a sange eteku liepata liaye,’ ka sukila oku sanda ovokuasi oluali lulo okuti ndopo lu takata. (1 Yoa. 2:15-17) Ka tu ka eceleli okuti ‘unene wovokuasi ale asakalalo omuenyo’ a tateka epata lietu oku kuata ‘omuenyo wocili’ voluali luokaliye lua Suku, muna mu ka kala esunga!—Mar. 4:19; Luka 21:34-36; 1 Tim. 6:19.

10. Tu lekisa ndati olondunge oco tu yuvule oku kuata olofuka?

¹⁰ Yehova wa kũlĩha okuti, tu sukila oku kuata olombongo. Pole, olombongo ka vi pondola oku tu teyuila loku tu tekula ndeci Yehova a siata oku tu lingila. (Uku. 7:12; Luka 12:15) Olonjanja vimue, omanu ka va limbuka ovitangi va pondola oku kuata poku ka talavaya kolofeka vikuavo, kuenda va sima okuti, va pondola oku sanga lonjanga olombongo poku enda kolofeka viaco. Pole, oku ci linga ci nena ovitangi. Omanu vamue va siata oku ka talavaya kolofeka vikuavo, poku tiuka, va kuata olofuka vialua. Ovo, ka va kuata elianjo lioku vumba Suku, pole va sakalala lika loku sanda olombongo vioku feta olofuka viavo. (Tanga Olosapo 22:7.) Tu sukila oku yuvula oku kuata olofuka.

11. Oku soneha ovina vi sukiliwa ci kuatisa ndati epata?

¹¹ Manji Eduardo wa kũlĩhĩle okuti, oco a nõlepo oku kala lepata liaye, o sukila oku lavulula oco ka ka lande ovina ka vi kuete esilivilo. Eye kumue lukãi waye, va soneha ovina va sukila oku landa. Noke, va limbuka okuti, ovina viaco via pitahãla ondando yeci epata li sukila oku landa. Pole, vosi yavo va likolisilako oco ka va ka pesele olombongo kovina ka vi kuete esilivilo. * Manji Eduardo wa popia hati: “Nda sapuila omãla vange oco ka va ka tangele vali kosikola yoku fetela olombongo vialua. Pole, va sukila oku tangela kosikola yina okuti, ka tu feti olombongo.” Eye kumue lepata liaye, va likutilila oco va sange upange umue woku sanda eteku okuti, ka u nyõli ekalo liavo konepa yespiritu. Yehova wa tambulula ndati olohutililo viavo?

12, 13. Nye manji Eduardo a linga oco a tekule epata liaye? Yehova wo kuatisa ndati omo lioku nõla oku ambata omuenyo wa leluka?

¹² Manji Eduardo wa popia hati: “Vokuenda kuanyamo avali, nda likolisilako oco ndi sande olombongo vioku kuatisa epata liange. Olombongo nda selekele via tepuluka kuenda olombongo ndaenda oku tambula kupange wange ka via tẽlele oku landa ovina vi sukiliwa, kuenje nda sumuile calua. Pole, tu pondola oku endaenda kolohongele olonjanja viosi, kuenda kupange woku kunda.” Manji Eduardo wa sokolola lutate catiamẽla koku siapo epata liaye omo lioku ka talavaya kofeka yikuavo vokuenda kuolosãi vimue ale vokuenda kuanyamo amue. Eye wa amisako hati: “Nda lilongisa oku linga ovopange alua. Pole, eci ndi limbuka okuti ka va sukila vali ekuatiso liange kupange waco, ndi linga ukuavo.”

¹³ Omo okuti manji Eduardo wa pita otembo yalua oco a fete olofuka viaye, wa kisikiwa oku vi feta losindike. Pole, wa limbuka okuti, olombongo vitito a fetiwa, vi pondola oku kuatisa epata liaye kovina va sukila, ndeci Yehova a yongola okuti oco olonjali vi linga. Noke wa popia hati: “Cilo, ndi pesila otembo yitito kupange okuti, otembo nda enda oku pesila poku talavaya kofeka yikuavo yi sule. ‘Pole, ka tu kala onjala ‘momo Yehova ka tu yandulukile.’ Omo liaco, tua nõlapo oku kala akundi votembo yosi. Noke ekambo liolombongo lia tepuluka kuenda tua tẽlisa ovina viosi tu sukila.”—Isa. 59:1.

14, 15. Nda umue vepata o kisikiwa oku nõlapo oku sanda olombongo okuti oku fendela Yehova ci sule, nye a sukila oku linga? Onima yipi tu kuata nda tu lekisa ongangu yiwa?

¹⁴ Kolofeka vialua, omanu va siata oku kisikiwa oku eca olombongo, olombanjaile kepata liavo, kuenda kakamba vavo. Manji Eduardo wa popia hati: “Ovina viaco vi panga onepa kovituwa vietu, kuenda vi tu nenela esanju. Pole, tu sukila oku lavulula ndomo tu eca ovina viaco kokuavo. Noke nda sapuila vakuepata liange lonjila ya sunguluka okuti, ngeca lika kokuavo ovina ndi pondola. Pole, si ecelela okuti, omãla vange ka va kuata ovina va sukila, ale oku kapa kohele efendelo lietu ku Yehova.”

¹⁵ Apata amue a siata oku sumua nda umue pokati kavo ka yongola oku talavaya kofeka yikuavo, ale pamue o tava oku enda kofeka yikuavo, noke, o nõlapo oku tiukila konjo. Kuenje, va pembula omunu waco loku u popia lãvi vati: Ka kuete ocisola, kuenda ukuacipululu. Momo lie? Momo vakuepata liaco, va kevelela oku tambula olombongo vi tunda kokuaye. (Olosap. 19:6, 7) Anna omõla a Manji Eduardo wa popia hati: “Nda tua yuvula oku pitisa kovaso ovokuasi omo lioku likolisilako oku vumba Yehova, ci kuatisa epata lietu oku limbuka okuti, Yehova eye wa velapo. Pole, nda ka tua pitisile kovaso oku vumba Yehova, epata li kuata ndati elomboloko liaco?—Sokisa 1 Petulu. 3:1, 2.

16. (a) Ovisimĩlo vipi ka via ‘sungulukile omunu a pondola oku kuata’? (Tia. 1:22) (b) Onjila yipi tu sukila oku nõla oco Yehova a tu sumũlũise?

¹⁶ Manji umue ukãi okuti wa silepo ulume waye kumue lomãla oco a ka talavaye kofeka yikuavo, wa sapuila akulu vekongelo vo ­kofeka yaco hati: “Nda li kolisilako calua oco ndiye kulo. Ulume wange wopiwa ocikele coku kala ukulu wekongelo. Ndi lavoka okuti, Yehova o ndi sumũlũisa omo lioku ilukila kulo.” Yehova o sumũlũisa vana okuti, poku kuama onjila yimue, va kolela kokuaye. Pole, Yehova o sumũlũisa ndati vana va nõla onjila yimue ka yi likuata locipango caye, ca piãla enene nda vovina viaco mua kongela oku siapo ovikele a tu ĩha?—Tanga Va Heveru 11:6; 1 Yoano 5:13-15.

17. Momo lie tu sukilila oku kuama olonumbi via Yehova osimbu ka tua nõlele onjila tu kuama, kuenda tu ci linga ndati?

¹⁷ Sandiliya olonumbi via Yehova poku nõla onjila o yongola oku kuama, osimbu kua lingile ovina viaco. Likutilila kokuaye oco espiritu sandu li ku songuile oku kuata olondunge poku nõla onjila o kuama. (2 Tim. 1:7) Omo liaco, o sukila oku lipula ndoco: ‘Vapuluvi api ndi sukila oku pokola ku Yehova? Ndi ci lingavo poku lambalaliwa? Anga hẽ ndi nõlapo oku pokola ku Yehova okuti, ndi kala lepata liange pole, ka tu kuata ovina vialua?’ (Luka 14:33) Pinga kakulu vekongelo oco va ku kuatise lolonumbi Viovisonehua kuenda lekisa ekolelo liove kolohuminyo via Yehova oco a ku kuatise oku kuama olonumbi viaye. Ndaño okuti akulu vekongelo ka va pondola oku ku nõlelako onjila o sukila oku kuama, pole, va ku kuatisa oco o nõle onjila yi ku nenela esanju kovaso yoloneke. —2 Va Kor. 1:24.

18. Helie o kuete ocikele coku kuatisa epata, pole, vapuluvi api vamanji va pondola oku eca ekuatiso liavo?

¹⁸ Yehova o yongola okuti, asongui vapata va kuatisa epata liavo oloneke viosi. Tu sukila oku pandiya loku kongela volohutililo vietu vamanji vana va siata oku li kolisilako oku tẽlisa ocikele coku tata epata liavo okuti, va yuvula oku siapo olohueli viavo lomãla, ndaño pamue va vetiyiwa oku ci linga. Nda vamanji va liyaka lovitangi vimue ndeci: Ovilemawe, ale oku vela, ci tu ĩha epuluvi lioku lekisa ocisola cetu kokuavo kuenda ukamba. (Va Gal. 6:2, 5; 1 Pet. 3:8) O pondola hẽ oku eca kokuavo ovina va sukila, ale oku va sandela upange weteku ocipepi locitumãlo va kasi? Nda wa ci linga, o va kuatisa oku yuvula oku siapo epata liavo okuti, ka va sandiliya upange weteku kolofeka vikuavo.—Olosap. 3:27, 28; 1 Yoa. 3:17.

19, 20. Momo lie Akristão va sukilila oku kolela okuti Yehova o va kuatisa?

¹⁹ Embimbiliya li tu sapuila hati: “Ko ka soli olombongo, pole, sanjukili ovina vu kuete. Momo Suku wa popia hati: ‘Lalimue eteke hu yanduluka ndaño oku ku sia.’ Pole, tu kuati utõi loku popia tuti: ‘Yehova eye oñuatisi yange, si kuata usumba. Omunu hẽ, o ndinga nye?’” (Va Hev. 13:5, 6. NW) Tu pondola ndati oku kapako olondaka evi?

²⁰ Ukulu umue wekongelo o sangiwa volupale lumue okuti muli uhukũi wa popia hati: “Olombangi Via Yehova vi kuete esanju oloneke viosi. Ovo va limbukavo okuti, ndaño Olombangi via Yehova olohukũi, pole, olonjanja viosi vi wala ciwa, kuenda via litepa lomanu vakuavo.” Ovituwa viavo, vi likuata lohuminyo ya Yesu yoku sanda tete Usoma wa Suku. (Mat. 6:28-30, 33) Ocili okuti Yehova Isiove wo kilu, oku sole kuenda o yongola okuti, ove kumue lomãla vove u kuata ekalo liwa. Momo, “ovaso a Yehova a vanja vanja kuosi kilu lieve ha lekisa unene waye ku vakuavitima vio sungulukila.” (2 Asa. 16:9) Yehova wa tu ĩha olonumbi viaye viatiamẽla komuenyo wepata, kuenda ovina tu sukila oco vi tu kuatise. Nda tua pokola kolonumbi viaco, tu lekisa okuti, tu kuetele ocisola Yehova, kuenda tua kolela kokuaye. “Momo oku sola Suku ku lomboloka oku pokola kovihandeleko viaye. Ovihandeleko viaye ka vi lemi.”—1 Yoa. 5:3.

21, 22. Momo lie wa nõlelapo oku amamako oku kolela Yehova?

²¹ “Manji Eduardo wa popia hati: “Lalimue eteke ndi ka piñanya otembo nda silepo ukãi wange kumue lomãla vange. Omo liaco, sia la livela omo lionjila nda nõlapo. Valua pokati kakamba vange, ndaño okuti va linga olohuasi pole, ka va kuete esanju. Momo apata avo, a kuete ovitangi vialua. Pole, epata lietu li kuete esanju liocili! Nda komõha calua poku limbuka okuti, vamanji va kasi volupale luaco, ndaño okuti olohukũi, pole, va siata oku pitisa kovaso ovina viespiritu komuenyo wavo. Vosi yetu tu sukila oku kolela kohuminyo ya Yesu.”—Tanga Mateo 6:33.

²² Amamako oku kuata utõi! Nõlapo oku pokola ku Yehova kuenda oku kolela kokuaye. Omo liaco, amamako oku sola Suku, ohueli yove, omãla vove, oku tẽlisa ovikele konepa yespiritu, kuenda oku tata epata liove. Nda wa ci linga, o lekisa okuti, ‘Yehova eye oñuatisi yove.’