Kich meinisin sia ekieki usun met epwe fis lón mwachkkan. Sia ekieki ika met sókkun manaw kich me chókkewe sia tongeer ousipwe eáni. Sia kan eáni ekkeei esin kapas eis: ‘Nei kewe repwe manaw lón eú sókkun fénúfan mi fen échúló seni ei? Fénúfan epwe taló ren och feiengaw watte? A wor och mettóch ua tongeni siwili iei pwe epwe aéchúeló manawei lón mwachkkan?’ A chék ina usun napanapach aramas, sia sani ach sipwe meefi pwe a núkúnúkéch manawach. Ika ka tongeni wesewesen silei met epwe fis ngonuk lón mwachkkan, ka tongeni ammólnatá manawom ngeni.

Iwe, met epwe fis ngonuk lón mwachkkan? Mi wor emén a tongeni silei? Ren ekkewe sou tipachem ra sótun oesini met epwe fis lón mwachkkan, ekkóch leir a pwénútá ar oesini, nge lap ngeniir rese. Nge, aramas ra erá pwe Kot a tongeni oesini met epwe fis lón mwachkkan. An we Kapas a erá: “Üa osuni me lepopun mine epwe fis le sopolan, üa pwal pwärätä seni ekewe fansoun lom mettoch resamwo fis.” (Aisea 46:10) A pwénútá meinisin met Kot a fen oesini usun mwachkkan?

Pwata sia mochen silei ika minne Kot a oesini lóóm ra kan pwénútá? Iwe, ika a kan pwúng met emén chón angangen weather a kan apasa usun pwóróusen weather iteiten rán lón fansoun langattam, iwe kopwe ingeló ren. Ese mwáál kopwe áfánniéchú met epwe apasa usun ewe weather fán iten lesor. Pwal ina chék usun, ika ka silei pwe Kot a fen oesini chómmóng pwóróus nge iir meinisin ra pwénútá, iwe ese mwáál kopwe fókkun mochen áfánniéchú met a oesini usun mwachkkan.

TALÓÓN EÚ TELINIMW WATTE:

Áwewe chék, epwe fókkun amwarar ika a pwénútá án emén oesini usun talóón eú watteen telinimw, mi fókkun péchékkúl  nemeneman ren fitepúkú ier. Kot a oesini ena esin mettóch lupwen a oesini me ren emén néún soufós pwe Ninifa epwe taló. (Sefanaia 2:13-15) Met ekkewe sou uruwo ra apasa usun ena? Lón ewe ier 632 mwen Kraist, órun 15 ier mwirin án Kot oesini usun Ninifa, ekkewe chón Metia me chón Papilon ra maunei Ninifa me ataieló. Pwal och, Kot a tichiki me mwan pwe Ninifa epwe “eu leni mi pwasapwas usun eu fanüapö.” A pwénúetá minne Kot a oesini? Ewer. Inaamwo ika a 200 mwail úkúkún watteen ena telinimw me ekkewe sóópw únúkkún, nge ekkewe chón maunei rese fférsefáli ewe telinimw me eániir. Nge ra ataieló. Mi wor emén sou tipachem lón politics epwe tongeni tichikin oesini ekkena esin mettóch a fis?

CHÚÚN ARAMAS REPWE KEK:

Mi wor emén epwe fókkun pwora le oesini 300 ier me mwan pwe emén epwe kenaló chúún aramas wóón eú roong, affata menni sóópw ena roong epwe nóm ie, affata iten ena emén me menni famili epwe feito seni? Ika a pwénútá ena oesini, ese mwáál ena emén epwe fókkun iteféúló. Néún Kot we soufós a oesini: “Eman ät epwe uputiu me lon ewe familien Tafit itan Josia.” A pwal erá pwe epwe kenaló “chün aramas” wóón ewe rongen asor lón Petel. (1 King 13:1, 2) Órun úlúpúkú ier mwirin, emén king itan Josia a uputiw me lón án Tafit we famili, ena it Josia ese kon lien chéú. Josia a tinaló aramas ar “repwe uwato chün ekewe somä seni lon ekewe peias. Iwe, a kenala ekewe chü won ewe rongen asor” ewe a nóm lón Petel usun chék met ewe oesini a apasa. (2 King 23:14-16) Ifa usun, mi wor emén a tongeni oesini ena sókkun mettóch mi tichik me lúkún án Kot álillis?

MUCHÚLÓÓN EÚ WATTEEN MWÚ:

Epwe fókkun amwarar ika án emén oesini a pwénúetá mi affata iten emén mwán me mwen an uputiw epwe wisen emmweni eú maun epwe akkufaaló eú mwú mi péchékkúl an nemenem wóón fénúfan, pwal mwo nge tichiki ifa usun epwe maunei ena leeni. Kot a oesini pwe emén mwán itan Sirus epwe maunei eú mwú me angasaaló ekkewe chón Jus mi eoló me álisatá kaúsefálliin ar we imwenfel. Pwal och, Kot a oesini pwe Sirus epwe tééki ena fénú ren an ápwasaatá ewe chénúpupu. Ewe oesini a pwal erá pwe epwe suuk asamalapen ewe telinimw, iwe epwe ámecheresi ar repwe tééki. (Aisea 44:27–45:2) Mi pwénútá meinisin  ekkewe pwóróus mi tichik lón ena oesini? Ekkewe sou uruwo ra tipeeú pwe a fis án Sirus tééki ena fénú. Néún Sirus kewe soufiu ra féri eú mettóch mi amwarar, ra erikaló fetálin eú me lein ekkewe konik lón Papilon pwe epwe pwasetá ewe pupu. Pwal och, ekkewe soufiu ra tolong lón asamalapen Papilon nge a chék suuk. Mwirin Sirus a angasaaló ekkewe chón Jus me a ereniir pwe ra tongeni fférsefáli ar we imwenfel lón Jerusalem. Mi ámáirú ena, pún Sirus ese fel ngeni ewe Kot chón Jus ra fel ngeni. (Esra 1:1-3) Mi wor emén me lúkún Kot a tongeni oesini usun ekkena esin tichikin pwóróus mi fis lón uruwo?

Sia fen kapas usun úlúngát pwóróus mi pwáraatá pwe minne Kot a oesini usun mwachkkan a kan pwénúetá. Nge sanne ikkena chék án Kot kewe oesini ra pwénúetá. Néún chón Israel we sou emmwen itan Josua a kapas usun och mettóch meinisin iir ra silei, iei: “Ämi meinisin oua silei seni lelukemi me letipemi, pwe ewe Samol mi Lapalap a ngenikemi ekewe mettoch mi mürina meinisin a pwon ngenikemi. Iteiten ekewe pwon a eäni ngenikemi ra pwönüetä, nge esap wor eu me leir esap pwönüetä.” (Josua 23:1, 2, 14) Néún Kot kewe aramas ra fókkun silei pwe meinisin minne Kot a oesini me pwonei ra pwénúetá. Nge ifa usun Kot a kan apwénúetá? Mi fókkun watte sókkofesenin án Kot féri mettóch seni án aramas féri. A lamot kopwe silei ena, pún Kot a fen oesini ekkóch mettóch epwe fis ekiseló chék nge epwe wesewesen kkúú manawom.

Fán chómmóng án aramas kewe oesini ra lóngólóng wóón án ekkewe scientist kútta pwóróus, etittina ekkewe pwóróus me fetálin mettóch, are pwal mwo nge seni aramas mi erá pwe mi wor ar tufichin silei met epwe fis lón mwach. Mwirin án ekkena aramas eáni ar oesini, ra chék witiwit me ppii met epwe tongeni fis.—Än Salomon Fos 27:1.

Nge Kot mi sókkóló seni aramas, I a silei mettóch meinisin. A unusen weweiti napanapen me ekiekin aramas, ina minne ika a mochen, a tongeni filatá an epwe silei tichikin met emén are unusen eú mwú epwe féri. Me lúkún ena, Kot a pwal mwo nge tongeni nemeni mettóch me siwili fetálin mettóch pwe epwe fis minne a tipeni. A erá: “Ai kapas esap liwinto rei fän pön, pwe epwe afisätä mine üa tipeni o apwönüetä mine üa akünöü ngeni.” (Aisea 55:11) Iwe, sia tongeni erá pwe fán ekkóch án Kot kewe oesini ra chék esilei ngenikich met epwe féri lón mwachkkan. A fókkun túmúnú pwe meinisin minne a apasa epwe pwénúetá.

Mi wor och oesini fán iten mwachkkan mi weneiti manawom me manawen chókkewe ka tongeer ka tongeni lúkúlúk wóón? Ika ka silei me mwan pwe epwele fis taifun, iwe ka tongeni ammólnatá pwe kopwe kúna túmún. Ka pwal tongeni ina usun ren met ewe Paipel a oesini. Kot a fen esilesil pwe ekiseló chék epwe fis eú watteen siwil wóón unusen fénúfan. (Ppii ewe pwóór itelapan “ Minne Kot A Apasa Usun Mwachkkan.”) Ena mettóch epwe fis lón mwachkkan a sókkóló seni met chómmóng sou tipachem ra eáni oesini usun mwachkkan.

Ka tongeni ekieki pwe epwe iei usun: Pwóróusen ei fénúfan a usun chék eú story mi fen mak tettelin ekkewe mettóch epwe fis lón, seni lepoputáán tori muchúlóón. Pokiten a fen maketiw tettelin ekkewe mettóch epwe fis, iwe me ren álillisin ekkewe oesini lón Paipel sia tongeni silei met epwe fis ngeni ei fénúfan lón mwachkkan. Kot a apasa: “Üa osuni me lepopun mine epwe fis le sopolan. . . . Iwe, üa apasa pwe epwe fis mine üa ekiekietä, üpwe pwal apwönüetä letipei.” (Aisea 46:10) En me óm famili oua tongeni eáni eú ápilúkúlúk mi amwarar usun mwachkkan. Eisini ekkewe Chón Pwáraatá Jiowa ren met ewe Paipel a apasa usun met epwe fis lón mwachkkan. Ekkewe Chón Pwáraatá Jiowa, esap iir sou pwee, rese angei emmwen seni méngúngúún ekkewe ngún, are ese wor ar tufichin oesini usun mettóchun mwachkkan. Iir chón káé Paipel, ra tongeni áiti ngonuk ekkewe mettóch mi múrinné Kot a kan féfféri fán iten manawom lón mwachkkan.