Hinkwerhu hi tshamela ku anakanya hi vumundzuku. Ha tivutisa leswaku vumundzuku bya hina ni bya vanhu lava hi va rhandzaka byi ta va byi ri njhani. Hi tivutisa swivutiso swo tanihi leswi: ‘Xana vana va mina va ta kala va hanya eka misava yo antswa? Xana misava yi ta lovisiwa hi ndlela yo vava? Xana xi kona lexi ndzi nga xi endlaka sweswi leswaku ndzi ta va ni vumundzuku lebyinene?’ Ku navela ku tiva vumundzuku ku kombisa leswi hi nga swona hakunene hikuva hi ntumbuluko hi lava ku tiyisekisiwa ni ku tiyiseka hi nchumu wo karhi. Loko u tiyiseka hi vumundzuku, u nga byi lunghekela.

Xana vumundzuku bya wena byi ta va njhani? Xana u kona loyi a nga swi tivaka? Vanhu lava nga ni vutshila, lava ringetaka ku vhumbha vumundzuku, swin’wana leswi va swi vhumbheke swi endlekile kambe swo tala a swi endlekanga. Kambe ku vuriwa leswaku Xikwembu xi nga profeta swiendlakalo swa nkarhi lowu taka hi ndlela leyi pakanisaka. Rito ra xona ri ri: “Loyi a vulaka ka ha ri eku sunguleni leswi nga ta humelela emakumu, ku sukela khale swinene a vula leswi nga si tshamaka swi endliwa.” (Esaya 46:10) Xana xi pakanise hi ndlela yihi?

Ha yini u fanele u tiva ndlela leyi vuprofeta bya Xikwembu byi hetisekeke ha yona hi ndlela leyi pakanisaka enkarhini wa khale? Loko u xiya leswaku muvhumbhi wa ta maxelo se i khale a vhumbha hi ndlela leyi pakanisaka siku ni siku, xana sweswo a swi nge ku endli u n’wi tshemba? Sweswo swi nga ha endla leswaku u n’wi tshemba loko a ku byela hi ta maxelo ya siku leri landzelaka. Hilaha ku fanaka, loko wo tiva leswaku Xikwembu xi profete hi swiendlakalo swo karhi naswona hinkwaswo ka swona swi hetisekile, handle ko kanakana u nga tsakela ku tiva leswi xi swi profetaka malunghana ni vumundzuku bya wena.

KU LOVISIWA KA MUTI LOWUKULU:

Hi xikombiso, ku nga va mhaka yo hlamarisa swinene ku vhumbha hi ndlela leyi pakanisaka leswaku muti lowukulu lowu ku nga khale wu ri ni matimba, wu ta lovisiwa ku nga ri khale. Hi ku tirhisa muvulavuleri wa xona un’wana Xikwembu  xi vule mhaka yo tano, ku nga ku lovisiwa ka muti wa Ninivha. (Sofaniya 2:13-15) I yini leswi van’wamatimu va swi vuleke? Hi va-700 B.C.E., endzhaku ka malembe ya kwalomu ka 15 Xikwembu xi vurile, Vababilona ni Vameda va hlasele va tlhela va hlula muti wa Ninivha. Ku tlula kwalaho, Xikwembu xi profete leswaku muti wa Ninivha wu ta va “rhumbi, wu va ndhawu leyi nga riki na mati kukota mananga.” Xana sweswo swi endlekile? Ina. Hambileswi muti lowu swi nga ha endlekaka leswaku a wu ri wukulu hi swikwere khilomitara swa kwalomu ka 518, lava wu hlaseleke a va wu hlayisanga leswaku va tshama eka wona hilaha a swi languteriwe hakona, ematshan’wini ya sweswo va wu lovisile. Handle ko kanakana a nga kona n’wa-tipolitiki loyi a a ta kota ku vhumbha swiendlakalo sweswo hi ndlela leyi pakanisaka.

MARHAMBU YA VANHU MA TA HISIWA:

I mani hakunene la nga kotaka ku vhumbha swilo leswi nga ta endleka ka ha sele malembe ya 300—a vula vito ra munhu ni rixaka ra munhu loyi a a ta hisa marhambu ya vanhu ealitarini, a tlhela a vula vito ra muti lowu alitari a yi ta va eka wona? Loko sweswo swi endlekile, a swi kanakanisi leswaku swi endle leswaku loyi a swi vuleke a tiviwa. Muprofeta wa Xikwembu u te: “N’wana la velekeriweke yindlu ya Davhida, loyi vito rakwe ku nga Yosiya, u ta hisa marhambu ya vanhu” eka alitari leyi nga emutini wa Bethele. (1 Tihosi 13:1, 2) Endzhaku ka malembe ya kwalomu ka 300, hosi leyi vuriwaka Yosiya—ku nga vito ra le Bibeleni leri nga tolovelekangiki—yi hume eka rixaka ra Davhida. Leswi swi endleke hilaha a swi profetiwe ha kona, Yosiya a rhumela rito leswaku ku ya tekiwa “marhambu eswilahlweni, ma hisiwa ehenhla ka alitari” leyi a yi ri eBethele. (2 Tihosi 23:14-16) Xana u kona munhu loyi a nga profetaka hi swilo leswi nga ni vuxokoxoko byo fana ni lebyi, lebyi pakanisaka a nga kongomisiwi hi loyi a nga ni matimba hinkwawo?

KU LOVISIWA KA MFUMO:

Swi nga hlamarisa loko munhu o vhumbha hi ndlela leyi pakanisaka vito ra munhu wo karhi a nga si velekiwa—munhu loyi a nga ta hlela ku hluriwa ka mfumo wa misava lowu nga ni matimba a tlhela a hlamusela ni tindlela leti nga tolovelekangiki leti a nga ta ti tirhisa leswaku a wu hlula. Xikwembu xi vule leswaku wanuna loyi a vuriwaka Korexe a a ta hlula tiko. Nakambe xi vule leswaku a a ta ntshunxa Vayuda evuhlongeni naswona a seketela ntirho wa ku pfuxetiwa ka tempele ya vona yo kwetsima. Ku tlula kwalaho,  Xikwembu xi vule ka ha ri emahlweni leswaku ndlela leyi Korexe a a ta hlula ha yona a yi ta katsa ku phyisa mati emilambyeni nileswaku tinyangwa a ti ta siyiwa ti nga pfariwanga, leswi a swi ta endla leswaku tiko ri hluriwa. (Esaya 44:27–45:2) Xana vuxokoxoko hinkwabyo bya vuprofeta bya Xikwembu byi hetiseke hi ndlela leyi pakanisaka? Van’wamatimu va pfumela leswaku mhaka ya ku hlula ka Korexe i ntiyiso. Mavuthu ya Korexe ma tirhise ndlela yo hlamarisa loko ma hambukisa migerho ya mati ya muti wa Babilona, entiyisweni ma endle leswaku milambu yi oma. Lexi hlamarisaka, mavuthu ma nghene emutini hi tinyangwa leti siyiweke ti nga pfariwanga. Endzhaku ka sweswo, Korexe u ntshunxe Vayuda kutani a vula leswaku va nga pfuxeta tempele ya vona eYerusalema. Mhaka leyi a yi hlamarisa hikuva Korexe a a nga ri mugandzeri wa Xikwembu xa Vayuda. (Ezra 1:1-3) Xana u kona munhu un’wana handle ka Xikwembu loyi a ta kota ku vhumbha hi vuxokoxoko bya swiendlakalo swo tano?

Hi boxe swikombiso swinharhu leswi kombisaka leswaku vuprofeta bya Xikwembu bya hetiseka hakunene. A ko va vuprofeta lebyi ntsena lebyi hetisekeke. Yoxuwa loyi a a kongomisa Vayuda, u vule ntiyiso lowu vayingiseri vakwe hinkwavo a va wu tiva kahle a ku: “Mi swi tiva kahle hi timbilu ta n’wina hinkwato ni mimoya-xiviri ya n’wina hinkwayo leswaku a ri wanga ni rito rin’we eka marito hinkwawo lamanene lawa Yehovha Xikwembu xa n’wina a ma vuleke. Hinkwawo ma hetisekile eka n’wina. A ku wanga ni rito rin’we eka wona.” (Yoxuwa 23:1, 2, 14) Vanhu va le nkarhini wa Yoxuwa a va kanetanga leswaku switshembiso hinkwaswo leswi Xikwembu xi swi profeteke swi ta hetiseka. Kambe Xikwembu xi swi endla njhani? Ku ni ku hambana lokukulu exikarhi ka tindlela ta Xikwembu ni ta vanhu. I swa nkoka leswaku u swi tiva hikuva Xikwembu xi vule mhaka yin’wana yo tsakisa swinene malunghana ni vumundzuku lebyi tshineleke, leyi nga ta ku khumba swinene.

Hakanyingi ku vhumbha ka vanhu ku sekeriwe eka swa sayense, vukambisisi lebyi nga kona kumbe eka vanhu lava vulaka leswaku vona va ni matimba yo vona swilo ka ha ri mahlweni. Loko vanhu va heta ku vhumbha, hakanyingi va rindza va vona leswaku ku ta endleka yini.—Swivuriso 27:1.

Xikwembu a xi fani ni vanhu hikuva xi tiva hinkwaswo. Leswi xi wu twisisaka kahle ntumbuluko ni mboyamelo wa vanhu, xi kota ku vona ka ha ri mahlweni ndlela leyi munhu ha un’we ni tiko hinkwaro ri nga ta angula ha yona. Nakambe Xikwembu xi nga endla swo tlula sweswo, xi nga lawula swilo ni ku swi cinca leswaku xi tiyiseka hi vuyelo bya kona. Xi ri: “Rito ra mina leri humaka enon’wini wa mina . . . a ri nge tlheleli eka mina ri nga ri na vuyelo, . . . naswona ri ta humelela hakunene.” (Esaya 55:11) Hikwalaho, minkarhi yin’wana vuprofeta bya Xikwembu byi hi byela hi leswi xi nga ta swi endla enkarhini lowu taka. Xi tiyisekisa leswaku leswi xi swi profeteke swi ta hetiseka.

Xana swi kona leswi vhumbhiweke leswi u swi tshembaka leswi khumbaka vumundzuku bya wena ni bya vanhu lava u va rhandzaka? Loko a wu swi tiva ka ha ri emahlweni leswaku ku ta va ni xidzedze, a wu ta endla swo karhi leswaku u tisirhelela. U nga angula ku fana ni vaprofeta va le Bibeleni loko Xikwembu xi tivise hi ku cinca loku a ku ta va kona emisaveni hinkwayo ku nga ri khale. (Hlaya bokisi leri nge “ Leswi Xikwembu Xi Swi Vuleke Hi Vumundzuku.”) Vumundzuku lebyi byi hambane ngopfu ni bya vanhu vo tala lava tivulaka vavhumbhi va vutshila.

Hakanyingi swilo leswi vanhu va swi vhumbhaka hi vumundzuku a swi sekeriwanga helo kambe Bibele hi yona leyi nga hi pfunaka ku tiva leswi nga ta endleka enkarhini lowu taka. Xikwembu xi ri: “Loyi a vulaka ka ha ri eku sunguleni leswi nga ta humelela emakumu, . . . Loyi a nge, ‘Xikongomelo xa mina xi ta tiya, naswona hinkwaswo leswi ndzi swi tsakelaka ndzi ta swi endla.’” (Esaya 46:10) Wena ni ndyangu wa wena mi nga va ni vumundzuku lebyi tsakisaka. Kombela Timbhoni ta Yehovha ti ku byela leswi Bibele yi swi vulaka malunghana ni swiendlakalo swa nkarhi lowu taka. Timbhoni a hi vakambisisi va miehleketo naswona a va tivuli vanhu lava twaka marito yo karhi kumbe lava nga ni matimba yo hlawuleka yo kota ku vhumbha vumundzuku. I swichudeni swa Bibele leswi nga ku kombaka swilo leswinene leswi Xikwembu xi swi lunghiselelaka vumundzuku bya wena.