1, 2. а) Дүшүнүлмүш суаллар вермәјин ваҹиблијини ҝөстәрән нүмунә даныш. (Мәгаләнин әввәлиндәки шәклә бах.) б) Нә үчүн гәлиз мөвзулар һагда мүлаһизә јүрүтмәкдән горхмамалыјыг?

УЗУН илләр өнҹә бир мәсиһчи баҹы иманына шәрик олмајан әри илә Мүгәддәс Китаб әсасында мүзакирә апарырды. Онун әри әввәлләр Христиан килсәләриндән биринин үзвү олмушду. Сөһбәт әснасында баҹынын әри деди ки, о, Үч үгнума инаныр. Әринин Үч үгнум тәлимини там баша дүшмәдијини һисс едән баҹы нәзакәтлә ондан сорушду: «Сән инанырсан ки, Аллаһ да Аллаһдыр, Иса да Аллаһдыр, мүгәддәс руһ да Аллаһдыр, амма үч јох, бир Аллаһ вар?» Мараглыдыр, әри: «Хејр, мән буна инанмырам!» — дејә ҹаваб верди. Нәтиҹәдә, онларда Аллаһын әслиндә ким олдуғу барәдә мараглы сөһбәт алынды.

² Бу нүмунә ҝөстәрир ки, нәзакәтли, јахшы дүшүнүлмүш суаллар вермәк чох ваҹибдир. Бурадан, һәмчинин өнәмли бир нәтиҹә чыхара биләрик: биз Үч үгнум, ҹәһәннәм оду вә Јараданын мөвҹудлуғу кими гәлиз мөвзулар һагда мүлаһизә јүрүтмәкдән горхмамалыјыг. Әҝәр Јеһоваја вә Онун вердији тәлимә ҝүвәнсәк, һәмсөһбәтимизин үрәјинә тәсир едәҹәк инандырыҹы ҹаваб верә биләрик (Колос. 4:6). Ҝәлин ҝөрәк, сәриштәли тәблиғчиләр  бу ҹүр мөвзулары неҹә изаһ едирләр. Биз үч саһәни нәзәрдән кечирәҹәјик: 1) инсаны сөһбәтә ҹәлб етмәк үчүн неҹә суаллар верә биләрик? 2) Мүгәддәс Китаб ајәләри үзәриндә неҹә мүлаһизә јүрүдә биләрик? 3) Фикримизи изаһ етмәк үчүн нүмунәләрдән неҹә истифадә едә биләрик?

3, 4. Суаллар вермәк нәјә ҝөрә ваҹибдир? Нүмунә чәк.

³ Суаллар бизә инсанын нәјә инандығыны өјрәнмәјә көмәк едир. Буну билмәк нәјә ҝөрә ваҹибдир? Сүлејманын мәсәлләри 18:13 ајәсиндә дејилир: «Ешитмәздән габаг ҹаваб вермәк сәфеһлик вә рүсвајчылыгдыр». Мүәјјән мөвзуја даир Мүгәддәс Китабын нөгтеји-нәзәрини билдирмәздән өнҹә, јахшы оларды ки, илк нөвбәдә, һәмсөһбәтимизин нәјә инандығыны мүәјјәнләшдирәк. Әкс һалда, биз онун һеч вахт инанмадығы бир шеји тәкзиб етмәјә вахт итирә биләрик (1 Кор. 9:26).

⁴ Туталым, биз киминләсә ҹәһәннәм оду һагда сөһбәт едирик. Әксәријјәт ҹәһәннәмин һәрфи мәнада ишҝәнҹә јери олдуғуна инанмыр. Чоху инаныр ки, ҹәһәннәмә дүшмәк Аллаһыны танымамағын нәтиҹәсидир. Лакин биз белә дејә биләрик: «Ҹәһәннәм һагда мүхтәлиф фикирләр мөвҹуддур, мараглыдыр, бәс сиз бу барәдә нә дүшүнүрсүнүз?» Һәмин инсанын фикрини өјрәндикдән сонра Мүгәддәс Китабын бу мөвзу илә бағлы дедикләрини баша салмаг даһа асан олаҹаг.

5. Суаллар инсанын инандығы шејләр барәдә нәји мүәјјән етмәјә көмәк едә биләр?

⁵ Һәмчинин дүүнүлмүш суаллар вермәк инсанын филан шејә нә үчүн инандығыны өјрәнмәјә көмәк едәҹәк. Мәсәлән, хидмәтдә растлашдығымыз инсан Аллаһа инанмадығыны дејә биләр. Илк бахышдан бизә елә ҝәлә биләр ки, о, тәкамүл нәзәријјәси кими елми идеолоҝијаларын тәсири алтындадыр (Мәз. 10:4). Лакин, ола билсин, бәзи инсанлар ҝөрдүкләри вә ја башларына ҝәлән бәдбәхт һадисәләрә ҝөрә Аллаһа инамларыны итирибләр. Онлар әзаб-әзијјәтли дүнјада севән Аллаһын мөвҹуд олмасы фикри илә разылаша билмирләр. Буна ҝөрә дә һәмсөһбәтимиз Аллаһын мөвҹудлуғуна шүбһә етдијини дејирсә, соруша биләрик: «Сиз һәмишә бу фикирдә олмусунуз?» Әҝәр инсан «јох» ҹавабы верәрсә, онда һәмин инсандан Аллаһын варлығына шүбһә етмәсинин сәбәбини соруша биләрик. Вердији ҹавабын сајәсиндә биз она руһани ҹәһәтдән неҹә көмәк едә биләҹәјимизи мүәјјәнләшдирәҹәјик. (Сүлејманын мәсәлләри 20:5 ајәсини оху.)

6. Суал вердикдән сонра нә етмәлијик?

⁶ Суал вердикдән сонра биз инсанын ҹавабыны динләмәли вә һиссләринә һөрмәтлә јанашмалыјыг. Мәсәлән, кимсә дејә биләр ки, севән Јараданын мөвҹудлуғуна инамыны башына ҝәлән бәдбәхтлик уҹбатындан итириб. Аллаһын мөвҹуд олдуғуну сүбут етмәјә чалышмаздан өнҹә, јахшы оларды, онун дәрдинә шәрик олаг вә билдирәк ки, үзләшдијимиз бәдбәхтликләрә «Нијә?» суалыны вермәјимиз нормалдыр (Һабаг. 1:2, 3). Ҝөстәрдијимиз сәбир вә мәһәббәт ону даһа чох өјрәнмәјә тәшвиг едә биләр *.

⁷ Ҝәл инди Мүгәддәс Китаб ајәләри үзәриндә неҹә мүлаһизә јүрүдә биләҹәјимизи арашдыраг. Ахы Мүгәддәс Китаб хидмәтдә истифадә етдијимиз әсас вәсаитдир. Онун сајәсиндә биз «там сәриштәли, һәр ҹүр јахшы ишә тамамилә һазыр ола биләр»ик (2 Тим. 3:16, 17). Хидмәтимизин  кејфијјәти охудуғумуз ајәләрин сајындан јох, онлара әсасән неҹә мүлаһизә јүрүтмәјимиздән вә изаһ етмәјимиздән асылыдыр. (Һәвариләрин ишләри 17:2, 3 ајәләрини оху.) Нүмунә үчүн ҝәлин үч вәзијјәти арашдыраг.

8, 9. а) Исанын Аллаһа бәрабәр олдуғуна инанан инсанла мүлаһизә јүрүтмәјин үсулларындан бири һансыдыр? б) Бу мөвзу илә бағлы башга һансы үсулла мүлаһизә јүрүтмәк олар?

⁸ Вәзијјәт 1. Хидмәтдә Исанын Аллаһа бәрабәр олдуғуна инанан инсанла растлашырыг. Һансы ајә үзәриндә мүлаһизә јүрүдә биләрик? Ондан Исанын Јәһја 6:38 ајәсиндә јазылмыш сөзләрини охумағы хаһиш едә биләрик. Орада јазылыб: «Мән өзүмүн јох, мәни ҝөндәрәнин ирадәсини јеринә јетирмәк үчүн ҝөјдән ҝәлмишәм». Бу ајәни охудугдан сонра, соруш: «Әҝәр Иса Аллаһдырса, онда ону ҝөјдән ким ҝөндәриб? Елә чыхмыр ки, ондан бөјүк Кимсә вар? Мәҝәр ҝөндәрән ҝөндәриләндән даһа үстүн дејил?»

⁹ Һәмчинин Филипилиләрә 2:9 ајәсини охуја биләрик. Һәвари Павел орада Исанын дирилдилмәсиндән сонра Аллаһын нәләр етдији барәдә јазыб. Ајәдә дејилир: «Аллаһ ону [Исаны] даһа јүксәк мөвгејә уҹалтды вә она бүтүн адлардан үстүн бир ад бәхш етди». Һәмин адамын бу ајәдә дејиләнләри баша дүшмәсинә көмәк етмәк үчүн соруша биләрик: «Әҝәр Иса өлүмүндән габаг Аллаһа бәрабәр идисә вә Аллаһ сонрадан ону даһа јүксәк мөвгејә уҹалтдыса, белә чыхыр ки, о, Аллаһдан даһа јүксәк мөвгејә галдырылды? Мәҝәр кимсә Аллаһдан јүксәкдә ола биләр?» Әҝәр һәмсөһбәтин Аллаһын Кәламына һөрмәт едирсә вә сәмими инсандырса, бу ҹүр мүлаһизә ону бу барәдә даһа чох арашдырмаға тәшвиг едә биләр (Һәв. иш. 17:11).

10. а) Ҹәһәннәм одуна инанан инсанла неҹә мүлаһизә јүрүдә биләрик? б) Ҹәһәннәм оду илә бағлы башга һансы үсулла мүлаһизә јүрүтмәк олар?

¹⁰ Вәзијјәт 2. Гаты диндар инсан писләрин ҹәһәннәм одунда ишҝәнҹә чәкмәјәҹәји фикри илә барыша билмир. Ола билсин, онун ҹәһәннәм оду тәлиминә инанмасынын сәбәби писләрин ҹәзаланмасыны истәмәсидир. Бу ҹүр фикирдә олан инсанла неҹә мүлаһизә јүрүдә биләрик? Биринҹиси, биз ону әмин едә биләрик ки, пис инсанлар өз ҹәзаларыны мүтләг алаҹаглар (2 Салон. 1:9). Сонра биз она охумасы үчүн Јарадылыш 2:16, 17 ајәләрини ҝөстәрә биләрик, орада ҝүнаһын ҹәзасынын өлүм олдуғу ачыгланыр. Сонра вурғулаја биләрик ки, Аллаһ ҹәһәннәм одунда ишҝәнҹә вермәк барәдә һеч нә демәјиб. Һәмчинин соруша биләрик: «Әҝәр Адәмлә  Һәвваны әбәди ишҝәнҹә ҝөзләјирдисә, онлары бу барәдә хәбәрдар етмәк дүзҝүн олмазды?» Сонра Јарадылыш 3:19 ајәсини охумаг олар. Һәмин сөзләр Адәмлә Һәвва ҝүнаһ едәндән сонра дејилмишди. Лакин ҹәһәннәм оду һагда бир кәлмә белә дејилмәмишди. Әксинә, Адәмә дејилмишди ки, о, торпаға гајыдаҹаг. Биз соруша биләрик: «Әҝәр Адәм одлу ҹәһәннәмә ҝедәҹәкдисә, онда она торпаға гајыдаҹағыны демәк нә дәрәҹә дә дүзҝүн иди?» Һәмсөһбәтин ҝөтүр-гој етмәји баҹарырса, бу суал ону бу барәдә даһа дәриндән фикирләшмәјә тәшвиг едәҹәк.

11. а) Руһун өлмәзлијинә инанан инсанла мүлаһизә јүрүтмәјин үсулларындан бири һансыдыр? б) Руһун өлмәзлијинә инанан инсанла башга һансы үсулла мүлаһизә јүрүтмәк олар?

¹¹ Вәзијјәт 3. Хидмәтдә өлүмдән сонра руһун јашадығына инанан инсанла растлашырыг. Бу ҹүр инанҹы олан инсан Мүгәддәс Китаб ајәсини өз билдији кими баша дүшә биләр. Мәсәлән, туталым, биз она Мәзмур 146:4 ајәсини охујуруг. (Ајәни оху.) Һәмин инсана елә ҝәлә биләр ки, бу ајә өлмәз руһ тәлимини дәстәкләјир. Биз онунла неҹә мүлаһизә јүрүдә биләрик? Әлавә ајәләр охумагданса, биз диггәти бу ајәдәки әсас мәгамлара ҹәмләјә биләрик. Орада дејилир ки, онларын «нијјәтләри... јох олар». Соруша биләрик: «Әҝәр инсанын руһу өлмәздирсә, онда нијјәтләри јох олмамалыдыр, елә дејил?» Еһтимал ки, о, бунунла разылашаҹаг. Сонра вурғулаја биләрик: инсанын нијјәтләри јох олурса, демәли, өлүмдән сонра руһу да јашамаға давам етмир. Буна ҝөрә дә руһун бәдәни ҹанландыран һәјат нәфәси олдуғуну демәк мәнтиглидир (Јар. 2:7).

12. Иса нә үчүн нүмунәләр чәкирди?

¹² Иса тәблиғдә суаллар вермәклә јанашы, нүмунәләр дә чәкирди. (Матта 13:34, 35 ајәләрини оху.) Исанын чәкдији нүмунәләр ону динләјәнләрин нијјәтләрини үзә чыхарырды (Мат. 13:10—15). Нүмунәләр һәмчинин Исанын тәлимини тәсирли вә јаддагалан едирди. Бәс биз тәблиғдә нүмунәләрдән неҹә истифадә едә биләрик?

13. Аллаһын Исадан үстүн олдуғуну нүмунә әсасында неҹә ҝөстәрә биләрик?

¹³ Чох вахт, ән јахшысы, садә нүмунәләр чәкмәкдир. Мәсәлән, Аллаһын Исадан үстүн олдуғуну изаһ едәндә нөвбәти нүмунәни чәкә биләрик. Биз вурғулаја биләрик ки, һәм Аллаһ, һәм дә Иса өз араларындакы мүнасибәти аилә мүнасибәти илә мүгајисә етмишдир. Аллаһ Исаны «Оғул», Иса да Аллаһы «Ата» адландырырды (Лука 3:21, 22; Јәһ. 14:28). Сонра белә бир суал верә биләрик: «Мәнә ики нәфәрин ејни мөвгедә олдуғуну сүбут етмәк үчүн аиләнин һансы үзвләрини нүмунә чәкәрдиниз?» Һәмин инсан «гардашлары», һәтта «әкизләри» дејә биләр. Онда биз дејә биләрик ки, бу лап дүзҝүн мүгајисәдир. Сонра соруша биләрик: «Әҝәр һәр икимиз дә бу нүмунә илә разылашырыгса, бәс онда нәјә ҝөрә Бөјүк Мүәллим олан Иса ејни бәнзәтмәдән истифадә етмәмишди? Әксинә, Иса Аллаһа: «Ата», — дејә мүраҹиәт едир, Ону өзүндән бөјүк вә даһа чох сәлаһијјәт саһиби кими тәсвир едирди».

14. Һансы нүмунә ҝөстәрир ки, Аллаһын инсанлары Шејтанын әли илә ҹәһәннәмдә ҹәзаландырмасы фикри мәнтигсиздир?

¹⁴ Башга бир нүмунәјә диггәт јетирәк. Бәзиләри инаныр ки, Шејтан ҹәһәннәмин «ағасыдыр». Нүмунә васитәсилә валидејн Аллаһын Иблисин әли илә инсанлара одлу ҹәһәннәмдә ишҝәнҹә вермәси фикринин нә гәдәр мәнтигсиз олдуғуну анлаја биләр. Биз белә дејә биләрик: «Тәсәввүр един ки, өвладыныз ипә-сапа јатмыр вә өзүнү һәддән артыг пис апарыр. Сиз нә едәрдиниз?» Јәгин валидејн дејәҹәк ки, ушағына  гулагбурмасы верәрди. Чох еһтимал ки, о, дәфәләрлә ушағыны пис әмәлдән чәкиндирмәјә чалышарды (Сүл. мәс. 22:15). Валидејндән соруша биләрик: «Бәс әҝәр өвладыныз сизә мәһәл гојмурса, онда нә едәрдиниз?» Әксәр валидејнләр ҹәзаландырмагдан башга чыхыш јолу галмадығыны дејәрди. Онда биз соруша биләрик: «Бәс әҝәр билсәјдиниз ки, ушағыныз киминсә пис тәсири уҹбатындан бу һала дүшүб, онда неҹә?» Шүбһәсиз, һәр бир валидејн һәмин инсана чох гәзәбләнәрди. Нүмунәнин мәнасыны изаһ етмәк үчүн биз валидејндән соруша биләрик: «Ушағыныза пис тәсир ҝөстәрән һәмин адамдан ушағынызы ҹәзаландырмасыны хаһиш едәрдиниз?» Сөзсүз, ҹаваб «хејр» олаҹаг. Онда, ајдын мәсәләдир ки, Аллаһ инсанлары пис әмәлләрә сүрүкләјән Шејтана онлары ҹәзаландырмағы тапшырмазды.

15, 16. а) Нә үчүн Падшаһлыг хәбәрини һамынын гәбул едәҹәјини ҝөзләмәмәлијик? б) Хидмәтдә сәмәрәли олмаг үчүн хүсуси габилијјәт лазымдырмы? Изаһ ет. (Һәмчинин « Ҹаваб вермәјә көмәк едән аләт» адлы чәрчивәјә бах.)

¹⁵ Баша дүшүрүк ки, тәблиғ етдијимиз инсанларын һамысы Падшаһлыг һаггындакы хош хәбәрлә разылашмајаҹаг (Мат. 10:11 — 14). Биз нә гәдәр мәнтигли суаллар версәк дә, јахшы мүлаһизә апарсаг да вә ҝөзәл нүмунәләр чәксәк дә, гәбул етмәјән етмәјәҹәк. Һәр шејдән әлавә, белә мүнасибәт јер үзүндә јашамыш ән бөјүк Мүәллим олан Иса Мәсиһә гаршы да олмушду (Јәһ. 6:66; 7:45—48).

¹⁶ Диҝәр тәрәфдән, хүсуси габилијјәтимиз олмаса да, хидмәтдә сәмәрәли ола биләрик. (Һәвариләрин ишләри 4:13 ајәсини оху.) Аллаһын Кәламы бизи әмин едир ки, «үрәјиндә әбәди һәјата дүзҝүн мејли оланларын һамысы» хош хәбәри гәбул едәҹәк (Һәв. иш. 13:48). Буна ҝөрә дә ҝәлин тәкмилләшәк, өзүмүзә, еләҹә дә Падшаһлыг һагда хош хәбәри тәблиғ етдијимиз инсанлара таразлы јанашаг. Ҝәлин Јеһованын тәгдим етдији бүтүн тәлим үсулларындан там јарарланаг вә әмин олаг ки, бу һәм бизә, һәм дә бизә гулаг асанлара фајда ҝәтирәҹәк (1 Тим. 4:16). Бәли, Јеһова «кимә неҹә ҹаваб» вермәји бизә өјрәдир. Һәмчинин нөвбәти мәгаләдә ҝөрәҹәјик ки, хидмәтдә уғурлу олмағын үсулларындан бири «гызыл ганун» адланан принсипә әмәл етмәкдир.