1, 2. (a) Faamatala mai se mea na tupu e faaalia ai le tāua o le faia o fesili e filifilia lelei. (Tagaʻi i le ata i luga aʻe o le matua.) (e) Aiseā e lē tatau ai ona tatou fefefe e talanoa i mataupu faigatā?

I NAI tausaga ua mavae, na talatalanoa ai se tuafafine ma lana tane lē talitonu e uiga i le Tusi Paia. Na faapea atu le tane o ia e talitonu i le aʻoaʻoga o le Tolutasi. Sa iloa e le tuafafine atonu e lē o malamalama atoatoa lana tane i le uiga o le aʻoaʻoga o le Tolutasi, o lea na fesili atu ai ma le faautauta: “E te talitonu o le Atua o le Atua, o Iesu o le Atua, o le agaga paia foʻi o le Atua; peitaʻi e na o le tasi le Atua?” Na faateʻia le tane ma faapea mai: “Leai, ou te lē talitonu i lenā manatu!” O le iʻuga, na amata ai se talanoaga manaia e faatatau i le tulaga moni o le Atua.

² Ua taʻu mai ai i lenei faataʻitaʻiga le tāua tele o le faia o fesili e filifilia lelei ma faautauta. Ua iloa ai foʻi e lē tatau ona tatou fefefe e talanoa i mataupu faigatā, e pei o le Tolutasi, afi i seoli, po o le soifua moni o Lē na foafoaina mea. Pe a tatou faalagolago iā Ieova ma toleniga ua ia saunia mai, o le a mafai ai ona tatou avatu se tali e uunaʻia ma pāʻia ai loto o tagata. (Kolo. 4:6) Seʻi o tatou iloilo po o le ā e fai e tagata talaʻi tomai pe a  talanoaina na mataupu. E tolu manatu o le a tatou talanoaina. (1) Fai fesili faatupu manatu, (2) faaaogā le Tusi Paia e faatalitonu ai, ma (3) faaaogā talafaatusa e faamanino ai le manatu.

3, 4. Aiseā e tāua ai ona fesili i le tagata e faamatala mai lona talitonuga i se mataupu? Aumai se faataʻitaʻiga.

³ Aiseā e tāua ai le faia o fesili? E aogā fesili e tatou te iloa ai talitonuga o tagata. Ua faapea mai le Faataoto 18:13: “Pe a tali atu se tasi i se mataupu ae e leʻi faalogo i ai, o lona lava valea lea ma le faamāina.” O lea, e ao ona tatou taumafai muamua e iloa po o le ā moni lava le talitonuga o le tagata. Auā a leai, e ono umi se taimi e tatou te taumafai e faamaonia atu ai i le tagata le sesē o se talitonuga, ae uma ane e lē o le mea lenā o loo talitonu i ai.​—1 Kori. 9:26.

⁴ Seʻi faapea o loo tatou talanoa ma se tasi i le mataupu e faatatau i le afi i seoli. O nisi e talitonu o seoli o se nofoaga moni e faapuapuagatia ai tagata i le afi. Ae o isi e talitonu o seoli, e faasino atu i le leai o se faauōga a se tasi ma le Atua. O lea, e mafai ona tatou faapea atu: “Talu ai e eseese manatu o tagata e faatatau i seoli, ae o le ā sou oe talitonuga?” Pe a uma ona tali mai le tagata, o le a tatou iloa ai le auala tonu e fesoasoani ai iā te ia, ina ia malamalama i le manatu o le Tusi Paia.

5. E faapefea ona fesoasoani fesili iā i tatou, e iloa ai pe aiseā e talitonu ai se tagata i se manatu?

⁵ E aogā foʻi fesili faatupu manatu e tatou te iloa ai pe aiseā e talitonu ai se tagata i se manatu. O se faataʻitaʻiga, ae faapefea pe a tatou feiloaʻi i se tagata e faapea mai e lē talitonu i le Atua? E ono faigofie ona tatou faapea ifo ua taaʻina lea tagata i manatu taatele, e pei o le aʻoaʻoga i le evolusione. ( Sala. 10:4) Peitaʻi, o nisi ua lē talitonu i le Atua ona o le tele o mafatiaga o loo vāai i ai pe ua feagai foʻi ma i latou. E faigatā ona latou talia pe aiseā ua iai pea mafatiaga, pe afai o loo iai Lē e alofa na foafoaina mea. O lea, pe a faapea mai le tagata o le fale e lē talitonu i le Atua, e mafai ona tatou fesili atu i ai: “Po o lou talitonuga lava lenā sa iai?” Pe a tali mai leai, e tatou te ono fesili i ai pe e iai se māfuaaga patino ua ia lē mautonu ai po o soifua moni le Atua. O lana tali e tatou te iloa ai le auala e sili ona lelei e fesoasoani ai faaleagaga iā te ia.​—Faitau le Faataoto 20:5.

6. O le ā e tatau ona tatou faia pe a uma ona fai atu se fesili?

⁶ Pe a uma ona fai atu se fesili, e tatau ona tatou faalogologo lelei a o tali mai le tagata ma ia amanaʻia ona faalogona. O se faaaʻoaʻoga, e ono faapea mai se tasi ua māfua ona lē mautonu po o soifua moni Lē e alofa na foafoaina mea, ona o se tulaga pagatia na feagai ma ia. A o leʻi faamaonia atu o loo soifua moni le Atua, ia faamāfanafana muamua i le tagata, ma faapea atu i ai e lē sesē pe a ia fesiligia le pogai o tatou mafatiaga. (Sapa. 1:2, 3) Pe a tatou tali atu ma le onosaʻi ma le agalelei, atonu o le a uunaʻia ai le tagata e fia aʻoaʻoina atili nisi mea. *

7. O le ā e faalagolago i ai lo tatou mauaina o iʻuga lelei i le faiva?

⁷ Seʻi o tatou iloilo le auala e faaaogā ai le Tusi Paia e faatalitonu ai tagata. O le Tusi Paia o la tatou meafaigaluega autū lea i le faiva, auā e mafai ai ona tatou ʻmatuā agavaa, ma lava saunia mo galuega lelei uma lava.’ (2 Timo. 3:16, 17) E lē faalagolago lo tatou mauaina o iʻuga lelei i le faiva, i le tele o mau e tatou te faitauina. Peitaʻi, e faalagolago i le auala e tatou te fefulifulisaʻi ma faamatala ai  mau e tatou te faitauina. (Faitau le Galuega 17:2, 3.) Seʻi o tatou talanoa i ni faataʻitaʻiga se tolu.

8, 9. (a) O le ā se auala e fesoasoani ina ia suia ai le talitonuga o se tagata, e talitonu e tutusa Iesu ma le Atua? (e) O ā isi auala ua e iloa e aogā ina ia fesoasoani ai i tagata i lenei mataupu?

⁸ Faataʻitaʻiga 1: Ua tatou feiloaʻi i le talaʻiga i se tagata e talitonu e tutusa Iesu ma le Atua. O ā ni mau e tatou te faaaogā e talanoa ai ma le tagata i lenei mataupu? E tatou te ono fai atu i le tagata e faitau le Ioane 6:38, lea na fetalai ai Iesu: “Na ou sau mai i le lagi e fai le finagalo o lē na auina mai aʻu, ae e lē o loʻu loto.” Pe a uma ona iloilo lenā fuaiupu, e mafai ona tatou fesili atu i le tagata: “Pe afai o Iesu o le Atua, o ai la na auina mai o ia mai le lagi? Pe e lē o o Ia o Lē e sili atu i lo o Iesu? Auā e sili atu lē na auina mai se tasi, i lo o lē na auina mai.”

⁹ E mafai foʻi ona tatou faitau le Filipi 2:9, lea e taʻua ai e le aposetolo o Paulo le mea na faia e le Atua, ina ua mavae le maliu o Iesu ma toe faatūina mai. Ua faapea mai le mau: ʻUa faaeaina foʻi e le Atua Iesu i se tulaga e sili ona maualuga, ma avatu ma le agalelei iā te ia le suafa e sili i isi igoa uma.’ Ina ia faaaogā lenei mau e suia ai le talitonuga o le tagata, e tatou te ono fesili atu: “Pe afai na tutusa Iesu ma le Atua a o leʻi maliu Iesu, ma mulimuli ane faaeaina e le Atua o ia i se tulaga maualuga, pe e uiga ai ua maualuga atu Iesu i le Atua? O le isi itu, e faapefea ona sili atu se isi i lo o le Atua?” Pe afai e ioe le tagata i le Afioga a le Atua, o lenā talanoaga e ono uunaʻia ai o ia e suʻesuʻe atili e faatatau i le mataupu.​—Galu. 17:11.

10. (a) E mafai faapefea ona tatou fefulifulisaʻi ma se tagata e talitonu i le afi i seoli? (e) O ā auala ua e iloa e aogā pe a talanoaina le mataupu e faatatau i le afi i seoli?

¹⁰ Faataʻitaʻiga 2: O se tagata e faigatā ona talitonu, o le a lē faapuapuagatia e faavavau tagata leaga i le afi i seoli. Atonu e māfua lona talitonuga i le afi i seoli, ona e manaʻo ia faasala tagata amioleaga ona o a latou mea leaga e fai. E faapefea ona tatou fesoasoani i se tagata e iai lenā manatu? Muamua, ia faamautinoa i le tagata o le a faasalaina ē amioleaga. (2 Tesa. 1:9) Pe a uma, ona fai lea i ai e faitau mai le Kenese 2:16, 17, lea e taʻua ai o le totogi o le agasala o le oti. E tatou te ono faapea atu o le agasala a Atamu, ua māfua ai ona fananau mai tagata uma o ni ē agasala. (Roma 5:12) E mafai ona tatou faapea atu e leʻi fetalai le Atua e faatatau i se faasalaga i le afi i seoli. E tatou te fesili atu e faapea: “Pe afai e moni sa iai se fuafuaga a le Atua e faapuapuagatia e faavavau Atamu ma Eva, faamata sa tatau i le Atua ona lapataʻia i laʻua e  uiga i lenā tulaga?” Pe a uma, ona faitau lea i ai o le Kenese 3:19, lea na taʻua ai lo la faasalaga ina ua agasala, o le a toe foʻi atu i le efuefu. Peitaʻi, e leai se mea o taʻua ai se afi i seoli. Atonu e tatou te fesili atu: “Po o se faiga amiotonu i le Atua le fai atu iā Atamu o le a toe foʻi i le eleele, ae o le mea moni o le a faasala i le afi i seoli?” Pe afai e fetuutuunaʻi le tagata, o lenā fesili e ono uunaʻia ai o ia e toe mafaufau atili e faatatau i lenei mataupu.

11. (a) O le ā se auala e tatou te fefulifulisaʻi ai ma se tagata, e talitonu o tagata lelei uma lava e ō i le lagi? (e) O le ā se auala ua e iloa e aogā e fefaasoaaʻi ai i le mataupu e faatatau i le ō i le lagi?

¹¹ Faataʻitaʻiga 3: Ua tatou feiloaʻi i se tagata i le talaʻiga e talitonu o tagata lelei uma lava e ō i le lagi. O lenā talitonuga e ono aafia ai le auala e malamalama ai le tagata i le Tusi Paia. O se faaaʻoaʻoga, seʻi faapea o loo tatou iloiloina faatasi ma ia le Faaaliga 21:4. (Faitau.) E ono mafaufau le tagata o faamanuiaga ia e taʻua i le mau e maua i le lagi. E faapefea ona e fefulifulisaʻi ma lenā tagata? Nai lo o le faaaogā o nisi mau, e mafai ona tatou taulaʻi atu i faaupuga o loo i le mau. O loo faapea mai o le a “lē toe iai se oti.” E mafai ona tatou fesili i le tagata: “Pe e te ioe, ina ia lē toe iai se mea, e tatau ona iai muamua i le mea lea o le a aveese mai ai?” E mautinoa o le a ia tali mai ioe. E tatou te faapea atu e leʻi iai se oti i le lagi, ae e na o le lalolagi o loo feoti ai tagata. O le iʻuga, e tatau ona faasino atu le Faaaliga 21:4 i faamanuiaga i le lumanaʻi i inei i le lalolagi.​—Sala. 37:29.

12. Aiseā na faaaogā ai e Iesu talafaatusa?

¹² E lē gata sa faaaogā e Iesu fesili i lana talaʻiga, ae sa ia faaaogā foʻi talafaatusa. (Faitau le Mataio 13:34, 35.) Sa fesoasoani talafaatusa na faaaogā e Iesu e iloa ai uunaʻiga o lana ʻaufaalogologo. (Mata. 13:10-15) Sa faaaogā foʻi e Iesu talafaatusa ina ia manatua ai e tagata ana aʻoaʻoga, ma fiafia e faalogologo iā te ia. E faapefea ona faaaogā talafaatusa pe a tatou aʻoaʻo atu?

13. O le ā se talafaatusa e tatou te ono faaaogā, e faamaonia ai e sili atu le Atua i lo o Iesu?

¹³ E sili atu ona aogā pe a faaaogā talafaatusa faigofie. O se faaaʻoaʻoga, pe a faamatala atu e sili atu le Atua i lo o Iesu, e mafai ona tatou faataʻitaʻi le taulimaga lenei. E mafai ona tatou taʻua, sa faatusa e le Atua ma Iesu le la faiā i se Tamā ma le Atalii. (Luka 3:21, 22; Ioa. 14:28) Pe a uma, e mafai ona fesili i le tagata: “Pe afai e te manaʻo e aʻoaʻo mai iā te aʻu e faapea e tutusa ni tagata se toʻalua, o le ā le ituaiga faiā faaleaiga e te faaaogā e faataʻitaʻi ai lenā manatu?” E ono tali mai le tagata o se ʻauso po o se masaga. Pe afai o lenā, e tatou te faapea atu i ai e fetaui lelei lana faataʻitaʻiga, ma e tatou te ono fesili atu: “Pe afai e ta te ioe i lenei talafaatusa, pe sa leʻi tatau foʻi la ona faaaogā e le Faiaʻoga Sili o Iesu lenā faatusatusaga? Nai lo lea, sa taʻua e Iesu le Atua o lona Tamā. O lona uiga, sa faaalia e Iesu e matua atu le Atua ma e sili atu lana pule i lo o ia.”

14. O le ā le talafaatusa e faaalia ai e lē talafeagai i le Atua, ona faaaogā Satani e faasalaina tagata i le afi i seoli?

¹⁴ O se isi faaaʻoaʻoga, o nisi tagata e talitonu e faaaogā e le Atua Satani e faapuapuagatia tagata i le afi i seoli. E faapefea ona tatou fesoasoani i se matua ina ia iloa e lē talafeagai lenā manatu? Atonu e tatou te faapea atu: “Seʻi faapea ua matuā fouvale lau tama ma ia faia le tele o mea leaga. O le ā sau gaoioiga e fai?” E mautinoa o le a tali mai le matua e na te aʻoaʻia lana tama, ma taumafai pea e fesoasoani iā te ia e aua neʻi toe faia mea leaga. (Faata. 22:15) E tatou te toe fesili atu i le matua, “Ae faapefea pe afai e teena  lava e lau tama au taumafaiga uma e fesoasoani iā te ia?” O le tele o mātua o le a tali mai, o le isi mea e sosoo o le faasala loa o lana tama. Ona tatou toe fesili atu lea: “Ae faapefea pe afai ua e iloa ane, e iai se tagata leaga ua ia taaʻina lau tama e fai mea leaga?” E mautinoa o le a ita le matua i lenā tagata leaga. Ina ia maua le manatu tonu o le talafaatusa, e tatou te ono fesili atu i le matua: “Pe a e iloa e iai se tagata leaga ua ia taaʻina lau tama, po o le a e fai atu i lenā tagata ia faasala lau tama?” E mautinoa o le a ia tali mai e leai. O Satani o ia lea o loo taaʻina tagata e faia mea leaga. O lea, e manino mai, e lē faaaogāina e le Atua Satani e na te faasalaina nei tagata o loo ia taaʻina.

15, 16. (a) Aiseā e lē tatau ai ona tatou faatalitalia o le a talia e tagata uma le feʻau o le Malo? (e) Pe e manaʻomia ona iai ni o tatou tomai faapitoa, ina ia maua ai iʻuga lelei i la tatou aʻoaʻo atu? Faamatala. (Tagaʻi i le pusa “ Se Fesoasoani mo i Tatou e Avatu ai se Tali.”)

¹⁵ E tusa pe e tatou te faaaogā fesili talafeagai, fai taumafaiga uma e faaaogā le Tusi Paia e faatalitonu ai, ma faaaogā talafaatusa e sili ona aogā, ae e lē o tagata uma o le a talia le feʻau o le Malo. (Mata. 10:11-14) Auā e oo lava foʻi iā Iesu o le Faiaʻoga Sili i le lalolagi, e na o ni nai tagata lava na talia ana aʻoaʻoga.​—Ioa. 6:66; 7:45-48.

¹⁶ E tusa foʻi pe e tatou te manatu e leai ni o tatou tomai faapitoa, ae e mafai lava ona maua iʻuga lelei i la tatou faiva. (Faitau le Galuega 4:13.) Ua faamautinoa mai i le Afioga a le Atua e faapea, o “i latou uma o ē ua saunia o latou loto mo le ola e faavavau,” o le a talia le tala lelei. (Galu. 13:48) O lea, ia iai pea se vaaiga saʻo. E tatau ona tatou taumafai e faaleleia la tatou aʻoaʻo atu, ae e lē tatau foʻi ona tatou lotovaivai pe a lē talia e nisi le tala lelei. Tau ina ia tatou faaaogā atoatoa toleniga ua saunia mai e Ieova, ma le mautinoa o le a aogā iā i tatou, faapea ē e faalogo mai iā i tatou. (1 Timo. 4:16) E fesoasoani mai Ieova ina ia tatou iloa le auala e tatau ona tatou “tali atu ai i tagata taʻitoʻatasi.” O le a tatou talanoaina i le mataupu o sosoo mai, auala e maua ai iʻuga lelei i la tatou faiva, pe afai e mulimuli i le taʻiala a Iesu lea e masani ona taʻua e isi o le Tulafono Faaauro.