Skip to content

Skip to table of contents

Amutobele Mulawo Wabukkale Bubotu Mumulimo Wanu Wakukambauka

Amutobele Mulawo Wabukkale Bubotu Mumulimo Wanu Wakukambauka

“Zyintu zyoonse nzimuyanda kuti bantu bamucitile, anywebo nzimweelede kubacitila.”—MT. 7:12.

1. Sena kuli bubotu buliko ciindi notubabikkila maano bantu mumulimo wakukambauka? Amupe cikozyanyo. (Amubone cifwanikiso icili kumatalikilo aacibalo.)

MYAKA misyoonto yainda, Banakristo banabukwetene bamwi mucisi ca Fiji bakali kutamba bantu ku Ciibalusyo calufwu lwa Kristo. Nobakali kubandika amukaintu umwi anze aaŋanda yakwe, mvwula yakatalika kuwa. Mukwesu wakapa mukaintu ooyo ambulela mpoonya walo wakabelesya ambulela yomwe amukaintu wakwe. Banabukwetene aaba bakakkomana kapati kubona mukaintu uulya naakajanika ku Ciibalusyo kumangolezya. Mukaintu ooyo wakaamba kuti taakwe naakali kuziyeeya zinji nzyobakamwaambila Bakamboni aaba ciindi nobakamuswaide. Pele wakakkomana kapati mbobakamubikkila maano cakuti wakalombozya kujanika ku Ciibalusyo. Ncinzi cakamukulwaizya mukaintu ooyu? Banabukwetene aaba bakatobela mulawo kanji-kanji iwiitwa kuti Mulawo Wabukkale Bubotu.

2. Ino Mulawo Wabukkale Bubotu ninzi, alimwi mbuti mbotukonzya kuutobela?

2 Ino Mulawo Wabukkale Bubotu ninzi? Ndulayo Jesu ndwaakapa naakamba kuti: “Zyintu zyoonse nzimuyanda kuti bantu bamucitile, anywebo nzimweelede kubacitila.” (Mt. 7:12) Mbuti mbotukonzya kuutobela mulawo ooyu? Mubufwaafwi, nkwiinda mukutobela nzila zyobilo. Cakusaanguna, tweelede kulibuzya kuti,  ‘Ikuti nindali mubukkale mwabede muntu ooyo, ino inga ndayanda kulanganizyigwa buti?’ Mpoonya, tweelede kumulanganya muntu ooyo kusikila mpotugolela.—1 Ko. 10:24.

3, 4. (a) Amupandulule kaambo Mulawo Wabukkale Bubotu ncoutatobelwi buyo ciindi notucita zintu abasyomima. (b) Ncinzi ncotutiilange-lange mucibalo eeci?

3 Kanji-kanji tulautobela Mulawo Wabukkale Bubotu notucita zintu zimwi abasyomima. Pele Jesu tanaakatondezya kuti tweelede buyo kutobela lulayo oolu notulanganya baciinga cesu calusyomo. Masimpe ngakuti wakaamba Mulawo Wabukkale Bubotu ciindi naakali kwaamba mbotweelede kulanganya bantu boonse nobaba basinkondoma. (Amubale Luka 6:27, 28, 31, 35.) Ikuti katweelede kuutobela Mulawo Wabukkale Bubotu kuli basinkondoma, mbuti caboola kubantu mbotukambaukila—bunji bwabo ‘balaamyoyo mibotu, ibalibambilide kutambula buumi butamani’?—Mil. 13:48.

4 Lino tulabandika mibuzyo yone njotweelede kulibuzya ciindi notuli mumulimo wakukambauka: Mbaani mbondiyanda kukambaukila? Nkuli nkondiyanda kubakambaukila bantu? Nciindi nzi cibotu cakubakambaukila? Mbuti mbondeelede kubakambaukila bantu? Mbuli mbotutiibone, mibuzyo eeyi ilakonzya kutugwasya kulanganya mbobalimvwa bantu mbotukambaukila alimwi akubasikila munzila yeelede.—1 Ko. 9:19-23.

MBAANI MBONDIYANDA KUKAMBAUKILA?

5. Mibuzyo nzi njotukonzya kulibuzya?

5 Mumulimo wesu wakukambauka, kanji-kanji tubandika amuntu umwi aumwi kumugama. Muntu umwi aumwi uliindene mbwaakakomezyegwa alimwi amapenzi ngajisi. (2 Mak. 6:29) Ciindi nomusola kuyiisya muntu umwi makani mabotu, amulibuzye kuti, ‘Ikuti nindali ndime ndiyanda kuyiisyigwa, ino inga ndayanda kuti muntu ooyu andibone buti? Sena inga ndakkomana kuti muntu ooyu wandibona mbuli kuti ndili muntu uupa butolo naa uutajisi mpindu mumunzi? Naa inga ndalombozya kuti muntu ooyu andizyibe bwini mbondibede?’ Kulanga-langa mibuzyo eeyi kulakonzya kutuyeezya kuti mukamwini ŋanda umwi aumwi uliindene.

6, 7. Ncinzi ncotweelede kucita kuti umwi ngotwajana mumulimo wakukambauka ulibonya kuba silunya?

6 Taakwe muntu uuyanda kwaambwa kuti “muntu uutakkomanisyi.” Mucikozyanyo: Mbotuli Banakristo, tulasolekesya kusikila mpotugolela kutobela lulayo lwamu Bbaibbele lwakwaamba ‘majwi akondelezya lyoonse.’ (Kol. 4:6) Akaambo kakutalondoka, zimwi ziindi tulaamba zintu zitupa kuusa. (Jak. 3:2) Ikuti twaamba majwi aatali kabotu kumuntu umwi—andiza akaambo kakuti tiibwatuceda kabotu—taakwe notunga twayanda kuti batwaambe kuti “tatukwe bulemu” naa kuti “tatubabikkili maano bamwi.” Tulakonzya kulangila kuti muntu ooyo ulakonzya kumvwisya. Sena tatweelede kubatondezya kuti tulababikkila maano bantu?

7 Ikuti muntu umwi ngotwaswaanganya mumulimo wakukambauka ulibonya kuba silunya, inga cainda kugwasya kusola kumvwisya kaambo kamupa kuba boobo. Sena inga kakuli kuti kuli buyumuyumu mbwajana kumulimo naa kucikolo? Sena ujisi penzi lyakuciswa bulwazi bumwi bupati? Ziindi zinji, bantu bamwi ibakakakide mulumbe balautambula ciindi bantu ba Jehova nobavwuwa kabotu alimwi cabulemu.—Tus. 15:1; 1 Pe. 3:15.

8. Nkaambo nzi ncotweelede kuzumanana kubakambaukila mulumbe wa Bwami “bantu bamisyobo yoonse”?

8 Mumulimo wesu wakukambauka tulabasikila bantu boonse ibali mubukkale bwiindene-indene. Mucikozyanyo, mumyaka buyo misyoonto yainda, zyakuluula ziinda ku 60 zyamwaigwa muzibalo zijanika mumagazini ya Ngazi Yamulindizi zijisi mutwe wakuti “Bbaibbele Lilakonzya Kubacinca Bantu.” Bamwi bantu baambidwe muzibalo eezyi bakali babbi, bakolwi, zigwebenga, naa basikubelesya misamu iikola. Bamwi bakali basitwaambo twacisi, basololi bazikombelo, naa bakalijisi mbaakani zyalwiiyo lwaatala. Bamwi bakalijisi bukkale bwakutalilemeka. Nokuba boobo, boonse bakaamvwa makani mabotu, bakazumina kwiiya Bbaibbele, bakaileka  micito mibyaabi, mpoonya akuboola mukasimpe. Aboobo, tatweelede kuyeeyela bantu bamwi kuti tabakonzyi kuutambula mulumbe wa Bwami. (Amubale 1 Bakolinto 6:9-11.) Muciindi caboobo, tulizyi kuti “bantu bamisyobo yoonse” balakonzya kwaatambula makani mabotu.—1 Ko. 9:22.

NKULI NKONDIYANDA KUBAKAMBAUKILA BANTU?

9. Nkaambo nzi ncotweelede kwaalemeka maanda aabantu?

9 Ino nkuli bantu nkotubakambaukila mumulimo wesu wakukambauka? Kanji-kanji, tubakambaukila mumaanda aabo. (Mt. 10:11-13) Tulalumba bantu bamwi nobatondezya bulemu kumaanda eesu alimwi akuzintu zyesu. Kayi, maanda eesu alayandika kapati kulindiswe. Tuyanda kuti maanda eesu kaali busena bwakucita zintu zimwi alimwi akuti kakuli lukwabililo. Tweelede kubalemeka basimukoboma munzila njiyona eeyi. Mumulimo wesu wakukambauka kuŋanda aŋanda, inga cabota kuti twayeeya kujatikizya mbotweelede kwaabona maanda aabantu mbotukambaukila.—Mil. 5:42.

10. Mbuti mbotukonzya kweeleba kunyonganya bantu mumulimo wesu wakukambauka?

10 Munyika eeyi iizwide bujayi, bamukamwini ŋanda banji mbotusikila balakonzya kutuyeeyela bumbi. (2 Ti. 3:1-5) Tweelede kweeleba zintu zikonzya kupa kuti batuyeeyele bumbi. Mucikozyanyo, atwaambe kuti mwasika aŋanda imwi, mpoonya mwakonkomona amulyango. Ikuti naa taakwe wavwiila, mulakonzya kusunkwa kutalika kulanga awindo naa kweendeenda alubuwa, ikutegwa mubone naa kuli muntu uuliko. Kubusena nkomukkala, sena kucita boobo inga kwanyonganya mukamwini ŋanda? Ino basimukobonyina inga bayeeya nzi? Masimpe, tweelede kukambauka cakulomya. (Mil. 10:42) Tulikanzide kutola mulumbe mubotu, alimwi katujisi makanze aali kabotu. (Lom. 1:14, 15) Nokuba boobo, cabusongo tuleeleba cintu cili coonse cikonzya kunyonganya bantu mucilawo motukambaukila. Mwaapostolo Paulo wakalemba kuti: “Tatuciti cintu cili coonse cityompya bamwi, kutegwa mulimo wesu utajaninwi kampenda.” (2 Ko. 6:3) Ciindi notwaalemeka maanda alimwi azintu zyabantu mucilawo cesu, kulilemeka kabotu kwesu kuyakupa kuti bantu bakwelelezyegwe kukasimpe.—Amubale 1 Petulo 2:12.

Lyoonse atubalemeke bamukamwini ŋanda alimwi azintu nzyobayanda kucita balikke (Amubone muncali 10)

NCIINDI NZI CIBOTU CAKUBAKAMBAUKILA?

11. Nkaambo nzi ncotukkomana bamwi nobatatusoweli ciindi?

11 Mbotuli Banakristo, tujisi bubi mubuumi bwesu. Kutegwa tucikonzye kucita nzyotweelede, tweelede kucita zintu ziyandika kapati alimwi akubikka bubambe bubotu. (Ef. 5:16; Flp. 1:10) Ikuti cintu cimwi canyonganya bubambe bwesu, tulakonzya kubijilwa. Aboobo, tulalumba ciindi bamwi nobalemeka ciindi cesu, nobatondezya kuti balatubikkila maano ciindi nobatusikila alimwi abulamfwu bwaciindi ncobatola. Katujisi Mulawo Wabukkale Bubotu mumizeezo yesu, mbuti mbotukonzya kutondezya kuti tulabalemeka bantu mbotukambaukila?

12. Mbuti mbotukonzya kuzyiba ciindi ncotweelede kubakambaukila bantu mucilawo cesu?

12 Tweelede kusolekesya kuzyiba ciindi cibotu notweelede kubakambaukila bantu. Nciindi nzi bantu ncobajanika aŋanda mucilawo cesu? Ndilili nobalangilwa kuti balakonzya kuswiilila? Inga twacita kabotu kujana nzila zibotu zyakucinca mulongo wesu wazintu zyakucita kweelana abukkale. Mumasena amwi munyika, mulimo wesu wakuŋanda aŋanda cilagwasya kuucita ciindi camasyikati naa kumangolezya. Ikuti naa mbocibede oobo mucilawo momukambaukila, sena inga mwabikka bubambe bwakucita mulimo wakuŋanda aŋanda muciindi eeci cili boobu? (Amubale 1 Bakolinto 10:24.) Tulakonzya kuba masimpe kuti Jehova uyakutulongezya akaambo kakulyaaba kwesu kuli koonse nkotucita mumulimo wesu wakukambauka aciindi ceelede mucilawo cesu.

13. Mbuti mbotukonzya kutondezya kuti tulamulemeka mukamwini ŋanda?

13 Muunzila nzi imwi motukonzya kutondezya kuti tulabalemeka bantu? Ciindi notwajana  muntu umwi uuswiilila kapati, tweelede kumuyiisya kabotu pele tatweelede kukkala ciindi cilamfwu. Mukamwini ŋanda ulakonzya wabikkide ciindi eeco ambali kutegwa acite cintu cimwi ncabona kuti cilayandika. Ikuti waamba kuti ujisi bubi, tulakonzya kwaamba kuti tatukootola ciindi cilamfwu—alimwi amube masimpe kuti mulatola buyo ciindi cisyoonto kweelana ambomwasyomezya. (Mt. 5:37) Ciindi nomuyanda kumanizya mubandi, inga cabota kumubuzya naa ndilili nomukonzya kubonana alimwi. Basikumwaya bamwi bajana kuti cilagwasya kapati kwaamba kuti: “Inga ndakkomana kumuswaya alimwi. Sena inga cabota kuti ndamutumina fooni naa kagwalo kaafooni kanditanaboola?” Ciindi notwauzyibila mulongo wesu mucilawo cesu, tutobela cikozyanyo ca Paulo walo ‘watakali kuyanda buyo kuligwasya mwini, pele kugwasya banji ikutegwa bakafwutulwe.’—1 Ko. 10:33.

MBUTI MBONDEELEDE KUBAKAMBAUKILA BANTU?

14-16. (a) Nkaambo nzi ncotweelede kumwaambila mukamwini ŋanda makanze aakuswaya kwesu? Amupe cikozyanyo. (b) Ninzila nzi mulangizi wabbazu umwi njaakajana kuti ilagwasya kusikila bantu?

14 Amweezeezye kuti bumwi buzuba mwatambula fooni pele tiimwalizyiba ijwi lyamuntu watuma fooni. Muntu ngomutazyi, pele wamubuzya mubuzyo kujatikizya misyobo yazyakulya njomuyandisya kapati. Tulakonzya kugambwa kuti nguni uutuma alimwi akuti ncinzi cini ncayanda. Cabubombe, ambweni inga twabandika anguwe kwaciindi cisyoonto, pele tulakonzya kutondezya kuti tulombozya kuukosola mubandi. Kulubazu lumwi, amweezeezye kuti iwatuma fooni walipandulula, watuzyibya kuti ubeleka mulimo uujatikizya busani bwazyakulya, alimwi cabubombe wamwaambila kuti ujisi mulumbe umwi uugwasya. Tulakonzya kuswiilila. Alimwi buya, tulakkomana  bantu nobaamba cakutainda mumbali pele cabupampu ciindi nobatusikila. Mbuti mbotukonzya kuzumanana kutondezya bulemu bwamusyobo ooyu kubantu mbotuswaanganya mumulimo wesu wakukambauka?

15 Muzilawo zinji, tweelede kumwaambila mukamwini ŋanda ncotwaswaila cakutainda mumbali. Masimpe, tulijisi makani aayandika kapati ngatajisi mukamwini ŋanda, pele atwaambe kuti kakunyina kulipandulula twaide buyo kutalika kubandika kwiinda mukubuzya mubuzyo wakuti: “Ikuti nomwali kukonzya kumana penzi limwi lili munyika, ndipenzi nzi ndyomwali kunga mwamana?” Tulizyi kuti makanze aakubuzya mubuzyo ooyu ngakuzyiba muntu mbwayeeya alimwi akutalisya mubandi wamu Bbaibbele. Nokuba boobo, mukamwini ŋanda ulakonzya kulibuzya kuti: ‘Ino muntu ooyu nguni, alimwi nkaambo nzi ncandibuzyila mubuzyo ooyu? Ino eeci caamba nzi?’ Aboobo, tweelede kusola kumukkazika moyo mukamwini ŋanda. (Flp. 2:3, 4) Mbuti mbotukonzya kucita oobo?

16 Mulangizi wabbazu umwi wajana kuti nzila eeyi itobela ilagwasya. Bamana kwaanzyanya, ulamupa mukamwini ŋanda katulakiti kakuti Sena Mulayanda Kuzyiba Bwiinguzi Bwakasimpe? alimwi akumwaambila kuti: “Sunu, tupa bantu boonse bamucilawo cesu katulakiti aaka. Katulakiti aaka kabandika mibuzyo iili cisambomwe bantu banji njobabuzya. Nkaaka katulakiti kanu.” Mukwesu ooyu wakaamba kuti bantu banji inga balibonya kulikwaya asyoonto ciindi nobazyiba ncotwabaswaila. Aciindi aawa, cilakonzya kuuba-uba kutalika mubandi. Mpoonya mulangizi wabbazu ooyu inga ubuzya mubuzyo ooyu: “Sena kuli nomwakalibuzyide mibuzyo iili boobu?” Ikuti mukamwini ŋanda wasala mubuzyo omwe, mukwesu ooyu ulajalula katulakiti aaka alimwi akubandika ncolyaamba Bbaibbele kujatikizya mubuzyo ooyo. Ikuti mukamwini ŋanda tanaasala, mukwesu ooyu ulasala mubuzyo umwi akuzumanana kubandika amukamwini ŋanda muciindi cakumupenzya mumoyo. Masimpe, kuli nzila zinji zyakutalisya mubandi. Mumasena amwi, bamukamwini ŋanda inga bayanda kuti muntu atobele zilengwa zyakubusena oobo katanatalika kwaamba kaambo nkaaswaila. Kaambo kapati nkucinca nzila njotubelesya notubandika abantu bamucilawo cesu kweelana ambobayanda kuti katubasikila.

AMUZUMANANE KUUTOBELA MULAWO WABUKKALE BUBOTU MUMULIMO WANU WAKUKAMBAUKA

17. Kweelana ambotwaiya mucibalo eeci, muunzila nzi zimwi motukonzya kutobela Mulawo Wabukkale Bubotu?

17 Muunzila nzi zimwi motuutobela Mulawo Wabukkale Bubotu mumulimo wesu wakukambauka? Tulamulanganya mukamwini ŋanda umwi aumwi kweelana ambwabede. Tulaalemeka maanda abamukamwini ŋanda alimwi azintu zyabo. Tulasolekesya canguzu kukambauka ciindi bamukamwini ŋanda nobalangilwa kuti inga bajanika aŋanda alimwi anobakonzya kuswiilila kapati. Alimwi tulalipandulula akutalisya mubandi kweelana ambobacita mucilawo cesu.

18. Mbubotu nzi bujanika kuti bantu bamucilawo cesu twabalanganya kweelana ambotunga twayanda kuti tulanganizyigwe?

18 Mpindu mpati ilajanika kwiinda mukulanganya bantu bamucilawo cesu kweelana ambotunga twayanda kuti batulanganye. Kwiinda mukucita zintu munzila yabubombe alimwi akutondezya kuti tulababikkila maano bantu, tupa kuti mumuni wesu umweke, kutondezya mpindu iijanika munjiisyo zyamu Magwalo, alimwi akulemeka Taateesu wakujulu. (Mt. 5:16) Atusoleke kubakwelelezya bantu banji kukasimpe kwiinda munzila njotubasikila. (1 Ti. 4:16) Tacikwe makani kufwumbwa naa bantu mbotukambaukila bautambula mulumbe wa Bwami naa pe, tulakkutila kuzyiba kuti tulabeleka kusikila mpotugolela kutegwa tuzuzikizye mulimo wesu wakukambauka. (2 Ti. 4:5) Toonse atusoleke kutobela cikozyanyo camwaapostolo Paulo wakalemba kuti: “Ndicita zyintu zyoonse akaambo kamakani mabotu, kutegwa ndaabile bamwi.” (1 Ko. 9:23) Aboobo, atuzumanane kutobela Mulawo Wabukkale Bubotu mumulimo wesu wakukambauka.