Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

Yehova hiNzambi Waloñesha Yuma Chachiwahi

Yehova hiNzambi Waloñesha Yuma Chachiwahi

“Nzambi hiNzambi wakuluwañeshaku, hiNzambi wakuwunda.”—1 KOR. 14:33.

1, 2. (a) Hinyi asambililuwu kuleña kudi Nzambi, nawa Yehova wamuzatishili ñahi? (b) Chumanyi chamwekeshaña nawu añelu ekala anuñañana?

 YEHOVA, Nleñi wayuma yejima, welaña yuma munjila yayiwahi. Watachikili kuleña Mwanindi wakuspiritu wumu hohu, atenañawu nawu “Izu” muloña diyi muntu walema mukwakumuhoshelaku Nzambi. Izu namuzatili Yehova hadi yaaka yayivulu nankashi, muloña Bayibolu yahosha nawu: “Hatachi hadiñi Izu, Izu dadiñi naNzambi.” Atulejeña cheñi nawu: ‘Yuma yejima ayileñeli kuhitila mudi yena [Izu]. Hikwekala chuma chaleñeluwu chakubula kuhitila mudi yenaku.’ Kubadika hayaaka 2,000 yinahituhu, Nzambi wamutemesheli Izu kwinza hamaseki, Yesu Kristu wazatili mwaya muchima waTata yindi neyi muntu wawanina.—Yow. 1:1-3, 14.

2 Henohu kanda yenzi hamaseki, Mwana kaNzambi wazatili nakashinshi neyi “mukalawenu” Windi. (Yish. 8:30) Kuhitila mudi yena, Yehova waleñeli yileñeleña yayivulu yakuspiritu mwiwulu. (Kol. 1:16) Bayibolu yahosha hadi añelu nawu: “Makombakaji namakombakaji hiyakumukalakela, makumi amakombakaji amakumi amakombakaji hiyakwimana kumesu indi.” (Dan. 7:10) Yileñeleña yaNzambi yayivulu yakuspiritu ayitenaña nawu “mazaza” aYehova anuñañana chiwahi.—Mas. 103:21.

3. Indi naambala yatutumbwa nimapulaneti yashika hadihi, nawa ayitanjika ñahi?

3 Tunateli kuhosha netudi hayuma yaleñawu yakadi kutwesha kuchinda, yidi neyi tutumbwa nimapulaneti? Chinleji chaHouston, Texas, Chronicle chahosha nawu hanyima yakudiza kwakatataka, “asayantisiti anakutoñojoka nawu kwekala tutumbwa nimapulaneti amavulu akushika ku 300 sextillion.” Chinleji chochimu chatwalekeluhu cheñi nawu: “Dikwila nawu, 3 halondela nimaziro 23. Hela 3 tililiyoni yinzi mapampa 100 biliyoni.” Tutumbwa atwisha chachiwahi munyilalanji, mulalanji wudi wejima wukweti mabiliyoni hela matililiyoni atutumbwa, kushilahu nimapulaneti amavulu. Tutumbwa twatuvulu atwisha chiwahi mumazanvu atenañawu nawu yizokofu niyizokofu yamaneni nankashi.

4. Muloñadi chitwatela kukunkula netu ambuña aNzambi ahamaseki ekala anuñañana?

4 Kufwana yileñaleña yakuspiritu yaloña yamwiwulu, yuma yamuluzwizu niyena ayiloñesha chiwahi. (Isa. 40:26) Dichi, tunateli kukunkulula netu Yehova wakwashaña ambuñindi hamaseki ekali anuñañana chachiwahi. Nakukeña ambuñindi ekali anuñañana munjila yayiwahi, nawa chalema muloña akweti mudimu walema watela kuzatawu. Nsañu yamwekeshaña nyidimu yakashinshi yinazati akwakudifukula aYehova akunyima niamakonu yamwekeshaña nawu natwalekuhu nakuyikwasha nawa “hiNzambi wakuluwañeshaku, hiNzambi wakuwunda.”—Tañenu 1 Akorinda 14:33, 40.

ANTU JANZAMBI AKUSHANKULU ADIÑI ANUÑAÑANA

5. Indi ntanjikilu yayiwahi yakwila nawu chisaka chawantu chiwanini heseki ayiluwañesheli ñahi?

5 Yehova chaleñeliyi antu atachi, wayilejeli nindi: “Semununenu, muvuleña, muwanini heseki, mudovwahishi; ikalenu anyanta niawanshi amwijiya, niawatujila ahaluzwizu, niayuma yayumi yejima yendaña hamaseki.” (Kutach. 1:28) Chisaka chawantu chateleleli kutwalekahu chanuñañana hakwila nawu awanishi iseki nakutohesha Paradisa kushika nichadi kuwanina iseki dejima. Kubula kwovwahila kwaAdama naEvu dikwaluwañesheli chantesha iyi ntanjikilu. (Kutach. 3:1-6) Chimwahitili mpinji, “Yehova wamweni kutama kwawantu kunatohi hamaseki, nimwafuukwiluwu mwejima nakutoñojoka munyichima yawu munatami hohu bweñi mafuku ejima.” Chafuminumu, “Iseki datokeli kumesu aNzambi, iseki dawaninini kwamadombu hohu.” Dichi, Nzambi wafuukwiluhu kuleta dibaji dajilumwini antu abulileña kumwakama Nzambi.—Kutach. 6:5, 11-13, 17.

6, 7. (a) Muloñadi Nowa chamutoñeleluwu kudi Yehova? (Talenu mwevulu wakutachikilahu.) (b) Chumanyi chayimwekeneni antu abulili chikuhwelelu amumafuku aNowa?

6 Hela chochu, “Nowa amutoñeli kudi Yehova,” hamuloña wakwila “wadiñi muntu waloña, muntu walala hadi akwawu antu.” Muloña wakwila “Nowa wendeli naNzambi,” Yehova wamulejeli nindi yatuñi watu weneni nankashi. (Kutach. 6:8, 9, 14-16) Awutuñili chachiwahi kulonda antu niatunyama apulukilumu. Mukovwahila, “Nowa welili mwejima mwamulejeliyi Yehova,” nawa chineli azatilileña hamu nachisaka chindi amanishili mudimu wakutuña watu mukunuñañana. Hanyima yakwila neñiji dehi yuma yejima yikweti wumi muwatu, ‘Yehova wenzeleli kuchinsu.’—Kutach. 7:5, 16.

7 Chenjili Dibaji mu 2370 B.C.E., Yehova ‘wajiyishili yuma yejima yikweti wumi yadiñi hewulu deseki,’ nawa wamupulwishili Nowa washinshika, nichisaka chindi muwatu. (Kutach. 7:23) Antu ejima adi hamaseki makonu afuma kudi Nowa, nikudi anyanindi niañodi jawu. Ilaña antu atama abulili kwiñila muwatu ayijilumwini muloña akanini kumutiyilila Nowa, “mukwakushimwina kuloña.”—2 Pet. 2:5.

Kuzatila hamu kwakwashili antu atanu nasatu kuhanda hampinji yaDibaji (Talenu maparakalafu 6, 7)

8. Chumanyi chamwekeshaña nawu muIsarela wakushankulu yuma ayiloñesheli munjila yayiwahi chelili Nzambi yayileji antu jindi kwiñila Mwituña daChikaninu?

8 Chimwahitili yaaka 800 kufuma haDibaji, Nzambi wanuñañesheli aIsarela kulonda ekali munza wumu. Ateleleli kwikala anuñañana chiwahi muyuma yejima yelileñawu muchihandilu, sweje-e mukudifukula kwawu. Chakutalilahu, kubombela hadi atupristu niaLevi amavulu awaIsarela, hadiña ‘ambanda anuñañana akalakeleleña kuchisu chetenti dakubulakena.’ (Kwid. 38:8) Hela chochu, Yehova Nzambi chalejeliyi aIsarela nindi eñili mwituña daKenani, wuna munza hiwadiña washinshikaku, Yehova wayilejeli nindi: “Chalala ituña dinolweleli chikasa chami kwiwulu nami nakayituñishamu himwakeñila mwoku, chiña yowu mwana kaYefune Kalebi hohu, namwana kaNuni Yoshuwa,” muloña ashimwini mujimbu wawuwahi hanyima yakwendesha Ituña daChikaninu. (Kuch. 14:30, 37, 38) Kwesekeja nachamulejeluwu kudi Nzambi, chimwahitili mpinji, Mosi wamulejeli Yoshuwa kwikala nswana yindi. (Kuch. 27:18-23) Chelili Yoshuwa hadi kwakwihi nakulombola aIsarela kulonda eñili muKenani, amulejeli nawu: “Kadikwatishaña, wakomikaña chacheni, bayi wakatiyaña womaku, bayi wakaakama akwenuku; muloña Yehova Nzambi yeyi wudi naneyi mwejima muwukuya.”—Yosh. 1:9.

9. Rahaba wamumweneña ñahi Yehova niantu jindi?

9 Eñañi, Yehova Nzambi wadiña naYoshuwa kwejima kwayileñayi. Chakutalilahu, toñojokenu hachuma chamwekeneni aIsarela hampinji yatekeleluwu iteeku kwakwihi namusumba wawaKenani waYeriku. Muchaaka cha 1473 B.C.E., Yoshuwa watemesheli amayala ayedi kuya nakwendesha ituña daYeriku, chashikiluwu awanini chivumbi Rahaba. Wayiswekeli hewulu detala kulonda abuli kuyimona kudi amayala atemesheluwu kudi mwanta wakuYeriku nawu ayikwati. Rahaba wayilejeli aIsarela ayili nakwendesha ituña nindi: ‘Neluki nami Yehova nayinki ituñidi . . . , Muloña tunatiyi chomishiliyi Yehova menji amuKaluñalwiji Kachinana kumwenjileñenu . . . nimumwayikoñeli anyanta ayedi awaAmori.’ Watwalekeluhu nindi: “Muloña Yehova Nzambi yenu yena diyi Nzambi wamwiwulu niwahanu heseki.” (Yosh. 2:9-11) Hamuloña wakwila Rahaba wakwashili antu jaYehova hayina mpinji, Nzambi wamukiñili hamu nichisaka chindi hampinji yajilumwinuwu aIsarela Yeriku. (Yosh. 6:25) Rahaba wamwekesheli chikuhwelelu, wamwakamini Yehova nawa walemesheli antu jindi.

AKWAKRISTU AKUSHANKULU ADIÑA ANUÑAÑANA

10. Chumanyi Yesu chayilejeliyi akulumpi jansakililu yawaYudeya amumafuku indi, muloñadi chahosheleliyi mwenimu?

10 Hampinji yayilombweleñawu kudi Yoshuwa, aIsarela ashindili nyisumba yayivulu nawa aswanini ituña daKenani. Yumanyi yamwekeni kumbidi? Chimwahitili yaaka yayivulu, aIsarela atwalekeluhu nakufumpa nshimbi jaNzambi. Hampinji yatemesheli Yehova Mwanindi hamaseki, aIsarela amwekesheli chikupu nawu akañenyi kumwovwahila Nzambi nikutiyilila kudi ntemesha yindi chakwila Yesu wateneni Yerusalema nindi “wajahaña atuprofwetu.” (Tañenu Matewu 23:37, 38.) Nzambi wayikaanini akulumpi jansakililu yawaYudeya muloña wakubula kwikala ashinshika kudi yena. Dichi Yesu wayilejeli nindi: “Wanta waNzambi akayamukawu, akawinka muza wakasoñaña nyikabu yawu.”—Mat. 21:43.

11, 12. (a) Chumanyi chamwekeshaña nawu kushankulu, Yehova walekeli kukukiswila munza wawaYudeya nakutachika kukiswila munza wawuha? (b) Anyi ekalili mumunza wawuha wakiswilileñayi Nzambi?

11 Kushankulu, Yehova wahañili munza wawaIsarela wabulili chikuhwelelu. Hela chochu, hichatalishili mukwila nawu hakekalahu nawambuñindi ashinshika hamasekuku. Yehova wakiswilili munza wawuha wanuñañana wadiña nakwovwahila wunlomboli waYesu Kristu nintañishilu yindi. Watachikili kukiswila iwu munza haPentekosta 33 C.E. Hayina mpinji, atumbanji twaYesu akushika ku 120 apompeli muYerusalema, “Kukasumuka mwiwulu himukufuma lushindu ludi neyi lwampepela yikukunka nañovu yasweja nankashi, hilukwinzesha itala dejima mwadiñi nakushakamawu.” Kuhiñahu ‘hikukuyimwekena madimi aambuka, adi neyi nyizuzu yakesi; hiyikuwilawila hadi wena ejima hamuntu hamuntu. Wejima wawu hiyakwinzala naspiritu yajila, hiyakutachika kuhosha madimi acheñi, mwomwayinkeleluwu kudi spiritu kuhosha.’ (Yil. 2:1-4) Ichi chuma chakuhayamisha chamwekeni chamwekesheli wunsahu waweni nawu Yehova wadiña nakukiña ana akwaKristu amaha atumbanji twaKristu.

12 Hefuku denadina ‘hiyakubombelaku antu akushika ku 3,000 kudi atumbanji twaYesu.’ Kubombelahu, ‘Yehova hakubombelaku hefuku hefuku awa adiñi nakuhanda.’ (Yil. 2:41, 47) Awa akwakushimwina akushankulu adiña nakushimwina chiwahi chakwila, ‘mazu aNzambi hiyakuya nakutanda; niatumbanji hiyakuya nakuvula nankashi muYerusalema nimukanka wawatupristu waweni hiyakwovwahila kwitiya kwakukuhwelala.’ (Yil. 6:7) Antu amavulu ashinshika etejeli chalala chashimwinineña antu amumunza wawuha. Chimwahitili mafuku, Yehova wamwekesheli nindi wadiña nakuyikwasha hampinji yatachikiliyi kuleta ‘antu amunyunza’ muchipompelu chawakwaKristu.—Tañenu Yililu 10:44, 45.

13. Munza waNzambi wawuha awinkeli kuzata mudimwinyi?

13 Hitunateli kujinoka netu Nzambi wayinkeli atumbanji twaKristu mudimu wakuzataku. Muloña Yesu yomwenindi washili chakutalilahu, chafuminiyi tuhu hakumupapatisha watachikili kushimwina ‘haWanta wamwiwulu.’ (Mat. 4:17) Yesu wayidizishili atumbanji twindi kuzata mudimu wowumu. Wayilejeli nindi: ‘Mwakekala ayinsahu jami nimuYerusalema, nimwahita Yudeya mwejima, nimuSamariya, nikwakumina maseki.’ (Yil. 1:8) Atumbanji twaKristu akusambila elukili chikupu mudimu wateleleluwu kuzata. Chakutalilahu, hampinji yadiñawu aPawulu naBaranaba kuAntiyoki wamuPasidiya, ayilejeli aYudeya adiñi nakudikaña chakadi kutiya woma nawu: “Chinawahi chitunasambili kushimuna mazu aNzambi kudenu aYudeya; hakwinzichi chimunayishinjikili dehi kwakulehi nanenu, munadifuukuli enu aweni nenu himunateli kwenu wumi wahaya nyakaku. Talenu, hitukubalumukila kwetu kudi aJentili. Muloña dichi chanatulejiyi Mwanta, nindi, Nakushili kwikala chejeji chawaJentili, kulonda wakeli wakwamwina antu kushika nikwakumina maseki.” (Yil. 13:14, 45-47) Kufuma tuhu kushankulu, munza waNzambi wahamaseki wunatwalekuhu nakutiyakesha nsañu yawamwinu.

ANTU AMAVULU AJILUMUKILI ILAÑA AMBUÑA NZAMBI AHANDILI

14. Chumanyi chamwekeneni musumba waYerusalema wakushankulu, nawa anyi ahandili?

14 A Yudeya amavulu akaanini nsañu yayiwahi, nawa amweni kukala muloña Yesu wayisoñamishili atumbanji twindi nindi: “Ilaña himwakamona Yerusalema anayikuchiki dehi namajita kwi-ndo, henohu kelukenu nenu keña ayibalumuni yikali ihembi. Henohu adi muYudeya akatemukili kumapidi; adi mukachi kamukala akafumumu; adi mumaha bayi akeñila cheñi muñandaku.” (Luka 21:20, 21) Yuma yashimwiniyi Yesu yamwekeni. Hamuloña wawaYuda adikañili, amashidika awaRoma alombweluwu kudi Cestius Gallus akuchikili Yerusalema mu 66 C.E. Hela chochu, chakadi nikwiluka ana amashidika afuntilumu, ichi chaleñeleli atumbanji twaYesu afumi muYerusalema nimuYudeya. Kwesekeja nachashimwini Eusebius mukwakusoneka nsañu yanyaka aYudeya amavulu atemukilili kwishinadi daKaloña Yodana nakuya kuPela waku Pereya. Mu 70 C.E., amashidika awaRoma alombweleñawu kudi mukulumpi wawamashidika Titus afuntili nakujilumuna Yerusalema. Ilaña, akwaKristu ashinshika ahandili muloña ovwahilili kusoñamisha kwaYesu.

15. Muloñadi akwaKristu chiyatwalekeluhu nakuvulilaku hela chakwila amweneña kukala?

15 Hela chakwila atumbanji twaKristu amweni kukala nikuyiyandisha niyuma yikwawu yesekeli chikuhwelelu chawu, akwaKristu akushankulu atwalekeluhu nakuvulilaku. (Yil. 11:19-21; 19:1, 19, 20) AkwaKristu akushankulu atwalekeluhu kwikala nawubwambu wakola naNzambi nawa wadiña nakuyikiswila.—Yish. 10:22.

16. MukwaKristu wudi wejima wateleleli kwiladi hakwila yekala nachikuhwelelu chakola?

16 Hakwila nawu atwalekuhu kwikala nachikuhwelelu chakola nawa anuñañana, mukwaKristu wudi wejima wateleli kuzata nañovu. Ateleleli kwila yuma yalema yidi neyi kudiza Nyikanda, kuya nakudifukula, kuzata nañovu mumudimu wakushimwina Wanta. Iyi nyidimu yakolesheleña chikuhwelelu nawa yayileñeleleña antu jaYehova kwikala anuñañana hayina mpinji nimakonu. Antu adiña nakudikunda nachina chipompelu chatachi chanuñañana ahetelelumu hama mukudihana niwukwashu wawaeluda niankoñi akuzatila. (Fwi. 1:1; 1 Pet. 5:1-4) Nawa azañaleli nankashi chayendeleluwu kudi aeluda endeleña, adi neyi Pawulu wahempwileña yipompelu. (Yil. 15:36, 40, 41) Twahayamaña hakumona kufwanañana kwekala hakudifukula kwetu makonu, nichadifukwileñawu akwaKristu akushankulu. Twasakililaña hama hakuwana neyi Yehova wanuñañesheli ambuñindi neyi chayinuñañeshañayi makonu. *

17. Yumanyi yitwakahanjekahu muchibaaba chinalondeluhu?

17 Chineli kaayi kaSatana kadi kwakwihi nakumana munanu mafuku akukuminina, kuloñesha kwaYehova kwahamaseki kunakuyilaku hambidi swayi swayi chikupu. Komana munakwendela hamu nakuloñesha kwaNzambi? Komana munakuyilaku hambidi muyuma yakundama kukudifukula kwenu? Chibaaba chinalondeluhu chikayileja chimwatela kwila mwenimu.

^ Talenu chibaaba chinakwila nawu, “Abena Kristu Bapepa mu Mupashi na mu Cine” nichibaaba chinakwila nawu “Benda mu Cine” muKaposhi Kakutalila kaChibemba kaJuly 15, 2002. Nsañu yayivulu yahosha hakuloñesha kwaNzambi kwahamaseki makonu ayisoneka mumukanda waJehovah’s Witnesses—Proclaimers of God’s Kingdom.