1. Mɛni he je nɛ suɔmi nɛ ngɛ Mawu kɛ e Bi ɔ a kpɛti ɔ mi wa wawɛɛ ɔ?

YESU KRISTO de ke: “I suɔ Tsɛ ɔ.” (Yoh. 14:31) E de hu ke: “Tsɛ ɔ suɔ Bi ɔ saminya.” (Yoh. 5:20) E sɛ nɛ enɛ ɔ nɛ pee wɔ nyakpɛ, ejakaa loko Yesu maa ba zugba a nɔ ɔ, e tsu ní ngɛ Mawu kasa nya jehahi fuu kaa “ga ní tsulɔ kpanaa.” (Abɛ 8:30) Ngɛ jamɛ a be ɔ mi tsuo ɔ, Yesu kase e Tsɛ ɔ suhi fuu, nɛ suɔmi nɛ ngɛ e kɛ e Tsɛ ɔ a kpɛti ɔ mi wa wawɛɛ nitsɛ.

2. (a) Ke o suɔ nɔ ko ɔ, mɛni o peeɔ? (b) Mɛni sane bimihi a he wa ma susu?

² Ke o suɔ nɔ ko ɔ, o bua jɔɔ jamɛatsɛ ɔ he. David la ke: ‘Yehowa, i suɔ mo! Mo ji ye yi baalɔ.’ (La 18:1) E sa nɛ waa suɔ Mawu, ejakaa e suɔ wɔ. Ke wa peeɔ tue bumi kɛ haa Yehowa a, lɛ hu e maa suɔ wɔ. (Kane 5 Mose 7:12, 13.) Se akɛnɛ wa nɛ Mawu kɛ wa hɛngmɛ ɔ, anɛ lɔ ɔ tsɔɔ kaa wa be nyɛe maa suɔ lɛ lo? Ke a ke waa suɔ Yehowa a, mɛni lɔ ɔ tsɔɔ? Mɛni he je nɛ e sa kaa waa suɔ lɛ? Nɛ mɛni wa maa pee kɛ tsɔɔ kaa wa suɔ Mawu?

3, 4. Mɛni he je nɛ wa ma nyɛ ma ná suɔmi kɛ ha Yehowa?

³ “Mawu ɔ, Mumi ji lɛ,” enɛ ɔ he ɔ, wa be nyɛe maa na lɛ kɛ wa hɛngmɛ. (Yoh. 4:24) Se wa ma nyɛ maa suɔ Yehowa.  Ngmami ɔ woɔ wɔ he wami kaa wa je suɔmi kpo kɛ ha lɛ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, Mose de Israel bi ɔmɛ ke: ‘Nyɛɛ suɔ Yehowa, nyɛ Mawu ɔ kɛ nyɛ tsui tsuo, kɛ nyɛ klaa tsuo, kɛ nyɛ he wami tsuo.’—5 Mose 6:5.

⁴ Mɛni he je nɛ wa ma nyɛ ma ná suɔmi nɛ mi kuɔ kɛ ha Mawu ɔ? Ejakaa e bɔ wɔ kaa wa ja lɛ, nɛ wa ma nyɛ ma je suɔmi kpo kɛ ha lɛ hulɔ. Ke wa le Yehowa saminya a, lɔ ɔ ma ha nɛ suɔmi nɛ wa ngɛ kɛ ha lɛ ɔ mi maa wa, nɛ wa ma ná bua jɔmi. Yesu de ke: “A gbaa nihi nɛ le kaa mumi mi ohiatsɛmɛ ji mɛ, ejakaa a nɔ́ ji hiɔwe Matsɛ Yemi ɔ nɛ.” (Mat. 5:3) Nyumu ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke A. C. Morrison ɔ ngma ngɛ e womi nɛ ji Man Does Not Stand Alone ɔ mi ke: “E ngɛ nyakpɛ kaa be tsuaa be ɔ, adesahi hlaa Mawu se blɔ, nɛ a suɔ nɛ a ná hemi kɛ yemi ngɛ Mawu mi.” Kaa bɔ nɛ A. C. Morrison tsɔɔ ɔ, nihi fuu hu nu sisi kaa a bɔ adesahi konɛ a kase Mawu he ní.

5. Kɛ wa plɛ kɛ le kaa wa ma nyɛ maa na Mawu ha kɛɛ?

⁵ Anɛ ke wa hla Mawu se blɔ ɔ, wa ma nyɛ maa na lɛ lo? Ee, wa ma nyɛ maa na lɛ. E suɔ nɛ waa na lɛ. Bɔfo Paulo tsɔɔ enɛ ɔ heii benɛ e tu munyu kɛ tsɔɔ ni komɛ ngɛ Atene ɔ. Atene bi fuu susu kaa e sa nɛ a ya Atena yo mawu ɔ sɔlemi we ɔ konɛ a ya ja lɛ ngɛ lejɛ ɔ. Se Paulo tsɔɔ mɛ kaa ‘Mawu, nɔ nɛ bɔ je ɔ, kɛ e mi níhi tsuo ɔ hí sɔlemi tsu nɛ a kɛ nine pee mi.’ Paulo tsɔɔ hu kaa “sisije ɔ, nɔmlɔ kake Mawu bɔ, nɛ kikɛmɛ a nɔ kake nɛ ɔ mi je ɔ mi nimli adesahi tsuo je. Lɛ nitsɛ lɛ e ha nɛ a gbɛ fĩa je ɔ mi he tsuaa he. Be, kɛ he nɛ ní ɔmɛ maa hi, kɛ a huzu nya a, lɛ nitsɛ lɛ e to pɛpɛɛpɛ loko e bɔ je ɔ. E pee jã, konɛ a hla lɛ Mawu ɔ, kaa alini ke a kpa kɛ ya kɛ ba a, a maa na lɛ lo. Pohu, niinɛ ɔ, Mawu kɛ wa ti nɔ tsuaa nɔ kpɛti kɛ we kulaa.” (Níts. 17:24-27) Niinɛ, ke nihi hla Mawu se blɔ ɔ, a ma nyɛ maa na lɛ. Yehowa Odasefohi nɛ a he hiɛ pe ayɔ kpaago kɛ fã pee jã nɛ ‘a na lɛ.’ A ngɛ suɔmi nitsɛnitsɛ kɛ ha lɛ.

6. Mɛni mlaa Yesu tsɔɔ kaa lɔ ɔ ji “kekleekle mlaa, kɛ mlaa nɛ kle pe kulaa” a?

⁶ E sa nɛ suɔmi nɛ wa ma ná kɛ ha Yehowa a nɛ je wa tsui mi. Yesu pee enɛ ɔ heii benɛ Farisi no ko bi lɛ ke: “Tsɔɔlɔ, mlaa a te nɔ́ nɛ pe kulaa nɛɛ?” Yesu he nɔ ke: “‘Suɔ Nyɔmtsɛ, o Mawu ɔ kɛ o tsui tsuo, kɛ o klaa tsuo, kɛ o juɛmi tsuo.’ Enɛ ɔ ji kekleekle mlaa, kɛ mlaa nɛ kle pe kulaa.”—Mat. 22:34-38.

7. (a) Ke a ke waa suɔ Mawu kɛ wa “tsui tsuo” ɔ, mɛni lɔ ɔ tsɔɔ? (b) Ke a ke waa suɔ Mawu kɛ wa “klaa tsuo” ɔ, mɛni lɔ ɔ tsɔɔ? (d) Ke a ke waa suɔ Mawu kɛ wa “juɛmi tsuo” ɔ, mɛni lɔ ɔ tsɔɔ?

⁷ Yesu tsɔɔ kaa e sa nɛ waa suɔ Mawu kɛ wa “tsui tsuo.” Mɛni lɔ ɔ tsɔɔ? Lɔ ɔ tsɔɔ kaa e sa nɛ waa suɔ Yehowa pe ní kpahi tsuo nɛ wa bua jɔ he. Yesu de hu ke e sa nɛ waa suɔ Yehowa kɛ wa “klaa tsuo.” Enɛ ɔ tsɔɔ kaa e sa nɛ waa kɛ wa nɔmlɔ tso mluku ɔ tsuo nɛ suɔ lɛ. E de hu kaa e sa nɛ waa suɔ Mawu kɛ wa “juɛmi tsuo.” Lɔ ɔ tsɔɔ kaa níhi nɛ wa susuɔ, kɛ bɔ nɛ wa susuɔ níhi a he ha a nɛ tsɔɔ kaa wa suɔ lɛ. Ngɛ e kpiti pomi mi ɔ, e sa nɛ waa kɛ wa yi kɛ wa nane tsuo nɛ suɔ Yehowa.

8. Ke wa suɔ Mawu saminya a, mɛni lɔ ɔ ma ha nɛ waa pee?

⁸ Ke wa suɔ Mawu kɛ wa tsui tsuo, wa klaa tsuo, kɛ wa juɛmi tsuo ɔ, wa maa kase e Munyu ɔ kɛ hɛdɔ, wa maa je wa tsui mi kɛ pee e suɔmi nya ní, nɛ waa kɛ kã maa fiɛɛ Matsɛ Yemi ɔ he sane kpakpa a. (Mat. 24:14; Rom. 12:1, 2) Ke wa suɔ Yehowa nitsɛnitsɛ ɔ, wa maa hɛ wɔ kɛ su e he. (Yak. 4:8) Ngɛ anɔkuale mi ɔ, wa ngɛ yi mi tomihi fuu a he je nɛ e sa kaa waa suɔ Mawu. Nyɛ ha nɛ wa susu ekomɛ a he nɛ waa hyɛ.

9. Mɛni he je nɛ o suɔ Yehowa nɛ ji wa Bɔlɔ kɛ wa Nɔ́ Halɔ ɔ?

⁹ Yehowa ji wa Bɔlɔ kɛ wa Nɔ́ Halɔ. Paulo de ke: “Mawu lɛ haa wa hii je mi, nɛ e haa wa yaa nɛ wa baa kaa adesahi.” (Níts. 17:28) Yehowa dla zugba a saminyayoo kɛ ha wɔ konɛ waa hi nɔ. (La 115:16) E haa wɔ niye ní kɛ ní kpahi nɛ wa hia konɛ wa nyɛ nɛ waa hi je mi. Enɛ ɔ he ɔ, Paulo de Listra bi nɛ a jaa wɔ ɔ ke, ‘Mawu hɛ kalɔ ɔ peeɔ kpakpa nɛ e kɛ tsɔɔ kaa lɛ ji Mawu niinɛ; e haa hiɔmi nɛɛ kɛ jee hiɔwe kɛ haa nyɛ, nɛ nyɛ kpaa ní babauu ngɛ be nɛ sa mi. E haa nyɛ niye ní, nɛ nyɛ bua jɔɔ saminya.’ (Níts. 14:15-17) Anɛ e sɛ nɛ enɛ ɔ nɛ ha nɛ wa ná suɔmi kɛ ha wa Bɔlɔ Ngua a, kɛ wa Nɔ́ Halɔ nɛ ngɛ suɔmi ɔ lo?—Fiɛlɔ 12:1.

10. Mɛni e sa kaa kpɔmi nɔ́ ɔ nɛ ha nɛ waa pee?

¹⁰ Mawu ma je yayami kɛ gbenɔ nɛ wa ná kɛ je Adam ngɔ ɔ kɛ je. (Rom. 5:12) Niinɛ, “suɔmi kpetekpleenyɛ nɛ Mawu je kpo ji nɛ ɔ nɛ, kaa be nɛ wa ji yayami peeli ɔ, jamɛ a be ɔ Kristo ba gbo ngɛ wa he.” (Rom. 5:8) E sa nɛ wa ná suɔmi nɛ mi kuɔ nitsɛnitsɛ kɛ ha Yehowa ngɛ e Bi ɔ nɛ ba gbo ngɛ wa he ɔ he je. Enɛ ɔ he ɔ, ke wa pee yayami nɛ wa pia wa he kɛ je wa tsui mi, nɛ wa ná hemi kɛ yemi ngɛ kpɔmi afɔle sami ɔ mi ɔ, Mawu maa ngɔ wa yayami ɔ kɛ pa wɔ.—Yoh. 3:16.

11, 12. Mɛni hɛ kɛ nɔ fɔmihi Yehowa ha nɛ wa ná?

¹¹ Yehowa ha nɛ wa ná “hɛ kɛ nɔ fɔmi” kaa wa maa hi si kɛ ya neneene. (Rom. 15:13) Hɛ kɛ nɔ fɔmi nɛ Mawu ha nɛ wa ná a yeɔ bua wɔ nɛ wa nyɛɔ daa kahi a nya. Nihi nɛ a pɔ mɛ nu nɛ a maa ‘ye anɔkuale kɛ ya si gbenɔ mi ɔ, ma ná wami kaa kunimi nɛ a ye ɔ he jlasi.’ (Kpoj. 2:10) Anɔkualetsɛmɛ kpahi hu nɛ piɛ ɔ ngɛ hɛ kɛ nɔ fɔmi kaa a maa hi si kɛ ya neneene ngɛ Paradeiso mi ngɛ zugba a nɔ. (Luka 23:43) Ke wa hyɛ jɔɔmihi nɛ wa ma ná hwɔɔ se ɔ, kɛ e peeɔ wɔ kɛɛ? Anɛ lɔ ɔ ha we nɛ wa bua nɛ jɔ, nɛ wa tue mi hu nɛ jɔ wɔ, konɛ wa ná suɔmi kɛ ha Mawu nɔ nɛ haa wɔ “nike ní kpakpa, kɛ níhi nɛ hi kɛ pi si” ɔ lo?—Yak. 1:17.

¹² Mawu ha nɛ wa ná hɛ kɛ nɔ fɔmi kaa a ma tle gbogboehi a si. (Níts. 24:15) E ngɛ mi kaa ke wa suɔlɔ ko gbo ɔ, e dɔɔ wɔ wawɛɛ mohu lɛɛ, se akɛnɛ wa ngɛ hɛ nɔ kami kaa a ma tle gbogboehi a si he je ɔ, ‘wa yi kɔmɔ kaa nihi nɛ be hɛ kɛ nɔ fɔmi.’ (1 Tes. 4:13) Suɔmi nɛ Yehowa Mawu ngɛ kɛ ha wɔ he je ɔ, e suɔ wawɛɛ kaa e ma tle gbogboehi a si, titli ɔ, anɔkualetsɛmɛ kaa Hiob. (Hiob 14:15) Ke a tle wa suɔli nɛ a gbo ɔ si nɛ wa na mɛ ekohu ɔ, moo hyɛ bua jɔmi nitsɛnitsɛ nɛ wa ma ná! Suɔmi nɛ wa ngɛ kɛ ha wa hiɔwe Tsɛ ɔ mi wa wawɛɛ nitsɛ, ejakaa e ha nɛ wa ná hɛ kɛ nɔ fɔmi kaa e ma tle gbogboehi a si!

13. Mɛni tsɔɔ kaa Mawu susuɔ wa he?

¹³ Yehowa susuɔ wa he wawɛɛ. (Kane La 34:6, 18, 19; 1 Petro 5:6, 7.) Akɛnɛ wa le kaa wa Mawu nɛ ngɛ suɔmi ɔ suɔ kaa e maa ye bua “to kuu ɔ,” aloo nihi nɛ yeɔ lɛ anɔkuale ɔ he je ɔ, wa yi gbeye. (La 79:13) Jehanɛ se hu ɔ, ke Mawu gu Mesia Matsɛ Yemi ɔ nɔ kɛ tsu wa hiami níhi tsuo a he ní ha wɔ ɔ, lɔ ɔ ma ha nɛ wa maa na suɔmi nɛ e ngɛ kɛ ha wɔ ɔ heii. Mawu hla Yesu Kristo kaa Mawu Matsɛ Yemi ɔ nya Matsɛ. Ke Matsɛ Yesu Kristo je basabasa peemi, nɔ́ nami, kɛ awi yemi ngɛ zugba a nɔ ɔ, adesahi nɛ a peeɔ tue bumi ɔ ma ná tue mi jɔmi, nɛ a tsui hu maa nɔ a mi fuaa. (La 72:7, 12-14, 16) Enɛ ɔ ji hɛ kɛ nɔ fɔmi kpakpa nɛ wa Mawu nɛ ngɛ suɔmi nɛ e susuɔ wa he ɔ ha nɛ wa ná. Anɛ e sɛ nɛ enɛ ɔ nɛ ha nɛ waa suɔ lɛ kɛ wa tsui tsuo, wa klaa tsuo, wa he wami tsuo, kɛ wa juɛmi tsuo lo?—Luka 10:27.

14. Mɛni he blɔ ngua Mawu ha wɔ?

¹⁴ Yehowa ha wɔ he blɔ ngua kaa waa pee e we Odasefohi. (Yes. 43:10-12) Wa suɔ Mawu, ejakaa e ha wɔ he blɔ konɛ wa fĩ e nɔ yemi ɔ se, nɛ wa ha nɛ nihi nɛ a ngɛ  je yaya nɛ ɔ mi ɔ nɛ a ná hɛ kɛ nɔ fɔmi. Jehanɛ se hu ɔ, waa kɛ hemi kɛ yemi kɛ kã ma nyɛ maa tu munyu, ejakaa sane kpakpa a nɛ wa ngɛ fiɛɛe ɔ je anɔkuale Mawu ɔ ngɔ. Sane kpakpa nɛ ɔ ngɛ e Munyu nɛ ji Baiblo ɔ mi. Mawu si womihi baa mi be tsuaa be. (Kane Yoshua 21:45; 23:14.) Ngɛ anɔkuale mi ɔ, ke wa ke wa maa wo jɔɔmihi tsuo nɛ Yehowa maa jɔɔ wɔ, kɛ yi mi tomihi a he je nɛ e sa kaa waa suɔ lɛ ɔ a ta a, du ma bu wɔ. Se mɛni wa maa pee kɛ tsɔɔ kaa wa suɔ lɛ?

15. Mɛni blɔ nɔ Mawu Munyu ɔ nɛ wa maa kase nɛ waa kɛ ma tsu ní ɔ maa ye bua wɔ ngɛ?

¹⁵ Moo kase Mawu Munyu ɔ saminya nɛ o kɛ tsu ní ngɛ o si himi mi. Ke wa pee jã a, lɔ ɔ tsɔɔ kaa wa suɔ Yehowa, nɛ wa suɔ nɛ e munyu ɔ nɛ pee ‘la nɛ haa wa blɔ mi tɛ̃ɔ.’ (La 119:105) Ke waa kɛ haomi ko ngɛ kpee ɔ, munyuhi nɛ nyɛɛ se nɛ ɔ ma nyɛ maa wo wa bua. “Ke nɔ ko pia e he, nɛ e tsake e tsui ɔ, o kua we lɛ.” ‘Yehowa, o suɔmi nɛ be nyagbe ɔ wo ye nɔ. Ke yi mi susumi tsɔ ha nɛ i pee basaa kikɛ nɛ ɔ, mo lɛ o haa mi bua jɔmi, nɛ ye nɔ gbagba tee ekohu.’ (La 51:17; 94:18, 19) Yehowa mi mi sãa lɛ ngɛ nihi nɛ a ngɛ nɔ́ nae ɔ a he, nɛ jã kɛ̃ nɛ Yesu hu mi mi sãa lɛ ngɛ nihi a he. (Yes. 49:13; Mat. 15:32) Ke wa kase Baiblo ɔ, lɔ ɔ ma nyɛ ma ha nɛ́ waa na kaa Yehowa susuɔ wa he wawɛɛ nitsɛ. Enɛ ɔ haa nɛ suɔmi nɛ wa ngɛ kɛ ha lɛ ɔ mi waa.

16. Mɛni he je nɛ ke wa sɔleɔ daa a, suɔmi nɛ wa ngɛ ha Mawu ɔ mi maa wa a?

¹⁶ Moo sɔle kɛ ha Mawu daa. Sɔlemi haa nɛ wa hɛɛ wɔ kɛ suu Mawu nɛ “buɔ kue fami tue” ɔ he. (La 65:2) Ke wa na kaa Mawu ha wa sɔlemi ko heto ɔ, suɔmi nɛ wa ngɛ kɛ ha lɛ ɔ mi waa. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, eko ɔ, wa ma yɔse kaa e ha we nɛ a ka wɔ pe bɔ nɛ wa ma nyɛ. (1 Kor. 10:13) Ke wa pee yeyeeye ngɛ nɔ́ ko he nɛ wa je wa tsui mi nɛ wa sɔle kɛ ha Yehowa a, wa ma nyɛ maa na kaa “Mawu he jɔmi” ɔ maa bu wa tsui he. (Filip. 4:6, 7) Be komɛ ngɛ nɛ eko ɔ, wa sɔleɔ ngɛ wa yi mi kaa bɔ nɛ Nehemia pee ɔ, nɛ pee se ɔ, wa naa kaa Yehowa ha wa sɔlemi ɔ heto. (Neh. 2:1-6) Ke wa “sɔleɔ daa” nɛ wa naa kaa Yehowa haa wa sɔlemi ɔmɛ a heto ɔ, suɔmi nɛ wa ngɛ kɛ ha lɛ ɔ mi kuɔɔ. Lɔ ɔ haa nɛ ke waa  kɛ ka ko kpe ɔ, wa náa nɔ mi mami kaa Yehowa maa ye bua wɔ konɛ wa nyɛ nɛ waa da nya.—Rom. 12:12.

17. Ke wa suɔ Mawu ɔ, kɛ wa maa bu kpehi a yami ha kɛɛ?

¹⁷ Moo ya asafo mi kpehi, kpe wawi, kɛ kpe nguahi daa. (Heb. 10:24, 25) Israel bi ɔmɛ kpeɔ nɛ a buɔ Yehowa tue nɛ a kaseɔ e he ní konɛ a ná bumi nɛ mi kuɔ kɛ ha lɛ, nɛ a ye e Mlaa a nɔ. (5 Mose 31:12) Ke wa suɔ Mawu nitsɛnitsɛ ɔ, e be yee ha wɔ kaa wa maa pee e suɔmi nya ní. (Kane 1 Yohane 5:3.) Enɛ ɔ he ɔ, e sɛ nɛ waa kɛ kpehi a yami nɛ fiɛ kulaa. E sɛ nɛ nɔ́ ko nɛ ba suɔmi nɛ wa ngɛ kɛ ha Yehowa a si kɔkɔɔkɔ.—Kpoj. 2:4.

18. Ke wa suɔ Mawu ɔ, mɛni lɔ ɔ maa wo wɔ he wami nɛ waa pee ngɛ sane kpakpa a he?

¹⁸ O kɛ kã nɛ tu “anɔkuale ɔ” he munyu kɛ tsɔɔ nihi. (Gal. 2:5) Ke wa suɔ Mawu ɔ, lɔ ɔ maa wo wɔ he wami nɛ wa maa fiɛɛ Mesia Matsɛ Yemi ɔ he sane kɛ tsɔɔ nihi. Ngɛ Harmagedon ta a mi ɔ, Mawu Bi ɔ “ma fã anɔkuale” ɔ he. (La 45:4; Kpoj. 16:14, 16) Ke wa ye bua nihi nɛ a le kaa Mawu ngɛ suɔmi, nɛ a le hu kaa e wo si kaa e kɛ je ehe ko maa ba a, wa náa bua jɔmi wawɛɛ!—Mat. 28:19, 20.

19. Mɛni he je nɛ e sa nɛ wa bua nɛ jɔ asafo mi nikɔtɔmahi nɛ Yehowa kɛ ha wɔ konɛ a hyɛ wa nɔ ɔ a he ɔ?

¹⁹ O bua nɛ jɔ kaa Mawu ha wɔ asafo mi nikɔtɔmahi konɛ a hyɛ wa nɔ. (Níts. 20:28) Yehowa suɔ nɛ e hi ha wɔ, enɛ ɔ he ɔ, e ha wɔ asafo mi nikɔtɔmahi. Asafo mi nikɔtɔma amɛ ngɛ kaa “wesa he ngɛ kɔɔhiɔ kɛ ahumi nya, kaa pa nɛ ywia nga ngɛ zugba kpataa nɔ, aloo kaa zugba kplanaa nɔ tɛ sa sisi hɔ̃.” (Yes. 32:1, 2) Ke kɔɔhiɔ nɛ nya wa ko ngɛ fiae aloo hiɔmi ngɛ nɛe ɔ, wa suɔ nɛ wa hla wesa he! Ke pu ngɛ wɔ sãe wawɛɛ nɛ wa na hɔ̃ ko mi ya da a, wa he mi jɔɔ wɔ fuaa. Enɛ ɔ ha nɛ wa na kaa asafo mi nikɔtɔma amɛ yeɔ bua wɔ ngɛ Mawu jami mi konɛ wa tsui nɛ nɔ wa mi. Ke wa peeɔ tue bumi kɛ haa asafo mi nikɔtɔma amɛ ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa wa bua jɔ asafo mi nikɔtɔmahi nɛ Mawu kɛ ha wɔ kaa “nike níhi” ɔ he. Lɔ ɔ hu tsɔɔ kaa wa suɔ Mawu kɛ Kristo nɛ ji asafo ɔ Yi ɔ.—Efe. 4:8; 5:23; Heb. 13:17.

20. Ke o suɔ Mawu ɔ, mɛni blɔ nɔ o maa gu nɛ o kɛ Yakobo 1:22-25 ɔ ma tsu ní?

²⁰ Ke huɛ bɔmi kpakpa ngɛ o kɛ Yehowa nyɛ kpɛti ɔ, o maa ‘ye munyu ɔ nɔ, se pi kaa o maa bu tue kɛkɛ.’ (Kane Yakobo 1:22-25.) Ke nɔ ko ‘yeɔ munyu ɔ nɔ’ ɔ, jamɛatsɛ ɔ ngɛ hemi kɛ yemi. Enɛ ɔ haa nɛ e kɛ kã fiɛɛɔ nɛ e yaa Kristofohi a kpehi daa. Ke o suɔ Yehowa wawɛɛ ɔ, lɔ ɔ ma ha nɛ o maa ye e ‘mlaa nɛ hi kɛ pi si’ ɔ nɔ. Lɔ ɔ ma bi nɛ o pee níhi tsuo nɛ e ngɛ hlae ngɛ o dɛ ɔ.—La 19:7-11.

21. A kɛ sɔlemihi nɛ wa jeɔ wa tsui mi sɔleɔ ɔ ma nyɛ maa to mɛni he?

²¹ Ke o suɔ Yehowa Mawu ɔ, lɔ ɔ ma ha nɛ o maa je o tsui mi nɛ o maa sɔle ha lɛ be tsuaa be. Ngɛ blema Israel ɔ, osɔfo ɔmɛ sãa tsopa kɛ e he via kɛ haa Yehowa daa ligbi. La polɔ David hu ngɔ sɔlemi nɛ e sɔleɔ ɔ kɛ to tsopa kɛ e he via sami he. E la ke: “Ha nɛ ye kue fami ɔ nɛ je via kaa tsopa kɛ e he via ngɛ o hɛ mi; nɛ ye nine nɛ i wo nɔ kɛ ya hiɔwe ɔ, e pee kaa bɔ nɛ i ngɛ sãe gbɔkuɛ nya si ha mo.” (La 141:2; 2 Mose 30:7, 8) Mo ha nɛ he si bami mi nɛ o jeɔ kɛ sɔleɔ ha Mawu, o tsui mi nɛ o jeɔ kɛ kpaa lɛ pɛɛ, kɛ o tsui mi nɛ o jeɔ kɛ naa lɛ si nɛ o jeɔ e yi ɔ, nɛ pee kaa tsopa kɛ e he via. Tsopa kɛ e he via a daa si kɛ ha sɔlemi nɛ Yehowa kplɛɛ nɔ.—Kpoj. 5:8.

22. Mɛni suɔmi he ní wa maa kase ngɛ munyu nɛ nyɛɛ se ɔ mi?

²² Yesu tsɔɔ kaa e sa nɛ waa suɔ Mawu kɛ wa nyɛmi nɔmlɔ. (Mat. 22:37-39) Ke wa suɔ Yehowa kɛ e sisi tomi mlaa amɛ ɔ, lɔ ɔ maa ye bua wɔ konɛ wa je suɔmi kpo kɛ ha nihi. Wa maa kase jamɛ a suɔmi ɔ he ní ngɛ munyu nɛ nyɛɛ se ɔ mi.